Dyrektywa 89/656/EWG z dnia 30 listopada 1989 roku, o minimalnych wymaganiach bezpieczeństwa i ochrony zdrowia dotyczących stosowania przez pracowników środków ochrony indywidualnej w miejscu pracy
(http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:31989L0656) określa minimalne wymagania w zakresie doboru i stosowania środków ochrony indywidualnej.

Artykuł 2

„Definicja

1. Do celów niniejszej dyrektywy pojęcie indywidualne wyposażenie ochronne oznacza każdy sprzęt przeznaczony do używania lub noszenia przez pracownika w celu jego ochrony przed zagrożeniami, które mogą wpłynąć na jego bezpieczeństwo i higienę pracy, jak również wszelkie wyposażenie dodatkowe użyte w tym celu.

2. Definicja określona w ust. 1 nie obejmuje:

a) zwykłego roboczego ubrania i mundurów, które nie służą specjalnie do zapewniania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika;

b) wyposażenia używanego przez pogotowie ratunkowe i służby udzielające pierwszej pomocy;

c) indywidualnego wyposażenia ochronnego noszonego lub używanego przez wojsko, policję lub inne służby porządku publicznego;

d) indywidualnego wyposażenia ochronnego używanego w środkach transportu drogowego;

e) wyposażenia sportowego;

f) wyposażenia używanego w celu samoobrony lub odstraszania;

g) przenośnych urządzeń do wykrywania i sygnalizowania zagrożeń i substancji szkodliwych. ”

Artykuł 3

”Zasada ogólna

Indywidualne wyposażenie ochronne powinno być używane w sytuacjach, gdy nie można uniknąć zagrożeń lub nie można ich wystarczająco ograniczyć za pomocą technicznych środków ochrony zbiorowej lub za pomocą środków, metod lub procedur organizacji pracy.”

Artykuł 4

„Przepisy ogólne

1. Indywidualne wyposażenie ochronne musi spełniać stosowne przepisy Wspólnoty dotyczące projektowania i produkcji takich środków w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa. Indywidualne wyposażenie ochronne musi:

a) być odpowiednie do istniejącego zagrożenia i nie powodować samo w sobie zwiększania ryzyka;

b) odpowiadać warunkom panującym na danym stanowisku pracy;

c) odpowiadać wymaganiom ergonomicznym i wymaganiom zdrowotnym pracownika;

d) być dopasowane do użytkownika w każdy niezbędny sposób.

2. W sytuacji występowania wielu zagrożeń, gdy istnieje konieczność jednoczesnego używania więcej niż jednego zestawu indywidualnego wyposażenia ochronnego, zestawy te muszą nadawać się do regulacji bez zmniejszania przy tym ich właściwości ochronnych przed zagrożeniami, o których jest mowa.

6. Indywidualne wyposażenie ochronne jest udostępniane bezpłatnie przez pracodawcę; powinien on zapewnić jego prawidłowe działanie i nienaganny stan higieniczny, poprzez przeprowadzanie niezbędnych działań naprawczych i konserwatorskich oraz wymianę zużytych części.

Państwa Członkowskie mogą jednakże, zgodnie z krajowymi praktykami, przewidzieć wobec pracowników częściową odpłatność za pewne indywidualne wyposażenie ochronne, szczególnie w tych przypadkach, w których używanie wyposażenia ochronnego nie odnosi się jedynie do miejsca pracy.”

Postanowienia tej dyrektywy zostały przeniesione do prawa polskiego na mocy:

• Kodeksu pracy (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19740240141),

• Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20031691650&min=1 z późniejszymi zmianami).

USTAWA z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy

Art. 237⁶ k.p.

„§ 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.

§ 3. Pracodawca jest obowiązany dostarczać pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach.”

Art. 237⁷ k.p.

„§ 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach:
1) jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu;
2) ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Pracodawca może ustalić stanowiska, na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 3. Przepis § 2 nie dotyczy stanowisk, na których są wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi. ”

Art. 237⁹ k.p.

§ 1. Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe, oraz zapewnić odpowiednio ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„§ 2. Ilekroć w rozporządzeniu mowa o:
9) środkach ochrony indywidualnej - rozumie się przez to wszelkie środki noszone lub trzymane przez pracownika w celu jego ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń związanych z występowaniem niebezpiecznych lub szkodliwych czynników w środowisku pracy, w tym również wszelkie akcesoria i dodatki do tego celu.

Do środków ochrony indywidualnej nie zalicza się:

1. zwykłej odzieży roboczej i mundurów, które nie są specjalnie przeznaczone do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika,

2. środków ochrony indywidualnej używanych przez wojsko, Policję i inne służby utrzymania porządku publicznego,

3. wyposażenia stosowanego przez służby pierwszej pomocy i ratownicze,

4. środków ochrony indywidualnej stosowanych na podstawie przepisów Prawa o ruchu drogowym

5. wyposażenia sportowego,

6. środków służących do samoobrony lub do odstraszania,

7. przenośnych urządzeń do wykrywania oraz sygnalizowania zagrożeń i naruszania porządku publicznego.”

„§ 39.1. Pracodawca jest obowiązany oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe, występujące przy określonych pracach, oraz stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko.  W szczególności pracodawca jest obowiązany:

3)W sytuacji gdy ograniczenie zagrożeń w wyniku zastosowania rozwiązań organizacyjnych i technicznych nie jest wystarczające, pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom środki ochrony indywidualnej, odpowiednie do rodzaju i poziomu zagrożeń.

4)Pracodawca powinien zapewnić pracownikom informacje o istniejących zagrożeniach, przed którymi chronić ich będą środki ochrony indywidualnej oraz informacje o tych środkach i zasadach ich stosowania. Szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.”

Załącznik nr 2 Szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej

„§ 1. Środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane w sytuacjach, kiedy nie można uniknąć zagrożeń lub nie można ich wystarczająco ograniczyć za pomocą środków ochrony zbiorowej lub odpowiedniej organizacji pracy.

§ 2. Dostarczane pracownikom do stosowania środki ochrony indywidualnej powinny:

1)być odpowiednie do istniejącego zagrożenia i nie powodować same z siebie zwiększonego zagrożenia;

2)uwzględniać warunki istniejące w danym miejscu pracy;

3)uwzględniać wymagania ergonomii oraz stan zdrowia pracownika;

4)być odpowiednio dopasowane do użytkownika - po wykonaniu niezbędnych regulacji.

§ 3. W przypadku występowania więcej niż jednego zagrożenia i konieczności jednoczesnego stosowania kilku środków ochrony indywidualnej - środki te powinny dać się dopasować względem siebie bez zmniejszenia ich właściwości ochronnych.

§ 4. W zależności od stopnia zagrożenia, częstości narażenia na zagrożenie, cech stanowiska pracy każdego pracownika i skuteczności działania środków ochrony indywidualnej - pracodawca powinien określić warunki stosowania środków ochrony indywidualnej, a w szczególności czas i przypadki, w których powinny być używane.

§ 5. Środki ochrony indywidualnej powinny być przeznaczone do osobistego użytku. W wyjątkowych przypadkach środek ochrony indywidualnej może być używany przez więcej niż jedną osobę, o ile zastosowano działania wykluczające niepożądany wpływ takiego użytkowania na zdrowie lub higienę użytkowników.

§ 6.1. Środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane zgodnie ze swoim przeznaczeniem, z wyłączeniem szczególnych i wyjątkowych sytuacji - zgodnie z instrukcją przekazaną przez pracodawcę. W razie potrzeby - w celu zapewnienia właściwego używania środków ochrony indywidualnej - pracodawca powinien zorganizować pokazy używania tych środków.

2.Instrukcja, o której mowa w ust. 1, powinna być zrozumiała dla pracowników oraz powinna określać sposoby używania środków ochrony indywidualnej, ich kontroli i konserwacji.

§ 7.1. Przed nabyciem środków ochrony indywidualnej pracodawca powinien ocenić, czy środki, które zamierza zastosować, spełniają wymagania określone w § 2 i 3.

Ocena taka powinna obejmować:

1. analizę i ocenę zagrożeń, których nie można uniknąć innymi metodami,

2. określenie cech, jakie muszą posiadać środki ochrony indywidualnej, aby skutecznie chroniły przed zagrożeniami, o których mowa w pkt. 1, uwzględniając wszelkie ryzyko, jakie mogą stwarzać te środki same z siebie,

3. porównanie cech dostępnych na rynku środków ochrony indywidualnej z cechami o których mowa w pkt. 2.”

https://www.pip.gov.pl/pl/f/v/40202/047.pdf

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20050110086