Logistyka  blok 2
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy
ProwadzÄ…cy: Edyta Klosa, Dagmara Jarosz
Elementy systemu logistycznego
przedsiębiorstwa:
Magazynowanie
Manipulacje
ZarzÄ…dzanie
materiałami
zapasami
i pakowanie
System
logistyczny
Transport Obsługa klienta
2
Co to jest zapas?
Zapasy zostały zdefiniowane przez
Chartered Institute of Management
Accountants (za K. Lysonsem) jako
utrzymywane na składzie różnego rodzaju
dobra, np.:
towary lub inne aktywa zakupione w celu
odsprzedaży,
dobra użytkowe,
surowce i komponenty zakupione w celu ich
przetworzenia na produkty lub w celu
odsprzedaży,
częściowo wytworzone/zrealizowane
produkty i usługi (półprodukty),
wyroby gotowe.
3
Przykładowe zadania i problemy w
gospodarka zapasami:
Ustalanie liczby artykułów
przeznaczonych do składowania
(selektywna gospodarka magazynowa,
zasada ABC),
Określanie liczby zamawianych artykułów
i terminów składania zamówień w celu
ponownego uzupełnienia stanu zapasów w
magazynie,
Ustalanie zapasu bezpieczeństwa,
Kontrola stanu zapasów,
Prognozowanie zapotrzebowania.
4
Po co utrzymywać zapasy?
FIRMA
A
Zapasy
B
Zawodność
WÄ…skie
Zmienność
dostawców
gardła
popytu
Problemy z
Niedokładność
jakością
prognoz
5
Przyczyny utrzymywania zapasu po
stronie zaopatrzenia:
zachowanie niezależności ogniw łańcucha
logistycznego w obrębie systemu produkcja-
dystrybucja,
stabilizacja zatrudnienia,
zabezpieczenie przed zatrzymaniem
produkcji,
korzyści skali zakupów,
zabezpieczenie przed wyczerpaniem
zapasów,
zabezpieczenie przed zmianami cen,
zabezpieczenie przed niepewnością w
dostawach i czasie dostaw.
6
Przyczyny utrzymywania zapasu
po stronie dystrybucji:
doskonalenie obsługi klienta,
korzyści skali produkcji,
korzyści skali dostaw,
zabezpieczenie przed nagłymi
zdarzeniami.
7
Rodzaje zapasów:
zapas bieżący (operacyjny,
cykliczny),
zapas w produkcji (WIP),
zapas bezpieczeństwa (minimalny,
buforowy),
zapas sezonowy,
zapas promocyjny,
zapas spekulacyjny,
zapas martwy (nierotujÄ…cy).
8
Koszty zapasów 1:
koszty utrzymywania zapasów:
- koszty kapitału (koszty
oprocentowania, koszty utraconych
możliwości),
- koszty utrzymania magazynu
(powierzchni magazynowej),
- koszty obsługi zapasów,
- koszty ryzyka;
9
Koszty zapasów 2:
koszty zamawiania/przestawiania
produkcji,
szacunkowe koszty wyczerpania
zapasów,
koszty utrzymywania zapasów w
drodze (w tranzycie).
10
Metoda klasyfikacji zapasów ABC
1:
Grupa A - zapasy  cenne według
ilości asortymentów 10% - 20%
ogólnej masy i o udziale
wartościowym sięgającym 75% -
80% całości
Grupa B - zapasy stanowiące około
10% - 15% wartości całości  zapasy
 średniowartościowe .
Grupa C - zapasy stanowiące około
5% - 10% wartości całości - zapasy o
charakterze masowym.
11
Metoda klasyfikacji zapasów ABC
2:
wartość obrotu [%]
100
80
60
40
20
0
0 8 20 50 100
A B C
12
Metoda klasyfikacji zapasów ABC
3:
Posortować od materiału o największej
wartości do najmniejszej,
Obliczyć udział % wartości poszczególnych
materiałów w całości,
Obliczyć skumulowany udział % materiałów,
Określić grupę angażującą około 80%
wartości materiałów (grupa A),
Określić pozostałe grupy B (10%-15%) i C
(5%-10%) przechowywanego asortymentu,
Skorygować o dodatkowe elementy (wielkość
obrotu, status klienta, status materiału, czas
dostawy, ryzyko zaopatrzeniowe itd.).
13
Grupa A  zasady postępowania 1:
dokładne śledzenie stanu zapasów, dotyczy
to szczególnie zapasów bezpieczeństwa i
zapasów, których odpowiedni stan należy
stale nadzorować,
optymalizacja minimalnych ilości
zamawianych do absolutnego minimum,
prowadzenie analiz rynkowych,
nieustanne obserwowanie rynków,
w miarę możliwości przejście na dostawy
just-in-time,
dokładny wybór dostawców,
intensywne przygotowania przed złożeniem
zamówienia,
14
Grupa A  zasady postępowania 2:
wprowadzenie kontraktów
długoterminowych lub kontraktów
lifetime (na czas nieokreślony),
skrócenie czasu realizacji zamówienia,
ścisłe pilnowanie terminów,
przebieg wewnątrzzakładowy w
krótkich cyklach,
intensywna kontrola i szybki obieg
faktur.
15
Grupa C  zasady postępowania:
minimalizacja nakładów na analizy rynkowe i
obserwacje,
minimalizacja metod dysponowania,
uproszczone prowadzenie zapasów
magazynowych, względnie w ogóle rezygnacja,
żadnych więcej ściśle określonych zapasów
bezpieczeństwa,
uproszczony tryb zamawiania, względnie
kontrakty długoterminowe lub lifetime,
analogicznie do artykułów A,
uproszczony tryb kontroli jakości, w określonych
okolicznościach rezygnacja z kontroli towarów
przyjmowanych do magazynu,
wprowadzenie miesięcznych rachunków
zbiorczych.
16
Systemy sterowania zapasami:
system  pull , czasami nazywany systemem
reaktywnym, polega na  przeciÄ…ganiu
produktu przez system logistyczny siłą popytu
konsumpcyjnego (np. restauracje firmy
McDonald s),
system  push , zwany też systemem
aktywnym, polega na odtwarzaniu zapasu
według przewidywanego przyszłego popytu
(np. firmy branży motoryzacyjnej).
17
Systemy sterowania zapasami 
schemat poglÄ…dowy:
18
Metoda stałej wielkości
zamówienia:
Q
Q
Q
T T T
ROP
19
Punkt ponownego składania
zamówienia  ROP:
ROP = wielkość zużycia w danym
okresie (dzienne, tygodniowe) x
czas dostawy
(w dniach, tygodniach)
20
EOQ  Ekonomiczna Wielkość
Zamówienia:
Uproszczenia:
- stałe i znane tempo popytu na dany asortyment
zapasów,
- jednakowy czas dostawy,
- zakupy dokonywane są w stałych odstępach
czasowych i w tych samych ilościach,
- jeśli znane jest tempo i wielkość popytu oraz
czas dostawy to wyklucza się możliwość
wyczerpania danego asortymentu zapasu.
Formuła:
2 × Kd × D
Q =
c × i
21
Metoda stałego okresu
zamawiania  1:
Max
T T T T T
T0 T1 T2 T3 T4
22
Metoda stałego okresu
zamawiania  2:
Optymalna wielkość partii dostawy
T = x 52 tygodnie
Roczne zapotrzebowanie
MAX = popyt x T+ popyt maksymalny x
maksymalny okres zamówienia
23
Just-in-Time:
JIT czyli  Dokładnie Na Czas to system
działania pozwalający produkować, dostarczać
wymagane materiały, surowce lub produkty
dokładnie wtedy kiedy są one niezbędne tzn.
zgodnie z wymaganiami planu czy też zlecenia.
W rezultacie uzyskuje się oszczędności,
wynikajÄ…ce z ograniczenia nadprodukcji,
zapasów i kosztów magazynowania.
Podstawową cechą tego rodzaju systemów
produkcji, jest eliminacja zapasów oraz
ograniczenie przemieszczania się materiałów
(surowców, części, półfabrykatów oraz
gotowych produktów) do sytuacji, w których
występuje na nie zapotrzebowanie.
24
Elementy o podstawowym
znaczeniu dla powodzenia JIT:
wysoka jakość części, podzespołów i
wyrobów gotowych,
sprawna organizacja systemu
informacyjnego,
kwalifikacje i motywacja pracowników,
niezawodny system transportowy wewnÄ…trz
przedsiębiorstwa oraz pomiędzy
przedsiębiorstwem a jego kooperantami,
gwarantowanie przez dostawców wysokiej
jakości i terminowości dostaw
25
Założenia JIT:
zero zapasów,
krótkie cykle realizacji zamówienia,
małe często uzupełniane ilości
poszczególnych dóbr,
wysoka jakość albo zero defektów.
26
MRP  (Material Reqiurements
Planning):
Zbiór technik strategicznego planowania potrzeb
materiałowych. Istotą tego systemu jest
zapewnienie dostępności materiałów i
komponentów do produkcji oraz informacji o
procesie produkcji na podstawie dokładnego
określania zapotrzebowania na wyrób gotowy i
tworzące go elementy oraz czasów dostaw
materiałów i wytwarzania produktów.
Rozwinięciem systemu MRP jest system MRP II 
system zamknięty (o zamkniętym obiegu).
Charakteryzuje się on automatycznym sprzężeniem
zwrotnym łączącym dział produkcji z działem
opracowujÄ…cym ostateczny plan produkcji i, co za
tym idzie, automatycznym dopasowywaniem
nakładów do potrzeb w celu skorygowania lub
zmodyfikowania systemu.
27
DRP I i DRP II:
DRP I (Planowanie Zapotrzebowania
Dystrybucji  Distribution Requirements
Planning) to adaptacja techniki planowania
zapotrzebowania materiałowego (MRP) do
potrzeb sterowania zapasami w
wielopoziomowych sieciach dystrybucji.
DRP II (Planowanie Zasobów Dystrybucji 
Distribution Resource Planning) to
planowanie zapotrzebowania dystrybucji
poszerzone o określanie zapotrzebowania na
zasadnicze zasoby systemu dystrybucji -
przestrzeń magazynową, siłę roboczą, środki
transportu, środki finansowe.
28
Połączone systemy MRP i DRP:
KLIENCI
S 1 S 2 S 3 S 4 S 5 S 6 S 7 S 8
CD 1 CD 2 CD 3 CD 4
MR 1 MR 2
FABRYKA
DRP
WYRÓB GOTOWY
MRP
KOMPONENT B CZ
ŚĆ C KOMPONENT C
KOMPONENT A CZ
ŚĆ C CZ
ŚĆ D CZ
ŚĆ C
CZ
ŚĆ A CZ
ŚĆ B 29
Literatura:
J.J. Coyle, E.J. Bardi, C.J. Langley
Jr: ZarzÄ…dzanie logistyczne.
PWE, Warszawa 2002, rozdz. 5 i 6.
30