NAGRODA I KARA JAKO

NAGRODA I KARA JAKO

INSTRUMENT

INSTRUMENT

WYCHOWANIA

WYCHOWANIA

1. Psychologiczne i pedagogiczne określenie

1. Psychologiczne i pedagogiczne określenie

pojęć: nagroda i kara.

pojęć: nagroda i kara.

2. Mechanizmy działania nagrody i kary.

2. Mechanizmy działania nagrody i kary.

3. Funkcja nagrody.

3. Funkcja nagrody.

4. Czynniki skuteczności nagradzania.

4. Czynniki skuteczności nagradzania.

5. Formy nagradzania.

5. Formy nagradzania.

6. Funkcja kary.

6. Funkcja kary.

7. Czynniki skuteczności karania.

7. Czynniki skuteczności karania.

8. Formy karania.

8. Formy karania.

9. Zasady stosowania kar.

9. Zasady stosowania kar.

10. Nagradzać czy karać? – rady ogólne

10. Nagradzać czy karać? – rady ogólne

11. Literatura.

11. Literatura.

Psychologiczne i pedagogiczne

Psychologiczne i pedagogiczne

określenie pojęć: nagroda i kara

określenie pojęć: nagroda i kara

 

 

Czynniki mające wartość gratyfikacyjną bywają

Czynniki mające wartość gratyfikacyjną bywają

dodatnie lub ujemne. Dodatnie - to te , których

dodatnie lub ujemne. Dodatnie - to te , których

osiągnięcie zaspakaja potrzebę .Ujemne -to te

osiągnięcie zaspakaja potrzebę .Ujemne -to te

,których uniknięcie zaspakaja potrzebę. Pierwsze z

,których uniknięcie zaspakaja potrzebę. Pierwsze z

nich określa się w psychologii jako nagroda, drugie

nich określa się w psychologii jako nagroda, drugie

jako kara

jako kara

.

.

           

           

Psychologiczne określenie nagrody i kary różni się od

Psychologiczne określenie nagrody i kary różni się od

ujęcia spotykanego w praktyce pedagogicznej .W tym

ujęcia spotykanego w praktyce pedagogicznej .W tym

wypadku odnoszą się one do specjalnych zabiegów

wypadku odnoszą się one do specjalnych zabiegów

świadomie stosowanych przez wychowawcy, mających

świadomie stosowanych przez wychowawcy, mających

na celu wywołanie określonych, trwałych skutków w

na celu wywołanie określonych, trwałych skutków w

psychice wychowanka (przy czym ten ostatni jest w

psychice wychowanka (przy czym ten ostatni jest w

pełni świadomy, że są one rezultatem działań

pełni świadomy, że są one rezultatem działań

wychowawcy).

wychowawcy).

Nagradzanie to metoda wychowawcza polegająca na

Nagradzanie to metoda wychowawcza polegająca na

tworzeniu atrakcyjnych dla jednostki zdarzeń

tworzeniu atrakcyjnych dla jednostki zdarzeń

(dostarczenie nagrody) w następstwie określonych

(dostarczenie nagrody) w następstwie określonych

czynności. Zmiany oczekiwane: wzrost częstości lub

czynności. Zmiany oczekiwane: wzrost częstości lub

jej intensyfikacja. Nagroda obejmuje nie tylko

jej intensyfikacja. Nagroda obejmuje nie tylko

wprowadzenie czynnika atrakcyjnego, ale także

wprowadzenie czynnika atrakcyjnego, ale także

usunięcie czynnika awersyjnego.    

usunięcie czynnika awersyjnego.    

MECHANIZM DZIAŁANIA KARY I

MECHANIZM DZIAŁANIA KARY I

NAGRODY

NAGRODY

KARA

KARA

to przykrość, która spotyka

to przykrość, która spotyka

wychowanka za popełnione czyny naganne.

wychowanka za popełnione czyny naganne.

Może ona wyeliminować pojawianie się tego

Może ona wyeliminować pojawianie się tego

czynu, natomiast nie zachęci do postępowania

czynu, natomiast nie zachęci do postępowania

właściwego. W sytuacji nadmiernego karania

właściwego. W sytuacji nadmiernego karania

będzie się on czuł pokrzywdzony i

będzie się on czuł pokrzywdzony i

prawdopodobnie będzie szukał  sposobów

prawdopodobnie będzie szukał  sposobów

uniknięcia kary( kłamstwo, ucieczka ).       

uniknięcia kary( kłamstwo, ucieczka ).       

Kara jest mechanizmem, które nie uczy

Kara jest mechanizmem, które nie uczy

nowych zachowań. Natomiast nagroda

nowych zachowań. Natomiast nagroda

posiada wartość wychowawczą; dzięki niej

posiada wartość wychowawczą; dzięki niej

można  skutecznie poprawić postępowanie

można  skutecznie poprawić postępowanie

wychowanka.

wychowanka.

MECHANIZM DZIAŁANIA KARY I

MECHANIZM DZIAŁANIA KARY I

NAGRODY

NAGRODY

NAGRODA

NAGRODA

polega na tym, że kojarzy się

polega na tym, że kojarzy się

ona dziecku z określonym ( pożądanym )

ona dziecku z określonym ( pożądanym )

postępowaniem i zachęca do

postępowaniem i zachęca do

powtarzania go. Jest istotnym

powtarzania go. Jest istotnym

czynnikiem aktywizującym działanie.

czynnikiem aktywizującym działanie.

Uczenie się, nabywanie nowych

Uczenie się, nabywanie nowych

nawyków oraz umiejętności przebiega

nawyków oraz umiejętności przebiega

lepiej, szybciej i skuteczniej, jeżeli

lepiej, szybciej i skuteczniej, jeżeli

towarzyszy tym czynnością stan

towarzyszy tym czynnością stan

zadowolenia, przyjemności.

zadowolenia, przyjemności.

Im bardziej chwalimy dziecko za daną

Im bardziej chwalimy dziecko za daną

czynność, tym bardziej staje się ono dla

czynność, tym bardziej staje się ono dla

niego atrakcyjną.

niego atrakcyjną.

Jest źródłem wewnętrznego

Jest źródłem wewnętrznego

zadowolenia.

zadowolenia.

FUNKCJE NAGRODY

FUNKCJE NAGRODY

Funkcja nagradzania wychowawczego polega

Funkcja nagradzania wychowawczego polega

na zaspokajaniu określonych motywów

na zaspokajaniu określonych motywów

wychowanka, w następstwie przejawiania

wychowanka, w następstwie przejawiania

przez niego pożądanych form zachowania. W

przez niego pożądanych form zachowania. W

ten sposób zostaje on skłoniony do powracania

ten sposób zostaje on skłoniony do powracania

do pewnych zachowań.

do pewnych zachowań.

CZYNNIKI SKUTECZNOŚCI

CZYNNIKI SKUTECZNOŚCI

NAGRADZANIA

NAGRADZANIA



Atrakcyjność nagrody

Atrakcyjność nagrody



Rozkład nagród

Rozkład nagród



Opóźnianie nagrody

Opóźnianie nagrody



Nagroda jako zachęta

Nagroda jako zachęta



Stopień opanowania czynności

Stopień opanowania czynności



Źródło motywacji czynności

Źródło motywacji czynności



Nagrody i informacje o wyniku czynności

Nagrody i informacje o wyniku czynności

FORMY NAGRADZANIA

FORMY NAGRADZANIA



Oficjalne wyrażanie aprobaty

Oficjalne wyrażanie aprobaty



Przyznanie dodatkowych

Przyznanie dodatkowych

przywilejów

przywilejów



Wręczanie prezentów

Wręczanie prezentów



Wręczanie wyróżnień symbolicznych

Wręczanie wyróżnień symbolicznych



Wręczanie dyplomów

Wręczanie dyplomów



Przyznanie wychowankowi

Przyznanie wychowankowi

określonej funkcji lub roli

określonej funkcji lub roli

FUNKCJA KARY

FUNKCJA KARY

Karanie to metoda wychowawcza

Karanie to metoda wychowawcza

polegająca na  tworzeniu awersyjnych

polegająca na  tworzeniu awersyjnych

dla wychowanka zdarzeń, pozostającym

dla wychowanka zdarzeń, pozostającym

w czasowym związku z jego określonym

w czasowym związku z jego określonym

zachowaniem się. Celem jej jest

zachowaniem się. Celem jej jest

eliminacja pewnej czynności oraz zmiana

eliminacja pewnej czynności oraz zmiana

intensyfikacji czynności.

intensyfikacji czynności.

Kara polega albo na wprowadzeniu

Kara polega albo na wprowadzeniu

czynników awersyjnych albo odebraniu

czynników awersyjnych albo odebraniu

czynników atrakcyjnych.

czynników atrakcyjnych.

FUNKCJA KARY

FUNKCJA KARY

Kary „pozytywne” – polegają na

Kary „pozytywne” – polegają na

wprowadzeniu czynników awersyjnych

wprowadzeniu czynników awersyjnych

–  powodują strach .Kary „negatywne „ –

–  powodują strach .Kary „negatywne „ –

polegają na odebraniu atrakcyjnych –

polegają na odebraniu atrakcyjnych –

powodują frustrację. Funkcja kary

powodują frustrację. Funkcja kary

polega na zwalczaniu zachowań

polega na zwalczaniu zachowań

destrukcyjnych, obniżaniu

destrukcyjnych, obniżaniu

prawdopodobieństwa występowania ich

prawdopodobieństwa występowania ich

w przyszłości, tłumieniu niepożądanych

w przyszłości, tłumieniu niepożądanych

motywów działania. Spełnia też funkcje

motywów działania. Spełnia też funkcje

orientacyjne – pozwala wychowankowi

orientacyjne – pozwala wychowankowi

ustalić, co w jego postępowaniu jest

ustalić, co w jego postępowaniu jest

dobre, a co złe z wychowawczego

dobre, a co złe z wychowawczego

punktu widzenia oraz jakie wymagania

punktu widzenia oraz jakie wymagania

stawia mu wychowawca.

stawia mu wychowawca.

CZYNNIKI SKUTECZNOŚCI

CZYNNIKI SKUTECZNOŚCI

KARANIA

KARANIA



Awersyjność kary

Awersyjność kary



Synchronizacja kary

Synchronizacja kary



Osobowość wychowanka

Osobowość wychowanka



Łatwość różnicowania

Łatwość różnicowania



Unikanie czynne i unikanie bierne

Unikanie czynne i unikanie bierne



Społeczny kontekst karania

Społeczny kontekst karania



Uzasadnienie kary

Uzasadnienie kary

FORMY KARANIA

FORMY KARANIA



Oficjalna dezaprobata wyrażona w postaci

Oficjalna dezaprobata wyrażona w postaci

ostrzeżenia lub nagany

ostrzeżenia lub nagany



Pozbawienie przywilejów, funkcji

Pozbawienie przywilejów, funkcji



Zakaz używania pewnych przedmiotów

Zakaz używania pewnych przedmiotów



Pozbawianie prawa udziału w życiu grupy

Pozbawianie prawa udziału w życiu grupy

( np. w zabawie)

( np. w zabawie)



Nakładanie obowiązku rekompensaty

Nakładanie obowiązku rekompensaty

wyrządzonego koledze zła

wyrządzonego koledze zła

ZASADY STOSOWANIA KARY

ZASADY STOSOWANIA KARY



Nie należy karać zbyt ostro za błahe lub

Nie należy karać zbyt ostro za błahe lub

jednorazowe przewinienie

jednorazowe przewinienie



Karać tylko wtedy, gdy dziecko jest

Karać tylko wtedy, gdy dziecko jest

świadome popełnionego czynu

świadome popełnionego czynu



Kara powinna być wymierzona

Kara powinna być wymierzona

bezpośrednio po ujawnieniu przewinienia

bezpośrednio po ujawnieniu przewinienia



Stosować kary naturalne, tzn. polegające

Stosować kary naturalne, tzn. polegające

na tym, że dziecko, które postąpiło źle

na tym, że dziecko, które postąpiło źle

powinno samo naprawić wyrządzoną

powinno samo naprawić wyrządzoną

szkodę

szkodę

ZASADY STOSOWANIA KARY

ZASADY STOSOWANIA KARY



Nie wolno karać bez wysłuchania wyjaśnień i

Nie wolno karać bez wysłuchania wyjaśnień i

ewentualnych usprawiedliwień winowajcy, przy

ewentualnych usprawiedliwień winowajcy, przy

czym skrucha winna wpłynąć na złagodzenie kary

czym skrucha winna wpłynąć na złagodzenie kary



Kara nie powinna poniżać dziecka, ani godzić w

Kara nie powinna poniżać dziecka, ani godzić w

jego ambicję i godność osobistą

jego ambicję i godność osobistą



Przy wymierzaniu kary należy stopień jej

Przy wymierzaniu kary należy stopień jej

surowości oceniać z punktu widzenia potrzeb

surowości oceniać z punktu widzenia potrzeb

dziecka

dziecka



Zbyt częste i surowe kary pobudzają dziecko do

Zbyt częste i surowe kary pobudzają dziecko do

kłamania i wykrętów w celu ich uniknięcia

kłamania i wykrętów w celu ich uniknięcia

ZASADY STOSOWANIA KARY

ZASADY STOSOWANIA KARY



Postawa wychowawcy w stosunku do

Postawa wychowawcy w stosunku do

kary powinna być umiarkowana, gdyż

kary powinna być umiarkowana, gdyż

zbytnia surowość jest traktowana jako

zbytnia surowość jest traktowana jako

znęcanie się, a nadmierna  pobłażliwość

znęcanie się, a nadmierna  pobłażliwość

czyni wychowawcę bezradnym

czyni wychowawcę bezradnym



Dziecko karane nie powinno wątpić w

Dziecko karane nie powinno wątpić w

dobre intencje wychowawcy, dlatego

dobre intencje wychowawcy, dlatego

należy oceniać postępek, a nie jego

należy oceniać postępek, a nie jego

osobę

osobę

NAGRADZAĆ CZY

NAGRADZAĆ CZY

KARAĆ ??

KARAĆ ??

Nagradzanie prowadzi do eliminacji jakiejś czynności

Nagradzanie prowadzi do eliminacji jakiejś czynności

ze zbioru odpowiedzi jednostki na jakąś sytuację, jeżeli

ze zbioru odpowiedzi jednostki na jakąś sytuację, jeżeli

za pomocą nagród utrzymamy czynność

za pomocą nagród utrzymamy czynność

konkurencyjną. Sinkler (przeciwnik karania) obok

konkurencyjną. Sinkler (przeciwnik karania) obok

wzmacniania czynności konkurencyjnej wymienia:

wzmacniania czynności konkurencyjnej wymienia:

wygaszanie, nasycanie, zmianę okoliczności,

wygaszanie, nasycanie, zmianę okoliczności,

odwrócenie uwagi i pogodzenie się z niepożądanym

odwrócenie uwagi i pogodzenie się z niepożądanym

zachowaniem. Nie trzeba sięgać po karę, gdy można

zachowaniem. Nie trzeba sięgać po karę, gdy można

zastosować inne metody. W przypadku karania obok

zastosować inne metody. W przypadku karania obok

awersyjności, temperamentu, rodzaju zadania należy

awersyjności, temperamentu, rodzaju zadania należy

brać pod uwagę inteligencję – kara zawiera w sobie

brać pod uwagę inteligencję – kara zawiera w sobie

informację o wyniku, jest to sygnał do modyfikacji

informację o wyniku, jest to sygnał do modyfikacji

postępowania. Wzmocnienie negatywne, czyli kara z

postępowania. Wzmocnienie negatywne, czyli kara z

reguły nie eliminuje zachowań aspołecznych, tylko je

reguły nie eliminuje zachowań aspołecznych, tylko je

tłumi i hamuje na pewien okres. Skuteczność

tłumi i hamuje na pewien okres. Skuteczność

sterowania negatywnego zależy od tego, czy wskazano

sterowania negatywnego zależy od tego, czy wskazano

nowe alternatywy

nowe alternatywy

działania.                                                                        

działania.                                                                        

                         

                         

„

„

Nie kara wyeliminuje z

Nie kara wyeliminuje z

życia społecznego

życia społecznego

lenistwo, agresję czy

lenistwo, agresję czy

zbrodnię. Aspołeczne

zbrodnię. Aspołeczne

zachowanie można

zachowanie można

usunąć jedynie przez

usunąć jedynie przez

odpowiednie

odpowiednie

ukształtowanie

ukształtowanie

środowiska”.

środowiska”.

– Sinkler

– Sinkler

LITERATURA

LITERATURA



I. Jundził – „Nagroda i kara w wychowaniu”

I. Jundził – „Nagroda i kara w wychowaniu”



J. Maciaszek – „Nagroda i kara w

J. Maciaszek – „Nagroda i kara w

wychowaniu dziecka”

wychowaniu dziecka”



S. Mika – „Skuteczność kar w wychowaniu”

S. Mika – „Skuteczność kar w wychowaniu”



I. Bajszczak – „O dyscyplinie w

I. Bajszczak – „O dyscyplinie w

wychowaniu”

wychowaniu”



K. Konarzewski – „Podstawy teorii

K. Konarzewski – „Podstawy teorii

oddziaływań wychowawczych”

oddziaływań wychowawczych”