KARA ŚMIERCI JAKO

KARA ŚMIERCI JAKO

SZCZEGÓLNA

SZCZEGÓLNA

FORMA EKSKLUZJI

FORMA EKSKLUZJI

SPOŁECZNEJ – na

SPOŁECZNEJ – na

przykładzie USA

przykładzie USA

Stygmatyzacja

Stygmatyzacja



Człowiek zostaje określony tylko poprzez

Człowiek zostaje określony tylko poprzez

ten jeden element swojej osobowości

ten jeden element swojej osobowości



Członkowie społeczeństwa zazwyczaj

Członkowie społeczeństwa zazwyczaj

nie zadają sobie trudu, by poznać tego

nie zadają sobie trudu, by poznać tego

człowieka dokładniej, biorąc pod uwagę

człowieka dokładniej, biorąc pod uwagę

inne jego cechy i wartości

inne jego cechy i wartości



Wystarczy im ten uproszczony obraz,

Wystarczy im ten uproszczony obraz,

który określa jak się mają do tej osoby

który określa jak się mają do tej osoby

ustosunkować

ustosunkować

Mehmet Ali Agca

Mehmet Ali Agca



turecki zamachowiec, zabójca

turecki zamachowiec, zabójca

dziennikarza, dokonał nieudanego

dziennikarza, dokonał nieudanego

zamachu na papieża Jana Pawła II

zamachu na papieża Jana Pawła II

13 maja 1981 na placu Św. Piotra

13 maja 1981 na placu Św. Piotra

w Rzymie.

w Rzymie.

Stygmatyzacja

Stygmatyzacja



Kształtowany w ten sposób stygmat

Kształtowany w ten sposób stygmat

społeczny ma często duży wpływ na

społeczny ma często duży wpływ na

życie danej definiowanej przez

życie danej definiowanej przez

społeczne otoczenie jednostki, a nie

społeczne otoczenie jednostki, a nie

rzadko także na życie osób z jej

rzadko także na życie osób z jej

bezpośredniego otoczenia

bezpośredniego otoczenia

Stygmatyzacja

Stygmatyzacja



Osoba naznaczona stygmatem jest

Osoba naznaczona stygmatem jest

odbierana przez innych za kogoś

odbierana przez innych za kogoś

gorszego, pozbawionego cech, które

gorszego, pozbawionego cech, które

członkowie danej grupy uznają za

członkowie danej grupy uznają za

niezbędne by uczestniczył w życiu

niezbędne by uczestniczył w życiu

grupy i został zaakceptowany jako

grupy i został zaakceptowany jako

„swój”

„swój”



Stygmatyzacja

Stygmatyzacja

, etykietowanie,

, etykietowanie,

naznaczanie

naznaczanie

jest to proces nadawania

jest to proces nadawania

określeń w kategoriach zachowania

określeń w kategoriach zachowania

jednostkom, grupom społecznym czy

jednostkom, grupom społecznym czy

kategoriom społecznym w wyniku czego

kategoriom społecznym w wyniku czego

przyjmują one nadane im cechy i zaczynają

przyjmują one nadane im cechy i zaczynają

działać zgodnie z przypisanymi im

działać zgodnie z przypisanymi im

etykietami.

etykietami.



Proces naznaczania społecznego

Proces naznaczania społecznego

(przypięcie komuś etykietki) odbywa się

(przypięcie komuś etykietki) odbywa się

zawsze przy określaniu negatywnej grupy

zawsze przy określaniu negatywnej grupy

odniesienia, np. określanie kogoś, kto

odniesienia, np. określanie kogoś, kto

złamał prawo, mianem kryminalisty.

złamał prawo, mianem kryminalisty.

Stygmatyzacja

Stygmatyzacja



Im bardziej dyskredytująca jest cecha, która

Im bardziej dyskredytująca jest cecha, która

staje się podstawą etykietowania, tym

staje się podstawą etykietowania, tym

poważniejsze są konsekwencje nadanego

poważniejsze są konsekwencje nadanego

stygmatu

stygmatu



Osoby skazane na karę więzienia za popełnione

Osoby skazane na karę więzienia za popełnione

przestępstwo zostają naznaczone etykietą

przestępstwo zostają naznaczone etykietą

przestępcy, która w prawie każdym

przestępcy, która w prawie każdym

społeczeństwie ma wyraźnie negatywne

społeczeństwie ma wyraźnie negatywne

znaczenie ( z wyjątkiem środowisk

znaczenie ( z wyjątkiem środowisk

przestępczych, w których konflikt z prawem jest

przestępczych, w których konflikt z prawem jest

zachowaniem akceptowanym)

zachowaniem akceptowanym)

Stygmatyzacja

Stygmatyzacja



Ekskluzja więźniów ma ścisły

Ekskluzja więźniów ma ścisły

związek z definiowaniem ich

związek z definiowaniem ich

poprzez czyn karny, którego się

poprzez czyn karny, którego się

dopuścili

dopuścili



Stygmatyzacja jest stopniowalna:

Stygmatyzacja jest stopniowalna:

jest najsilniejsza w przypadku osób

jest najsilniejsza w przypadku osób

skazanych na najcięższe

skazanych na najcięższe

przestępstwa ( zabójstwa)

przestępstwa ( zabójstwa)

Kara śmierci jako

Kara śmierci jako

ekskluzja społeczna

ekskluzja społeczna



Skazani na karę śmierci podlegają

Skazani na karę śmierci podlegają

stygmatyzacji o większym natężeniu niż

stygmatyzacji o większym natężeniu niż

więźniowie skazani na karę więzienia

więźniowie skazani na karę więzienia



Do tak negatywnej opinii przyczyniają

Do tak negatywnej opinii przyczyniają

się również środki masowego przekazu,

się również środki masowego przekazu,

które zwykle poświęcają wiele miejsca

które zwykle poświęcają wiele miejsca

na informacje o zabójstwach i ich

na informacje o zabójstwach i ich

sprawcach

sprawcach



Procesy o karę śmierci wzbudzają od

Procesy o karę śmierci wzbudzają od

dawna duże zainteresowanie dziennikarzy

dawna duże zainteresowanie dziennikarzy



W przypadku przekazów dotyczących

W przypadku przekazów dotyczących

sprawców, wobec których orzeczono karę

sprawców, wobec których orzeczono karę

śmierci, charakterystyczna jest tendencja

śmierci, charakterystyczna jest tendencja

do uwypuklania w obrazie skazańca jego

do uwypuklania w obrazie skazańca jego

czynu, ogranicza się natomiast uwagi i

czynu, ogranicza się natomiast uwagi i

elementy jego człowieczeństwa

elementy jego człowieczeństwa



W ten sposób opinia publiczna nadaje tej

W ten sposób opinia publiczna nadaje tej

osobie automatycznie etykietę zabójcy,

osobie automatycznie etykietę zabójcy,

która pozostanie z nim na zawsze

która pozostanie z nim na zawsze



Skazani na karę śmierci wiedzą jak są

Skazani na karę śmierci wiedzą jak są

postrzegani przez społeczeństwo

postrzegani przez społeczeństwo



„

„

jesteśmy przedstawiani jako zwierzęta

jesteśmy przedstawiani jako zwierzęta

przez wielu, którzy nie wiedza o nas albo

przez wielu, którzy nie wiedza o nas albo

naszych sprawach nic, tylko z powodu

naszych sprawach nic, tylko z powodu

znalezienia się w tej sytuacji, winni, czy

znalezienia się w tej sytuacji, winni, czy

nie. Ale skoro możliwe jest, by zwierzę

nie. Ale skoro możliwe jest, by zwierzę

zostało oswojone i wytresowane, my

zostało oswojone i wytresowane, my

równie dobrze możemy być

równie dobrze możemy być

przedstawiani jako mniej niż zwierzę,

przedstawiani jako mniej niż zwierzę,

ponieważ niemożliwa jest dla nas

ponieważ niemożliwa jest dla nas

rehabilitacja (według członków

rehabilitacja (według członków

społeczeństwa)”

społeczeństwa)”



Morderca skazany na karę śmierci

Morderca skazany na karę śmierci

przestaje być człowiekiem, staje się

przestaje być człowiekiem, staje się

czynem, który popełnił

czynem, który popełnił



To jest moment jego usunięcia ze

To jest moment jego usunięcia ze

społeczeństwa

społeczeństwa



Ma miejsce ekskluzja fizyczna

Ma miejsce ekskluzja fizyczna

skazańca, która odbywa się poprzez

skazańca, która odbywa się poprzez

niemalże całkowitą izolację

niemalże całkowitą izolację

Cele:

Cele:



Specjalne oddziały, tylko dla takich

Specjalne oddziały, tylko dla takich

więźniów (czasem specjalne zakłady

więźniów (czasem specjalne zakłady

karne)

karne)



Zakłady są odległe od miejsca

Zakłady są odległe od miejsca

zamieszkania, od bliskich

zamieszkania, od bliskich



Pojedyncze cele – 23 h na dobę 7

Pojedyncze cele – 23 h na dobę 7

dni w tygodniu

dni w tygodniu



Skazani na karę śmierci wyłączeni są nie

Skazani na karę śmierci wyłączeni są nie

tylko ze społeczeństwa, ale także ze

tylko ze społeczeństwa, ale także ze

społeczności więziennej, nie mają

społeczności więziennej, nie mają

możliwości stworzyć żadnej własnej grupy

możliwości stworzyć żadnej własnej grupy



Są wykluczani poprzez cały szereg reguł i

Są wykluczani poprzez cały szereg reguł i

przepisów, które odnoszą się tylko do nich

przepisów, które odnoszą się tylko do nich



Ekskluzja tych więźniów rozszerza się na

Ekskluzja tych więźniów rozszerza się na

ich bliskich – noszą stygmat morderstwa,

ich bliskich – noszą stygmat morderstwa,

którego sami nie dokonali. Dlatego

którego sami nie dokonali. Dlatego

członkowie rodziny często zrywają

członkowie rodziny często zrywają

kontakt ze skazańcem.

kontakt ze skazańcem.



Kara śmierci wyklucza całkowicie i

Kara śmierci wyklucza całkowicie i

ostatecznie groźnego przestępcę ze

ostatecznie groźnego przestępcę ze

społeczeństwa

społeczeństwa



Zwolennicy i przeciwnicy kary śmierci

Zwolennicy i przeciwnicy kary śmierci

poszukują odpowiedzi na pytanie, czy

poszukują odpowiedzi na pytanie, czy

ta najsurowsza z kar odstrasza

ta najsurowsza z kar odstrasza

przyszłych potencjalnych morderców

przyszłych potencjalnych morderców

od popełnienia zbrodni

od popełnienia zbrodni



Badania wskazują, że nie ma ona

Badania wskazują, że nie ma ona

działania wysoce odstraszającego (ew.

działania wysoce odstraszającego (ew.

w sprawie zbrodni z premedytacją)

w sprawie zbrodni z premedytacją)



Ze względu na swą

Ze względu na swą

ostateczność, kara śmierci jest

ostateczność, kara śmierci jest

jedynym narzędziem ekskluzji

jedynym narzędziem ekskluzji

społecznej, który nie daje

społecznej, który nie daje

szansy na powrót do

szansy na powrót do

społeczności, z której zostało

społeczności, z której zostało

się wyłączonym

się wyłączonym