Makro i mikroekonomia:

dr inż. Marek Wieczorek, Katedra Organizacji i Zarządzania

http://koiz.wi.zut.edu.pl

Konsultacje:

pok 226, wtorek godz. 15.30­16.30

Makroekonomia:
−

wprowadzenie

−

systemy gospodarcze

−

gospodarka rynkowa

−

produkt krajowy brutto

−

pieniądz, inflacja, bezrobocie

−

budżet i polityka fiskalna państwa

Mikroekonomia
−

ISTOTA I CELE PRZEDSIĘBIORSTWA

−

główne zasady działalności przedsiębiorstwa

−

formy prawno­organizacyjne przedsiębiorstw

−

restrukturyzacja przedsiębiorstw

−

kryzys przedsiębiorstwa – KONIK!

−

przekształcenia własnościowe

−

kapitał przedsiębiorstwa

LITERATURA:
1.

Zb. Red. S. Marciniaka – MAKRO­ I MIKROEKONOMIA. PODSTAWOWE 

PROBLEMY, PWN, Warszawa 200X (400 stron)

2.

Każda posiadająca w tytule „makroekonomia”

3.

Zb. red. S. Marka – Elementy nauki o przedsiębiorstwie, Wyd. Economicus, Szczecin 2008

4.

Zb, red. J. Lichtarskiego – Podstawowe nauki o przedsiębiorstwie, Wyd. Akademii 

Ekonomicznej, Wrocław 200X

Egzamin (zaliczenie) kursu można uzyskać w formie pisemnej lub ustnej (do wyboru studenta).

Uwaga:
1.

Ocena końcowa wystawiana jest zgodnie z systemem punktowym według ECTS.

2.

Struktura oceny ECTS:

­ wykład – 0,6
­ ćwiczenia – 0,4

3.

Student zobowiązany jest do znajomości zakresu treści programowych przedmiotu,

4.

Zajęcia ćwiczeniowe są obowiązkowe.

 =========== WYKŁAD 1 (od połowy) ===========

Metody logicznego wnioskowania:

1.

Indukcja – przedstawianie wniosków ogólnych z faktów i zjawisk szczegółowych. Jest to 

przechodzenie od szczegółów do ogółu, od konkretu do abstrakcji, wyprowadzenie

2.

Dedukcja

3.

(...)

10 głównych zasad ekonomii:

W jaki sposób ludzie podejmują decyzje?

1.

Ludzie zmuszeni są dokonywać wyborów

Dylemat gospodarczy – bieżąca konsumpcja czy rozwój? Dotyczy państwa ale także każdego z nas. 

Rozwijać przemysł ciężki czy rolnictwo, co może napędzać gospodarkę itp. Uczyć się 

systematycznie czy w sesji? Wydać pieniądze teraz czy później?
2.

Kosztem jest to, z czego musisz zrezygnować, aby osiągnąć swój cel.

„Coś za coś” wymaga porównywania kosztów i korzyści alternatywnych działań. Budowa 

elektrowni wiatrowej jest droższe od konwencjonalnej. Czy w obliczu ograniczonych środków oraz 
potrzeb energii budowa elektrowni wiatrowej jest rozwiązaniem optymalnym (efektywnym, 

sprawiedliwym)?

3.

Racjonalni ludzie biorą pod uwagę wielkości krańcowe

Zmiany krańcowe (marginalne) dotyczą niewielkich zmian dotychczasowego planu działania. „Last 

minute” jest przykładek kosztów i korzyści krańcowych – skoro samolot leci to każda nadwyżka 

sprzedania biletu pokrywającego koszty jednostkowe jest opłacalna.

4.

Ludzie reagują na bodźce

Pojęcie elastyczności popytu daje potwierdzenie zasady. Cena w górę – popyt na produkt spada 

(popyt elastyczny). Szukanie okazji cenowych, kalkulowanie kosztów i korzyści towarzyszą nam 

zawsze podczas zakupów.
W jaki sposób ludzie współdziałają ze sobą?

5.

Handel może być opłacalny dla wszystkich

Zastosowanie zasady win ­win, w miejsce wygrany – przegrany. Umożliwia społeczny podział 
pracy, specjalizację, konkurencyjność i podnoszenie jakości. Koszyści mogą odnotować wszystkie 

zainteresowane strony.

6.

Rynki są zwykle dobrą formą organizowania aktywności gospodarczej

Gospodarka rynkowa charakteryzuje się zdecentralizowanymi decyzjami gospodarstw domowych 
oraz podmiotów gospodarczych konfrontowanych ze sobą na rynkach dóbr/usług. Oznacza to, że 

nikt nie troszczy się o gospodarkę jako całość, a dobrobyt społeczny reguluje cena odzwierciedlają 

wartość oraz koszt pod postacią „niewidzialnej ręki”. Próba zbudowania gospodarki z centralnym 
planowaniem (typu socjalistycznego) z zaprzeczeniem istnienia

7.

Niekiedy państwo może poprawić wyniki działania rynku

Po co państwo skoro „niewidzialna ręka” rynku reguluje gospodarkę? Państwo musi chronić jej 
stosowanie, ustalać prawa i zapewnić jego przestrzeganie (prawo własności podstawą gospodarki 

rynkowej), ograniczać monopol i siłę rynkową pojedynczych podmiotów, zapewnić dystrybucję i 

podział (uczestnictwo) PKB wszystkim potrzebującym, . Ustanowić system ubezpieczeń 

zdrowotnych, wybrać i prowadzić alokację środków zapewniających rozwój i/lub ochronę 
środowiska itp.

8.

Poziom życia zależy od ilości wyprodukowanych dóbr i usług

Roczny dochód na 1 mieszkańca istotnie różnicuje kraje. Podstawą jest produkcyjność – ilość dóbr 
i usług wytwarzanych przez społeczeństwo w tych krajach mierzone na jednostkę czasu. Związek 

poziomu  życia społeczeństw a produkcyjnością jest wprost proporcjonalny. Im większa ilość, tym 

wyższy poziom życia (bo wykształcenie, kapitał, środki techniczne, organizacja, technologie, itp.).
(...)

9.

Ceny rosną kiedy państwo drukuje zbyt dużo pieniędzy

Problem inflacji – co jest przyczyną, co skutkiem? Emisja pieniądza bez kontroli kończy się zawsze 
wzrostem cen, utratą zdolności do regulacji procesów gospodarczych, zanikiem zaufania do 

pieniądza. Skutki?

10.

W krótkim okresie społeczeństwo wybiera między inflacją a bezrobociem

Zależność pomiędzy inflacją a bezrobociem przedstawia krzywa Phillipsa

Podział ekonomii
Makroekonomia – zajmuje się analizą wielkości zagregowanych, czyli określonych całości, np. 

gospodarki narodowej bądź jednego regionu

Mikroekonomia – zajmuje się badaniem poszczególnych rynków funkcjonujących w ramach danej 
gospodarki, podmiotami gospodarującymi, narzędziami sterowania i wpływu na decyzje 

podmiotów

Mezoekonomia – zajmuje się opisem i analizą zjawisk związanych ze zmianami w działowo­

gałęziowej, sektorowej i regionalnej strukturze produkcji i zatrudnienia.

 ========= WYKŁAD 2 ===========

Systemy gospodarcze

„Ekonomiści ciągle wiodą spór o obraz świata gospodarcze”

I dobrze, gdyż

„konsensus w odniesieniu do pola badań jako całości jest jednoznaczny ze stagnacją, utratą 
znaczenia i śmiercią.”

R.E. Lucas (Nobel z ekonomii)

Uczestnicy życia gospodarczego

Podmiot – dokonuje według własnych preferencji i na własny rachunek wyboru określonego 
działania oraz może to działanie realizować.

W obiegu gospodarczym uczestniczą:

Konsument – każdy człowiek; może decydować co chce kupić (konsumować), tworzy 

gospodarstwo domowe;
Przedsiębiorca – jest to podmiot, który decyduje o wykorzystaniu czynników wytwórczych do 

produkcji wszelkich dóbr, zakłada organizację zwaną przedsiębiorstwem (pb)

Państwo – winno tworzyć warunki do sprawnej realizacji obiegu gospodarczego, w szczególności:
−

zapewniać ochronę i ład instytucjonalny dla działalności gospodarczej,

−

chronić zdrowie obywateli i środowisko naturalne,

−

organizować system pieniężny,

−

wykorzystywać pozostałe, dostępne dobra publiczne w ramach harmonicznego rozwoju.

Obieg okrężny w gospodarce

<IMAGE: Obieg okrężny w gospodarce>

(1)

usługi czynników wytwórczych świadczone pb przez właścicieli tych czynników którzy 

egzystują w gospodarstwach domowych;

(2)

zapłata pb za usługi, które stają się dochodem gospodarstw domowych;

(3)

podatki płacone państwu, umniejszają one dochody gospodarstw domowych;

(4)

przepływ dóbr kupowanych przez gospodarstwa domowe od pb;

(5)

przepływ pieniądza do pb jako zapłata za zakupione dobra;

(6)

przepływ dóbr zakupionych przez państwo od pb;

(7)

przepływ pieniądza do pb jako zapłata za zakupione przez państwo dobra

Każdy podmiot ma swój zakres wyboru możliwości, swobody decyzji, pełni zarazem pewne 

funkcje. Ich zakres zależy od:
−

ustroju społecznego (wyróżniamy: antyczny, feudalny, kapitalistyczny, socjalistyczny)

oraz
−

systemu funkcjonowania gospodarki nazywanego również systemem gospodarczym lub 

ustrojem gospodarczym (zespół instytucji oraz mechanizmów koordynujących i kontrolujących 
podejmowanie oraz realizacją decyzji ekonomicznych.

Ustrój gospodarczy oferuje tym więcej wolności, im mniej w nim nakazów i zakazów 

ustanawianych przez państwo jako podmiot kreujący ten ustrój
Ustrój liberalny – gospodarka funkcjonuje efektywnie wówczas, gdy jak najmniej ważnych 

czynności pozostaje  w gestii państwa

Ustrój etatystyczny – przeciwieństwo, coraz więcej czynności jest zastrzeżonych dla państwa, tym 
samym mniej dla innych podmiotów (im więcej państwa w gospodarce, tym bardziej etatystyczny)

<IMAGE: Ustroje liberalne i etatystyczne>

Gospodarka etatystyczna

<IMAGE: Gospodarka etatystyczna>

Gospodarka etatystyczna → ustrój centralistyczny → [  nakazowo­rozdzielczy (więzi o charakterze 

administracyjnym budowane pionowo w dół)  ||  Forma: dyrektywy → ( Narzędzia: przydział, limit, 

normatyw ) ]

−

zanik więzi rynkowych opartych na mechanizmach ekonomicznych;

−

„gospodarka niedoboru” J. Kornai'a

−

gwałtowny spadek efektywności, marnotrawstwo zasobów, niska wydajność, żenująca 

skuteczności działań, zmniejszanie przedsiębiorczości poszczególnych podmiotów, pracowników 

oraz kierownictw zakładów,
−

brak swobód gospodarczych,

−

pomijanie bieżących potrzeb konsumpcyjnych, omnipotencja państwa,

−

postawa roszczeniowa społeczeństwa

 ========= WYKŁAD któryśtam (jakiś przypadkowy fragment) ===========

Cechy przedsiębiorstwa:

­ wyodrębnienie organizacyjne, prawne i ekonomiczne

­ prowadzi działalność gospodarczą na własne ryzyko

­ 

Przedsiębiorczość – pewien zespół cech psychicznych, które powinny charakteryzować… no 

właśnie kogo? W przedsiębiorstwie można wyróżnić trzy warstwy społeczne: właściciele, 
pracownicy i menedżment. Osoby posiadające potencjał powinny być przedsiębiorczymi. 

Umiejętność sprzedania siebie. Umiejętność rozpoznawania rynku pod kątem biznesowym.

Przedsiębiorca – (kiedyś: kupiec), osoba, która prowadzi działalność gospodarczą, posiada 

własność środków produkcji (środki do pomnażania majątku). Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, 

prawna (np. ZUT) prowadząca własną działalność gospodarczą.

========= WYKŁAD ostatni ===========

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA

Wybór formy prowadzenia działalności gospodarczej:

Przed i w trakcie prowadzenia warto zdać sobie sprawę:
­ wymogi założycielskie

­ zakres odpowiedzialności majątkowej oraz ryzyko kapitałowe uczestnika

­ forma prawna wyznacza zakres możliwości finansowania zewnętrznego
­ zakres kierownictwa i kontroli

­ obciążenia podatkowe

RESTRUKTURYZACJA

Restrukturyzacja to (definicja):

­ obiektywna konieczność adaptacji Pb do zmian w otoczeniu
­ proces ciągłych wyborów dokonywanych przez Pb w warunkach konkurencyjnego rynku

­ przemyślana reorientacja celów Pb i dostosowanie do niej organizacji, ekonomiki, kadr i techniki

Restrukturyzacja to gwałtowna zmiana w :

­ aktywach firmy,

­ strukturze kapitałowej,
­ strukturze organizacyjnej (zarządzania)

Czynniki globalne:

1.

Zmiany koniunktury ogólnej i prawa gospodarczego

2.

Zmiany w rozwoju organizacji

3.

Zmiany w cyklu życia produktu, technologii i segmentów,

4.

Ceny surowców i nośników energii oraz ich dostępność

5.

Trafność decyzji kierowniczych

Restrukturyzacja w Polsce ­> transformacja systemu społeczno­politycznego jako stymulator:

­ przejście z gospodarki planowej do rynkowej

­ „otwarcie” gospodarki na konkurencję zewnętrzną

­ komercjalizacja i prywatyzacja Pb

­ „szokowa” zmian reguł i zasad gry gospodarczej

Restrukturyzacja jako paradygmat działań, postępowania w celu zapewnienia Pb możliwości 

przetrwania (konkurencyjność, rozwój instrumentami pomocniczymi).

W Polsce restrukturyzacja jako cel samoistny, naprawczy , na dodatek z silnym czynnikiem 

redukcji pracowników.

Przyczyny wewnętrzne restrukturyzacji przedsiębiorstw:

­ Niewłaściwe postawy i zachowania pracowników, brak i lub błędy w komunikacji poziomej i 

pionowej,
­ Błędy w organizacji przedsiębiorstwa, ­ teraz ważny jest outsourcing (oddawanie pewnych 

czynności wyspecjalizowanym jednostkom zewnętrznym),

­ Brak systemu informacji z otoczeniem – wyczucie podaży i popytu, podawanie sygnałów że nasze 
przedsiębiorstwo jest piękne, zbieranie informacji co tak naprawdę ludzie chcieliby mieć, czy będą 

chcieli kupić naszych produkt, potrzebne są wiarygodne informacje, Public Relations – układanie 

stosunków między klientami a firmą,

­ Niska konkurencyjność produktów oraz siły ekonomicznej całego przedsiębiorstwa – brak siły 

ekonomicznej lub umiejętności do stworzenia produktu wysokiej jakości, kanibalizm 
przedsiębiorstwa,

­ Brak nowoczesnych rozwiązań systemowych w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi i 

ryzykami w przedsiębiorstwie – ważne jest stworzenie przed pracownikiem pełnej wizji ścieżki 

kariery, trzeba przygotować miejsce dla osób, które mogą się rozwijać i polepszać funkcjonowanie 
firmy; ryzykami się zarządza, są określone precyzyjne procedury jak sobie radzić z poszczególnymi 

problemami,

­ Niedostateczna autorefleksja organów zarządzających nad misją oraz celami przedsiębiorstwa,
­ Silne uzależnienie od dostawców surowców, kooperantów oraz zła dystrybucja produktów,

­ Brak respektowania wymogów ekologicznych,

­ Silny wpływ związków zawodowych na decyzje w przedsiębiorstwie

Przyczyny zewnętrzne restrukturyzacji przedsiębiorstw:

­ globalizacja wymuszająca walkę konkurencyjną we wszelkich płaszczyznach działania

­ zmiany postaw, gustów, zachować, kultury klientów,
­ zbytnie upolitycznienie przedsiębiorstwa,

­ wzrost cen podstawowych surowców, próby ich reglamentowania

Wzrost kosztów transportu, kosztów, kooperacji