METODA

PROJEKTU

BADAWCZEGO

Co to jest projekt?



Projekt to pogłębione badanie tematu
lub zjawisk o dużej wartości
poznawczej, warte zainteresowania
dzieci



Projekt daje możliwość wykorzystania
w programie nauczania wzajemnie
zależnych od siebie reguł rozojowych,
uczenia się oraz nauczania małych
dzieci.

Ogólny opis projektu



Projekt realizuje zwykle niewielka grupa dzieci,
czasami cały zespół, a czasami pojedyncze
dziecko.



CECHY PROJEKTU:



charakter badawczy



pytania postawione przez dzieci lub nauczyciela



pytania pojawiające się w trakcie wspólnej pracy
nauczyciela z dziećmi



działania ukierunkowane tak, by odnaleźć
odpowiedzi

ZAŁOŻENIA PODEJŚCIA

PROJEKTOWEGO



Podejście projektowe odpowiada na
potrzeby rozwojowe dzieci w wieku
przedszkolnym i wczesnoszkolnym



Projekt adresowany jest do 4 wymiarów
uczenia się dzieci:



Wiedzy



Umiejętności



Dyspozycji/ skłonności



Uczuć/Emocji



Badania i obserwacje, tak jak zabawa, są
naturalnym sposobem uczenia się u
małych dzieci



Celem edukacji jest jak najszersze
angażowanie umysłu uczącego się
dziecka włączając w to jego wrażliwość
estetyczną,

moralną,

społeczną

i

duchową



Gotowość

dzieci

do

bycia

zainteresowanym

w

wysiłek

intelektualny jest wzmocniona, jeśli mają
one możliwość pracy nad tematem przez
dłuższy czas



Optymalne środowisko uczenia:



Zainteresowanie dziecka skierowane na
prawdziwe wydarzenia



Reakcja dorosłych na zainteresowanie dzieci –
wsparcie i udzielanie informacji



Ogniskowanie uwagi dziecka na ważnych
aspektach zjawiska



Zachęcanie do uczestniczenia w aktywności



Pożądane zachowania i postawy rozwijają się
przez działanie wśród ważnych osób, przez
przykład i modelowanie. Raczej dzięki
zauważeniu i docenieniu zachowań, a nie
nagradzaniu ich



Im młodsze dzieci tym ważniejsze jest:



Zwrócenie

uwagi

na

zjawiska

i

wydarzenia z najbliższego otoczenia
warte poznania



Żeby wiedza(to, czego dzieci się uczą) i
umiejętności (to, co ćwiczą) miały
charakter

raczej

horyzontalny

niż

wertykalny



Im młodsze dzieci tym ważniejsze jest,
żeby miały możliwość wykorzystania w
praktyce wiedzy i umiejętność nabytych
również podczas formalnej realizacji
pracy dydaktycznej



Im młodsze dzieci tym ważniejsze jest,
żeby miały możliwość działania z realnymi
przedmiotami i środowiskiem



Im młodsze dzieci tym bardziej uczą się
poprzez:



Interakcje – a nie reakcję i recepcję



Doświadczenie z pierwszej ręki – a nie ze
źródeł wtórnych



Aktywne – a nie pasywne – doświadczenia



Im

młodsze

dzieci

tym

większa

różnorodność

metod

o

podejść

pedagogicznych powinno się wykorzysta



Im młodsze dzieci tym większa rola
dorosłego

w

rozwijaniu

kompetencji

społecznych.

METODA PROJEKTU

SKŁADA SIĘ Z TRZECH

ETAPÓW



ETAP I – pojawienie się ewentualnego
tematu; zajęcia wprowadzające



ETAP II – przygotowanie zajęć
terenowych i wizyt ekspertów



ETAP III – zakończenie projektu

ETAP I

1. Pojawienie się tematu z inicjatywy nauczyciela lub z
inicjatywy dzieci.

Jeżeli dzieci przez dłuższy czas przejawiają zainteresowanie jakimś
zagadnieniem, stawiają pytania, powracają do niego w rozmowach,
w twórczości plastycznej lub zabawach, warto zastanowić się nad
zastosowaniem metody projektu, w celu poszerzenia ich wiedzy i
umiejętności w tym zakresie tematycznym.

W przypadku najmłodszych dzieci, które często mają ograniczone
umiejętności werbalne i szczupły zasób słownictwa, sygnałem
zainteresowania jest ich zachowanie, wyrażane min. przez
spontaniczną zabawę. 
Temat projektu może pojawić się też z inicjatywy nauczyciela jako
rezultat analizy treści programu nauczania oraz oceny możliwości
organizacyjnych i zasobu dostępnych środków dydaktycznych.

Temat powinien być raczej konkretny, a nie abstrakcyjny np. buty,
psy, samochód, wóz strażacki czy pojazdy, u weterynarza albo ze
starszymi dziećmi lód, drzewa (w 4 porach roku).

ETAP I

2. Przygotowanie siatki wstępnej przez nauczyciela z
uwzględnieniem wymogów dydaktycznych – programu nauczania.
Gromadzenie materiałów.

3

.

Przeprowadzenie zajęć wstępnych

– wprowadzających w

tematykę projektu – budowanie wspólnych doświadczeń dla całej
grupy.
Zadaniem tego etapu jest zaciekawienie dzieci, skupienie ich
uwagi, skierowanie zainteresowania na to, co wiąże się z
projektowanymi sytuacjami edukacyjnymi, jak też wzbudzenie
motywacji do dalszego uczestniczenia w zajęciach.

Nauczyciel może np. przynieść jakiś przedmiot np.. znane dzieciom
urządzenie, by pobudzić ich ciekawość i nakłonić do refleksji. Może
przynieść książkę z obrazkami, która po wspólnej lekturze stanie
się, przedmiotem dyskusji. 

ETAP I

4. Podjęcie decyzji o realizacji projektu

NIE – temat wywołuje małe zainteresowanie, nie spełnia celów,
trudny do realizacji, brak materiałów.
TAK – temat wywołuje duże zainteresowanie, spełnia założone cele,
możliwy do realizacji.

5. Przygotowanie siatki tematycznej

, określającej obecny zasób

wiedzy dzieci na dany temat. – wykonanie pierwszych rysunków,
opisów, kart pracy.

6. Przygotowanie siatki (lub listy pytań) do projektu: Czego dzieci
chcą się dowiedzieć w wyniku realizacji projektu?

Gdy tworzymy siatkę z młodszymi dziećmi dobrze jest dodać do
siatki rysunki lub zdjęcia. Pomaga to połączyć dzieciom postać
graficzną z własnymi słowami oraz słowami kolegów. W przypadku
najmłodszych uczestników projektu kluczem do sprawnego
sporządzenia siatki jest poświęcenie wystarczającej ilości czasu na
ocenę wiedzy początkowej dzieci oraz na pomoc w opanowaniu
słownictwa umożliwiającego rozmowę na dany temat.

Rola nauczyciela w
etapie I

Nauczyciel powinien dowiedzieć się,
jakie są wcześniejsze doświadczenia
dzieci łączące się z tym tematem.
Początkowa dyskusja, która może się
rozpocząć od podzielenia się swoimi
własnymi

doświadczeniami,

często

przywołuje wspomnienia i stymuluje
dzieci

do

opowiedzenia

swych

własnych doświadczeń.

ETAP II

Charakterystyczne cechy tego etapu
to:



wnikliwe zgłębianie tematu przez
małych badaczy,



próba znalezienia odpowiedzi na
postawione pytania



sformułowanie nowych pytań.

ETAP II

1. Wykonanie wspólnej siatki w wyniku porównania siatek
przygotowanych przez nauczyciela i dzieci.

2. Stworzenie planu kolejnych zajęć projektu z uwzględnieniem
zajęć

terenowych,

wizyt

ekspertów,

badania

obiektów,

przeprowadzanie doświadczeń i eksperymentów.

Należy dbać o różnorodność zajęć, ponieważ zmienna aktywność
dzieci wspomaga ich motywację i zaangażowanie. Obok zajęć
wymagających wysiłku umysłowego, warto zaplanować działania o
charakterze

plastycznym,

muzycznym,

konstrukcyjnym

i

teatralnym. W planie koniecznie trzeba uwzględnić też wiele zabaw
i gier ruchowych.
Dobrej organizacji wymagają spotkania na terenie przedszkola z
zaproszonymi ekspertami lub wizyty w ich naturalnym środowisku
pracy. 

ETAP II

Zajęcia w terenie różnią się pod pewnymi względami od typowych
czy tradycyjnych wycieczek. Tradycyjne wycieczki odbywają się
zazwyczaj na zakończenie działu tematycznego, aby dzieci
zobaczyły na własne oczy to, o czym uczyły się wcześniej.
Obejmują ponadto szerszy zakres niż w przypadku projektu. – np.
dzieci idą do ogrodu zoologicznego, by obejrzeć jak najwięcej w
określonym czasie. W przypadku projektu doświadczenia
poznawcze związane z wizytą w terenie są specjalnie opracowane
na potrzeby tych zajęć.

Mali badacze przyglądają się z bliska odwiedzanemu miejscu oraz
urządzeniom i materiałom, które się tam znajdują. Rozmawiają ze
spotkanymi osobami. Aktywnie rejestrują swoje przeżycia –
szkicują, fotografują lub filmują, co sprawia, ze później mogą
wielokrotnie do nich powracać.

ETAP II

Mimo, że większość przedszkolaków nie umie jeszcze czytać, ważną
rolę w projekcie odgrywają książki np. ilustrowane wydawnictwa
związane z tematem, a także publikacje przeznaczone dla nieco
starszych uczniów, jeżeli zawierają zdjęcia, rysunki, czy wykresy.
W przypadku przedszkolaków książki realistyczne sprawdzają się
lepiej od bajek (bajki często operują zmyśleniami). Dobrze jest, gdy
w sali znajduje się specjalnie zorganizowane miejsce na projekt, w
którym dzieci mogą o każdej porze dnia prowadzić badania,
obserwacje oraz eksponować dokumentację swoich odkryć. 

Wszystkie te przejawy aktywności dzieci trzeba dokumentować,
ponieważ są niezbędnym elementem końcowego etapu projektu, a
także podstawą do ewaluacji. Należy zbierać rysunki, karty pracy,
efekty działań konstrukcyjnych, opisy zabaw i reakcji dzieci; robić
zdjęcia podczas zabaw badawczych, konstrukcyjnych, zabaw
inscenizowanych itp.

Można zachęcić do pomocy rodziców, którzy mogliby występować w
charakterze ekspertów lub dostarczać materiałów do badań.

ETAP II

Aktywność związana z projektem może wystąpić w
jednym bloku, w dwóch blokach, albo w kilku blokach
czasowych w ciągu całego dnia.
Projekt to uporządkowany proces, każdego dnia dzieci
zaczynają dzień od omówienia tego, co zdarzyło się
poprzedniego dnia, co już wiedzą i ustalają czego dziś
chcą się dowiedzieć.

Projekt może trwać kilka dni, kilka tygodni, można
wracać do niego kilka razy w ciągu roku, wszystko
zależy od zainteresowania dzieci

ETAP II

3. Powrót do siatki: rozmowa z dziećmi na temat, co już
wiedzą, czego się nauczyły, postawienie nowych pytań.

Jest to rodzaj podsumowania pracy i wstępnej oceny efektów
realizowanego projektu. W zależności od aktywności dzieci, ich
zainteresowania, liczby zgłoszonych nowych problemów, należy
podjąć decyzję o kontynuowaniu lub zakończeniu projektu. 

Rola nauczyciela w
etapie II

Nauczyciel powinien być zainteresowany głównie
dostarczeniem dzieciom doświadczeń z pierwszej ręki
oraz zbieraniem innych zasobów.
Nauczyciel powinien potrafić przystosować się do
różnych potrzeb edukacyjnych i zainteresowań dzieci –
jako całej grupy, niewielkich grup i każdego z osobna.



Nauczyciel

powinien

troszczyć

się

o:

- Jak dostarczyć dzieciom doświadczeń z pierwszej
ręki?
-

Co

nowego

mogą

dzieci

zrozumieć?

- W jaki sposób można zrealizować cele programu
nauczania?
-Jak przydzielić zadania, by zaspokajały one
indywidualne potrzeby edukacyjne i zainteresowania
poszczególnych dzieci?

ETAP III

1.

Dyskusja

podsumowująca

i

opracowanie

planu

przygotowania wydarzenia kulminacyjnego, by umożliwić
dzieciom podzielenie się wiedzą, opis przebiegu projektu.

Trzeba wyeksponować wszystkie zgromadzone podczas
projektu materiały. Zarówno pomoce dydaktyczne, jak też
prace dzieci. Oprócz wystawy przedszkolaki mogą
zaprezentować przygotowaną i już prezentowaną podczas
zajęć inscenizację, taniec, piosenkę, zagadki, wierszyki itp.

Istotne jest, aby dzieci były aktywne, dzieliły się zdobytą
wiedzą i umiejętnościami z zaproszonymi gośćmi, pochwaliły
się swoimi osiągnięciami, opowiadały, miały okazję do
udzielania wyjaśnień i odpowiedzi na postawiony pytania.

ETAP III

2.

Realizacja

wydarzenia

kulminacyjnego

–

udokumentowanie tego wydarzenia (nagranie video,
zdjęcia lub nagrania wypowiedzi dzieci podczas
prezentacji, a także osób zaproszonych na pokaz).

3.

Analiza

i

ewaluacja

rezultatów

projektu.

Na podstawie wszystkich zgromadzonych materiałów
należy dokonać analizy i porównania efektów projektu,
zgodnie z wcześniej założonymi celami ogólnymi i
szczegółowymi.

Rola nauczyciela w
etapie III



Nauczyciel powinien przemyśleć:

- Jaki moment kulminacyjny, byłby
najbardziej odpowiedni do tego projektu?

- Jaki rodzaj twórczej aktywności będzie
najlepszy dla dzieci, by mogły nadać
własny charakter uprzednio zdobytej
wiedzy?

Praca metodą projektów dostarcza
bardzo wiele satysfakcji:

DZIECIOM:



odkrywają świat;



biorą udział w działaniach, które
przynoszą im radość i są związane z ich
zainteresowaniami;



są w budujących relacjach z innymi
ludźmi – rówieśnikami i dorosłymi;



mogą planować, wybierać, pokazać
sobie i innym, co potrafią;

PRZYKŁADOWE PROJEKTY
BADAWCZE



Projekt „Wszystko o samochodzie”



Projekt „Jabłko”



Projekt „Człowiek”

Praca metodą projektów dostarcza
bardzo wiele satysfakcji:

NAUCZYCIELOM:



widzą radość aktywnych, doświadczających świata
dzieci, które lepiej poznają w toku różnych działań;



mogą sobie pozwolić na twórczość i realizowanie
własnych pasji poprzez wybór ciekawych tematów do
opracowania według metody projektów;



pokazują dzieciom złożony świat, którego cechą jest
to, że jeden temat można poznawać i rozpatrywać z
wielu różnych punktów widzenia (plastyki, muzyki,
języka, ruchu, symboli, zdania innych osób);



mają odwagę pracować odmiennymi sposobami,
uwalniając się dzięki temu od rutyny i sprawdzonych
schematów;

Praca metodą projektów dostarcza
bardzo wiele satysfakcji:

RODZICOM:



obserwują, jak rozwija się ich dziecko, jak
wywiązuje się z zadań, ile jest w stanie
wykonać samodzielnie;



zacieśniają z dzieckiem więź poprzez udział
w epizodach wspólnego zaangażowania;



budują autorytet jako eksperci;



czerpią radość, widząc, jak ważne są
podejmowane wspólnie działania.

BIBLIOGRAFIA



B. Bilewicz-Kuźnia , T. Parczewska, „Metoda projektów w edukacji
małego dziecka”, Warszawa 2010



D. Chauvel, V. Michel, „Pierwsze doświadczenia naukowe
przedszkolaka”, Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 2000



B. D. Gołęniak „Uczenie metodą projektu”, WSiP, Warszawa 2002



J.H.Helm, J.G. Katz „Mali Badacze. Metoda projektu w edukacji
elementarnej,” Wyd. CODN, Warszawa 2003



B. Muchacka, „Zabawy badawcze z dziećmi w wieku
przedszkolnym”, Kraków 1992



M. Szamański „O metodzie projektów” Wydawnictwo Akademickie
„Żak”, Warszawa 2000.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ