Nowotwór piersi

Informacje ogólne i rehabilitacja

Aleksandra Mańko, Magdalena Witanowska

Rak piersi jest najczęściej występującym złośliwym
nowotworem u kobiet w Polsce. Odnotowuje się
prawie 10 tys. nowych zachorowań rocznie,
co oznacza, że każdego roku na nowotwory
piersi zachoruje 30 na 100 tys. kobiet.

Nowotwór piersi

Czynniki ryzyka

• Czynniki genetyczne
• Płeć (choroba ta dotyczy głównie kobiet)
• Wiek powyżej 50 roku życia
• Czynniki hormonalne (wczesna pierwsza miesiączka,

późna ostatnia, nie karmienie piersią oraz leczenie
hormonalne)

• Czynniki dietetyczne
• Rasa (osoby o jasnym kolorze skóry chorują częściej od

pozostałych ras)

• Położenie geograficzne (nowotwór piersi spotykany jest

najczęściej w klimacie umiarkowanym)

Informacje

Nowotwór piersi

Objawy

• Guz w obrębie gruczołu piersiowego. Niebolesny,

najczęściej nieruchomy wobec skóry i (lub) podłoża.

• Twarde lub powiększone węzły chłonne w dole pachowym
• Stwierdzenie poprzednio nie istniejącej różnicy w

wielkości piersi lub , inaczej , zmiana wielkości lub
kształtu piersi oraz różne zachowywanie się piersi
podczas unoszenia ramion.

• Wciągnięcie skóry lub brodawki.
• Wyciek z brodawki sutkowej (krwisty)
• Strup lub owrzodzenie na piersi
• Pomarszczenie skóry

Informacje

Nowotwór piersi

Diagnostyka

• Samobadanie - badanie palpacyjne wykonywane samodzielnie

przez kobietę. Badanie to zawsze powinno obejmować obie piersi

(sutki) i węzły chłonne po obu stronach ciała.

• Mammografia – może być stosowana we wczesnym etapie, kiedy

zmian nie można wykryć za pomocą dotyku (badania

przesiewowe).

• USG - użycie fal dźwiękowych o wysokiej częstotliwości. Dzięki

temu lekarz może odróżnić guzka od torbieli, a także zlokalizować

jego położenie.

• Biopsja cienkoigłowa - nakłucie cienką igłą i pobranie materiału

do strzykawki.

• Biopsja gruboigłowa - nakłucie guza specjalną igłą i pobranie

niewielkiego fragmentu tkanki do badania.

• Badanie śródoperacyjne doraźne – usunięcie całego guzka z

marginesem otaczających go tkanek

Pobrane tkanki badane są histopatologicznie.

Informacje

Nowotwór piersi

Leczenie chirurgiczne

• BCT – operacja oszczędzająca, czyli usunięcie

kwadrantu piersi z guzem oraz węzłów chłonnych.

Wykonujemy w przypadku niewielkich zmian lub

przy dużym biuście.

• Mastektomia – całe usuniecie piersi oraz węzłów

chłonnych. Wykonywana metodą Patey’a. Usuwa się

gruczoł piersiowy, powięź mięśnia piersiowego

większego i węzły chłonne.

Leczenie

Nowotwór piersi

Radioterapia

Naświetlanie jonizującymi promieniami Rentgena.
Stosuje się napromienianie przed- i pooperacyjne,
leczenie radykalne, leczenie paliatywne. Napromienianie
przedoperacyjne wykonuje się przy zaawansowanych
postaciach guzów, obrzękach, występowaniu dużych zmian
węzłów chłonnych pachowych. 

Konieczność wykonywania pooperacyjnej radioterapii jest

tym

większa im mniej radykalna jest sama operacja. W

przypadku

guzów bardzo zaawansowanych i przez to nieoperacyjnych
uzasadnione jest leczenie paliatywne.

Leczenie

Nowotwór piersi

Chemioterapia

Stosowane są wlewy z substancji chemicznych

(cytostatyki),

które hamują namnażanie się komórek szybko

rosnących,

w tym komórek nowotworowych.

Leczenie

Nowotwór piersi

Chemioterapia

Stosowane są wlewy z substancji chemicznych (cytostatyki),
które hamują namnażanie się komórek szybko rosnących,
w tym komórek nowotworowych.

Leczenie

Leczenie hormonalne

Stosowane są substancje blokujące żeńskie
hormony (estrogeny).

Nowotwór piersi

Wady w postawie ciała

• Ubytek piersi

• Odstawanie łopatki – podczas zabiegu operacyjnego

zostaje podrażniony nerw piersiowy długi, który unerwia

mięsień zębaty przedni odpowiedzialny za prawidłowe

przykręgosłupowe położenie łopatki. W konsekwencji

łopatka zaczyna odstawać po stronie operowanej.

• Uniesienie lub obniżenie barku po stronie operowanej

• Pogłębienie kifozy piersiowej

• Boczne skrzywienie kręgosłupa

• Ograniczenie ruchomości w całej obręczy barkowej

Konsekwencje fizyczne mastektomii

Nowotwór piersi

Obrzęk limfatyczny

Obrzęk limfatyczny czyli proces nagromadzania się chłonki
w poszerzonych naczyniach limfatycznych, tkance podskórnej i

skórze,

wynikający z zastoinowej niewydolności układu limfatycznego.

Cechy obrzęku:

• asymetryczność

• pogłębienie fałdów skóry

• niebolesność

• dodatni objaw Stemmera

Konsekwencje fizyczne mastektomii

Nowotwór piersi

Cele rehabilitacji

Usprawnianie pacjentek po zabiegach mastektomii odgrywa

znaczącą

rolę w sprawnym powracaniu do zdrowia, poprawy samopoczucia
i sprawności. Postępowanie usprawniające jest zależne od rodzaju
zastosowanego leczenia.

Cele:

• Poprawa zakresu ruchu w stawie barkowym i obręczy

barkowej po stronie operowanej.

• Zwiększenie masy mięśniowej kończyny po stronie

operowanej.

• Zapobieganie wadom postawy.

• Zapobieganie powstaniu obrzęku limfatycznego.

Rehabilitacja

Nowotwór piersi

Etap szpitalny

1-3 doba po zabiegu.

W pierwszych dniach po zabiegu ze względu na bezpieczeństwo
zaleca się wykonywanie ćwiczeń w pozycji leżącej na plecach z

ugiętymi

kolanami i biodrami. Ręka po stronie operowanej piersi powinna

być

ułożona na specjalnym klinie przeciwobrzękowym, który ułatwia
odpływ chłonki z kończyny górnej.

Wykonujemy ćwiczenia:

• Czynne wolne drobnych stawów ręki, stawu łokciowego

oraz barkowego

• Oddechowe

Program usprawniania

Nowotwór piersi

Etap szpitalny

4-6 doba po zabiegu.

W zależności od stanu samopoczucia pacjentki ćwiczenia

wykonujemy

w pozycji siedzącej bądź stojącej.

Wykonujemy ćwiczenia:

• Czynne wolne drobnych stawów ręki, stawu łokciowego oraz

barkowego

• Oddechowe

• Wspomagane przyborami

Program usprawniania

Nowotwór piersi

Etap szpitalny

Ćwiczenia należy powtarzać minimalnie 3 razy dziennie.
Ilość powtórzeń danego ćwiczenia: około 15-30 razy.
Ruch w istniejących zakresach ruchu, bez przekraczania jego

granicy,

po wykonaniu każdego ćwiczenia przerwa 5 sekund połączona
ze wstrząsaniem ćwiczonej kończyny. W tym etapie można

wykonywać

delikatny masaż kończyny operowanej również w wysokim

ułożeniu

na specjalnym klinie.

Program usprawniania

Nowotwór piersi

Etap szpitalny

Pacjentki przed opuszczeniem szpitala otrzymują instruktaż ćwiczeń
i automasażu do wykonywania w domu. W tym okresie omawiamy
zalecenia oraz zasady profilaktyki przeciw obrzękowej.

Zalecenia i zasady:

• Pozycja ułożeniowa kończyny górnej podczas snu i odpoczynku powinna

być wysoka ułożona na specjalnym klinie.

• Należy uważać na wszelkie urazy kończyny operowanej (skaleczenia,

oparzenia i t p)

• Nie należy nosić zegarka i biżuterii na kończynie operowanej.

• Należy unikać noszenia ciężkich rzeczy.

• Nie należy wykonywać prac domowych wymagających stałego napięcia

mięśni.

• Należy unikać przegrzewania kończyny operowanej (gorących kąpieli,

opalania się, używania maści rozgrzewających).

• Nie należy mierzyć ciśnienia krwi na kończynie operowanej.

• Nie należy podawać zastrzyków oraz pobierać krwi z kończyny operowanej.

Program usprawniania

Nowotwór piersi

Etap ambulatoryjny

Postępowanie rehabilitacyjne po opuszczeniu szpitala
realizowane jest w przychodniach oraz zakładach
rehabilitacyjnych. W tym etapie należy wykonywać

ćwiczenia

oparte na dynamicznej pracy mięśni. Taka praca stwarza
najkorzystniejsze warunki oddziaływania na naczynia

krwionośne

i chłonne przy równoczesnym zwiększaniu siły mięśniowej.
Ucisk wywierany na naczynia żylne i chłonne poprzez

kurczące się

mięśnie ułatwia odpływ krwi żylnej i chłonki. Nie należy
wykonywać ćwiczeń w podporach oraz zwisach.

Program usprawniania

Nowotwór piersi

Etap ambulatoryjny

Postępowanie fizjoterapeutyczne w tym etapie obejmuje:
1) Kinezyterapię

• ćwiczenia w odciążeniu

• ćwiczenia czynne wolne

• ćwiczenia wspomagane

• ćwiczenia z oporem

• ćwiczenia oddechowe

• ćwiczenia redresyjne

Ćwiczenia prowadzimy w grupach bądź indywidualnie.

2) Fizykoterapię i masaż

• masaż pneumatyczny

• aquavibron

• masaż wirowy

Program usprawniania

Nowotwór piersi

Etap ambulatoryjny

Postępowanie usprawniające zależy od zastosowanego leczenia

i jego etapu oraz indywidualnego stanu chorego.  

Usprawnianie chorych w trakcie chemioterapii.

Podczas trwania chemioterapii nie należy rezygnować z ćwiczeń

usprawniających po stronie operowanej mimo dolegliwości z nią

związanych, przy czym ich intensywność zmniejszamy.

Usprawnianie chorych w trakcie radioterapii.

W czasie radioterapii usprawnianie powinno być kontynuowane.

Celem jest przede wszystkim zapobieganie obrzękowi

limfatycznemu

i szkodom popromiennym. Ćwiczenia są mniej obciążające w pozycji

siedzącej bądź leżącej. W trakcie masażu kończyny operowanej

przestrzegamy zasady omijania strefy napromienianej.

Program usprawniania

Utrata piersi przez kobietę w wyniku choroby
nowotworowej wiąże się z szokiem psychicznym,
dlatego oprócz usprawniania fizycznego nie
możemy zapominać o pomocy w sferze
psychicznej.
Działania medyczne uzupełniane są przez grupy
kobiet po mastektomii organizujących się w tzw.
Kluby Amazonek.

Dziękujemy

1.

Bibliografia:
Mika K.: „Po odjęciu piersi”, Warszawa 1997
Tchórzewska H.: „Rehabilitacja kobiet leczonych z powodu raka piersi -
Poradnik”, Warszawa 2007