PROMIENIOWANIE

JONIZUJĄCE

Izabela Dzwonnik

Iga Kwiecień

gr. 7a

Promieniowanie

jonizujące

Promieniowanie jonizujące

jest to

promieniowanie korpuskularne lub
elektromagnetyczne, które
oddziaływując z materią powoduje
powstanie w niej jonów.

Rodzaje

promieniowania



Promieniowanie elektromagnetyczne (prom. X i
γ)



Promieniowanie korpuskularne – to elektrony,
promieniowanie beta, protony, neutrony,
cząstki alfa

Źródła naturalne

•

promieniowanie

kosmiczne (w

wyniku którego

powstają głównie

tryt, beryl i izotop

węgla

14

C

Źródła naturalne

•

promieniowanie

emitowane przez

pierwiastki zawarte w

skorupie ziemskiej, a w

konsekwencji cyklu

pokarmowego, obecne

również w organiźmie

człowieka (głównie

izotop potasu

40

K), oraz

radon uwalniany ze

ścian budynków, wody i

naturalnych paliw
podczas ich spalania

Źródła sztuczne

•

aparatura
rentgenowska -
diagnostyczna i
terapeutyczna oraz
przemysłowa, a także
kineskopy telewizyjne,
prostowniki próżniowe
średnich i wielkich
mocy, betatrony,
akceleratory

Źródła sztuczne

•

izotopy
promieniotwórcze -
"bomby" kobaltowe
lub cezowe, igły
radowe, mierniki lub
czujniki stosowane w
przemyśle
(gęstościomierze,
pojemnościomierze,
wagi izotopowe,
czujniki dymu itp.),
znakowanie
radioizotopowe

ŹRÓDŁA NATURALNE



Promieniowanie kosmiczne (słońce i kosmos) 10%·



Promieniowanie od gruntu i budynków (materiały budowlane)

14%



Substancje promieniotwórcze w organizmie człowieka

(pochodzące z żywności i powietrza) 12%



Promieniotwórczy gaz radon z ziemi 51%

Razem87%

   

ŹRÓDŁA SZTUCZNE



Źródła medyczne 12,0%



Odpady promieniotwórcze 0,2%



Opad promieniotwórczy 0,7%



TV i inne zastosowania 0,1%

Razem13%

Następstwa

Promieniowanie jonizujące występuje tylko i wyłącznie w

obecności jego źródła (np. izotopu promieniotwórczego

lub działającej lampy rentgenowskiej).

Oba rodzaje promieniowania wywołują podobne skutki

biologiczne i chemiczne.

Następstwa

Skutki zależą przede wszystkim od:



Rodzaju promieniowania



Czasu ekspozycji organizmu



Natężenia

Następstwa



Szkodliwy wpływ promieniowania jonizującego polega
na wzbudzaniu i jonizacji atomów, które z kolei mogą
prowadzić do zmian czynnościowych i morfologicznych.



Nie wszystkie zmiany w budowie i funkcjonowaniu
materiału genetycznego organizmu ujawniają się
natychmiast. Zwykle aby zaobserwować zmiany trzeba
określonego odcinka czasu, są to tak zwane zmiany
późne.

Następstwa

Oddziaływanie promieniowania jonizującego z żywą tkanką

można podzielić na 4 stadia:



Stadium fizyczne - na skutek jonizacji lub wzbudzenia

zmieniają się właściwości molekuł tkanki i zachodzą

pierwotne procesy chemiczne w "gniazdach", gdzie

cząstki promieniowania pozostawiły porcje energii.



Stadium fizyko-chemiczne - powstałe wcześniej

produkty ulegają dalszym rekombinacjom i reakcjom,

tworząc wolne rodniki lub rodniko-jony.

Następstwa



Stadium biologiczne - żywy organizm reaguje na zmianę

właściwości składników komórki (tkanki): następują

zaburzenia funkcjonalne (niekiedy bardzo opóźnione w

czasie), które mogą ujawnić się w postaci zmian

klinicznych.



Stadium chemiczne - wolne rodniki powstałe w obszarach

pochłonięcia energii dyfundują (m.in. odprowadzone

zostają z krwią) i reagują z coraz dalszymi (od toru

cząsteczki promieniowania jonizującego) obszarami tkanki.

Największe uszkodzenia w tkankach wywołać może rodnik

wodorotlenowy OH*. Jako silny utleniacz może on

przekształcić normalne DNA w rodnik DNA - bardzo

aktywną substancję zdolną do zainicjowania poważnych

zmian funkcjonalnych właściwości komórek aż do śmierci

komórki.

Następstwa

Biologiczne skutki promieniowania

jonizującego u ludzi można podzielić

na dwie grupy:



somatyczne - występujące

bezpośrednio po napromieniowaniu

całego ciała. Późniejsze skutki

takiego napromieniowania to

białaczka, nowotwory złośliwe kości,

skóry, zaćma, zaburzenia przewodu

pokarmowego, bezpłodność.

Następstwa



genetyczne - związane z

mutacjami w obrębie materiału

genetycznego. Małe dawki

promieniowania pochłonięte

jednorazowo, dają obraz

morfologiczny w postaci

zmutowanych organizmów

dopiero w kolejnych

pokoleniach.



Z kolei duże dawki są

najczęściej dawkami letalnymi.

Dziękujemy za uwagę