Struktura szkolnictwa

w Stanach

Zjednoczonych

Agata Sikorska i Marek Sikorski

2

Finansowanie szkolnictwa

Wydatki na szkolnictwo podstawowe

i średnie w Stanach
Zjednoczonych



stanowe



lokalne

3

Finansowanie szkolnictwa
cd

Lata 1949-1972-
udział wydatków stanowych - 39%
Od połowy lat ’70-
wydatki stanowe stanowią znaczną część

całości wydatków

Lata ’90-
odwrócenie tendencji – po 45%

4

Finansowanie szkolnictwa
cd

Ogromne zróżnicowanie przestrzenne!

Fundusze federalne:

Stan Missisipi 33% New Jersey 4%

Wydatki stanowe:

Hawaje 100% Nebraska 10%

5

Finansowanie szkolnictwa
cd

Wzrost zainteresowania władz

stanowych jakością nauczania:



minimalna liczba dni



minimalny wiek



minimalne wymagania zawodowe..

oraz w określaniu zawartości i struktury

programów szkolnych

6

Szkolnictwo amerykańskie

90% uczniów na poziomie

podstawowym i średnim
uczęszcza do szkół publicznych

50% uczniów szkół prywatnych uczy

się w szkołach parafialnych
prowadzonych przez Kościół
katolicki

7

Przełom w edukacji

amerykańskiej

W 1957 roku rząd amerykański

zaczyna wspierać program i
jakość nauczania w dziedzinie
nauk ścisłych w szkołach
podstawowych i średnich.

8

Federalne subwencje



Wydatki z budżetów stanowych i
lokalnych na edukację są
przedmiotem niejawnego
subsydiowania przez rząd federalny



1000$



Podatek 31%



1000-(1000*31%)=690$

9

Dlaczego istnieje szkolnictwo
publiczne?

Edukacja nie jest czystym dobrem

publicznym!!

Efekty zewnętrzne:



sprawniejsze funkcjonowanie państwa



przypływ imigrantów



postęp techniczny

Zbyt małe inwestycje w wykształcenie

Polityka edukacyjna

Zagadnienia i
kontrowersje

11

Wyniki procesu kształcenia



Kapitał ludzki

czynnik socjalizacji
czynnik selekcji
korzyści społeczne

12

Wydatki na edukacje

13

Wydatki na edukacje



zróżnicowanie wydatków



poziom zarobków



wydatki na słabych czy zdolnych
uczniów?

14

Program poprawy
efektywności systemy
nauczania



Możliwość wyboru i konkurencja:
bony edukacyjne



Reorganizacja: decentralizacja
uprawnień



Standardy jakości: Agenda 2000

15

Bony edukacyjne
– swoboda wyboru szkoły

Na czym to polega?



Bon o określonej wartości na
opłacenie nauki – wybór szkoły



Konkurencja: szkoły publiczne a
szkoły prywatne

16

Bony edukacyjne



Za:

-

Konkurencja sprzyja efektywności

-

Krytyczna rola państwa w dziedzinie
edukacji

-

Możliwość wyboru sprzyja zwiększaniu
zaangażowania rodziców

-

Bony nie muszą wywoływać wzrostu
nierówności – to rejonizacja ją wywołuje

17

Bony edukacyjne



Przeciw

- Nie są spełnione warunki konkurencji – w

wielu rejonach liczba szkół jest

ograniczona

- Wprowadzenie bonów spowoduje wzrost

nierówności dochodowych i społecznych

- Dane świadczące o wyższej efektywności

szkół prywatnych nie są jednoznaczne

18

Bony edukacyjne:
eksperymenty



San Jose

Bony edukacyjne mają niewielkie szanse

na przyjęcie.. Rodzice będą preferowali
programy, które są zgodne z ich
wartościami i normami społecznymi



Milwaukee

Próbka wzięta do eksperymentu nie była

miarodajna. Niejednoznaczne wyniki.

19

Jeśli nie bony to co?



Contracting out



Zespoły menedżerów konkurujących
ze sobą



Szkoły społeczne



Zarządzane bezpośrednio przez
samorząd lub rodziców – nie
podlegają władzy kuratorium

20

Decentralizacja
szkolnictwa



Wyzwolenie szkół spod nadmiernej
kontroli biurokracji oświatowej

Plusy:

Minusy:

Większe

zaangażowanie

nauczycieli i

rodziców

Wzrost nierówności

społecznych

21

Standardy jakości i Agenda
2000



Jednoznaczne kryteria oceny
wyników osiąganych przez
uczniów



Czy amerykańska szkoła nie zatraci
swoich głównych wartości?



Co z uczniami pochodzącymi z nizin
społecznych?

22

Nierówność – skąd się
bierze?

Odpowiedzialność za edukację

spoczywa na władzach lokalnych:

-

zasoby: bogate i biedne
miejscowości

-

popyt na usługi publiczne

-

różne „preferencje” w zakresie
edukacji

23

Sposoby minimalizacji

nierówności:



Zapewnienie minimalnego
poziomu finansowania wydatków
we wszystkich rejonach szkolnych



Wprowadzenie pułapu wydatków
w rejonach o wysokich wydatkach

24

Sposoby minimalizacji

nierówności:



Pomoc finansowa z budżetu federalnego i

budżetów stanowych dla społeczności o

niskich dochodach i społeczności o dużej

liczbie dzieci społecznie bądź

ekonomicznie upośledzonych –

minimalne standardy jakości

nauczania



Podstawowy dylemat: jak zachować

autonomię i poczucie odpowiedzialności

władz lokalnych i jednocześnie zapewnić

równość szans?

25

Szkolnictwo wyższe:
Przykład jak rozwiązywać
problemy



Większa decentralizacja



Studenci sami decydują o
wyborze szkoły



Bony edukacyjne

26

Jak wyrównywać nierówności?
Szkolnictwo wyższe

Finansowanie nauki odbywa się

poprzez:



Subsydia



Granty studenckie



Programy kredytowe



Możliwość studiowania i pracowania



Ulgi i odliczenia podatkowe

27

Agata i Marek Sikorscy

Dziękujemy za uwagę