Podstawowe informacje
o zmianach w systemie VAT
po przyst pieniu Polski do Unii Europejskiej
Zasada swobody przepływu towarów, obowi zuj ca w Unii Europejskiej, polega na
ich nieskr powanym obrocie mi dzy pa stwami członkowskimi wskutek
wyeliminowania ró nych form kontroli granicznej, a tak e na usuni ciu innych barier
na rynkach krajów Unii Europejskiej.
Przyst pienie Polski do Unii Europejskiej spowoduje, i granice celno-podatkowe
Polski z krajami członkowskimi UE zostan zniesione, a transakcje handlowe z tymi
krajami nie b d ju okre lane dla potrzeb podatku VAT jako transakcje eksportowe
czy importowe.
Od momentu przyst pienia Polski do Unii Europejskiej, VAT od towarów
przywo onych do Polski z innych pa stw członkowskich Unii Europejskiej, nie
b dzie pobierany na  granicy , nie b dzie wymagany równie wobec tych towarów
Jednolity Dokument Administracyjny SAD.
Poj cie eksportu i importu b dzie zarezerwowane wył cznie dla transakcji
z podmiotami z krajów trzecich, tzn. z krajów nie nale cych do UE oraz z tych
terytoriów pa stw członkowskich, które zostały wył czone z terytorium Unii.
Wprowadzony w krajach UE z dniem 01.01.1993 r. tzw. system przej ciowy podatku
VAT, którego regulacje Polska b dzie obowi zana przyj ć, konstruuje - w zale no ci,
od tego kto nabywa towary (lub niektóre usługi) - dwa re imy podatkowe:
1) pierwszy z nich dotyczy sytuacji, gdy nabywc jest podatnik VAT z innego ni
dostawca kraju członkowskiego, zarejestrowany jako podatnik dla tych
transakcji wewn trzwspólnotowych,
2) drugi  gdy nabywc jest ostateczny konsument lub inny podmiot traktowany
jako ostateczny konsument.
Ministerstwo Finansów, ul. wi tokrzyska 12, 00-916 Warszawa, www.mf.gov.pl
2
Transakcje mi dzy podatnikami VAT z ró nych krajów członkowskich UE
W transakcjach dokonywanych w ramach Unii Europejskiej mi dzy podatnikami
VAT z ró nych krajów członkowskich poj cia eksportu i importu zostały zast pione
poj ciami wewn trzwspólnotowej dostawy i wewn trzwspólnotowego nabycia. Tymi
te poj ciami polscy podatnicy VAT dokonuj cy transakcji z podatnikami z innych
krajów członkowskich UE b d okre lać sprzeda (dostaw ) towarów dla
kontrahentów z UE oraz kupno (nabycie) towarów od podatników VAT
zarejestrowanych dla tego podatku w innych pa stwach członkowskich.
Towary dostarczane pomi dzy podatnikami zarejestrowanymi dla celów VAT (np.
przez polskiego podatnika do podatnika w innym pa stwie Unii), s opodatkowane
stawk zerow w kraju wysyłki (rozpocz cia transportu) jako wewn trzwspólnotowa
dostawa, za podatek nale ny opłacany jest przez nabywc towarów w kraju, do
którego towary te przybywaj (wewn trzwspólnotowe nabycie towarów).
Polski podatnik, nabywaj cy towary w innym pa stwie członkowskim Unii, rozlicza
podatek VAT w deklaracji VAT wg stawki obowi zuj cej w kraju.
Wewn trzwspólnotowa dostawa towarów korzysta z zerowej stawki VAT, je li
spełnione s co najmniej nast puj ce warunki:
1) dostawa została wykonana na rzecz podmiotu, posiadaj cego status podatnika
VAT w innym pa stwie członkowskim UE (status podatnika VAT
zarejestrowanego w innym kraju Unii Europejskiej b dzie mo na sprawdzić za
po rednictwem krajowej administracji podatkowej, wła ciwej dla podatnika, który
składa zapytanie, np. w formie faxu ), oraz
2) towary opu ciły kraj wysyłki, a dostawca posiada dowody za wiadczaj ce
o opuszczeniu przez nie terytorium pa stwa członkowskiego UE (kraju wysyłki),
z którego towary s wysyłane lub w którym rozpocz to ich transport (dowody te
okre lane s w przepisach krajowych pa stw członkowskich UE), oraz
3) dostawca podał na fakturze prawidłowy numer, za pomoc którego zarówno on
jak i jego kontrahent s identyfikowani dla transakcji wewn trzwspólnotowych
w podatku VAT (w dostawach wewn trzwspólnotowych podatnicy posługuj si
numerami identyfikacyjnymi VAT, poprzedzonymi dwuliterowym prefiksem
Ministerstwo Finansów, ul. wi tokrzyska 12, 00-916 Warszawa, www.mf.gov.pl
3
wskazuj cym na wydaj ce go pa stwo członkowskie). Podatnik musi otrzymać
ten numer za zgod wła ciwego organu podatkowego.
W razie niemo no ci spełnienia wszystkich warunków ustalonych przez
ustawodawstwo pa stwa członkowskiego w tym zakresie, podatnik winien naliczyć
i rozliczyć podatek na terytorium pa stwa członkowskiego, z którego dokonuje
dostawy towarów, według stawki obowi zuj cej na te towary w tym pa stwie.
B dzie to dotyczyło zatem równie podatnika polskiego, dokonuj cego dostawy
wewn trzwspólnotowej, po wej ciu Polski do Unii Europejskiej.
Podatnicy dokonuj cy transakcji wewn trzwspólnotowych s zobowi zani do
wypełniania kwartalnych informacji podsumowuj cych, dotycz cych tych transakcji.
W informacjach podsumowuj cych podaje si numery identyfikacyjne VAT
dostawcy i nabywcy jak równie ł czn warto ć towarów i zwi zanych z nimi usług
dostarczonych ka demu nabywcy (za dany okres). Informacje podsumowuj ce słu
kontroli prawidłowo ci deklarowanych przez podatników z ró nych krajów UE
danych dotycz cych realizowanych transakcji wewn trzwspólnotowych.
W Polsce obowi zek wypełniania i składania informacji podsumowuj cych b dzie
dotyczyć zarówno wewn trzwspólnotowych dostaw jak i wewn trzwspólnotowych
nabyć towarów.
Transakcje dokonywane przez podatników na rzecz ostatecznych konsumentów
w innym pa stwie członkowskim Unii (nie b d cych podatnikami VAT)
W odniesieniu do dostaw dokonywanych przez podatników na rzecz ostatecznych
konsumentów (nie b d cych podatnikami VAT w kraju, do którego towary s
wysyłane), opodatkowanie towaru ma miejsce co do zasady, w kraju jego
pochodzenia, tzn. w Polsce w przypadku dostawy towarów z Polski na rzecz
konsumentów w innym pa stwie Unii Europejskiej.
Konsumenci dokonuj c zakupów w którymkolwiek z krajów członkowskich, płac
w momencie zakupu podatek VAT w kraju pochodzenia towaru. Dotyczyć to b dzie
równie polskich konsumentów kupuj cych w innym pa stwie członkowskim.
Wyj tki od tej zasady to:
Ministerstwo Finansów, ul. wi tokrzyska 12, 00-916 Warszawa, www.mf.gov.pl
4
1) nabycie nowych rodków transportu m.in. samochody (zawsze opodatkowane w
kraju, do którego konsument sprowadza nowy rodek transportu),
2) tzw. sprzeda wysyłkowa (towary wysyłane w imieniu dostawcy na rzecz
ostatecznych konsumentów, je li warto ć tej sprzeda y u dostawcy przekracza
okre lony próg).
Szczególne zasady opodatkowania transakcji wewn trzwspólnotowych s stosowane
wobec towarów opodatkowanych tzw. zharmonizowan akcyz (oleje mineralne,
alkohole, napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe).
Co oznacza dla podatników zniesienie granic celno-podatkowych
Zniesienie granic celnych pomi dzy pa stwami członkowskimi Unii Europejskiej
oznacza zniesienie obowi zku deklarowania na granicach wewn trznych Unii
wywo onych lub przywo onych towarów, co obecnie przy istniej cych granicach
wi e si cz sto z czasochłonnym obowi zkiem wypełniania dokumentów celnych.
Jednak e nale y podkre lić, i przedsi biorcy zainteresowani dokonywaniem
czynno ci handlowych z podmiotami maj cymi siedzib w innych krajach UE, b d
musieli wcze niej zgłosić ten fakt do wła ciwego urz du skarbowego.
Ułatwienia w handlu mi dzy krajami członkowskimi UE  zwi zane ze zniesieniem
granic celnych oraz z usuwaniem barier technicznych w handlu czy usuwaniem barier
fiskalnych - dotycz zarówno podatników VAT jak i zwykłych konsumentów.
Podstawa opodatkowania oraz stosowane stawki podatku
Podstawa opodatkowania w wewn trzwspólnotowym nabyciu towarów oraz
w wewn trzwspólnotowej dostawie towarów b dzie ustalona, co do zasady, na
podstawie takich samych elementów jak w obrocie krajowym.
Dla opodatkowania nabycia wewn trzwspólnotowego towarów stosowane b d
stawki wła ciwe dla takich samych towarów, stosowane w kraju nabywcy (np.
w Polsce). Wysoko ć stawki podatku b dzie zale na od wysoko ci stawki podatku
obowi zuj cej w momencie powstania obowi zku podatkowego.
Ministerstwo Finansów, ul. wi tokrzyska 12, 00-916 Warszawa, www.mf.gov.pl
5
Baza podatników VAT
Ka de pa stwo członkowskie udost pnia innym pa stwom Unii Europejskiej swoj
krajow baz podatników zarejestrowanych dla handlu wewn trzwspólnotowego,
zawieraj c dane wszystkich podmiotów, którym nadano numer VAT.
Baza danych zawiera nast puj ce informacje nt. ka dego podatnika:
1) indywidualny numer identyfikacyjny VAT,
2) nazwisko lub nazw podatnika,
3) adres przedsi biorstwa: chodzi o adres zgodnie z którym przedsi biorstwo
przypisane jest do odpowiedniego urz du podatkowego,
4) dat przyznania numeru identyfikacyjnego,
5) dat wyga ni cia numeru identyfikacyjnego.
Numer identyfikacyjny, który jest przyznawany podatnikom podatku VAT,
odgrywa w tym systemie znacz c rol . Numer ten ma charakter niezmienny i ka dy
podatnik z reguły dysponuje jednym własnym numerem (dla potrzeb transakcji
wewn trzwspólnotowych jest to zawsze jeden numer). Struktura numerów
nadawanych w Pa stwach Członkowskich składa si z dwuliterowego prefiksu 
kodu pa stwa Członkowskiego, oraz z unikatowego układu cyfr i liter, których
struktura i wielko ć nie jest w ramach Unii Europejskiej ujednolicona.
Numer identyfikacyjny umieszczany jest obowi zkowo:
1) na fakturach oraz dokumentach zast pczych odnosz cych si do wymiany
wewn trzwspólnotowej,
2) na deklaracjach VAT,
3) na zeznaniach podsumowuj cych,
4) w niektórych rejestrach (rejestr towarów, rejestr wykonawców itp.).
Ponadto numer VAT jest bardzo wa ny w przypadku towarowej wymiany
wewn trzwspólnotowej. Podatnik mo e bowiem zrealizować dostaw
wewn trzwspólnotow podlegaj c stawce zerowej m.in. dopiero po przedstawieniu
mu przez nabywc swojego wa nego i prawidłowego numeru VAT.
Ministerstwo Finansów, ul. wi tokrzyska 12, 00-916 Warszawa, www.mf.gov.pl
6
System VIES (VAT Information Exchange System - system informatyczny, który
pozwala na wymian informacji pomi dzy pa stwami członkowskimi o transakcjach
wewn trzwspólnotowych oraz podatnikach VAT) zapewnia administracji podatkowej
natychmiastowy dost p do bazy danych numerów identyfikacyjnych podatników
VAT w innym Pa stwie Członkowskim. W ten sposób dostawca za po rednictwem
własnej administracji podatkowej ma mo liwo ć upewnienia si , czy nabywca jest
zarejestrowanym podatnikiem VAT (dla celów handlu wewn trzwspólnotowego),
a wi c ma mo liwo ć zweryfikować status podatkowy kontrahenta.
Z powodu bezpiecze stwa i ochrony danych, narodowe administracje podatkowe nie
udost pniaj bezpo rednio nazwy i adresu podmiotu, którego dotyczy zapytanie,
a jedynie potwierdzaj lub nie stan faktyczny podany przez podatnika.
Potwierdzanie numerów identyfikacyjnych przydzielonych podatnikom VAT odbywa
si za po rednictwem jednostek administracyjnych (np. urz dów skarbowych) kraju,
z którego pochodzi podatnik zwracaj cy si o weryfikacj numeru (telefonicznie,
poczt elektroniczn lub faksem), w niektórych krajach tak e w systemie on-line.
Dodatkowo Komisja Europejska, maj c na wzgl dzie popraw mo liwo ci dost pu
do weryfikacji numerów VAT, uruchomiła stron internetow :
http://www.europa.eu.int/comm/taxation_customs/vies/en/vieshome.htm
na której podatnik mo e sprawdzić poprawno ć i wa no ć numerów VAT
kontrahenta, jak te przekonać si o istnieniu podmiotu o podanym numerze VAT.
Jednak funkcjonalno ć strony ograniczona jest do potwierdzenia stanu faktycznego
na dany (bie cy) dzie bez mo liwo ci historycznego sprawdzenia numeru VAT.
Je eli chodzi o polskich podatników podatku VAT, którzy po przyst pieniu do Unii
Europejskiej od dnia 1 maja 2004 r. b d dokonywać transakcji opodatkowanych
podatkiem VAT z przedsi biorcami z innych krajów Unii Europejskiej i b d mieli
w tpliwo ci, jakim numerem winni si posługiwać, nale y wyja nić, i dla celów
handlu wewn trzwspólnotowego powinien być u ywany (wył cznie po uprzedniej
Ministerstwo Finansów, ul. wi tokrzyska 12, 00-916 Warszawa, www.mf.gov.pl
7
zgodzie wła ciwego urz du skarbowego) dotychczasowy Numer Identyfikacji
Podatkowej poprzedzony prefiksem  PL , np. PL 9999999999.
Nale y przypomnieć, i podatnik podatku od towarów i usług przed dokonaniem
pierwszej wewn trzwspólnotowej transakcji (dostawy lub nabycia) jest zobowi zany
powiadomić o tym zamiarze wła ciwy urz d skarbowy.
W chwili podejmowania decyzji o sprzeda y towarów klientowi z WE, zasi gn
Pa stwo zapewne informacji handlowych o kontrahencie, takich jak referencje
bankowe oraz dotycz ce wiarygodno ci w zakresie kredytu handlowego.
Zdecydowanie zaleca si , by zwrócić si do takiego klienta o podanie jego numeru
rejestracji VAT (stosowanego w wewn trzwspólnotowych transakcjach), jako e
jednym z warunków zastosowania do dostawy stawki zerowej jest znajomo ć
prawidłowego i aktualnego numeru unijnej rejestracji VAT danego klienta. Po
wprowadzeniu tego numeru do własnych ksi g rachunkowych, nale y zachować
korespondencj , któr w tej sprawie otrzymano.
Wewn trzwspólnotowe nabycie nowych rodków transportu
Zasad jest, e osoba nabywaj ca nowy rodek transportu pochodz cy z innego
pa stwa członkowskiego, zawsze zapłaci VAT w pa stwie, do którego przywiezie
ten pojazd (w pa stwie, w którym towar b dzie zwykle u ywany).
Oznacza to, i w przypadku nowych rodków transportu podatek zawsze jest
pobierany w kraju, w którym pojazd b dzie u ywany, niezale nie od statusu
sprzedaj cego i nabywcy ( niezale nie, czy s oni podatnikami VAT, czy nie).
rodkami transportu podlegaj cymi szczególnym uregulowaniom w handlu
wewn trzwspólnotowym s :
a) w przypadku pojazdów l dowych  pojazdy nap dzane silnikiem o pojemno ci
skokowej wi kszej ni 48 cm sze ciennych lub o mocy wi kszej ni 7,2 kilowat,
b) w przypadku pojazdów wodnych - pojazdy o długo ci wi kszej ni 7,5 metrów,
c) w przypadku statków powietrznych  statki o maksymalnej masie startowej
wi kszej ni 1.550 kilogramów.
rodki transportu, przeznaczone do transportu osób lub towarów, o których mowa
powy ej, b d uznawane za  nowe rodki transportu w przypadku, gdy spełniony
b dzie jeden z ni ej wymienionych warunków:
Ministerstwo Finansów, ul. wi tokrzyska 12, 00-916 Warszawa, www.mf.gov.pl
8
a) w przypadku pojazdów l dowych, nap dzanych silnikiem o pojemno ci skokowej
wi kszej ni 48 centymetrów sze ciennych lub o mocy wi kszej ni 7,2 kilowat 
pojazd nie przejechał wi cej ni 6.000 kilometrów lub od momentu dopuszczenia go
do u ytku nie upłyn ło wi cej ni sze ć miesi cy,
b) w przypadku pojazdów wodnych o długo ci wi kszej ni 7,5 metrów  pojazd nie
był u ywany wi cej ni 100 godzin roboczych na wodzie lub od momentu
dopuszczenia go do u ytku nie upłyn ło wi cej ni trzy miesi ce,
c) w przypadku statków powietrznych o maksymalnej masie startowej wi kszej ni
1.550 kilogramów  statek nie był u ywany dłu ej ni 40 godzin roboczych lub od
momentu jego dopuszczenia do u ytku nie upłyn ło wi cej ni trzy miesi ce.
Podmiotem zobowi zanym do odprowadzenia VAT jest zawsze nabywca, nawet
je eli jest nim ostateczny konsument. Podstawa opodatkowania to cena podana na
fakturze. Sprzedawca nowego rodka transportu, musi na fakturze podać informacje
pozwalaj ce zaklasyfikować towar do kategorii  nowych rodków transportu .
Obowi zki podatników w zakresie składania stosownych formularzy VAT
W chwili przyst pienia Polski do UE graniczna kontrola celna obrotu towarowego
zostanie zniesiona. Firmy zaanga owane w handel unijny nie b d ju obci one
obowi zkiem wypełniania zgłosze celnych, deklarowanie obrotu z kontrahentami
z innych pa stw członkowskich UE b dzie odbywać si w inny sposób.
Po pierwsze podatnicy podatku od towarów i usług dokonuj cy takiego obrotu b d
obowi zani do podawania dodatkowych danych w tym zakresie w deklaracji VAT.
Po drugie, firmy, które dokonuj dostawy towarów do nabywców, którzy s
zarejestrowanymi podatnikami VAT w innych pa stwach Unii Europejskiej, b d
musiały składać zbiorcze informacje: kwartalne informacje podsumowuj ce na temat
towarów b d cych przedmiotem dostawy.
W kwartalnej informacji podsumowuj cej nale y podać:
1) dwuliterowy prefiks okre laj cy pa stwo klienta oraz w oddzielnej kolumnie,
numer rejestracji VAT klienta z innego pa stwa członkowskiego UE;
2) ł czn warto ć za dany okres towarów i zwi zanych z nimi usług dostarczonych
ka demu z klientów zarejestrowanych na terenie UE (usługi maj ce charakter
pomocniczy w stosunku do głównej dostawy towarów, na przykład opłaty za
transport i ubezpieczenie); lub w przypadku wewn trzwspólnotowych nabyć 
ł czn warto ć towarów nabytych od ka dego z klientów, oraz
3) wskazanie, e podatnik jest   po rednikiem  w transakcji trójstronnej (je eli taka
sytuacja ma miejsce).
Zaleca si , by w ka dym przypadku, gdy podatnik dokonuje dostawy dla nowych
klientów z UE, sprawdzać ich numer rejestracji w lokalnym urz dzie podatkowym,
wła ciwym dla podatnika składaj cego zapytanie. Urz d ten potwierdzi, czy numer
jest prawidłowy, a tak e czy adres zgadza si z podan przez kontrahenta nazw
i adresem. Nie jest jednak mo liwe podanie numeru w oparciu o nazw i adres.
Opracowanie wg stanu na 23.04.2003 r., nie stanowi wykładni prawa.
Ministerstwo Finansów, ul. wi tokrzyska 12, 00-916 Warszawa, www.mf.gov.pl