Węglowodory
nasycone
Alkany

Węglowodory nasycone - węglowodory, których
cząsteczki zawierają wyłącznie wiązania
pojedyncze pomiędzy atomami węgla, tj. alkany i
cykloalkany np.

Szereg homologiczny - szereg związków organicznych

należących do jednej grupy, o podobnych
właściwościach, których cząsteczki różnią się między
sobą o jedną lub więcej grup metylenowych (-CH2-).
Związki tworzące dany szereg homologiczny to tzw.
homologi.

C

C

H

H

H

H

H

H

C

H

3

CH

CH

3

CH

3

CH

2

CH

2

C

H

2

C

H

3

CH

2

CH

2

CH

3

C

H

3

CH

2

CH

3

2

lub

Wzory i nazewnictwo alkanów:

1

2 

n

n

H

C

Wzór ogólny alkanów

Liczba

atomów

węgla

Wzór

sumaryczny

Nazwa

1
2
3
4
5
6
7
8
9

10

CH

4

C

2

H

6

C

3

H

8

C

4

H

10

C

5

H

12

C

6

H

14

C

7

H

16

C

8

H

18

C

9

H

20

C

10

H

22

Metan
Etan
Propan
Butan
Pentan
Heksan
Heptan
Oktan
Nonan
Dekan

Ustalanie nazw systematycznych alkanów i ich
pochodnych:

C

H

3

1

C

2

CH

3

CH

2

4

Br

Br

CH

3

5

Cl

1.Wybieramy najdłuższy łańcuch
węglowy składający się z pięciu
atomów węgla. Podstawą nazwy
będzie pentan.
2.Atomy węgla w łańcuchu
głównym numerujemy z lewej
strony na prawą.
3.Przy łańcuchu głównym są
następujące podstawniki: dwa
atomy bromu (w nazwie
umieścimy zatem przedrostek di-
przed nazwą podstawnika
bromo) oraz jeden atom chloru

(w nazwie umieścimy –chloro).
Pamiętając o kolejności
alfabetycznej podstawników
(litera „b” poprzedza w alfabecie
literę „c”) tworzymy nazwę
systematyczną związku:
2,2-dibromo-3-chloropentan

Budowa cząsteczki metanu

Otrzymywanie metanu:

Właściwości chemiczne alkanów

Alkany są związkami łatwopalnymi. Ulegają gwałtownej reakcji
spalania (utleniania) przy dostatecznej ilości tlenu z wydzieleniem
dużych ilości ciepła. Wyróżniamy:

Właściwości chemiczne alkanów

Halogenowanie alkanów czyli reakcja w fluorowcami:

HCl

Cl

CH

HCl

Cl

CH

ŚWIATŁO















2

3

HCl

CHCl

HCl

Cl

CH

ŚWIATŁO















3

2

2

HCl

CCl

HCl

CHCl

ŚWIATŁO















4

3

Wnioski i podsumowanie:

1. Alkany są najprostszymi związkami
organicznymi.
2. Są bierne chemicznie i oprócz reakcji spalania
ulegają praktycznie tylko reakcji z fluorowcami.
3. Charakterystyczną reakcją dla alkanów jest
reakcja podstawiania czyli substytucji.
4. Istotną cechą alkanów jest tworzenie
izomerów konstytucyjnych.
5. Zastosowanie alkanów głównie jako paliw i
rozpuszczalników.
6. Głównym źródłem alkanów jest ropa naftowa i
gaz ziemny.