Klub Dyrektor Finansowych "D
ialog" 20.11.2008

Business intelligence

Business intelligence

w skali makro i mikro

w skali makro i mikro

Witold M.Orłowski

Witold M.Orłowski

Klub Dyrektor Finansowych "D
ialog" 20.11.2008

Informacje są rozmaite…

Informacje są rozmaite…

•

Informacje ważne i nieważne

Informacje ważne i nieważne

•

Informacje tajne i jawne (większość

Informacje tajne i jawne (większość

jest jawna)

jest jawna)

•

Informacje pozyskiwane legalnie i

Informacje pozyskiwane legalnie i

nielegalnie

nielegalnie

•

Informacje darmowe i płatne

Informacje darmowe i płatne

•

Informacje wewnętrzne dla firmy i

Informacje wewnętrzne dla firmy i

zewnętrznye (na temat rynku,

zewnętrznye (na temat rynku,

produktów, polityki gospodarczej,

produktów, polityki gospodarczej,

innych firm)

innych firm)

Klub Dyrektor Finansowych "D
ialog" 20.11.2008

Informacja wymaga

Informacja wymaga

przetworzenia

przetworzenia

i dostarzenia do odbiorcy

i dostarzenia do odbiorcy

–

Nadmiar informacji utrudnia podejmowanie

Nadmiar informacji utrudnia podejmowanie

decyzji. Wielka ilość informacji wymaga

decyzji. Wielka ilość informacji wymaga

skutecznych narzędzi analizy

skutecznych narzędzi analizy

–

Nadmiar informacji może zakrywać

Nadmiar informacji może zakrywać

informacje kluczowe

informacje kluczowe

–

Nadmiar informacji powoduje ogromne

Nadmiar informacji powoduje ogromne

koszty

koszty

–

Informacja, nawet kluczowa, nie

Informacja, nawet kluczowa, nie

dostarczona na czas może stracić wszelkie

dostarczona na czas może stracić wszelkie

walory

walory

Klub Dyrektor Finansowych "D
ialog" 20.11.2008

Czasem trzeba umieć radzić

Czasem trzeba umieć radzić

sobie z nadmiarem

sobie z nadmiarem

informacji…

informacji…

•

Przykład klasyczny: barometr harwardzki

Przykład klasyczny: barometr harwardzki

•

1921: rząd USA finansuje badania

1921: rząd USA finansuje badania

koniunktury

koniunktury

•

Barometr harwardzki: krzywe

Barometr harwardzki: krzywe

ABC

ABC

(

(

A

A

: giełda,

: giełda,

B

B

: realna gospodarka;

: realna gospodarka;

C

C

:

:

pieniądz)

pieniądz)

•

Krzywa

Krzywa

A

A

dawała najlepsze prognozy…

dawała najlepsze prognozy…

•

…

…

więc z czasem z indeksu wyeliminowano

więc z czasem z indeksu wyeliminowano

sygnały z pozostałych krzywych …

sygnały z pozostałych krzywych …

•

…

…

dorabiając odpowiednią teorię

dorabiając odpowiednią teorię

Klub Dyrektor Finansowych "D
ialog" 20.11.2008

Jak zawiódł barometr?

Jak zawiódł barometr?

Jesień 1929

Jesień 1929

•

Biuletyn z października: idą świetne czasy

Biuletyn z października: idą świetne czasy

Krzywa

Krzywa

B

B





Krzywa

Krzywa

C

C





ale…

ale…

Krzywa

Krzywa

A

A





•

29 października: „Czarny Wtorek” na Wall

29 października: „Czarny Wtorek” na Wall

Street

Street

(łączny spadek Dow Jones 40% w por. z

(łączny spadek Dow Jones 40% w por. z

wrześniem)

wrześniem)

Klub Dyrektor Finansowych "D
ialog" 20.11.2008

Informacja ma swoją cenę

Informacja ma swoją cenę

Wartość informacji jest względna:

Wartość informacji jest względna:

–

zależy od porównania kosztów uzyskania z

zależy od porównania kosztów uzyskania z

korzyściami, jakie daje informacja

korzyściami, jakie daje informacja

–

zależy od momentu, w którym jest dostarczana

zależy od momentu, w którym jest dostarczana

Informacja ma na rynku swoja cenę. Koszt uzyskania

Informacja ma na rynku swoja cenę. Koszt uzyskania

właściwej informacji powinien być porównywany z kosztem,

właściwej informacji powinien być porównywany z kosztem,

który ponosimy nie mając do niej dostępu

który ponosimy nie mając do niej dostępu

Mimo, że biznes dostaje do ręki coraz doskonalsze

Mimo, że biznes dostaje do ręki coraz doskonalsze

sposoby uzyskiwania, przetwarzania i gromadzenia

sposoby uzyskiwania, przetwarzania i gromadzenia

informacji, gospodarka domaga się stałego postępu w tej

informacji, gospodarka domaga się stałego postępu w tej

dziedzinie

dziedzinie

Klub Dyrektor Finansowych "D
ialog" 20.11.2008

Ile warta jest informacja?

Ile warta jest informacja?

Najlepiej widać na przykładach

Najlepiej widać na przykładach

informacji niejawnych, zdobywanych

informacji niejawnych, zdobywanych

w sposób nie do końca uczciwy

w sposób nie do końca uczciwy

Oczywiście informacja ma swoją

Oczywiście informacja ma swoją

wartość

wartość

i w innych sytuacjach, ale wszyscy

i w innych sytuacjach, ale wszyscy

lubimy przykłady skrajne

lubimy przykłady skrajne

Klub Dyrektor Finansowych "D
ialog" 20.11.2008

Bitwa jutlandzka, 1916: rzeka

Bitwa jutlandzka, 1916: rzeka

krwi…

krwi…

W Europie trwa I wojna światowa

W Europie trwa I wojna światowa

Flota brytyjska blokuje dostawy

Flota brytyjska blokuje dostawy

surowców

surowców

i żywności do Niemiec

i żywności do Niemiec

31 maja brytyjska Grand Fleet

31 maja brytyjska Grand Fleet

wyrusza w stronę Skagerraku

wyrusza w stronę Skagerraku

31 maja niemiecka Hochseeflotte

31 maja niemiecka Hochseeflotte

wyrusza w stronę Danii

wyrusza w stronę Danii

Dochodzi do największej bitwy morskiej

Dochodzi do największej bitwy morskiej

w historii

w historii

Niemcy, chociaż słabsi, zadali Brytyjczykom

Niemcy, chociaż słabsi, zadali Brytyjczykom

ciężkie straty (3 okręty liniowe),

ciężkie straty (3 okręty liniowe),

potem wycofali się do swoich baz

potem wycofali się do swoich baz

Brytyjska przewaga morska została jednak

Brytyjska przewaga morska została jednak

utrzymana

utrzymana

Klub Dyrektor Finansowych "D
ialog" 20.11.2008

Niemcy wydają komunikat o zwycięstwie

Niemcy wydają komunikat o zwycięstwie

Brytyjczycy wydają lakoniczny komunikat o

Brytyjczycy wydają lakoniczny komunikat o

stoczonej bitwie i stratach

stoczonej bitwie i stratach

Świat jest przekonany, że Grand Fleet

Świat jest przekonany, że Grand Fleet

przegrała wielką bitwę, a może i wojnę

przegrała wielką bitwę, a może i wojnę

Na giełdzie nowojorskiej spadają ceny

Na giełdzie nowojorskiej spadają ceny

brytyjskich obligacji i akcji brytyjskich

brytyjskich obligacji i akcji brytyjskich

firm

firm

Po dwóch dniach Admiralicja wydaje

Po dwóch dniach Admiralicja wydaje

komunikat

komunikat

o bitwie: brytyjska przewaga nienaruszona

o bitwie: brytyjska przewaga nienaruszona

W międzyczasie konsorcjum banków

W międzyczasie konsorcjum banków

brytyjskich

brytyjskich

skupuje akcje na Wall Street

skupuje akcje na Wall Street

Zysk: 50 mln

Zysk: 50 mln

£

£

(250 mln $, wg dzisiejszych

(250 mln $, wg dzisiejszych

cen odpowiednik 4.7 miliarda $)

cen odpowiednik 4.7 miliarda $)

Bitwa jutlandzka, 1916: … i

Bitwa jutlandzka, 1916: … i

rzeka $$$

rzeka $$$

Klub Dyrektor Finansowych "D
ialog" 20.11.2008

Analiza informacji jest

Analiza informacji jest

procesem trudnym i często

procesem trudnym i często

ryzykownym

ryzykownym

•

Można wskazać wiele przykładów,

Można wskazać wiele przykładów,

gdy analiza prowadziła do

gdy analiza prowadziła do

poważnych błędów (np. dotyczących

poważnych błędów (np. dotyczących

prognoz koniunktury i sprzedaży)

prognoz koniunktury i sprzedaży)

•

Dzieje się tak i na poziomie firm, i

Dzieje się tak i na poziomie firm, i

instytucji regulujących gospodarkę

instytucji regulujących gospodarkę

Klub Dyrektor Finansowych "D
ialog" 20.11.2008

Brak właściwej informacji we

Brak właściwej informacji we

właściwym czasie sięga czasem

właściwym czasie sięga czasem

poziomu makro…

poziomu makro…

•

Przykład: Polska, rok 2000

Przykład: Polska, rok 2000

•

Rząd znacząco ogranicza deficyt

Rząd znacząco ogranicza deficyt

budżetowy

budżetowy

•

Informacje są opóźnione…

Informacje są opóźnione…

•

NBP sądzi, że deficyt wzrósł i podnosi

NBP sądzi, że deficyt wzrósł i podnosi

stopy procentowe…

stopy procentowe…

•

Po kilku miesiącach dowiaduje się z

Po kilku miesiącach dowiaduje się z

danych GUS, że deficyt spadł …

danych GUS, że deficyt spadł …

•

Ale jest za późno

Ale jest za późno

Klub Dyrektor Finansowych "D
ialog" 20.11.2008

Sytuacja gospodarcza Polski

Sytuacja gospodarcza Polski

1999-2001

1999-2001

0

5

10

15

20

25

1

9

9

9

0

9

1

9

9

9

1

1

2

0

0

0

0

1

2

0

0

0

0

3

2

0

0

0

0

5

2

0

0

0

0

7

2

0

0

0

0

9

2

0

0

0

1

1

2

0

0

1

0

1

2

0

0

1

0

3

2

0

0

1

0

5

2

0

0

1

0

7

2

0

0

1

0

9

2

0

0

1

1

1

Stopy procentowe NBP

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

D

y

n

a

m

ik

a

w

zr

o

st

u

w

%

Kurs walutowy

(dewaluacja)

Dynamika

produkcji

Klub Dyrektor Finansowych "D
ialog" 20.11.2008

Brak dobrej informacji może

Brak dobrej informacji może

wieść do prawdziwej

wieść do prawdziwej

katastrofy

katastrofy

Przykład:

Przykład:

brak odpowiedniej informacji o sytuacji

brak odpowiedniej informacji o sytuacji

finansowej firm – z dramatycznymi

finansowej firm – z dramatycznymi

konsekwencjami dla klientów i

konsekwencjami dla klientów i

akcjonariuszy

akcjonariuszy

Czynnik czasu może mieć znaczenie kluczowe

Czynnik czasu może mieć znaczenie kluczowe

Przykłady z życia: ENRON, Barings, Parmalait

Przykłady z życia: ENRON, Barings, Parmalait

Klub Dyrektor Finansowych "D
ialog" 20.11.2008

Barings Bank

Założony 1762

Założony 1762

Najstarszy bank inwestycyjny w

Najstarszy bank inwestycyjny w

Wielkiej Brytanii

Wielkiej Brytanii

Finansował udział kraju w wojnach

Finansował udział kraju w wojnach

napoleońskich

napoleońskich

Pośredniczył w sprzedaży Luizjany

Pośredniczył w sprzedaży Luizjany

przez Francję

przez Francję

Ulubiony bank króla Jerzego V

Ulubiony bank króla Jerzego V

Znany z ostrożności, wyjątkowa

Znany z ostrożności, wyjątkowa

reputacja

reputacja

1992 – zatrudniony przez Barings w Singapurze
1992-95 – spekulacje na giełdach Dalekiego Wschodu
(ryzykowne inwestycje w derywatywy)
Gwiazda banku
1992 – straty £ 2 mln (ukrywane na koncie 88888)
1994 – straty £ 20 mln (ukrywane)
1994 – straty £ 200 mln (ukrywane)
16.01.1995 - wszystko na jedną kartę (krótka sprzedaż
derywatyw w Singapurze i Tokio)
17.01.1995 – trzęsienie ziemi w Kobe, spadek na
giełdach
ryzykowne zakupy, aby pokryć straty

Luty 1995 – straty rosną do £ 800 mln ($1.4 mld)
Leeson ucieka do Europy
Bank odkrywa prawdę!

Nick Leeson (ur. 1967)

Upadek Barings

Upadek Barings

Luty 1995 – Barings Bank
bankrutuje

Klub Dyrektor Finansowych "D
ialog" 20.11.2008

Dlaczego Barins upadł?

Dlaczego Barins upadł?



Niewłaściwa motywacja: chciwość, presja na zysk

Niewłaściwa motywacja: chciwość, presja na zysk



Brak instrumentów kontroli ryzyka na rynku

Brak instrumentów kontroli ryzyka na rynku

derywatyw

derywatyw



Brak kontroli nad działalnością Leesona (w zasadzie,

Brak kontroli nad działalnością Leesona (w zasadzie,

miał zgodę na swoje operacje!)

miał zgodę na swoje operacje!)



Brak właściwego mechanizmu kontrolnego w

Brak właściwego mechanizmu kontrolnego w

skompliko-

skompliko-

wanej, globalnej instytucji finansowej

wanej, globalnej instytucji finansowej



Brak właściwej informacji o sytuacji, systemu

Brak właściwej informacji o sytuacji, systemu

raportowania zagrożeń

raportowania zagrożeń



Generalnie: brak podstaw do oceny ryzyka!

Generalnie: brak podstaw do oceny ryzyka!

Klub Dyrektor Finansowych "D
ialog" 20.11.2008

Syntetyczny wniosek

Syntetyczny wniosek

•

Informacja może być kosztowna i

Informacja może być kosztowna i

wymagać starannej i pracochłonnej

wymagać starannej i pracochłonnej

analizy

analizy

•

Ale brak właściwej informacji we

Ale brak właściwej informacji we

właściwym momencie może być

właściwym momencie może być

jeszcze bardziej kosztowny

jeszcze bardziej kosztowny

•

Sprawa jest oczywista na poziomie

Sprawa jest oczywista na poziomie

firmy – ale często konsekwencje

firmy – ale często konsekwencje

mogą sięgać poziomu makro

mogą sięgać poziomu makro