TEORIE

KOMUNIKACJI

SPOŁECZNEJ

KOMUNIKACJA MASOWA

Piotr Ochocki
[e-mail]

Komunikacja - pojęcia

•

Komunikacja - przekaz informacji od jednej jednostki lub

grupy do drugiej.

•

Model podstawowy komunikacji - Nadawca -> Przekaz ->

Odbiorca

•

Dialogiczność – wymienna rola nadawcy i odbiorcy ->

pozostają oni w ciągłym kontakcie

•

Komunikowanie masowe – asynchroniczne i imprersonalne

przesyłanie komunikatu przez nadawcę do publiczności, za
pomocą mediów masowego przekazu -> nie ma
bezpośredniego kontaktu pomiędzy nadawcą a odbiorcą
oraz są oni dla siebie anonimowi

Komunikacja społeczna

•

Komunikowanie jako interakcja społeczna - wymiana znaczeń między
ludźmi.

•

Elementy aktu komunikacji społecznej:

•

nadawca - czyli twórca komunikatu, osoba, która przekazuje swoje stwierdzenie,
przypuszczenie, rozkaz.

•

odbiorca - na równi z nadawcą jest niezbędnym uczestnikiem aktu komunikacji.

•

komunikat - czyli przekaz, informacja, która może przybierać różny charakter i różne
formy

•

kanał komunikacji (powietrze, papier, przewody telefoniczne, etc...),

•

kod - zespół znaków, istniejący niezależnie od nadawcy i odbiorcy i znany im wtedy
gdy zaczynają się ze sobą komunikować.

•

kontekst - określona sytuacja w jakiej odbywa się akt komunikacji, nadająca mu
odpowiednie znaczenie,

Komunikowanie masowe wg. Denisa McQuail

•

Wielka skala rozpowszechnienia i odbioru

•

Jednokierunkowy przepływ

•

Asymetryczność relacji

•

Depersonaliacja i anonimowość

•

Relacje manipulacyjne lub rynkowe

•

Standaryzacja treści przekazu

Poziomy komunikowania

Denisa McQuail

Społeczeństwo masowe

•

społeczeństwo o wielkiej liczebności,

•

zatomizowana publiczność

•

scentralizowane media

•

transmisja jednokierunkowa

•

samookreślenie i tożsamość ludzi uzależniona od
mediów

•

media wykorzystywane w celu manipulacji i
kontroli

Wczesne teorie mediów

Harol Innis (1894 –1952), Kanada:

•

Środki przekazu w znacznym stopniu kształtują
charakter społeczeństw

Marshal McLuhan (1911 – 1980), Kanada

-

Środek przekazu jest przekazem -> charakter
medium bardziej wpływa na dane społeczeństwo
niż sam przekaz

-

Globalna wioska -> ludzie na całym świecie są
świadkami ważnych wydarzeń i razem w nich
uczestniczą

-

media gorące i zimne

Habermas (1921) - Sfera
publiczna

•

Szkoła frankfurcka -> Rozwój przemysłu kulturowego i jego
znormalizowanych produktów odbiera umiejetność krytycznego
myślenia i niezależnego sadu. Pod naporem komercjalizacji, sztuka
przestaje istnieć.

•

Sfera publiczna -> scena, na której toczy się debata publiczna nad
kwestiami ważnymi dla ogółu i formułowanie opinii na jej temat

•

Stopniowe zanikanie sfery publicznej, poprzez wpływ przemysłu
kulturowego i mass mediów

•

Interes komercyjny tryumfuje nad publicznym

•

Opinie publiczną kształtuje się przy użyciu manipulacji
i kontroli (np. Reklama)

Baudrillard (1927 – 2007) -
Hiperrzeczywistość

•

Środki masowego przekazu mają większy wpływ na
społeczeństwo niż inne technologie

•

Środki masowego przekazu nie tylko przedstawiają
świat, ale określają czym on jest

•

Hiperrzeczywistość –przemieszanie tego co faktycznie
robią ludzie z tym w jaki sposób przedstawiają to media

•

Świat hiperrzeczywisty składa się z "simulakra" – obrazy,
których sens bierze się wyłącznie z innych obrazów; nie
mających oparcia w rzeczywistości zewnętrznej

Thompson - Media a społeczeństwo
nowoczesne

•

Media odgrywają główną rolę w rozwoju
nowoczesnych instytucji

•

Krytyka szkoły frankfurckiej za zbyt negatywne
podejście do kultury masowej -> komunikaty mass
mediów podlegają procesowi przetwarzania i
reinterpretacji; przez co poszerzają horyzonty
doświadczenia

•

Sfera publiczna jest wręcz bardziej rozbudowana
niż kiedyś, ponieważ staje się polem dyskusji i
sporów.

Typy interakcji wg. Thompsona

Cechy interakcji

Interakcja
bezpośrednia

Interakcja
zapośredniczona

Zapośredniczona
quasi-interakcja

Układ przestrzenno-
czasowy

Kontekst
współobecności;
wspólny przestrzenno-
czasowy układ
odniesienia

Rozdzielenie
kontekstów; dostępność
w czasie i przestrzeni
rozszerzona

Rozdzielenie
kontekstów; dostępność
w czasie i przestrzenii
rozszerzona

Zakres środków
symbolicznych

Duża różnorodność
środków symbolicznych

Zawężenie zakresu
środków symbolicznych

Zawężenie zakresu
środków symbolicznych

Ukierunkowane
działanie

Działanie wobec
konkretnych innych

Działanie wobec
konkretnych innych

Działanie wobec
nieograniczonej liczby
potencjalnych
odbiorców

Dialogowa /
monologowa

Dialogowa

Dialogowa

Monologowa

Wszystkie trzy typy są ze sobą przemieszane, a media
masowe zmieniają równowagę miedzy sferą publiczną, a
prywatną.

Trzy typy interakcji: bezpośrednia, zapośredniczona
i zapośredniczona quasi-interakcja