Środki ochrony
indywidualnej.
Odzież i obuwie robocze.
Środki higieny osobistej.

Zasady wyposażania pracowników.

Podstawy prawne



Rozporządzenie Ministra Gospodarki z
dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie
zasadniczych wymagań dla środków
ochrony indywidualnej

(Dz.U.2005.259.2173)

Definicje

•

Środki ochrony indywidualnej to

urządzenia

lub wyposażenie

przewidziane do noszenia lub

trzymania przez pracownika w celu ochrony
przed jednym lub wieloma zagrożeniami.

•

Odzież i obuwie robocze chronią odzież własną
pracownika przed zabrudzeniem, zniszczeniem
lub są niezbędne ze względu na wymagania
technologiczne, sanitarne lub bhp.

㸸

Czynnik szkodliwy

Czynnik, którego działanie może prowadzić do

stopniowego pogorszenia stanu zdrowia

człowieka

Czynnik niebezpieczny

Czynnik, którego oddziaływanie może

prowadzić do urazu lub innego

natychmiastowego pogorszenia stanu zdrowia

człowieka (w tym zejścia śmiertelnego)

Zagrożenie:

Stan środowiska pracy mogący spowodować

wypadek lub chorobę, a także zachowanie

pracownika lub przełożonego oraz warunki lub

organizacja pracy mogące doprowadzić do

wypadku.

Znaczące zagrożenie:

mogące spowodować poważne i nieodwracalne

uszkodzenia zdrowia lub śmierć, występujące w

szczególności podczas wykonywania prac

szczególnie niebezpiecznych lub w sytuacjach

poważnych awarii.

(wg PN-N-18001:2004)

Definicje

G3/M3/4

Czynniki niebezpieczne i
szkodliwe

G3/M3/8

G3/M3/7

Psychofizyczne

Psychofizyczne

Biologiczne

Biologiczne

Chemiczne

Chemiczne

Fizyczne

Fizyczne

Systemy

Zarządzania BHP

Systemy

Zarządzania BHP

hałas

hałas

Wymagania

przepisów

Wymagania

przepisów

Czynniki

Środowiska pracy

Czynniki

Środowiska pracy

pyły

pyły

wibracja

wibracja

hałas

hałas

mikroklimat

mikroklimat

oświetlenie

oświetlenie

promieniowanie

promieniowanie

Rodzaje środków ochrony indywidualnej

•

zespoły składające się z kilku urządzeń lub rodzajów wyposażenia,
które zostały ze sobą połączone celem ochrony człowieka przed
jednym lub wieloma występującymi jednocześnie zagrożeniami, np.

sprzęt ochrony układu oddechowego z wymuszonym przepływem
powietrza połączony z ochroną głowy i twarzy;

•

urządzenia lub wyposażenie ochronne połączone rozłącznie lub
nierozłącznie z nieochronnym środkiem wyposażenia
indywidualnego, noszonym lub trzymanym przez użytkownika w
celu wykonywania określonych czynności, np.

hełm ochronny z

przymocowaną lampą.

▟

•

wymienne składniki środków ochrony indywidualnej, które są
istotne dla ich właściwego działania i stosowane wyłącznie z takimi
środkami, np.

filtry lub pochłaniacze przeznaczone do połączenia z

częścią twarzową sprzętu ochrony układu oddechowego,

Obowiązki pracodawcy – 1

•

Pracodawca

jest obowiązany

dostarczyć

pracownikowi

nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej
zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i
szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w
środowisku pracy oraz

informować

go o sposobach

posługiwania się tymi środkami.

•

Pracodawca

nie może dopuścić

pracownika do pracy

bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i
obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na
danym stanowisku pracy.

Obowiązki pracodawcy – 2



Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze art. 237

6

–

237

10

kp

•

Pracodawca

dostarcza

pracownikom

nieodpłatnie

środki ochrony

indywidualnej

spełniające wymagania dotyczące oceny zgodności,

oraz odzież i obuwie robocze

spełniające wymagania Polskich

Norm.

Środki te i odzież są własnością pracodawcy.

•

Pracodawca może ustalić stanowiska pracy, na których pracownicy,

za ich zgodą, będą używać własnej odzieży i obuwia roboczego

spełniających wymagania BHP i otrzymywać

ekwiwalent pieniężny

w wysokości ich aktualnej ceny.

㸸

Stanowiska związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych

urządzeń technicznych, prace powodujące intensywne brudzenie

lub skażenie odzieży i obuwia środkami chemicznymi lub

promieniotwórczymi, albo materiałami zakaźnymi wykluczają

możliwość używania własnej odzieży

Obowiązki pracodawcy – 3

•

Pracodawca

zapewnia

przechowywanie środków ochrony

indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego, które w procesie pracy
uległy skażeniu środkami chemicznymi lub zakaźnymi lub
promieniotwórczymi,

wyłącznie w miejscu przez niego

wyznaczonym.

•

Pracodawca

zapewnia

aby stosowane środki ochrony

indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości
ochronne i użytkowe, oraz zapewnia ich pranie, konserwację,
naprawę, odpylanie i odkażanie.

•

Pracownik może wykonywać te czynności we własnym zakresie
i

otrzymywać za to ekwiwalent pieniężny

jeżeli odzież nie jest

skażona środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo
materiałem biologicznie zakaźnym.

Obowiązki pracodawcy – 4

•

Jeżeli odzież robocza lub ochronna może skazić inną odzież praną
jednocześnie lub jeżeli jest szczególnie zabrudzona, a także gdy
wymagają tego specjalne względy higieny produkcji, w zakładzie
pracy powinna być urządzona

pralnia

odzieży wyposażona w

urządzenia mechaniczne;

•

Przy pralni należy zapewnić możliwość

odpylania dezynfekcji

i suszenia

odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony

indywidualnej, a także naprawy odzieży i obuwia roboczego;

•

W zakładzie pracy, w którym odzież i obuwie robocze oraz środki
ochrony indywidualnej stosowane przez pracowników są narażone
na zanieczyszczenie niebezpiecznymi substancjami lub
preparatami chemicznymi, należy stosować

urządzenia służące do

neutralizacji

tych substancji.

Obowiązki pracodawcy – 4





Pracodawca,

współdziałając ze związkami

zawodowymi i przedstawicielem pracowników

(konsultacje),

ustala rodzaje

środków ochrony

indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego

przysługujących na stanowiskach pracy i przy

wykonywaniu pracy oraz

przewidywane okresy

użytkowania

odzieży i obuwia roboczego.

Przykładowa tabela

Stanowisko

pracy

Rodzaj środka

ochrony

indywidualnej,

odzieży i obuwia

roboczego

Środki ochrony

– O
odzież i obuwie

robocze – R

Okres

używania

Uwagi

aparatowy

Ubranie ochronne

Obuwie robocze

O

R

Do utraty cech

ochronnych
12 miesięcy

Zasady stosowania środków ochrony
indywidualnej – 1



Środki ochrony indywidualnej powinny być

stosowane w sytuacjach, kiedy nie można uniknąć

zagrożeń lub nie można ich wystarczająco

ograniczyć za pomocą środków ochrony zbiorowej

lub odpowiedniej organizacji pracy.



Priorytety działalności profilaktycznej.

Zasady stosowania środków ochrony
indywidualnej – 2



Przed zakupem środków ochrony

indywidualnej pracodawca powinien ocenić,

czy środki, które zamierza zastosować będą

skuteczne. Ocena powinna obejmować:



analizę i ocenę zagrożeń;



określenie cech, jakie muszą posiadać środki

ochronne aby nie stanowiły ryzyka same z

siebie;



wybór najodpowiedniejszych z dostępnych na

rynku.

•

Ocenę należy ponawiać w sytuacji wystąpienia

zmian któregokolwiek z jej elementów.

Zasady stosowania środków ochrony
indywidualnej – 3



Dostarczane pracownikom środki ochrony
indywidualnej powinny:



być odpowiednie do istniejącego zagrożenia;



nie powodować same z siebie zwiększonego zagrożenia;



uwzględniać warunki istniejące w miejscu pracy;



uwzględniać wymagania ergonomii oraz stan zdrowia
pracownika;



być odpowiednio dopasowane do użytkownika po
wykonaniu niezbędnej regulacji.

Zasady stosowania środków ochrony
indywidualnej – 4

•

W przypadku występowania więcej niż

jednego zagrożenia i konieczności stosowania

kilku środków ochrony indywidualnej

zastosowane środki ochrony indywidualnej

powinny dać się dopasować względem siebie

bez zmniejszenia ich właściwości ochronnych.

•

W zależności od stopnia zagrożenia, częstości

narażenia na zagrożenie, cech stanowiska

pracy i skuteczności działania środków,

pracodawca

powinien określić warunki

stosowania środków ochrony indywidualnej, a

w szczególności czas i przypadki, w

których powinny być używane

–

instrukcje.

Zasady stosowania środków ochrony
indywidualnej – 5

•

Środki ochrony indywidualnej powinny być
przeznaczone

do osobistego

użytku.

•

W wyjątkowych przypadkach dopuszcza się stosowanie
środka przez więcej niż jedną osobę, o ile zastosowano

działania wykluczające

niepożądany wpływ takiego

użytkowania na zdrowie lub higienę użytkowników.

Zasady stosowania środków ochrony
indywidualnej – 6

•

Środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane
zgodnie ze swoim przeznaczeniem, z wyłączeniem
szczególnych i wyjątkowych sytuacji, zgodnie

z instrukcją

przekazaną przez pracodawcę.

•

Instrukcja powinna być zrozumiała dla pracowników i
określać sposoby używania środków ochrony
indywidualnej, ich kontroli i konserwacji.

•

Przy ustalaniu środków ochrony indywidualnej
niezbędnych do stosowania przy określonych
pracach –

tabela norm przydziału –

pracodawca powinien

uwzględniać wskazania zawarte w

załączniku nr 2 do

rozporządzenia MP i PS z dnia 26.09.1997r w sprawie
ogólnych przepisów bhp

(jedn. tekst: Dz. U. z 2003r Nr 169,

poz.1650);

Zasady stosowania środków ochrony
indywidualnej – 7



Załącznik zawiera 3 tabele będące materiałem pomocniczym
dla pracodawcy ustalającego normy przydziału pracownikom
środków ochrony indywidualnej w akcie prawa zakładowego.

•

Tabela nr 1 określa zagrożenia, przy których wymagane jest
stosowanie środków ochrony indywidualnej;

•

Tabela nr 2 określa rodzaje prac, przy których wymagane jest
stosowanie środków ochrony indywidualnej i rodzaje środków,
jakie powinny być stosowane przy tych pracach.

•

Tabela nr 3 wymienia rodzaje środków ochrony indywidualnej.

Dobór środków ochrony
indywidualnej – 1

Dobór środków ochrony
indywidualnej – 2

Środki higieny osobistej – obowiązki
pracodawcy

•

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie
urządzenia higieniczno – sanitarne oraz

dostarczyć niezbędne

środki higieny osobistej,

a także zapewnić środki do udzielania

pierwszej pomocy w razie wypadku –

art. 233 kodeksu pracy;

•

•

Pracodawca jest obowiązany zapewnić dostarczanie pracownikom
środków higieny osobistej, których

ilość i rodzaje powinny być

dostosowane do rodzaju i stopnia zanieczyszczenia ciała przy
określonych pracach -

§ 115

rozporządzenia MP i PS z dnia

26.09.1997r w sprawie ogólnych przepisów bhp

(jedn.

tekst: Dz. U. z 2003r Nr 169, poz.1650 ze zm.);

•

Zasady przydziału pracownikom środków higieny osobistej ustala
pracodawca, najczęściej w formie tabeli, biorąc pod uwagę
warunki pracy na stanowiskach pracy i konsultując te zasady z
pracownikami –

art. 237¹¹ª kodeksu pracy

Zaopatrzenie w wodę. Wymagania ogólne – 1



Pracodawca

jest obowiązany

zapewnić

dostateczną ilość wody

zdatnej

do picia oraz do celów higieniczno-sanitarnych,

gospodarczych oraz przeciwpożarowych.



Ilości wody dla celów higienicznych / jeden dzień/ jednego
pracownika:



120l

– przy pracy w kontakcie z substancjami szkodliwymi,

trującymi lub zakaźnymi lub silnie brudzącymi pyłami;



90l

– przy pracach brudzących, wykonywanych w wysokich

temperaturach lub wymagających należytej higieny procesów
technologicznych, w tym

60l

w przypadku korzystania z natrysków;



30l

– przy pozostałych pracach.

Zaopatrzenie w wodę. Wymagania ogólne – 2

•

Miejsca czerpania wody zdatnej do picia powinny
znajdować się nie dalej niż

75m

od stanowisk

pracy.

•

Zbiorniki, przewody i miejsca czerpania wody
powinny być zabezpieczone przed
zanieczyszczeniem lub zakażeniem.

•

•

Czerpanie wody ze zbiorników powinno się
odbywać wyłącznie z zaworów czerpalnych.

•

Miejsce czerpania wody niezdatnej do picia
powinny być oznakowane zgodnie PN.

Znakowanie odzieży
ochronnej



rodzaj wyrobu,



nazwę, znak producenta,



wielkość odzieży, zgodnie z PN EN 340



numer normy, której wymagania odzież spełnia,



znak graficzny oraz klasę ochrony,



sposób konserwacji.

Znakowanie odzieży
ochronnej



Dodatkowo oznakowanie powinno
podawać informacje istotne dla
określonego rodzaju odzieży ochronnej

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież ochronna chroniąca przed złymi
warunkami pogodowymi

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież sygnalizacyjna o intensywnej
widoczności

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież ochronna chroniąca przed
zimnem

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież antystatyczna

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież ochronna chroniąca przed
ciekłymi produktami chemicznymi

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież chroniąca przed przecięciem piłą
łańcuchową

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież zabezpieczająca przed
wciągnięciem w wirujące elementy

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież dla strażaków

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież chroniąca przed
promieniowaniem jonizującym

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież chroniąca przed
mikroorganizmami

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież gazoszczelna Typ 1 - Odzież
zabezpieczająca cały organizm,
posiadająca cechy gazoszczelności

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież gazoszczelna Typ 2 -  Odzież
zabezpieczająca cały organizm, nie
spełniająca wymagań norm szczelności
przed wnikaniem niebezpiecznych
substancji, poprzez nadciśnienie
wewnątrz kombinezonu

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież gazoszczelna Typ 3 – Odzież
chroniąca przed strumieniem cieczy

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież gazoszczelna Typ 4 – Odzież
chroniąca przed działaniem rozpylonej
cieczy

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież gazoszczelna Typ 5 – Odzież
chroniąca przed pyłami

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież gazoszczelna Typ 6 – Odzież
chroniąca przed opryskaniem cieczą

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież chroniąca przed przecięciem  i
przekłuciem

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież chroniąca przed czynnikami
mechanicznymi

Znakowanie odzieży
ochronnej



Odzież ochronna
chroniąca przed
gorącem i/lub
płomieniem

A - niepalność
B - ciepło konwekcyjne
C - promieniowanie

cieplne

D - rozpryski płynnego

aluminium

E - rozpryski

stopionego żelaza

Znakowanie odzieży
ochronnej



Fartuchy chroniące przed przekłuciem
stosowane do pracy z ręcznymi nożami
powinny być znakowane w górnej części
zewnętrznej powierzchni w sposób trwały,
 wyraźnie widoczny i przedstawiać oprócz
podstawowych informacji zgodnie z PN EN
340 dodatkowo: znak identyfikacyjny
informujący, że powierzchnia na której się
on znajduje jest powierzchnią zewnętrzną.

Znakowanie odzieży
ochronnej



Na oznakowaniu odzieży chroniącej przed

przecięciem pilarką łańcuchową

przenośną oraz w instrukcji użytkowania

powinno znaleźć się ostrzeżenie, że po

uszkodzeniu (przecięciu piłą łańcuchową)

traci swoje właściwości ochronne, nie

może być naprawiana i nie nadaje się do

ponownego użytku. Znak graficzny

powinien zawierać ponadto klasyfikację

odzieży wg prędkości łańcucha tnącego.

Znakowanie odzieży
ochronnej



Znakowanie odzieży ostrzegawczej
powinno zawierać informację o
dopuszczalnej ilości cykli konserwacji,
po której odzież traci swoje właściwości
ochronne ze względu na zmianę barwy.