ROLE, FUNKCJE

I ZADANIA

PIELĘGNIARKI

Dr n. med. MARIOLA

GŁOWACKA

Instytut Nauka o Zdrowiu

PWSZ w Płocku

PODSTAWY
PIELĘGNIARSTWA

„…Pielęgniarstwo i pielęgnowanie zajmuje
się

zdrowiem

człowieka

w

różnych

okolicznościach. Mogą to być stany i
sytuacje związane z dobrym zdrowiem, z
jego zagrożeniami, z chorobą, kalectwem i
śmiercią. Może to dotyczyć konkretnego
człowieka,

rodziny,

grup,

szerszych

społeczności itp. Naszymi pacjentami mogą
być osoby w różnym wieku: od chwili
przyjścia na świat aż po kres ich życia.
Zakres i charakter opieki, a co za tym idzie
podejmowanie przez pielęgniarki funkcji i
zadań, będzie się łączyć ze stanem zdrowia
pacjentów, z ich wiekiem, z bieżącą sytuacją
związaną z rodzajem i miejscem udzielania
świadczeń zdrowotnych…”

ROLA

– zespół motywów i celów końcowych,
przekonań,

wartości,

postaw

reprezentowanych

przez

jednostkę

w

społeczeństwie;

jest

to

także

zbiór

wykonywanych

przez

kogoś

funkcji.

Rola

Rola

- ogół przepisów i oczekiwań
dotyczących pożądanego zachowania
jednostki i grup w określonych
sytuacjach będąca zespołem praw i
obowiązków.

ROLA

Znaczenie i stopień udziału danej
osoby w jakiejś sprawie,
przedsięwzięciu, zdarzeniu.

(Słownik Wyrazów Obcych PWN)

ZAWÓD – (według I. Wrońskiej) to wykonywanie na

podstawie odpowiedniej wiedzy i umiejętności

zespołu

czynności

społecznie

użytecznych,

wyodrębnionych

na

skutek

podziału

pracy,

powtarzanych systematycznie i będących źródłem

utrzymania dla pracownika i jego rodziny oraz

podstawą prestiżu i pozycji społecznej pracownika.

ROLA ZAWODOWA – to rola społeczna

związana z wykonywaniem zawodu.

Treścią roli są czynności zawodowe (funkcje), które
wykonujemy, ale i system zachowań w czasie ich
wykonywania. Istotą roli zawodowej są też normy
oraz oczekiwania, wzory zachowań i postaw
prezentowane przez osoby wykonujące zawód.

Określając rolę zawodową formułujemy również
zestaw uprawnień i obowiązków jakie przypisywane
są członkowi danej grupy zawodowej.

Rolą

zawodową

pielęgniarki

jest

pielęgnowanie,

stanowiące

samodzielną

działalność pielęgniarki opartą na solidnych
podstawach teoretycznych, ogólnych zasadach
postępowania oraz na zasadach etycznych i
moralnych, które są sformułowane w Kodeksie Etyki
Zawodowej

Polskiej

Pielęgniarki

i

Położnej.

Rozumiane

jako

działalność

praktyczna

pielęgniarki, polega na profesjonalnym pomaganiu i
towarzyszeniu człowiekowi, grupie ludzi w zdrowiu i
chorobie, kształtowaniu u nich umiejętności do
sprawowania samoopieki w celu utrzymania
komfortu życia codziennego w zdrowiu, w życiu z
chorobą,

w

cierpieniu,

umieraniu,

niepełnej

sprawności.

Rola pielęgniarki

Rola pielęgniarki

W przeszłości

Współcześnie

Pielęgnowanie chorego (w

szpitalu)

Pielęgnowanie w zdrowiu i w

chorobie (podstawowa opieka

zdrowotna, szpital)

Pomoc w zaspokajaniu

potrzeb

biologiczno-fizycznych

człowieka

Pomoc w zaspokajaniu złożonych

potrzeb zdrowotnych człowieka –

jako jedności

biopsychospołecznej, kulturowej

i duchowej

Wykonywanie różnych

czynności „dla”

i „za” pacjenta

Współdziałanie z człowiekiem w

zdrowiu i w chorobie

Wykonywanie różnych prac i

zleceń lekarskich

Samodzielne świadczenie

złożonej opieki pielęgniarskiej

Współpraca zespołowa

Wykonywanie zleceń lekarskich

Odpowiedzialność w stosunku

do zleceniodawców – jako

podstawowa

Odpowiedzialność w stosunku do

odbiorców pomocy

pielęgniarskiej – jako

podstawowa

Źródło: K. Zahradniczek

Podstawowe obszary zainteresowania
pielęgniarstwa to:

- jednostka, rodzina, grupa społeczna w

zdrowiu, niepełnej sprawności, chorobie,

- środowisko życia, nauki, pracy człowieka,
- własna grupa zawodowa,
- własna profesja.

• Obecnie coraz częściej przyjmuje się, że

pielęgnowanie to również profesjonalne
pomaganie – wspieranie jednostce,
rodzinie, innej grupie w sprawach zdrowia.

•

Podstawę, na której opierają się
fundamenty opieki pielęgniarskiej tworzą:

- holistyczne podejście do człowieka i

zdrowia,

- samoopieka,

- wsparcie społeczne,

- różnorodność i jakość ludzkich potrzeb

według

teorii Abrahama Maslowa.

ROLA PIELĘGNIARKI WEDŁUG V.HENDERSON

V.Henderson wyróżniła i opisała na podstawie swych
obserwacji trzy kategorie roli pielęgniarki, zorientowane
na potrzeby pacjenta w celu zapewnienie homeostazy:

- środka zastępczego – jako uzupełnienie

niedomogi lub braku pacjenta w sferze

fizycznej,
- pomocnika – pomoc w czynnościach opieki

pielęgnacyjnej,

- partnera – ustalającego wspólnie z pacjentem

plan opieki,
Szczególne znaczenie przypisuje Henderson roli
zawodowej pielęgniarki jako nauczycielki w wychowaniu
prozdrowotnym, wyrażając pogląd, że ta działalność jest
ważniejsza od opieki nad chorym. Dostrzega ona
konieczność harmonijnej roli zawodowej w współpracy z
całym zespołem terapeutycznym.

ROLA PIELĘGNIARKI WEDŁUG D.OREM

D.Orem na podstawie działań wyróżnionych przez nią trzech rodzajów

systemów opieki pielęgnacyjnej (system całkowicie kompensacyjny,

częściowo kompensacyjny i wspierająco – edukacyjny), przedstawiła

rolę pielęgniarki w przygotowaniu chorego do samoopieki w

sytuacjach deficytu opieki jako zróżnicowaną i przejawiającą się w

zachowaniach jako:

- realizatora – czynności opiekuńczo –

pielęgnacyjnych,

- przewodnika – w dziedzinie samoopieki,

- doradczyni – w sytuacjach problemowych,

- osoby zaufanej – udzielającej wsparcia w

dziedzinach

samoopieki,

- twórczyni i organizatorki środowiska sprzyjającego

procesom rozwojowym.

ROLA PIELĘGNIARKI WEDŁUG H.E.PEPLAU

Wykorzystując swe bogate doświadczenia w dziedzinie

pielęgniarstwa psychiatrycznego oraz nawiązując do myśli

Maslowa, Freuda, wyróżniła i opisała rolę zawodową

pielęgniarki jako rolę:

- nieznajomego – związaną z fazą pierwszego

spotkania, a fazą identyfikacji,

- osoby dobrze zorientowanej – potrafiącej

udzielić

odpowiedzi na dręczące podopiecznych

problemy

i wyjaśnić cele oraz stosowane zabiegi

leczniczo –

pielęgnacyjne,

-

- nauczyciela i instruktora – przekazującego
odpowiednie wiadomości i umiejętności
dotyczące zachowań pacjentów i ich rozwoju,

- kierownika – kierowanie działaniami pacjenta w
zakresie samoopieki,

- zastępcy – podopieczny dostrzega w pielęgniarce
osobę zastępczą w stosunku do znanych mu
bliskich osób, najczęściej z kręgu rodziny.

Według Peplau rola pielęgniarki to współdziałanie z
wykorzystaniem relacji interpersonalnych. 4 fazy
współdziałania:
- wzajemnej orientacji,
- identyfikacji,
- realizacji celów opieki,
- uwalniania się ze wzajemnych związków

ROLA PIELĘGNIARKI

WEDŁUG J. RIEHL – SISCA

Wczuwanie się w subiektywny świat

pacjentów, aby w sposób pełny poznać

i ocenić ich potrzeby, a następnie je

zaspokajać. Rola pielęgniarki jest rolą

dopełniającą rolę pacjenta.

ROLA PIELĘGNIARKI WEDŁUG B. NEUMANN

Utrzymywanie równowagi systemu podopiecznego
poprzez:

- dokładną ocenę faktycznych bądź możliwych
skutków działania stresorów,

- pomaganie w przystosowaniu się do nich dla
uzyskania optymalnego dobrostanu.

ROLA PIELĘGNIARKI WEDŁUG J. WATSON

udzielanie pomocy podopiecznym w zachowaniu

lub przywracaniu harmonii umysłu, ciała i duszy.

ROLE PIELĘGNIAREK WG MODELI

POZNAWCZYCH

Autor

Założenia

teoriotwórcze

Rola

pielęgniarki

V.

Henders
on

Pielęgniarstwo swymi

korzeniami sięga do
potrzeb człowieka

Zaspokajanie

potrzeb
pacjenta

D.E.

Orem

Istoty ludzkie wymagają

ciągłych, rozmyślnych
wkładów w siebie i w

swoje otoczenie, aby
utrzymać się przy życiu

i funkcjonować zgodnie
ze swą ludzką naturą

Przygotowanie

do samoopieki
w sytuacjach

deficytu opieki

Autor

Założenia teoriotwórcze

Rola pielęgniarki

J.
Watson

Idee i założenia filozofii
humanistycznej opieki dotyczą
raczej ducha niż materii,

zmiany niż formy, wewnętrznej
wiedzy i siły niż zewnętrznych
okoliczności (Metafizyczna
orientacja)

Udzielanie pomocy
podopiecznym w
zachowaniu lub

przywracaniu
harmonii umysłu, ciała
i duszy

M.
Leninge

r

Czynniki kulturowe stanowią
znaczące determinanty stanu

zdrowotnego społeczeństw
oraz świadczonej opieki
medyczno-pielęgniarskiej

Promowanie,
utrzymywanie oraz

przywracanie zdrowia
poprzez opiekuńcze
czynności mające

znaczenie ze względu
na fizyczne,
psychokulturowe i
społeczne potrzeby

podopiecznych

H.E.

Peplau

Opieka pielęgniarska to proces

wzajemnego współdziałania
pielęgniarka-pacjent

Współdziałanie z

pacjentem w fazach: 1
– wzajemnej orientacji,
2 – identyfikacji, 3 –
realizacji celów, 4 –

uwalniania się ze
wzajemnego związku

Autor

Założenia teoriotwórcze

Rola pielęgniarki

Rola pielęgniarki

J. Riehl-
Sisca

Współdziałanie między ludźmi
następuje w wyniku
interpretacji wzajemnych

zachowań, wyrażanych za
pomocą komunikacji słownej i
pozasłownej

Wczuwanie się w

Wczuwanie się w

subiektywny świat

subiektywny świat

pacjentów, aby w sposób

pacjentów, aby w sposób

pełny poznać i ocenić ich

pełny poznać i ocenić ich

potrzeby, a następnie je

potrzeby, a następnie je

zaspokajać. Rola

zaspokajać. Rola

pielęgniarki jest rolą

pielęgniarki jest rolą

dopełniającą rolę pacjenta..

dopełniającą rolę pacjenta..

I. King

System społeczny jest złożoną

całością określonych elementów i

zachodzących między nimi

procesów.
Przedmiotem troski pielęgniarstwa

są istoty ludzkie w kontaktach ze

środowiskiem, co warunkuje stan

ich zdrowia, czyli zdolność do

pełnienia ról społecznych

Pomaganie ludziom

Pomaganie ludziom

osiągnąć i utrzymywać

osiągnąć i utrzymywać

zdrowie, a jeżeli

zdrowie, a jeżeli

występują w nim

występują w nim

jakieś zakłócenia,

jakieś zakłócenia,

pomagać je odzyskać

pomagać je odzyskać

bądź żyć z chroniczną

bądź żyć z chroniczną

chorobą lub

chorobą lub

kalectwem

kalectwem

C. Roy

Człowiek pozostaje w stałej

interakcji ze środowiskiem.
Człowiek, aby pozytywnie
odpowiedzieć na wpływy

środowiska, musi się do nich
przystosować

Wspieranie procesu

Wspieranie procesu

adaptacji poprzez

adaptacji poprzez

podtrzymywanie i

podtrzymywanie i

wzmacnianie mocy

wzmacnianie mocy

energetycznej

energetycznej

pacjenta, niezbędnej

pacjenta, niezbędnej

do procesu leczenia

do procesu leczenia

Autor

Założenia teoriotwórcze

Rola pielęgniarki

Rola pielęgniarki

B.
Neuma
n

Człowiek to system
współdziałających zmiennych
fizjologicznych,

psychologicznych,
rozwojowych, społeczno-
kulturowych i duchowych,
funkcjonujących trwale w

odniesieniu do stresorów
wewnętrznego i zewnętrznego
środowiska

Utrzymywanie

Utrzymywanie

równowagi systemu

równowagi systemu

podopiecznego

podopiecznego

poprzez: dokładną

poprzez: dokładną

ocenę faktycznych

ocenę faktycznych

bądź możliwych

bądź możliwych

skutków działania

skutków działania

stresorów i pomaganie

stresorów i pomaganie

w przystosowaniu się

w przystosowaniu się

do nich dla uzyskania

do nich dla uzyskania

optymalnego

optymalnego

dobrostanu

dobrostanu

M.E.
Rogers

Istota ludzka stanowi

nieredukowalne,
wielowymiarowe pole
energetyczne, dające się

identyfikować przez określone
przejawy i cechy specyficzne
dla całości, a odmienne od
cech właściwych dla jej

składników. Człowiek ma swą
własną tożsamość
energetyczną

Regenerowanie bądź

Regenerowanie bądź

podtrzymywanie swą

podtrzymywanie swą

osobą i działaniem pola

osobą i działaniem pola

energetycznego

energetycznego

osłabionego chorobą lub

osłabionego chorobą lub

kalectwem pacjenta oraz

kalectwem pacjenta oraz

oddziaływanie na pole

oddziaływanie na pole

energetyczne środowisk

energetyczne środowisk

znajdujących się we

znajdujących się we

wzajemnej relacji z

wzajemnej relacji z

pacjentem

pacjentem

Źródło: Wrońska

ROLA PIELĘGNIARKI WEDŁUG I. WROŃSKIEJ

Rola jest pozycją w społeczeństwie określoną przez

normy, a niekiedy przez prawa, jak należy się

zachować zajmując odpowiednią pozycję

- pielęgnacyjno – opiekuńcza,

- decyzyjno – organizatorska,

- menadżerska (ds. jakości),

- edukacyjna,

- promotor zdrowia.

ROLA PIELĘGNIARKI WEDŁUG KUKŁOWICZ

- prakseolog – technik, organizator dobrej roboty,
sprawna małomówna,
- anioł dobroci – uśmiechnięta, cierpliwa, potrafi
pocieszyć i dodać odwagi lecz mniej sprawna,
- naukowiec – energiczna, z dużą wiedzą, brak
współczucia i ciepła,
- wzór ofiarności –ofiara, posłuszna, obowiązkowa,
gotowa zostać z pacjentem po godzinach pracy.

EFEKTYWNOŚĆ PEŁNIENIA ROLI ZALEŻY
OD:

1. uwzględniania obowiązków i uprawnień,
2. oczekiwań i norm,
3. umiejętności i motywacji,
4. warunków pracy.

Rolę pielęgniarki wyznaczają

funkcje zawodowe,

definiowane jako zespół złożonych zadań zawodowych
i szczegółowych czynności, które podejmowane są na
rzecz jednoznacznie określonego wspólnego celu.

Przyjmuje się, że pielęgniarka pełni następujące
funkcje zawodowe:

- opiekuńczą,
- wychowawczą,
- promowania zdrowia,
- profilaktycznej,
- terapeutycznej,
- rehabilitacyjnej.

Funkcje odnoszące się do działań na rzecz chorego:

1. zadania funkcji

opiekuńczej

cel:

pomaganie, towarzyszenie, asystowanie, wspieranie przy

rozwiązywaniu problemów podopiecznego dotyczących zdrowia
i życia.

Zakres zadań funkcji opiekuńczej:

- rozpoznawanie stanu zapotrzebowania na opiekę, jej rodzaj
(nieprofesjonalną, profesjonalną), zakres i charakter,
- stwarzanie optymalnych warunków do podtrzymania
biologicznych funkcji życiowych organizmu,
- pomaganie w wykonywaniu (albo wykonywanie za
podopiecznego) tych czynności, które gwarantują komfort jego
życia codziennego (w sferze biologicznej, psychicznej,
społecznej),
- pomaganie podopiecznemu w rozwiązywaniu problemów
wynikających z jego indywidualnej reakcji na stosowane
metody diagnozowania, leczenia, rehabilitacji,,
- udzielanie wsparcia w cierpieniu i umieraniu,

2. zadania funkcji

wychowawczej

cel:

kształtowanie prawidłowych zachowań

zdrowotnych, poczucia odpowiedzialności za
zdrowie własne i najbliższych.

Zakres zadań funkcji wychowawczej:

- kształtowanie u podopiecznego poczucia
odpowiedzialności za własne zdrowie i
podejmowanie działań prozdrowotnych w
odniesieniu do siebie, osób najbliższych,
środowiska,
- przygotowanie podopiecznego do samoopieki i
świadczenia opieki nieprofesjonalnej.

3. zadania funkcji

promowania zdrowia

cel:

propagowanie zachowań prozdrowotnych i stylu

życia wspierającego zdrowie, doradzanie ludziom
jak wzmacniać i utrzymywać zdrowie, tworzenie
podopiecznym warunków do realizacji stylu życia
sprzyjającego utrzymaniu i wzmacnianiu zdrowia.

Zakres zadań funkcji promowania zdrowia:

- poznawanie programów promocji zdrowia, czynne
włączenie się w ich realizację, konstruowanie i
ocenę skuteczności,
- wzmacnianie i potęgowanie zdrowia.

4.

zadania funkcji

profilaktycznej

cel:

ograniczenia zagrożeń wypadkami,

uszkodzeniami, katastrofami w miejscu przebywania
podopiecznych, działania zapobiegające lub
ograniczające ryzyko występowania chorób i
powikłań wynikających: z warunków życia i
preferowanego stylu życia oraz ze stosowania
metod diagnostycznych.

Zakres zadań funkcji profilaktycznej:

- rozpoznawanie stanu zagrożenia zdrowia
indywidualnych osób, rodzin, grup społecznych,

- prowadzenie badań w ramach planowanych badań
profilaktycznych, masowych, przesiewowych,

- planowanie i realizowanie działań profilaktycznych, w
odniesieniu do indywidualnej osoby lub grupy, w
ramach ustalonego programu profilaktycznego,

- realizowanie programu działań zapobiegających lub
ograniczających ryzyko wystąpienia choroby,
niesprawności, urazu, wypadkom.

5

. zadania funkcji

terapeutycznej

cel:

udzielanie pomocy przedlekarskiej w sytuacji

zagrożenia zdrowia lub życia pacjenta,
wykonywanie badań służących ocenie stanu
pacjenta, zleconych w procesie diagnozowania,
wykonywanie zabiegów ustalonych w planie terapii.

Zakres zadań funkcji terapeutycznej:

- wykonywanie zadań i zabiegów w ramach
pierwszej pomocy przedlekarskiej,

- współudział w procesie diagnozowania pacjenta,

- wykonywanie zabiegów zleconych w planie terapii.

6. zadania funkcji

rehabilitacyjnej

cel

: pomaganie pacjentowi w uzyskaniu niezależności i

umiejętności radzenia sobie w zmienionej sytuacji życiowej,
która powstała z przyczyn rozwojowych, urazu, choroby.

Zakres zadań funkcji rehabilitacyjnej:

- pomaganie pacjentowi w zdobyciu nowych umiejętności lub
wyćwiczenia funkcji niezbędnych do poradzenia sobie w nowej
sytuacji powstałej w wyniku choroby, urazu lub stosowanej
metody leczenia (usprawnianie fizyczne, psychiczne,
społeczne),

- współpraca z rodziną pacjenta w zakresie przygotowania do
współdziałania w usprawnianiu podopiecznego w czasie pobytu
w szpitalu i dalszego kontynuowania w warunkach domowych,

- pomaganie w tworzeniu atmosfery zachęcającej pacjenta do
pokonywania trudności w okresie usprawniania,

- pomaganie w przygotowaniu środowiska domowego na
przyjęcie osoby niepełnosprawnej.

Oprócz pełnionych funkcji na rzecz podmiotu opieki,

pielęgniarka wykonuje również zadania określone

funkcją:

- kształcenia,

- naukowo – badawczą,

- zarządzania.

1. zadania funkcji

kształcenia

cel:

uczestniczenie w procesie kształcenia

kandydatów do zawodu pielęgniarki,
współudział w procesie doskonalenia zawodowego
pielęgniarek, realizowanie własnego kształcenia i
doskonalenia zawodowego.

Zakres zadań funkcji kształcenia:

- czynne uczestnictwo w zajęciach praktycznych
organizowanych dla uczniów i studentów
pielęgniarstwa,
- współudział w procesie adaptacji nowych
pracowników,
- prowadzenie wybranych form zajęć w
doskonaleniu wewnątrzzakładowym,
- współudział w tworzeniu planów i programów
kształcenia i doskonalenia pielęgniarek,

- inwestowanie we własny rozwój zawodowy

.

2.

zadania funkcji

zarządzania

cel

: rozpoznawanie stanu służb pielęgniarskich,

planowanie i organizowanie zespołów
pielęgniarskich na potrzeby różnych kategorii
odbiorców i warunków, w jakich jest realizowana ,
planowanie i organizowanie własnej pracy,
kierowanie

zakres zadań funkcji zarządzania:

pracą zespołów pielęgniarskich,

- planowanie pracy własnej i zespołów
pielęgniarskich,
- projektowanie działań, koordynowanie ich
wykonania,
- motywowanie ludzi do osiągnięcia celów i
uczestnictwa w realizacji zadań i działań,
- porównanie wykonania zadania z wzorcem,
pożądanym stanem.

3.

zadania funkcji

naukowo – badawczej

cel: rozpatrywanie zapotrzebowania na rodzaj,
zakres i charakter badań naukowych w
pielęgniarstwie i dla pielęgniarstwa, organizowanie i
kierowanie zespołem prowadzącym badania,
ocenianie wyników pod kątem ich wykorzystania w
praktyce, współpraca w zespołach prowadzących
badania podstawowe i kliniczne, korzystanie z
informacji naukowej.

Zakres zadań funkcji naukowo – badawczej

- wykorzystywanie wyników badań w

działalności praktycznej,

- współudział w badaniach naukowych.

W przygotowaniu zawodowym ważne są posiadane
przez pielęgniarkę:

KWALIFIKACJE = wiedza + umiejętności

KOMPETENCJE = kwalifikacje + uprawnienia +
+ odpowiedzialność

• Pielęgniarka pełni kluczową rolę w

stosunku do pielęgnowania,

a

• drugorzędną do leczenia, w którym

współuczestniczy.

• Ochrona działalności zawodowej,

zwłaszcza tej, której bezpośrednim
przedmiotem

oddziaływania

jest

drugi

człowiek,

wymaga

wielu

zabezpieczeń, do których zalicza się
między innymi określone wskaźniki,
tj. pewne znamiona roli.

• Tymi

wskaźnikami

są

przede

wszystkim określone zachowania
oraz warunki , w jakich role są
realizowane,

w

odpowiedzi

na

oczekiwania określonych osób.

wskaźniki roli

pielęgniarki I.Wrońska

1.

rodzaj spełnianych czynności

jakim jest asystowanie człowiekowi

choremu lub zdrowemu w tych
wszystkich aktywnościach, które mają
znaczenie dla zachowania zdrowia,
powrotu do zdrowia albo zapewnienia
spokojnej śmierci, a które mógłby
wykonywać sam, gdyby miał potrzebną
ku temu siłę, wolę albo wiedzę,

2. unaukowienie -

wykonywanie czynności terapeutyczno

– pielęgnacyjnych, do realizacji
których niezbędna jest określona
wiedza zdobyta podczas edukacji,

wskaźniki roli

pielęgniarki I.Wrońska

3. formalizacja roli –

uprawomocnienie roli przez

odpowiedni akt prawny władz
ustawodawczych państwa,

wskaźniki roli

pielęgniarki I.Wrońska

3. miejsce pełnienia roli,

• tj. określone pomieszczenia, w

których ta rola może być pełniona
np. szpital, przychodnia zdrowia, dom
pacjenta,

wskaźniki roli

pielęgniarki I.Wrońska

4. podjęcie interwencji

w nagłych wypadkach wymagających

natychmiastowej pomocy, do
momentu przybycia lekarza,

wskaźniki roli

pielęgniarki I.Wrońska

5. określony ubiór,

mundur
nakrycie głowy (strój galowy),
specjalne odznaki

wskaźniki roli

pielęgniarki I.Wrońska

W zakres roli zawodowej pielęgniarki

wchodzą czynności zawodowe,

których podstawą są

- fachowość,
- efektywność działania
- zgodność z wymogami i procedurami.

Wśród czynności

wykonywanych przez

pielęgniarki wymienia się

najczęściej:

- zabiegi i czynności dotyczące higieny
chorego,

- dbanie o higienę i estetykę otoczenia
chorego,

- zapewnienie higienicznego żywienia
chorego,

- zaspakajanie potrzeb psychicznych
chorego i zabieganie o jego
współdziałanie w leczeniu i
pielęgnowaniu,

• - zaspakajanie potrzeb psychicznych

pacjenta np. wprowadzenie do
środowiska szpitalnego, kontakt z
rodziną, kontakt z duchownym, itp.,

- udział w ustalaniu rozpoznania i
aktywnym leczeniu poprzez
wykonywanie zadań lekarskich,
- pracę wychowawczą i
profilaktyczną.

Funkcje pełnione przez pielęgniarki
według WHO
1. Higieniczno – profilaktyczne:

świadczenie opieki zdrowotnej i zarządzanie
opieką, niezależnie od tego, czy ma
charakter promocyjny, prewencyjny,
leczniczy, rehabilitacyjny czy dotyczy
udzielania wsparcia.

Pełnienie tej funkcji jest najbardziej
skuteczne, jeśli realizowane jest jako proces
pielęgnowania,

2. Leczniczo – pielęgnacyjne:
- uczenie pacjentów i personelu opieki zdrowotnej:

- ocenianie indywidualnej wiedzy i umiejętności
związanych z zachowaniem zdrowia w dobrym
stanie oraz przywracanie zdrowia,

- przygotowanie i dostarczenie informacji,

- organizowanie i uczestniczenie w zdrowotnych
kampaniach edukacyjnych,

- ocenianie skuteczności programów edukacyjnych,

- pomaganie pielęgniarkom i innym pracownikom w
zdobywaniu wiedzy i umiejętności,

- stosowanie norm kulturowych, etycznych,
zaradczych,

3. Społeczno - wychowawcze
działania w roli członka zespołu opieki
zdrowotnej:

- współpraca z wszystkimi osobami
zajmującymi się zdrowiem, wspólnie z nimi
planowanie,
organizowanie, zarządzanie i ocenianie usług
pielęgniarskich,

- podejmowanie roli lidera zespołu opieki
pielęgniarskiej,

- organizowanie pracy w zespole
pielęgniarek, wspieranie zespołu jego pracy,

- negocjowanie z odbiorcami usług ich
działaniu we wdrażaniu planu opieki,

-

- współpraca w zespołach

interdyscyplinarnych i międzysektorowych w
ramach planowania, świadczenia, rozwoju,
koordynacji i ewaluacji usług zdrowotnych,

- współpraca na rzecz pracy zespołu i
tworzenie bezpiecznego środowiska pracy,

- aktywny udział w zmianach systemowych w
odnowie zdrowia,

- sporządzanie raportów dla władz i
współpraca z mediami,

4. Organizacyjno – administracyjne:

działania na rzecz praktyki pielęgniarskiej:

- wdrażanie innowacyjnych metod

pracy,

- określenie obszarów badań w

pielęgniarstwie i

czynne w niej

uczestniczenie,

- stosowanie norm kulturowych,

etycznych w

badaniach naukowych.

Być dzisiaj pielęgniarką oznacza:

Opiekować się daną osobą z

większą troską i profesjonalizmem

oraz większymi kompetencjami.

Dzisiejsza pielęgniarka

powinna zajmować się:

•

- promowaniem zdrowego stylu

życia,

- prewencją chorób,
- rehabilitacją,
- niesieniem pomocy chorym.

ZADANIA PIELĘGNIAREK

1. Opieka sprawowana jest w oparciu o diagnozę
pielęgniarską.

2. Pielęgniarka zajmuje się określoną grupą
pacjentów, za których pielęgnowanie odpowiada

3. Ustala indywidualny plan opieki dla
podopiecznego.

4. Przygotowuje pacjenta do współpracy z
pielęgniarkami w procesie pielęgnowania, w tym:
- wyjaśnia cele opieki,
- wyjaśnia zalecenia i uczy zachowań, których
przestrzeganie przez pacjenta jest istotne do
osiągnięcia celów opieki.

5. Współpracuje z innymi pielęgniarkami i

członkami

zespołu

terapeutycznego

w

zakresie

planowania

organizowania

i

realizowania opieki.

6. Przygotowuje i motywuje podopiecznych do

podejmowania świadomej odpowiedzialności
za własne zdrowie, zdrowie bliskich poprzez:
- uczenie kontrolowania swego stanu
zdrowia,
- zachęcanie do badań profilaktycznych.

7. Swoje działania i obserwacje dokumentuje
w karcie opieki pielęgniarskiej:
- zawarte informacje wykorzystuje do opieki.

8. Ułatwia nowoprzyjętemu człowiekowi
wejście w rolę pacjenta poprzez:
- zapoznaje z topografią oddziału i innymi
pacjentami,
- zapoznaje z kartą praw pacjenta,
- ułatwia kontakt z lekarzem, dietetykiem
rehabilitantem, psychologiem.

9. Informuje pacjenta o planowanych wykonywanych

zabiegach oraz badaniach diagnostycznych
- przygotowuje pacjenta do badań lub zabiegu,
- towarzyszy pacjentowi podczas badań,
- dodaje otuchy i wspiera.

10. Stwarza optymalne warunki do podtrzymywania

biologicznych funkcji życiowych organizmu:
- oddychania,
- odżywiania,
- wydalania,
- termoregulacji,
- ochrony błon śluzowych i skóry przed
uszkodzeniem.

11. Pomaga w wykonywaniu lub wykonuje za
podopiecznego czynności, które gwarantują
komfort życia codziennego takie jak:
- utrzymanie ciała i najbliższego otoczenia w
czystości,
- pomoc w poruszaniu się, zachowaniu właściwej
pozycji ciała przy długotrwałym leżeniu lub
unieruchomieniu.
- ułatwia pacjentowi utrzymanie więzi i kontaktów
społecznych, komunikowania się z rodziną,
znajomymi,
- zapewnia podopiecznemu prawo decydowania o
sobie.

12. Zapobiega skutkom długotrwałego
unieruchomienia takim jak:
- odleżyny,
- zaniki mięśniowe i przykurcze w stawach,
- powikłania zatorowe,
- zapalenie płuc.

13. Pomaga pacjentowi w rozwiązywaniu problemów
wynikających z indywidualnej reakcji na proces
leczenia, diagnozowania, rehabilitacji. Dotyczy to
pomagania w radzeniu sobie z:
- strachem,
- lękiem,
- bólem,
- niepokojem,
- złym samopoczuciem.

14. Ułatwia choremu nawiązanie kontaktu z

grupami wsparcia osób z podobnymi
problemami zdrowotnymi
- Stowarzyszenie różowej wstążki,
- Stowarzyszenie błękitnej wstążki.

15. Przygotowuje i wdraża pacjenta do

szmoopieki tzn. do:
- oceny stanu swego zdrowia (prowadzenia
obserwacji, pomiarów, interpretowania danych),
- stosowania zaleconej terapii (dawkowanie i
przyjmowanie leków, odpowiedniej diety, czy
też stosowania zaleconych zabiegów
fizjoterapeutycznych).

16. Przygotowuje osoby z najbliższego otoczenia pacjenta
do realizowania opieki nieprofesjonalnej w warunkach
domowych.

17. Pomaga pacjentowi kształtować zachowania
sprzyjające zdrowiu poprzez uczenie:
- racjonalnego odżywiania,
- zasad higieny osobistej i otoczenia,
- form aktywnego wypoczynku,
- dbania o higienę zdrowia psychicznego (zachowania
odpowiednich proporcji między czasem poświęconym na
pracę, sen, wypoczynek)

18. Planuje i realizuje działania ograniczające ryzyko
wystąpienia powikłań w wyniku stosowanych metod
diagnostycznych, terapii, rehabilitacji.

19. Pielęgniarka uczestniczy w procesie leczenia pacjenta.

20.Udziela pomocy przed lekarskiej w stanach
zagrożenia zdrowia i życia podopiecznego.

21.Realizuje ustalone z lekarzem i pracownikiem
socjalnym formy pomocy dla osób samotnych,
przewlekle chorych, upośledzonych, w podeszłym
wieku.

22. Pielęgniarka w swojej pracy posługuje się
standardami procedurami postępowania
pielęgniarskiego.

23. Uczestnicy w adaptacji zawodowej
nowozatrudnionych pracowników.

Pielęgniarki,

równolegle z zadaniami

realizowanymi na rzecz podmiotu

opieki,

podejmują działania,

których celem jest inwestowanie

w:

- swój indywidualny, profesjonalny

rozwój,

- rozwój naukowy pielęgniarstwa i

jego poprawne funkcjonowanie

jako systemu.

• Powyższe zadania realizowane będą poprzez:

1. Tworzenie planów oraz programów kształcenia
i doskonalenia pielęgniarek

•

2. Ustalanie standardów kształcenia i kwalifikacji
zawodowych.

•

3. Inwestowanie we własny rozwój zawodowy
poprzez:
- systematyczne samokształcenie w różnych
formach,
- udział w kursach i szkoleniach,
- kontynuowanie nauki na studiach wyższych,
podyplomowych,
- uzyskiwanie stopni specjalizacji zawodowych.

4. Wprowadzanie modyfikacji i zmian w organizacji i
zarządzaniu opieką pielęgniarską.
5. Wdrażanie do działalności zawodowej informacji
zawartych w publikacjach i doniesieniach.
6. Współudział w badaniach naukowych.
7. Propagowanie wyników badań poprzez:
- publikacje,
- doniesienia naukowe,
- prezentacje na konferencjach
- prezentowanie wyników w środowisku pracy.

• 8. Aktywne angażowanie się pielęgniarek

sprawy polityki ochrony zdrowia na szczeblu
lokalnym, centralnym i międzynarodowym.

•

9. Podejmowanie działań zorientowanych na
rozwój profesji pielęgniarskiej, na szerzenie
nowych idei, co doprowadza do powstania
nowych ról- liderek pielęgniarstwa.

•

10. Opracowywanie i wdrażanie standardów
praktyki zawodowej.

Pie

lęgniarki starają się aktywnie uczestniczyć

we

wszystkich

przekształceniach

systemowych dotyczących ochrony zdrowia.

Troszczą się o nowoczesną edukację, wysoką
jakość

pracy.

Wg Przewodniczącej Międzynarodowej Rady
Pielęgniarek,

społeczność

pielęgniarska

przejawia coraz wyraźniejsze oczekiwania na
działania w sferze kształtowania polityki
ochrony

zdrowia,

organizacyjno-

menedżerskiej oraz działalności naukowo
badawczej.

Role zawodowe związane są z
odpowiednimi pozycjami
organizacyjnymi przejawiają się w
czterech wymiarach:
1. jako oczekiwania wyrażone przez
partnerów opieki lekarsko – pielęgniarskiej
(wymagania roli),

2. jako wewnętrzne przekonanie i
przeżywanie zgłaszanych oczekiwań (rola
przeżywana),

3. jako wzory zachowań, przypisane
odpowiedniej pozycji organizacyjnej (rola
przypisana),

4. jako faktyczne działania, w ich wymiarze
prakseologicznym i pielęgniarsko – etycznym
(rola spełniona).

WYMIARY PIELĘGNIARSTWA
1. MEDYCZNY – realizowanie świadczeń
terapeutycznych, diagnostycznych ,
profilaktycznych w ramach:
- leczenia zamkniętego,
- opieki ambulatoryjnej,
- POZ,
- opieki paliatywnej, hospicyjnej, domowej,
- rehabilitacyjnej,
- opieki psychiatrycznej,
Obejmuje: czynności instrumentalne,
standardy i procedury pielęgnowania,
działania edukacyjno – wspierające,
holistyczne podejście do pacjenta.

2

. NAUKOWY – dotyczy realizacji zadań

związanych z:
- kształcenie przed i podyplomowe,
- prowadzenie badań naukowych w zakresie
skuteczności, jakości i kierunków rozwoju
opieki pielęgniarskiej,
- udział w projektach badawczych,
- współpraca z towarzystwami naukowymi.

3. SPOŁECZNY – działania pielęgniarskie realizowane są
głównie w ramach:
- POZ – pielęgniarka środowiskowo – rodzinna,

pielęgniarka w środowisku pracy,
pielęgniarka w środowisku nauczania,

- wpływanie i kształtowanie środowiska przyrodniczego i
społecznego pacjenta.
Działania pielęgniarskie realizowane są poprzez:
- promocję zdrowia (edukacja zdrowotna = wychowanie
zdrowotne, oświata zdrowotna),
- profilaktykę – III fazy:
I – działania o charakterze swoistym (wyeliminowanie
stanów
patologicznych – szczepienia, Wit.D3) i nieswoiste
(propagowanie zachowań prozdrowotnych),
II – wczesna diagnostyka (badania przesiewowe, bilanse,
cytologie,)
- organizowanie grup wsparcia oraz współpraca z grupami
wsparcia.

4. OSOBOWY – wzór osobowy pielęgniarki:
- predyspozycje pielęgniarki do zawodu (dobrowolny
wybór zawodu, zdolności intelektualne,
umiejętności, wygląd zewnętrzny – estetyka),
- relacje między zespołem terapeutycznym,
pacjentem i pielęgniarką,
- komunikatywność,
- zasady moralne, poziom wiedzy,
- kreatywność,
- zaangażowanie,
- dążenie do rozwoju – podnoszenie kwalifikacji.

5. RELIGIJNY –
- służenie drugiemu człowiekowi wynika z dekalogu,
- czynienie dobra i bycie dobrym,
- w chorym widzieć bliźniego cierpiącego
potrzebującego pomocy,
- sprawiedliwość i bezinteresowność,
- odpowiedzialność za siebie i innych,
- tolerancja wyznań.

6. ETYCZNY –
- przestrzeganie norm, zasad, nakazów i zakazów,
- przestrzeganie Kodeksu Etyki Pielęgniarskiej
(zasada szacunku dla osoby, zasada dobrowolności,
zasada bezinteresowności, zasada sprawiedliwości,
zasada odpowiedzialności),
- realizacja Karty Praw Pacjenta,
- działania zgodnie z aktami prawnymi

Rola pielęgniarki w układzie bezpośrednich i

pośrednich relacji z otoczeniem kulturowo-

społecznym:

Oczekiwania

grup odniesienia

Liderzy

pielęgniarst

wa

Rola

pielęgniarki

Nauka

Role
pozostałych
członków
zespołu
leczniczo-
pielęgniarskieg
o

Prawo

Rola

lekarza

Role

podopiecznych

Źródło:
Wrońska

Rola w układzie interakcji

Modele interakcji opieki lekarsko-

pielęgniarskiej:

1.autokratyczno-paternalistyczny –
bardziej formalistyczny,

zorientowany na zadania

2. partnerski – bardziej zindywidualizowany,

zorientowany na pacjenta

3. mieszany

Model paternalistyczno-dyrektywny

układu ról w opiece medyczno-

pielęgniarskiej

Rola lekarza

Rola

pielęgniarki

Kontekst społeczny

ról społecznych

Rola

pacjenta

Poleceni
a

Polecen
ia

Źródło: Wrońska

Model partnerskiego układu ról

pacjent – lekarz – pielęgniarka

Współpraca

Współpraca

Współpraca

Kontekst

społeczny

ról społecznych

Rola

pacjent

a

Rola

pielęgniarki

Rola lekarza

Źródło: Wrońska

Oprócz

przedstawionych

dwóch

modeli

interakcji, warunkujących podejmowanie ról
pielęgniarskich jako ról wykonawczych bądź
ról

partnerskich,

funkcjonuje

w pielęgniarstwie zachodnioeuropejskim

(i będzie coraz częściej występować w Polsce)

model opieki, w którym podstawowe role

będą tworzone jako rezultat interakcji w
zasadzie

tylko

dwóch

podmiotów:

pielęgniarki (położnej) i podopiecznego.