Prawo medyczne w fizjoterapii.

Wykład 1

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa.

Dr n. med.

Mariusz Piechota

Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii

Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej –

Centralny Szpital Weteranów

w Łodzi

MINISTERSTWO ZDROWIA

MINISTERSTWO ZDROWIA

RZECZNIK PRASOWY

RZECZNIK PRASOWY

Warszawa, 3.09.2009 roku

Warszawa, 3.09.2009 roku

KOMUNIKAT

KOMUNIKAT

po spotkaniu Ministra Zdrowia Ewy Kopacz z przedstawicielami samorządu lekarskiego,

po spotkaniu Ministra Zdrowia Ewy Kopacz z przedstawicielami samorządu lekarskiego,

samorządu pielęgniarek i położnych, sądu lekarskiego, sądu pielęgniarek i położnych

samorządu pielęgniarek i położnych, sądu lekarskiego, sądu pielęgniarek i położnych

oraz przedstawicielem Rzecznika Praw Obywatelskich

oraz przedstawicielem Rzecznika Praw Obywatelskich

i Biura Rzecznika Praw Pacjenta

i Biura Rzecznika Praw Pacjenta

3 września 2009 r. w Ministerstwie Zdrowia odbyło się spotkanie z inicjatywy Ministra Zdrowia Ewy Kopacz z przedstawicielami samorządu

3 września 2009 r. w Ministerstwie Zdrowia odbyło się spotkanie z inicjatywy Ministra Zdrowia Ewy Kopacz z przedstawicielami samorządu

lekarskiego, samorządu pielęgniarek i położnych, sądu lekarskiego, sądu pielęgniarek i położnych oraz przedstawicielem Rzecznika Praw

lekarskiego, samorządu pielęgniarek i położnych, sądu lekarskiego, sądu pielęgniarek i położnych oraz przedstawicielem Rzecznika Praw

Obywatelskich i Biura Rzecznika Praw Pacjenta poświęcone zagadnieniom etyki zawodu lekarza oraz pielęgniarki i położnej. Zorganizowano je w

Obywatelskich i Biura Rzecznika Praw Pacjenta poświęcone zagadnieniom etyki zawodu lekarza oraz pielęgniarki i położnej. Zorganizowano je w

odpowiedzi na skargi pacjentów dotyczące służby zdrowia i doniesienia medialne o łamaniu praw pacjenta.

odpowiedzi na skargi pacjentów dotyczące służby zdrowia i doniesienia medialne o łamaniu praw pacjenta.

Prezes Naczelnej Izby Lekarskiej Konstanty Radziwiłł zwrócił uwagę, że wiele skarg pacjentów wynika z nieznajomości przepisów prawa medycznego

Prezes Naczelnej Izby Lekarskiej Konstanty Radziwiłł zwrócił uwagę, że wiele skarg pacjentów wynika z nieznajomości przepisów prawa medycznego

przez lekarzy.

przez lekarzy.

Wszyscy uczestnicy spotkania zgodzili się, że należy położyć nacisk na kształcenie w toku studiów w zakresie prawa medycznego, psychologii

Wszyscy uczestnicy spotkania zgodzili się, że należy położyć nacisk na kształcenie w toku studiów w zakresie prawa medycznego, psychologii

klinicznej oraz rozwijać umiejętność komunikowania się z pacjentem.

klinicznej oraz rozwijać umiejętność komunikowania się z pacjentem.

Barbara Kozłowska z Biura Rzecznika Praw Pacjenta zaproponowała opracowanie szczegółowego formularza zgody, który pacjent wypełniałby przed

Barbara Kozłowska z Biura Rzecznika Praw Pacjenta zaproponowała opracowanie szczegółowego formularza zgody, który pacjent wypełniałby przed

zabiegiem. To zmniejszyłoby liczbę skarg związanych z przekraczaniem uprawnień przez lekarza lub pielęgniarkę.

zabiegiem. To zmniejszyłoby liczbę skarg związanych z przekraczaniem uprawnień przez lekarza lub pielęgniarkę.

Było to pierwsze spotkanie z cyklu, kolejne minister Ewa Kopacz planuje za miesiąc.

Było to pierwsze spotkanie z cyklu, kolejne minister Ewa Kopacz planuje za miesiąc.

/-/ Piotr Olechno

/-/ Piotr Olechno

Rzecznik Prasowy

Rzecznik Prasowy

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Norma prawna – definicja.

Norma prawna – definicja.

Norma prawna – to najmniejszy stanowiący sensowną całość element

Norma prawna – to najmniejszy stanowiący sensowną całość element

prawa. Stworzona na podstawie przepisów prawnych, ustanowiona przez

prawa. Stworzona na podstawie przepisów prawnych, ustanowiona przez

kompetentny organ władzy w odpowiednim trybie, generalna (nie jest

kompetentny organ władzy w odpowiednim trybie, generalna (nie jest

skierowana do jednego, ściśle oznaczonego adresata, ale do grupy

skierowana do jednego, ściśle oznaczonego adresata, ale do grupy

podmiotów określonych przy pomocy nazwy rodzajowej) i abstrakcyjna

podmiotów określonych przy pomocy nazwy rodzajowej) i abstrakcyjna

(dotycząca powtarzalnych zachowań, wielokrotnego zastosowania,

(dotycząca powtarzalnych zachowań, wielokrotnego zastosowania,

uniwersalna) reguła postępowania zewnętrznego, ogłoszona i chroniona

uniwersalna) reguła postępowania zewnętrznego, ogłoszona i chroniona

przez państwo aparatem przymusu.

przez państwo aparatem przymusu.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Norma prawna – elementy

Norma prawna – elementy

Wyróżnia się dwie główne koncepcje budowy normy prawnej:

Wyróżnia się dwie główne koncepcje budowy normy prawnej:

- Koncepcja trójelementowa

- Koncepcja trójelementowa

(hipoteza, dyspozycja i sankcja)

(hipoteza, dyspozycja i sankcja)

,

,

- Koncepcja norm sprzężonych

- Koncepcja norm sprzężonych

(norma sankcjonowana i norma

(norma sankcjonowana i norma

sankcjonująca)

sankcjonująca)

.

.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Według koncepcji trójelementowej w normie prawnej występuje:

Według koncepcji trójelementowej w normie prawnej występuje:

Hipoteza

Hipoteza

- założenie, przypuszczenie, określa warunki, w jakich

- założenie, przypuszczenie, określa warunki, w jakich

przypisywany jest komuś obowiązek lub uprawnienie, wskazuje adresata

przypisywany jest komuś obowiązek lub uprawnienie, wskazuje adresata

normy i jego cechy (np. zawód, wiek, stan zdrowia) i okoliczności (zjawiska,

normy i jego cechy (np. zawód, wiek, stan zdrowia) i okoliczności (zjawiska,

wydarzenia, miejsce działania np. w miejscu pracy),

wydarzenia, miejsce działania np. w miejscu pracy),

Dyspozycja

Dyspozycja

- wskazuje sposób (treść) zachowania adresata, określa jego

- wskazuje sposób (treść) zachowania adresata, określa jego

obowiązki lub uprawnienia,

obowiązki lub uprawnienia,

Sankcja

Sankcja

- określa konsekwencje prawne (dolegliwości, nieprzyjemności,

- określa konsekwencje prawne (dolegliwości, nieprzyjemności,

kary) zachowania niezgodnego z obowiązkiem. Wyróżnia się sankcję karną

kary) zachowania niezgodnego z obowiązkiem. Wyróżnia się sankcję karną

(represyjną), egzekucyjną i nieważności (bezskuteczności).

(represyjną), egzekucyjną i nieważności (bezskuteczności).

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Norma prawna musi mieć charakter generalny i abstrakcyjny.

Norma prawna musi mieć charakter generalny i abstrakcyjny.

Generalność

Generalność

oznacza, iż norma nie jest skierowana do jednego,

oznacza, iż norma nie jest skierowana do jednego,

ściśle oznaczonego adresata (np. Jana Kowalskiego), ale do grupy

ściśle oznaczonego adresata (np. Jana Kowalskiego), ale do grupy

podmiotów określonych przy pomocy nazwy rodzajowej (np.

podmiotów określonych przy pomocy nazwy rodzajowej (np.

podatnik lub każdy człowiek).

podatnik lub każdy człowiek).

Abstrakcyjność

Abstrakcyjność

oznacza, iż nakazane czy też zakazane zachowanie

oznacza, iż nakazane czy też zakazane zachowanie

jest wymagane od adresata normy w każdym przypadku, gdy

jest wymagane od adresata normy w każdym przypadku, gdy

ziszczą się określone w normie prawnej okoliczności. Dotyczy to

ziszczą się określone w normie prawnej okoliczności. Dotyczy to

powtarzalnych zachowań, bez zbytecznego uszczegółowienia

powtarzalnych zachowań, bez zbytecznego uszczegółowienia

określonych nią okoliczności.

określonych nią okoliczności.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Ze względu na zakres swobody, pozostawiony adresatowi normy

Ze względu na zakres swobody, pozostawiony adresatowi normy

prawnej, wyróżnia się:

prawnej, wyróżnia się:

Normy bezwzględnie obowiązujące

Normy bezwzględnie obowiązujące

- adresat powinien zachować się

- adresat powinien zachować się

dokładnie tak, jak określono w normie. Nie ma on pozostawionej

dokładnie tak, jak określono w normie. Nie ma on pozostawionej

swobody w wyborze postępowania,

swobody w wyborze postępowania,

Normy względnie obowiązujące

Normy względnie obowiązujące

- adresat może nie dokonać wyboru

- adresat może nie dokonać wyboru

innego zachowania niż określone w normie prawnej,

innego zachowania niż określone w normie prawnej,

Normy semiimperatywne

Normy semiimperatywne

- wyznaczają pewne ramy postępowania, dając

- wyznaczają pewne ramy postępowania, dając

swobodę stronom stosunku prawnego, ale w pewnych tylko granicach.

swobodę stronom stosunku prawnego, ale w pewnych tylko granicach.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Innym kryterium podziału norm prawnych jest sposób określenia

Innym kryterium podziału norm prawnych jest sposób określenia

zachowań ludzkich. Na podstawie tego kryterium wyróżnia się:

zachowań ludzkich. Na podstawie tego kryterium wyróżnia się:

Normy nakazujące

Normy nakazujące

- określają, co ich adresat powinien uczynić, aby

- określają, co ich adresat powinien uczynić, aby

postępować zgodnie z treścią normy prawnej,

postępować zgodnie z treścią normy prawnej,

Normy zakazujące

Normy zakazujące

- określają od jakich działań adresat normy

- określają od jakich działań adresat normy

prawnej powinien się powstrzymać,

prawnej powinien się powstrzymać,

Normy zezwalające (upoważniające lub uprawniające)

Normy zezwalające (upoważniające lub uprawniające)

- uprawniają

- uprawniają

do określonego zachowania się adresata.

do określonego zachowania się adresata.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Przepis prawny – definicje.

Przepis prawny – definicje.

1. Samodzielna jednostka redakcyjna tekstu prawnego wskazująca

1. Samodzielna jednostka redakcyjna tekstu prawnego wskazująca

sposób postępowania, czyli regułę powinnego zachowania.

sposób postępowania, czyli regułę powinnego zachowania.

2. Zawarta w akcie normatywnym wypowiedź, wyodrębniona w pewną

2. Zawarta w akcie normatywnym wypowiedź, wyodrębniona w pewną

zamkniętą całość (artykuły, paragrafy, ustępy czy nawet zdania).

zamkniętą całość (artykuły, paragrafy, ustępy czy nawet zdania).

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Pojęcie normy prawnej nie jest tożsame z pojęciem przepisu prawa !!!

Pojęcie normy prawnej nie jest tożsame z pojęciem przepisu prawa !!!

Elementy treści normy prawnej mogą być zawarte w wielu różnych przepisach.

Elementy treści normy prawnej mogą być zawarte w wielu różnych przepisach.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

W ujęciu funkcjonalnym przepisy prawa stanowią podstawę do

W ujęciu funkcjonalnym przepisy prawa stanowią podstawę do

ustalenia treści norm prawnych.

ustalenia treści norm prawnych.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Rodzaje przepisów prawnych:

Rodzaje przepisów prawnych:

- przepisy ogólne;

- przepisy ogólne;

- przepisy szczegółowe;

- przepisy szczegółowe;

- przepisy przejściowe;

- przepisy przejściowe;

- przepisy dostosowujące ;

- przepisy dostosowujące ;

- przepisy końcowe.

- przepisy końcowe.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Przepisy ogólne

Przepisy ogólne

- określają przedmiotowy i podmiotowy zakres

- określają przedmiotowy i podmiotowy zakres

stosunków społecznych, regulowanych danym aktem

stosunków społecznych, regulowanych danym aktem

prawodawczym, objaśniają podstawowe użyte w akcie nazwy, a

prawodawczym, objaśniają podstawowe użyte w akcie nazwy, a

często też ustalają ogólne zasady jego stosowania;

często też ustalają ogólne zasady jego stosowania;

Przepisy szczegółowe

Przepisy szczegółowe

- normy, określające zachowania podmiotów,

- normy, określające zachowania podmiotów,

których one dotyczą;

których one dotyczą;

Przepisy przejściowe

Przepisy przejściowe

- ich celem jest pełniejsze umiejscowienie

- ich celem jest pełniejsze umiejscowienie

danego przepisu w całokształcie innych przepisów, czy też w

danego przepisu w całokształcie innych przepisów, czy też w

świetle innych norm postępowania;

świetle innych norm postępowania;

Przepisy dostosowujące

Przepisy dostosowujące

- określają jak organy stosujące prawo

- określają jak organy stosujące prawo

winny realizować nowy akt prawodawczy do konkretnych

winny realizować nowy akt prawodawczy do konkretnych

regulowanych nim sytuacji;

regulowanych nim sytuacji;

Przepisy końcowe

Przepisy końcowe

- są to w szczególności przepisy derogacyjne,

- są to w szczególności przepisy derogacyjne,

uchylające poprzednie całe akty prawodawcze.

uchylające poprzednie całe akty prawodawcze.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

System prawa

System prawa

– termin używany w różnych znaczeniach np. jako:

– termin używany w różnych znaczeniach np. jako:

- system prawa danego państwa,

- system prawa danego państwa,

- system prawa określonej gałęzi prawa,

- system prawa określonej gałęzi prawa,

- czy system źródeł prawa.

- czy system źródeł prawa.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

System prawa - definicje.

System prawa - definicje.

1. Całokształt obowiązujących w określonym czasie przepisów

1. Całokształt obowiązujących w określonym czasie przepisów

prawnych tego państwa, uporządkowanych wg przyjętych kryteriów.

prawnych tego państwa, uporządkowanych wg przyjętych kryteriów.

2. Uporządkowany zbiór norm prawnych.

2. Uporządkowany zbiór norm prawnych.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Ogół norm należących do danej gałęzi prawa nazywany jest

Ogół norm należących do danej gałęzi prawa nazywany jest

systemem określonej gałęzi prawa, np. system prawa cywilnego.

systemem określonej gałęzi prawa, np. system prawa cywilnego.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Podmiot prawa - ten kto może posiadać prawa lub obowiązki, a więc

Podmiot prawa - ten kto może posiadać prawa lub obowiązki, a więc

ma zdolność prawną.

ma zdolność prawną.

Podmiotowość prawną nadaje prawo.

Podmiotowość prawną nadaje prawo.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Podmiotem prawa jest:

Podmiotem prawa jest:

1. Osoba fizyczna czyli jednostka ludzka;

1. Osoba fizyczna czyli jednostka ludzka;

2. Osoba prawna tj. twór społeczny, którym prawo przyznaje osobowość

2. Osoba prawna tj. twór społeczny, którym prawo przyznaje osobowość

prawną;

prawną;

3. Jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, jeśli

3. Jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, jeśli

posiada zdolność prawną (tzw. ułomna osoba prawna).

posiada zdolność prawną (tzw. ułomna osoba prawna).

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Ułomna osoba prawna

Ułomna osoba prawna

– podmiot stosunku cywilnoprawnego, jednostka organizacyjna niemająca

– podmiot stosunku cywilnoprawnego, jednostka organizacyjna niemająca

osobowości prawnej, lecz posiadająca na mocy ustawy zdolność prawną.

osobowości prawnej, lecz posiadająca na mocy ustawy zdolność prawną.

Ułomnymi osobami prawnymi w prawie polskim są:

Ułomnymi osobami prawnymi w prawie polskim są:

- spółka jawna;

- spółka jawna;

- spółka partnerska;

- spółka partnerska;

- spółka komandytowa;

- spółka komandytowa;

- spółka komandytowo-akcyjna;

- spółka komandytowo-akcyjna;

- wspólnota mieszkaniowa;

- wspólnota mieszkaniowa;

- spółka akcyjna w organizacji;

- spółka akcyjna w organizacji;

- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji;

- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji;

- europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych.

- europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Ułomna osoba prawna może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania mocą swojego

Ułomna osoba prawna może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania mocą swojego

działania, może także pozywać i być pozywaną.

działania, może także pozywać i być pozywaną.

Członkowie takiej jednostki organizacyjnej co do zasady ponoszą za jej zobowiązania

Członkowie takiej jednostki organizacyjnej co do zasady ponoszą za jej zobowiązania

odpowiedzialność subsydiarną, tj. powstającą z chwilą jej niewypłacalności.

odpowiedzialność subsydiarną, tj. powstającą z chwilą jej niewypłacalności.

Częstym błędem jest włączanie do katalogu ułomnych osób prawnych spółki cywilnej

Częstym błędem jest włączanie do katalogu ułomnych osób prawnych spółki cywilnej

(która w istocie jest umową cywilnoprawną), chociaż Kodeks pracy traktuje taką spółkę

(która w istocie jest umową cywilnoprawną), chociaż Kodeks pracy traktuje taką spółkę

jako stronę stosunku pracy w charakterze pracodawcy.

jako stronę stosunku pracy w charakterze pracodawcy.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Każdy człowiek - osoba fizyczna - jest podmiotem prawa od urodzenia do śmierci.

Każdy człowiek - osoba fizyczna - jest podmiotem prawa od urodzenia do śmierci.

Człowiek nabywa zdolność prawną z chwilą urodzenia, tj. z chwilą odłączenia od

Człowiek nabywa zdolność prawną z chwilą urodzenia, tj. z chwilą odłączenia od

matki , przy czym konieczną przesłanką nabycia zdolności prawnej jest, aby dziecko w

matki , przy czym konieczną przesłanką nabycia zdolności prawnej jest, aby dziecko w

chwili urodzenia żyło; bez znaczenia jest natomiast, czy jest ono zdolne do życia.

chwili urodzenia żyło; bez znaczenia jest natomiast, czy jest ono zdolne do życia.

Bycie osobą fizyczną pociąga za sobą zawsze posiadanie zdolności prawnej, czyli

Bycie osobą fizyczną pociąga za sobą zawsze posiadanie zdolności prawnej, czyli

możliwość bycia podmiotem stosunków prawnych (praw i obowiązków).

możliwość bycia podmiotem stosunków prawnych (praw i obowiązków).

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Każdy człowiek jest podmiotem prawa od urodzenia do śmierci

Każdy człowiek jest podmiotem prawa od urodzenia do śmierci

jednakże

jednakże

Nasciturus

Nasciturus

(płód)

(płód)

może być podmiotem praw i

może być podmiotem praw i

obowiązków warunkowo, które nabywa, jeśli urodzi się żywy.

obowiązków warunkowo, które nabywa, jeśli urodzi się żywy.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Osoby fizyczne mają także zdolność do czynności prawnych.

Osoby fizyczne mają także zdolność do czynności prawnych.

Pełną zdolność do czynności prawnych

Pełną zdolność do czynności prawnych

nabywa się po osiągnięciu pełnoletności.

nabywa się po osiągnięciu pełnoletności.

Wyjątek: Kobieta, która ukończyła 16 lat, w razie zawarcia małżeństwa przed

Wyjątek: Kobieta, która ukończyła 16 lat, w razie zawarcia małżeństwa przed

ukończeniem 18 roku życia. Nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa.

ukończeniem 18 roku życia. Nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa.

Ograniczoną zdolność do czynności prawnych

Ograniczoną zdolność do czynności prawnych

nabywa się od chwili ukończenia lat 13.

nabywa się od chwili ukończenia lat 13.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Osoba fizyczna po ukończeniu 13 roku życia

Osoba fizyczna po ukończeniu 13 roku życia

może zostać całkowicie pozbawiona

może zostać całkowicie pozbawiona

zdolności do czynności prawnych, czyli zostać ubezwłasnowolniona całkowicie.

zdolności do czynności prawnych, czyli zostać ubezwłasnowolniona całkowicie.

Pełnoletni

Pełnoletni

może zostać częściowo lub całkowicie pozbawiony zdolności do czynności

może zostać częściowo lub całkowicie pozbawiony zdolności do czynności

prawnych, czyli zostać ubezwłasnowolniony częściowo lub całkowicie.

prawnych, czyli zostać ubezwłasnowolniony częściowo lub całkowicie.

Ubezwłasnowolnienie - oprócz zasadniczego skutku - pociąga za sobą pewne

Ubezwłasnowolnienie - oprócz zasadniczego skutku - pociąga za sobą pewne

ograniczenia zdolności prawnej.

ograniczenia zdolności prawnej.

Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może

Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może

zawrzeć małżeństwa, nie może jej przysługiwać władza rodzicielska.

zawrzeć małżeństwa, nie może jej przysługiwać władza rodzicielska.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Nie mają zdolności do czynności prawnych:

Nie mają zdolności do czynności prawnych:

1. Małoletni, którzy nie ukończyli lat 13 i

1. Małoletni, którzy nie ukończyli lat 13 i

2. Ubezwłasnowolnieni całkowicie.

2. Ubezwłasnowolnieni całkowicie.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Zdolność sądowa

Zdolność sądowa

– właściwość jednostki ludzkiej lub określonego

– właściwość jednostki ludzkiej lub określonego

tworu organizacyjnego, polegająca na tym, że mogą one być

tworu organizacyjnego, polegająca na tym, że mogą one być

stronami lub uczestnikami postępowania sądowego.

stronami lub uczestnikami postępowania sądowego.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Wykładnia prawna

Wykładnia prawna

(wykładnia przepisów prawa, wykładnia tekstu prawnego) to pojęcie

(wykładnia przepisów prawa, wykładnia tekstu prawnego) to pojęcie

języka prawnego i języka prawniczego, które oznacza, zależnie od kontekstu:

języka prawnego i języka prawniczego, które oznacza, zależnie od kontekstu:

- wykładnię prawa w ujęciu pragmatycznym, czyli proces (zespół czynności) zmierzający

- wykładnię prawa w ujęciu pragmatycznym, czyli proces (zespół czynności) zmierzający

do ustalenia znaczenia przepisu prawa (wykładnia prawa sensu stricto) i ustalenia treści

do ustalenia znaczenia przepisu prawa (wykładnia prawa sensu stricto) i ustalenia treści

zawartych w nim norm prawnych (wykładnia prawa sensu largo);

zawartych w nim norm prawnych (wykładnia prawa sensu largo);

- wykładnię prawa w ujęciu apragmatycznym, czyli rezultat wykładni prawa w ujęciu

- wykładnię prawa w ujęciu apragmatycznym, czyli rezultat wykładni prawa w ujęciu

pragmatycznym, tj. ustalone w jej toku znaczenie przepisu lub treść normy prawnej.

pragmatycznym, tj. ustalone w jej toku znaczenie przepisu lub treść normy prawnej.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Przyczyny powodujące konieczność stosowania wykładni:

Przyczyny powodujące konieczność stosowania wykładni:

- błędy językowe powstałe przy formułowaniu przepisów;

- błędy językowe powstałe przy formułowaniu przepisów;

- zmiany społeczno-gospodarcze lub polityczne;

- zmiany społeczno-gospodarcze lub polityczne;

- zbyt ogólny charakter normy prawnej.

- zbyt ogólny charakter normy prawnej.

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Rodzaje wykładni prawa:

Rodzaje wykładni prawa:

Ze względu na dokonującego:

Ze względu na dokonującego:

1. Autentyczna - przez prawodawcę

1. Autentyczna - przez prawodawcę

2. Formalna - przez organy państwa

2. Formalna - przez organy państwa

3. Legalna - przez organ upoważniony przez prawodawcę

3. Legalna - przez organ upoważniony przez prawodawcę

4. Operatywna - przez organ stosujący prawo (np. sądy)

4. Operatywna - przez organ stosujący prawo (np. sądy)

5. Doktrynalna - przez przedstawiciela nauk prawniczych

5. Doktrynalna - przez przedstawiciela nauk prawniczych

6. Nieoficjalna - przez prawników dla potrzeb różnych podmiotów

6. Nieoficjalna - przez prawników dla potrzeb różnych podmiotów

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Rodzaje wykładni prawa:

Rodzaje wykładni prawa:

Ze względu na metodę:

Ze względu na metodę:

1. Językowa - na podstawie analizy języka przepisu

1. Językowa - na podstawie analizy języka przepisu

2. Systemowa - (systematyczna) na podstawie systemu prawa, w którym funkcjonuje przepis

2. Systemowa - (systematyczna) na podstawie systemu prawa, w którym funkcjonuje przepis

3. Celowościowa - (teleologiczna) na podstawie celu, jaki ma realizować przepis

3. Celowościowa - (teleologiczna) na podstawie celu, jaki ma realizować przepis

4. Funkcjonalna - na podstawie funkcji przepisu

4. Funkcjonalna - na podstawie funkcji przepisu

5. Logiczna - na podstawie zasad logiki, poprzez zastosowanie wnioskowań prawniczych (porównanie)

5. Logiczna - na podstawie zasad logiki, poprzez zastosowanie wnioskowań prawniczych (porównanie)

6. Historyczna - na podstawie kontekstu historycznego

6. Historyczna - na podstawie kontekstu historycznego

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Rodzaje wykładni prawa:

Rodzaje wykładni prawa:

Ze względu na uzyskany na podstawie różnych wykładni efekt:

Ze względu na uzyskany na podstawie różnych wykładni efekt:

1. Dosłowna - zakres zastosowania przepisu będzie taki sam jak w

1. Dosłowna - zakres zastosowania przepisu będzie taki sam jak w

przypadku użycia wykładni językowej

przypadku użycia wykładni językowej

2. Rozszerzająca - wybrane zostanie szersze znaczenie przepisu niż

2. Rozszerzająca - wybrane zostanie szersze znaczenie przepisu niż

w przypadku zastosowania wykładni językowej

w przypadku zastosowania wykładni językowej

3. Zawężająca - wybrane zostanie węższe znaczenie przepisu niż w

3. Zawężająca - wybrane zostanie węższe znaczenie przepisu niż w

przypadku zastosowania wykładni językowej

przypadku zastosowania wykładni językowej

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Reguły wnioskowań prawniczych:

Reguły wnioskowań prawniczych:

Rozumowanie a contratio

Rozumowanie a contratio

- nie stosowanie przepisu do sytuacji, do których nie odnosi się on wprost

- nie stosowanie przepisu do sytuacji, do których nie odnosi się on wprost

Rozumowanie a simile

Rozumowanie a simile

- zastosowanie do sytuacji nieregulowanych przez przepisy - przepisów

- zastosowanie do sytuacji nieregulowanych przez przepisy - przepisów

regulujących podobne sytuacje

regulujących podobne sytuacje

Rozumowanie z celu na środki

Rozumowanie z celu na środki

- jeśli dozwolony jest cel, dozwolone są także prowadzące do niego środki

- jeśli dozwolony jest cel, dozwolone są także prowadzące do niego środki

Wnioskowanie reductio ad absurdum

Wnioskowanie reductio ad absurdum

- sprowadzenie do absurdu; zaniechanie rozumowania w przypadku

- sprowadzenie do absurdu; zaniechanie rozumowania w przypadku

uzyskania nonsensownych wniosków

uzyskania nonsensownych wniosków

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa

Reguły wnioskowań prawniczych:

Reguły wnioskowań prawniczych:

Wnioskowanie a fortiori:

Wnioskowanie a fortiori:

a minori ad maius

a minori ad maius

- wnioskowanie z mniejszego na większe (komu nie wolno mniej, temu tym

- wnioskowanie z mniejszego na większe (komu nie wolno mniej, temu tym

bardziej nie wolno więcej)

bardziej nie wolno więcej)

a maiori ad minus

a maiori ad minus

- wnioskowanie z większego na mniejsze (komu wolno więcej, temu tym bardziej

- wnioskowanie z większego na mniejsze (komu wolno więcej, temu tym bardziej

wolno mniej)

wolno mniej)

Podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa