IBR/IPV

©

T. Frymus, 2010

Herpeswirusowe zakażenia

u bydła

Herpeswirus bydła 1 (bovine herpesvirus 1 – BHV-

1)

-

zakaźne zapalenie krtani i tchawicy (infectious
bovine rhinotracheitis – IBR)

-

otręt (infectious pustular vulvovaginitis - IPV)

-

ronienia

Herpeswirus bydła 2 (BHV-2)

-

zapalenie strzyków

Herpeswirus bydła 5 (BHV-5)

-

sporadycznie zap. mózgu cieląt (drgawki, 100%
pada)

Herpeswirus owiec typ 2 – głowica „amerykańska”

Herpeswirus bawolcowatych 1 (alcelaphine

herpesvirus-1) - głowica „afrykańska”

Epidemiologia zakażenia

BHV-1

• atakuje tylko bydło
• bardzo powszechny na całym świecie
• też w Polsce (ponad 20% bydła mlecznego

ma przeciwciała, choć duże różnice między

oborami)

• rezerwuar: bydło chore i bezobjawowo

zakażone

• dożywotnie zakażenia latentne (zwoje nerwu

trójdzielnego)

• czasem latentnie zakażone są seroujemne!
• okresowe siewstwo (stres,

glikokortykosteroidy)

• wydalanie: drogi oddechowe, płciowe,

spojówki

Epidemiologia zakażenia

BHV-1

• szerzy się bardzo łatwo

aerogennie (kaszel,
obwąchiwanie)

• krycie, inseminacja (mrożenie

konserwuje wirus)

• buhaje: sprzęt do pobierania

nasienia!

Znaczenie zakażenia

BHV-1

• jeden z ważniejszych zarazków bydła:

– zapalenia płuc (padnięcia,

charłactwo)

– ronienia
– bezpłodność buhajów
– nosicielstwo

wielkim problem u

buhajów na całym świecie

– więc bariera handlu bydłem,

nasieniem i zarodkami

– koszty badań, leczenia i szczepień

Patogeneza zakażenia

BHV-1

• replikacja w komórkach nabłonkowych
• częste zakażenia subkliniczne i latentne
• lub ogniskowa martwica nabłonka dróg

oddechowych, płciowych, też w narządach
płodów, tam wszędzie ciałka wtrętowe

• potem na śluzówkach często wtórnie

bakterie

• w stadzie:

– albo postać oddechowa
– albo otręt
– albo ronienia

Odporność po zakażeniu

BHV-1

• po przebyciu zakażenia

komórkowa i humoralna

• jednak tylko względna i niezbyt

długa (reaktywacje zakażenia
latentnego)

• jest też siarowa – różna długość

trwania

BHV-1 – postać

oddechowa

(Załącznik

3)

• IBR = zapalenie górnych dróg oddechowych

(głównie opasów)

• gorączka, posmutnienie, brak apetytu,

wypływ z nosa, przekrwienie śluzówek,

ślinienie, nadżerki i owrzodzenia w jamie

nosowej (białe naloty z nabłonka uległego

martwicy!), duszność, zap. spojówek (białe

punkciki)

• czasem zmętnienie rogówki, biegunka,

ronienie

• śmiertelność różna (powikłania? warunki?)
• w dobrych warunkach zdrowieją po 5-10

dniach

BHV-1 – postać płciowa

(otręt)

(Załącznik 3)

• często łagodny, subkliniczny przebieg
• lub gorączka, posmutnienie, odłączanie się

od stada, ogon odstawiony, częste i bolesne
oddawanie moczu, obrzęk sromu, lekki
wypływ śluzowo-ropny, zaczerwienienie
śluzówki przedsionka, krostki, białe złogi

• po 2 tyg. powrót do zdrowia (b. rzadko

ronienia)

• buhaje: krostkowe zmiany na żołędzi i

napletku

• nie chcą kryć i mają wirus w nasieniu

BHV-1 – ronienia

• gdy wrażliwa krowa zostanie zakażona

w ciąży

• po subklinicznej infekcji lub po postaci

oddechowej (bardzo rzadko po otręcie)

• ronienie po okresie od 8 dni do wielu

miesięcy

• zwykle koniec ciąży i często autoliza

płodu

• histopatologicznie ogniska martwicowe

w narządach i ciałka wtrętowe

BHV-1 – diagnostyka

laboratoryjna

• podstawą jest serologia (ELISA) –

szukanie przeciwciał w surowicy lub
mleku zbiorczym

• ale seroujemny też może być zakażony!
• nasienie: izolacja wirusa – kłopoty

metodyczne

• dziś PCR zdecydowanie poprawił

czułość badania nasienia

• jeśli poronienie lub

bronchopneumonia: histopatologia, IF
lub PCR

Możliwości zwalczania

BHV-1

• tylko Dania i Szwajcaria uwolniły

się

– badanie serologiczne i eliminacja
– zakaz szczepień
– nadzór nad obrotem

• ale tam było mało zakażonego

bydła

• Finlandia, Austria, Szwecja prawie

już wolne, ale też było niewiele

Możliwości zwalczania

BHV-1

• inne kraje:

– higiena
– izolacja stad (+) od (-) i nadzór

nad obrotem

– niektóre państwa też częściowe

wybijanie zakażonych

• ale to niewiele daje
• więc często do tego szczepienia,

by zmniejszyć straty

Wykorzystanie

szczepionek

• dla jałówek przed pierwszym

kryciem

• dla bukatów przed odsadem i

wywiezieniem na opas

• a żywe donosowe podaje się na

początku zachorowań
(interferon)

• też „klasyczne” szczepionki

podczas uwalniania: szczepienie
serododatnich i potem ubój

Efekty szczepień przeciw

BHV-1

• „klasyczne” szczepienia zmniejszają

straty i stopień zakażenia stada

• ale nie wypierają zakażenia
• nie zapobiegają ani nie likwidują latencji
• a zaciemniają diagnostykę serologiczną
• a niektóre (żywy wirus) powodują

ronienia

• są już na rynku szczepionki delecyjne -

bez genu kodującego glikoproteinę E
(gE

-

)

Szczepionki delecyjne

umożliwiają serologiczne

odróżnienie zwierząt

szczepionych od zakażonych

Przeciwci

ała

anty gB

Przeciwci

ała

anty gE

Interpre-

tacja

Postępowan

ie ze

zwierzęcie

m

+

+

zakażony eliminować

+

-

szczepio

ny

pozostawić

• dwa testy ELISA z każdą
surowicą:

Szczepionki delecyjne

przeciw BHV1

• Niemcy, Belgia, Holandia już je stosują od

lat

• i program: „szczepienie-badanie-eliminacja

zwierząt serododatnich antygE” jest dość
skute-czny w wypieraniu zjadliwego wirusa z
populacji

• nadzieja, że % zakażonych tak się obniży, iż

koszt wybicia pozostałych będzie do
przyjęcia

• w Polsce także delecyjne szczepionki (np.

BOVILIS IBR marker inact., Intervet;
IBRAXION, Merial, też inaktywowany)

• potrzebny „tylko” program zwalczania!

Problem BHV-1 na

stacjach unasieniania

• buhaje bardzo narażone na zakażenie i

odwrot-nie: bardzo łatwo szerzą = masowe
zagrożenie

• od lat dyskusje hodowców, lekarzy,

eksporterów, importerów nad tym
problemem

• niepewność wyniku sero(+) i sero(-)
• w Polsce od 1988 centra pozyskiwania

nasienia wolne od BHV-1

• i (jak w całej UE) dozwolony jest obrót

nasieniem tylko od wolnych buhajów