WIADOMOÅšCI LEKARSKIE 2006, LIX, 3 4
238 Nowotworowa niedrożność jelita grubego Nr 3 4
Choroba Gravesa i Basedowa
Biopsja wÄ…troby
Wojciech DÄ…browski, Roman DÄ…browski*, Tomasz Wyciszczok**, Joanna Falk***
GOSPODARKA TLENEM ORGANIZMU LUDZKIEGO
NA DUŻYCH WYSOKOŚCIACH
Z Katedry i I Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii Akademii Medycznej w Lublinie,
z *Katedry i Kliniki Rozrodu ZwierzÄ…t Akademii Rolniczej w Lublinie,
z **Oddziału Anestezjologii i Intensywnej Terapii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 3 w Rybniku
oraz z ***Katedry i Kliniki Neurologii Akademii Medycznej w Lublinie
Szybki rozwój turystyki sprawił, że coraz częściej spotyka się choroby związane z patologią gospodarki tlenem na dużych wysokościach.
Brak możliwości dokładnego monitorowania zmian zachodzących podczas oddychania tlenem w omawianych warunkach sprawia jednak,
że nadal pozostaje ona tematem wielu badań i rozważań klinicznych. Może się przy tym wydawać, że zasadniczym problemem w patologii
związanej z gospodarką tlenem na dużych wysokościach jest zaburzenie płucnej dyfuzji tlenem. W pracy przedstawiono przemyślenia doty-
czące wysokogórskiej gospodarki tlenem, oparte na dostępnym piśmiennictwie. [Wiad Lek 2006; 59(3 4): 238 241]
Słowa kluczowe: tlen, hipoksja wysokogórska.
Tlen w górach mitochondriów komórkowych, gdzie osiąga najniższe
stężenie (3,8 22,5 mm Hg przy ciśnieniu 0,5 3 kPa;
Mimo szybkiego postępu nauk medycznych, problem
tab. I). NajistotniejszÄ… z klinicznego punktu widzenia
gospodarki tlenowej na dużych wysokościach nie jest
wartością kaskady tlenowej jest pęcherzykowo-tętnicza
jednoznacznie wyjaśniony i wciąż pozostaje tematem
różnica ciśnienia tlenu. U zdrowego młodego człowieka
wielu dyskusji i rozważań klinicznych [1,2]. Tymczasem
oddychajÄ…cego powietrzem na poziomie morza nie prze-
intensywny rozwój turystyki wysokogórskiej sprawia,
kracza ona 2 kPa (15 mm Hg), u ludzi starszych wzrasta
że coraz częściej spotyka się pacjentów z zaburzeniami
do około 5 kPa (37,5 mm Hg). Pęcherzykowo-tętnicza
wynikającymi z przebywania na dużych wysokościach.
Brak możliwości dokładnego określenia zmian zachodzą- różnica ciśnienia tlenu ściśle zależy od domieszki żyl-
nej, złożonej z 2 zależnych od siebie komponentów:
cych w organizmach poddanych ekspozycji na czynniki
fizjologicznego przecieku krwi żylnej (wynoszącego
wysokogórskie sprawia, że patofizjologia chorób ściśle
2 6%) oraz wielkości stosunku wentylacji do perfuzji
zwiÄ…zanych z zaburzeniami tlenowo-wentylacyjnymi
nadal pozostaje w dużej mierze na poziomie rozważań (w warunkach fizjologicznych 0,8). Warto podkreślić,
teoretycznych oraz badań na zwierzętach [3]. że omawiany parametr jest najczęstszą przyczyną
niedotlenienia krwi tętniczej, zaś dokładne określenie
jego wielkości nie jest proste i wymaga wysokospe-
Zarys gospodarki tlenem na poziomie morza
cjalistycznego monitorowania. Dlatego jednoznaczne
Zasady gospodarki tlenowej organizmu stanowiÄ…
określenie zmian pęcherzykowo-tętniczej różnicy tlenu
jedno z najważniejszych zagadnień fizjologii człowieka,
na dużych wysokościach jest niemożliwe. Można jednak
a jego etapy są powszechnie znane. Można jednak sądzić,
przypuszczać, że to właśnie jej zaburzenia są zasadniczą
że częściowe zwrócenie uwagi na zagadnienie kaskady
przyczyną patologii wysokogórskiej.
tlenowej pozwoli w znacznie lepszym stopniu zrozumieć
wysokogórską gospodarkę tlenem.
Gospodarka tlenem w warunkach wysokogórskich
Mianem kaskady tlenowej określa się etapy spadku
gradientu stężeń tlenu między atmosferą a mitochon- Z przytoczonego wzoru na ciśnienie parcjalne tlenu
driami. Wiadomo, że ciśnienie parcjalne tlenu w po-
w powietrzu wdychanym widać, że jego zawartość ściśle
wietrzu wdychanym na poziomie morza (ciśnienie at- zależy od PB. Wiadomo, że wraz ze zwiększaniem wy-
mosferyczne 760 mm Hg, 113,43 kPa) wynosi średnio
sokości następuje spadek PB, co niewątpliwie pociąga za
159 mm Hg. Zależy ono ściśle od ciśnienia atmosfe- sobą spadek PiO2. Wielu autorów podkreśla, że dopiero
rycznego powietrza (PB) i frakcji stężenia tlenu (FiO2),
na wysokości około 3000 m dochodzi do istotnego dla
które wynosi 0,21:
funkcjonowania organizmu spadku PB [4,5]. Może się
PiO2 = PB x FiO2
zatem wydawać, że spadek PB na wysokościach mniej-
Tlen, przesuwając się zgodnie z gradientem ciśnień
szych niż 3000 m nie powinien mieć istotnego wpływu
parcjalnych przez drogi oddechowe, gaz pęcherzyko- na gospodarkę tlenową organizmu. Crapo i wsp. [6]
wy, krew tętniczą, włośniczki, komórkę, dostaje się do
badając zmiany prężności tlenu we krwi tętniczej, sa-
Nr 3 4 Hipoksja wysokogórska 239
Tabela I. Spadek ciśnień parcjalnych tlenu w organizmie zwany kaskadą tlenową
Powietrze Powietrze Mieszana krew
Atmosfera Krew tętnicza Tkanki
wdychane pęcherzykowe żylna
kPa kPa kPa kPa kPa kPa
(mm Hg) (mm Hg) (mm Hg) (mm Hg) (mm Hg) (mm Hg)
21,04 15,42 13,3 12,63 5,32 3,99
(159) (116) (100) (95) (40) (30)
turacji oraz pęcherzykowo-tętniczej różnicy zawartości wysokościach, przy czym włośniczkowe ciśnienie tlenu
tlenu stwierdzili jednak istotne zmiany obserwowanych ma, zdaniem Peacoca [4], wartość zbliżoną do obser-
parametrów już na wysokości 1400 m. Autorzy ci wowanych na poziomie morza (ryc.1).
zauważyli również ścisłą zależność między zmianami Trudno jednak dokładnie określić  fizjologiczne wa-
analizowanych wartości a wiekiem badanych osób. Inni runki panujące na dużych wysokościach. Badając wydol-
badacze podkreślają możliwość wystąpienia wysokogór- ność oddechową osób przebywających w omawianych
skiego obrzęku płuc (high altitude pulmonary oedema warunkach Schoene [8] stwierdził, że ciśnienie tlenu
 HAPE), będącego odpowiedzią organizmu na hipoksję atmosferycznego na wysokości 6300 m wynosi 7,98 kPa
panującą na wspomnianej wcześniej wysokości [4,7,8]. (przy ciśnieniu atmosferycznym 46 kPa), zaś na wyso-
Można zatem przypuszczać, że charakterystyczne dla kości 8848  5,586 kPa (przy ciśnieniu atmosferycznym
omawianych warunków zaburzenia gospodarki tlenowej 33,3 kPa). Ciśnienie wdychanego tlenu na Mount Everest
mogą również wystąpić na mniejszych wysokościach. jest zaledwie 2-krotnie niższe od ciśnienia tlenu, jakie
Wydaje się przy tym, że nadrzędnym czynnikiem de- notuje się w mitochondriach na poziomie morza.
cydującym o pojawieniu się objawów tzw. choroby Zatem co dzieje się w tych warunkach z transportem
wysokogórskiej (acute mountain sickness  AMS) są tlenu? Analizując tabelę I i rycinę 1 może się wydawać,
możliwości kompensacyjne organizmu [4]. Wiadomo, że największe zmiany w kaskadzie tlenowej występują
że kompensacja spadku ciśnienia tlenu we wdychanej w jej 3 pierwszych etapach, co pozwala na osiągnięcie
mieszaninie zachodzi poprzez zwiększenie wentylacji, porównywalnych wartości ciśnienia tlenu w mieszanej
która w znacznej mierze zależy od wydolności ogólno- krwi żylnej [4]. Można zatem sądzić, że największe
ustrojowej. AnalizujÄ…c zaburzenia gospodarki tlenowej zmiany zachodzÄ… podczas  zdobywania tlenu, nie zaÅ›
na dużych wysokościach Peacoc [4] stwierdził, że do jego transportu we krwi. Tezę tę potwierdzają badania
hipoksji wysokogórskiej dochodzi wówczas, gdy ciś- Dada i wsp. [2], którzy stwierdzili, że hipoksja hamuje
nienie tlenu we wdychanym powietrzu spadnie do pęcherzykową resorpcję płynów oraz zmniejsza aktyw-
13,3 kPa, co odpowiada wysokości 3000 m. Na tej wyso- ność pompy sodowo-potasowej w komórkach nabłon-
kości ciśnienie tlenu w pęcherzykach płucnych zdrowego ków pęcherzyków płucnych, co niewątpliwie sprzyja
czÅ‚owieka wynosi 8 kPa, co, zdaniem cytowanego autora, zaburzeniom dyfuzji tlenu do krwi. Także Bärtsch i wsp.
jest wartością graniczną, zaś dłuższe przebywanie na tej [1] badając patofizjologię HAPE podkreślają wagę pro-
wysokości wymaga już aklimatyzacji. Także opisywana blemu, jakim jest depresja omawianej pompy, zwłaszcza
wcześniej kaskada tlenowa ulega zmianie na dużych w komórkach pęcherzykowych II rzędu, prowadząca
w konsekwencji do gromadzenia siÄ™ wody w przestrze-
niach międzypęcherzykowych. Fakt ten nie pozostaje bez
wpływu na proces dyfuzji tlenu, jest również bezpośred-
nią przyczyną zwiększonego wysiłku oddechowego, co,
zdaniem wielu autorów, jest jedną z głównych przyczyn
HAPE [1,2,4,5,7,8,9,10].
Potwierdzeniem tego, zdaje siÄ™, oczywistego faktu
mogą być przeprowadzone przez Cibelli i wsp. [9]
pomiary pracy oddychania na wysokości 5050 m. Ich
zdaniem, wydatek energetyczny podczas oddychania
rośnie wprost proporcjonalnie do spadku ciśnienia
atmosferycznego, zaś na wspomnianej wysokości
w znaczącym stopniu ogranicza wydolność fizyczną.
WagÄ™ hiperwentylacji jako  odruchu kompensacyjnego
u ludzi przebywających na dużych wysokościach pod-
Ryc. 1. Kaskada tlenowa w warunkach ciśnienia atmosferyczne-
kreślają także inni badacze [1,4,5,7,8], zaś wielu uważa
go na poziomie morza i na wysokości 5800 m. Ciśnienia tlenu
odpowiednio: 1  w powietrzu atmosferycznym, 2  w powietrzu wręcz, że zdolność adaptacji do omawianych warunków
wdychanym, 3  w pęcherzykach płucnych, 4  we krwi tętniczej,
ściśle zależy od szybkości zmian wysokości i możliwości
5  w mieszanej krwi żylnej (wg [4]).
kompensacyjnych ustroju [1,4,5,7,8,9].
240 W. DÄ…browski i wsp. Nr 3 4
Ciekawym, choć nie do końca wyjaśnionym zjawi- stężenia NO są istotnym czynnikiem w rozwoju HAPE
skiem jest różna, zależna od fazy cyklu menstruacyjnego i występują głównie u osób podatnych na rozwój tego
zdolność kobiet do aklimatyzacji na dużych wysoko- rodzaju obrzęku płuc [1,16,21]. Można zatem sądzić, że
ściach. Obserwując proces adaptacji do warunków wy- zasadniczą rolę w patofizjologii HAPE odgrywa hipo-
sokogórskich (4300 m n.p.m.) u 27 ochotniczek Muza ksyczny skurcz naczyniowy, jednak dokładne określenie
i wsp. [10] stwierdzili różną, zależną od fazy cyklu przyczyn tej patologii wymaga przeprowadzenia trud-
zdolność przystosowawczą kobiet do niskich ciśnień nych i skomplikowanych badań.
tlenu. Wentylacja pęcherzykowa była istotnie wyższa Omawiając gospodarkę tlenem na dużych wyso-
u badanych kobiet w lutealnej fazie cyklu niż w fazie kościach nie sposób nie wspomnieć o powszechnie
folikularnej. Zdaniem Broduera i wsp. [11], może to wy- znanym, chodz
często pomijanym wzroście stężenia
nikać ze zwiększonego stężenia progesteronu we krwi, hemoglobiny we krwi, jaki obserwuje się u ludzi dłużej
choć wielu innych autorów podkreśla również stymulu- przebywających na dużych wysokościach. Badając popu-
jące wentylację działanie innych hormonów jajnikowych lację Etiopczyków żyjących na wysokości 3530 m, Beal
w tej fazie cyklu menstruacyjnego [12,13]. i wsp. [24] stwierdzili wyższe stężenie hemoglobiny we
Innym, niezmiernie istotnym czynnikiem wpływają- krwi niż u Etiopczyków żyjących na poziomie morza, co
cym na wysokogórską gospodarkę tlenową są zaburzenia może wynikać ze zwiększonego stężenia erytropoetyny
przepływu krwi przez płuca [4,5,8]. Badając scyntygra- w surowicy krwi. Wielu autorów podkreśla przy tym, że
ficznie perfuzję płucną Hanoaka i wsp. [5] stwierdzili, proces adaptacji do warunków panujących na dużych
że jej zaburzenia u osób z HAPE rozwijają się od pod- wysokościach zależy nie tylko od szybkości procesów
stawy do szczytu płuc, a także od części obwodowych aklimatyzacyjnych, lecz również od predyspozycji ge-
w kierunku wnęki płuc. Zdaniem autorów, ostra hipoksja netycznych [1,22,23,25,26]. Rupert i Hochachka [25]
wysokogórska powoduje znaczne zaburzenia homeostazy badając populację Peruwiańczyków żyjących na wysoko-
krążenia płucnego, będące skutkiem większego skurczu ści 3000 m określili jej fenotyp jako andyjski, twierdząc,
naczyń podstawy płuc. Zmiany te są z kolei przyczyną że zmiany genetyczne są w tej populacji przekazywane
istotnych różnic ciśnień w naczyniach przedkapilarnych z pokolenia na pokolenie. Trudno jednak jednoznacznie
podstawy i szczytów płuc, wpływając na znaczny wzrost określić, czy adaptacja do niskich stężeń tlenu istotnie za-
ciśnień w obrębie łożyska płucnego. Analizując zmiany leży od predyspozycji genetycznych. Zdaniem Peacocka
hemodynamiczne towarzyszące hipoksji wysokogór- [4], proces aklimatyzacji w znacznej mierze zależy od
skiej Maggiorini i wsp. [14] stwierdzili, że ciśnienie czasu ekspozycji na warunki wysokogórskie. Autor uwa-
w kapilarach płucnych wzrasta ponad 20 mm Hg, co ich ża, że zwiększone stężenie hemoglobiny we krwi wynika
zdaniem wydaje się główną przyczyną obrzęku płuc. głównie z odwodnienia organizmu. Podobnie Richalet
Także inni autorzy podkreślają istotny wzrost ciśnień i wsp. [27] badając odpowiedz
organizmu na hipoksjÄ™
w obrębie łożyska płucnego u osób przebywających na w warunkach eksperymentalnych zaobserwowali, że
dużych wysokościach [15,16]. Godne podkreślenia wy- wzrost stężenia hemoglobiny występował wraz ze spad-
dają się przy tym opisywane przez wielu autorów istotnie kiem masy ciała i odwodnieniem badanych ochotników.
wyższe ciśnienia skurczowe w tętnicy płucnej, dochodzą- Można więc przypuszczać, że omawiany wzrost stężenia
ce nawet do 80 mm Hg [1,16], u osób, u których wystąpił hemoglobiny we krwi alpinistów wynika w głównej mie-
HAPE, podczas gdy u zdrowych ciśnienie to wzrasta rze z odwodnienia organizmu, zaś dłuższe przebywanie na
w nieznacznym stopniu [4,5,7,9]. Warto też wspomnieć o dużych wysokościach skutkuje zmianami genetycznymi
podkreślanym przez badaczy braku zmian wartości ciśnie- ułatwiającymi proces przenoszenia tlenu.
nia zaklinowania tętnicy płucnej u tych osób, co wyraz
- Trudno zatem dokładnie określić gospodarkę tle-
nie sugeruje niekardiogenne podłoże HAPE [1,4,17,18]. nową na dużych wysokościach. Może się wydawać,
Trudno jednoznacznie określić przyczynę rozwoju że zastosowanie wysokospecjalistycznych urządzeń
nadciśnienia płucnego. Może się wydawać, że zasad- pomiarowych oraz możliwości stworzenia warunków
niczą rolę odgrywa w tych przypadkach hipoksyczny klimatycznych przybliżonych do panujących na dużych
czynnik naczynioskurczowy [1,19,20,21], jak również wysokościach mogłoby pozwolić na dokładne poznanie
narastająca wraz z wysokością niska objętość oddecho- patofizjologii zmian zachodzących w tak ekstremalnych
wa [20]. Badając przyczyny HAPE Sartori i wsp. [21] warunkach. Również dokładne poznanie patologii AMS
zaobserwowali znamiennie wyższe stężenie endoteliny i HAPE powinno wyjaśnić zaburzenia gospodarki tlenem
płucnej we krwi osób, u których doszło do rozwoju w omawianych warunkach. Charakterystyka zaburzeń
HAPE, niż u osób zdrowych. Wielu badaczy zwraca wysokogórskiej gospodarki tlenem nadal jednak pozo-
również uwagę na spadek produkcji tlenku azotu (NO) staje nieznana, zaś zdobycie w 1978 r. Mount Everestu
w naczyniach łożyska płucnego jako bezpośrednią (8848 m n.p.m.) bez zastosowania tlenoterapii potwier-
przyczynę rozwoju HAPE [22,23]. Zdaniem wybitnego dziło fakt, jak niewiele wiadomo o wysokogórskiej
badacza patofizjologii wysokogórskej, Bärtscha, niskie patofizjologii tlenu.
Nr 3 4 Hipoksja wysokogórska 241
Piśmiennictwo
[1] Bärtsch P, Mairbäurl H, Swenson ER, Maggiorini M. High altitude pulmonary oedema. Swiss Med. Wkly 2003; 133: 377 384. [2] Dada LA, Chandel NS,
Ridge KM, Pedemonte C, Bartorello AM, Sznajder JI. Hypoksia  induced endocytosis of Na, K-ATPase in alveolal epithelial cells is mediated by mitochon-
drial reactive oxygen species and PCK. J Clin Invest 2003; 11: 1057 1064. [3] Vivona ML, Matthay MA, Chabaud MB, Friedlander G, Clerici C. Hypoxsia
reduces alveolar epithelial sodium and fluid transport in rats: reversal by beta-adrenergic agonist treatment. Am J Respir Cell Molec Biol 2001; 25: 554 561. [4]
Peacock AJ. Oxygen at high altitude. BMJ 1998; 317: 1063 1066. [5] Hanoaka M, Tanaka M, Ge RL, Droma Y, Ito A, Miyahara T, Koizumi T, Fujimoto K, Fujii T,
Kobayashi T, Kubo K. Hypoxia  induced pulmonary blood redistribution in subject with a history of high altitude pulmonary edema. Circulation 2000; 101:
1418 1422. [6] Crapo RO, Jensen RL, Hegewald M, Tashkin D. Arterial blood gas reference values for sea level and an altitude of 1400 meters. Am A Respir
Crit Care Med 1999; 160: 1525 1531. [7] Gabry AL, Ledoux X, Mozziconacci M, Martin C. High altitude pulmonary edema at moderate altitude (<2400m;
7870 feet). Chest 2003; 123: 49 53. [8] Schoene RB. Limits of human lung function at high altitude. J Exp Biol 2001; 204: 3121 3127. [9] Cibella F, Cuttitta G,
Romano S, Grassi B, Bonsignore G, Milic-Emili J. Respiratory energetics during exercise at high altitude. J Appl Physiol 1999; 86: 1785 1792. [10] Muza SR,
Rock PB, Fulco ChS, Zamudio S, Braun B, Cymerman A, Butterfield GE, Moore LG. Women at altitude: ventilatory acclimatization at 4300 m. J Appl Physiol
2001; 91: 1791 1799.
[11] Broduer P, Mockus M, McColluch RE, Moore LG. Progesterone receprots and ventilatory stimulation by progestin. J Appl Physiol 1986; 60: 590 595.
[12] Hannahart B, Pickett CK, Weil JV, Moore LG. Effects of estrogen and progesterone on carotid body neutral output responsiveness to hypoxia. J Appl
Physiol 1990; 68: 1909 1916. [13] Tatsumi K, Pickett CK, Jacoby CR, Weil JV, Moore LG. Role of endogenous female hormones in hypoxic chemosensitivity.
J Appl Physiol 1997; 83: 1706 1710. [14] Maggiorini M, M%0Å„lot C, Pieere S, Pfeiffer F, Grave I, Sartori C. High altitude pulmonary edema is initially caused by
an increase in capillary pressure. Circulation 2001; 103; 2078 2083. [15] Oetz O, Noti C, Ritter M, Jenni R, Bärtsch P. Nifedipine for high altitude pulmonary
oedema. Lancet 1991; 337: 556. [16] Bärtsch P, Maggiorini M, Ritter M, Noti C, Vock P, Oetz O. Prevention of high altitude pulmonary oedema by nifedypine.
N Engl J Med 1991; 325: 1284 1289. [17] Hultgren HN, Lopez CE, Lunberg E, Miller H. Physiologic studies of pulmonary edema at high altitude. Circulation
1964; 29: 393 408. [18] Penaloza D, Sime F. Circulatory dynamics during high altitude pulmonary edema. Am J Cardiol 1969; 23: 369 378. [19] Matsusawa Y,
Fujimoto K, Kobayashi T, Namushi NR, Harada K, Kohno H, Fukushima M, Kusama S. Blunted hypoxic ventilatory drive in subject susceptible to high altitude
pulmonary edema. J Appl Physiol 1989; 66: 1152 1157. [20] Hoenhaus F, Paul A, McCullough RE, Kücherer H, Bärtsch P. Ventilatory and pulmonary vascular
response to hypoxia and susceptibility to high altitude pulmonary oedema. Eur Respir J 1995; 8: 1825 1833.
[21] Sartori C, Vollenweider L, Löffer BM, Delabays A, Nicod P, Bärtsch P, Scherrer U. Exaggerated endoteloin release in high altitude pulmonary edema.
Circulation 1999; 99: 2665 2668. [22] Anad IS, Prasad BAK, Chugh SS, Rao KRM, Cornfield DN, Milla CE, Sing N, Sing S, Selvamurthy W. Effects of inhaled
nitric oxide and oxygen in high altitude pulmonary edema. Circulation 1998; 98: 2441 2445. [23] Bush Th, Bärtsch P, Pappert D, Grünig E, Hildebrandt W,
Esler H, Falke KJ, Swenson ER. Hypoxia decreases exhaled nitric oxide in mountaineers susceptible to high altitude pulmonary edema. Am J Respir Crit Care
Med 2001; 163; 368 373. [24] Beal CM, Decker MJ, Brittenham GM, Kushner I, Gebremedhin A, Strohl K. An Ethiopian pattern of human adaptation to high
 altitude hypoxia. Proc Netl Acad Sci USA 2002; 99: 17215 17218. [25] Rupert JL, Hochachka PW. Genetic approaches to underestanding human adapta-
tion to altitude in the Andes. J Exp Biol 2001; 204: 3151 3160. [26] Moore LG, Curran-Everett L, Droma TS, Groves BM, McCullogh RE, McCullogh RG,
Sun SF, Sutton JR, Zamudio S, Zhuang JG. Are Tibetans better adapted? Int J Sports Med 1992; 13: S86 S88. [27] Richalet JP, Robach P, Jarrot S, Schneider JC,
Mason NP, Cauchy E, Herry JP, Bienvenu A, Gardette B, Gortan C. Operation Everest III (COMEX  97). Effects of prolonged and progressive hypoxia on
humans during a simulated ascent to 8848 m in a hypobaric chamber. Adv Exp Med Biol 1999; 474: 297 317.
Adres autorów: Wojciech Dąbrowski, Katedra i I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii AM, ul. Jaczewskiego 8, 20-954 Lublin, e-mail:
[e-mail]
W. DÄ…browski, R. DÄ…browski, T. Wyciszczok, J. Falk
HUMAN OXYGEN METABOLISM AT HIGH ALTITUDES
Summary
The rapid tourism development resulted in higher incidence of the diseases related to oxygen metabolism pathologies at high altitudes.
On the other hand, the lack of ability of close monitoring of changes during oxygen breathing in these conditions still makes it a subject of
high interest for clinical studies. It seems that the main problem in oxygen metabolism at high altitudes is the disorder of pulmonary oxygen
diffusion. In this paper the authors present the current knowledge, based on available literature, about the high-altitude oxygen metabolism.
Key words: oxygen, high altitude.