Ministerstwo Gospodarki
DEPARTAMENT ANALIZ I PROGNOZ
Wpływ akcesji do UE na polski handel zagraniczny
Warszawa listopad 2007
Opracował
Zespół Analiz Handlu Zagranicznego
2
Spis treści
Wstęp 4
1.1. Uwarunkowania koniunkturalne 5
1.2. Ważniejsze uwarunkowania wewnętrzne w okresie przed i poakcesyjnym 11
1.2.1. Dynamika wzrostu PKB 11
1.2.2. Zmiany popytu wewnętrznego 12
1.2.3. Zmiany efektywnego kursu złotego w latach 2001-2006 13
1.2.4. Zmiany kursu złotego na tle zmian jednostkowego kosztu pracy 14
1.2.5. Napływ kapitału zagranicznego do Polski jako bezpośredni efekt akcesji i ważny
czynnik wzrostu eksportu 16
2. Wpływ akcesji na dynamikę obrotów handlowych z zagranicą 17
2.1. Dynamika polskiego eksportu towarowego w okresie 2001-2006 21
2.2. Zmiany eksportu netto i jego wpływ na wzrost PKB w okresie 2001-2007 22
3. Ważniejsze zmiany struktury geograficznej i przedmiotowej obrotów towarowych 24
3.1. Zmiany struktury geograficznej 24
3.2. Zmiany struktury przedmiotowej eksportu w latach 2001 2006 na rynkach
unijnych i pozaunijnych 26
3.3. Zmiany struktury przedmiotowej i geograficznej importu w latach 2000-2006 31
4. Podsumowanie 35
Aneks 37
Spis tabel 38
Spis wykresów 39
3
Wstęp
1 maja 2007 roku minęły trzy lata od momentu polskiej akcesji do Unii Europejskiej.
W horyzoncie czasowym przebiegu procesów gospodarczych, np. procesu transformacji
polskiej gospodarki, czy nawet cykli koniunkturalnych jest to okres relatywnie krótki dla
miarodajnej oceny wpływu akcesji na zachodzące zmiany w obszarze całej gospodarki i jej
otoczenia, a zwłaszcza dla określenia kierunków tych zmian i tendencji na bliższą i dalszą
przyszłość. Trudności w takiej ocenie występują z naturalnych względów szczególnie
w odniesieniu do tych obszarów, w których implikacje akcesji są trudne do kwantyfikacji
bądz
też ich związek z akcesją jest jedynie pośredni, a potencjalne skutki znacznie przesunięte
w czasie.
Mówiąc o skutkach akcesji należy wziąć pod uwagę, że integracja z jednolitym rynkiem
unijnym i towarzyszące jej procesy dostosowawcze w polskiej gospodarce rozpoczęły się już
na kilka lat przed datą akcesji. Dotyczy to także określonej, obserwowanej już przed akcesją,
orientacji otoczenia zewnętrznego polskiej gospodarki jako przyszłego obszaru jednolitego
rynku unijnego. Chodzi tu m.in. o wzrost zainteresowania Polską ze strony inwestorów
zagranicznych, zwłaszcza z rozwiniętych krajów poza unijnych (USA, Japonia, Korea).
Powyższe względy przesądziły o tym, że w niniejszym opracowaniu uwzględniono nie tylko
okres po akcesji, tj. lata 2004-2006 oraz I półrocze 2007, lecz także trzy lata poprzedzające
ostateczną integrację z UE.
Wpływ akcesji na wyniki wymiany towarowej był w znacznym stopniu determinowany przez
uwarunkowania koniunkturalne w gospodarce światowej (zwłaszcza na rynkach starych
członków UE), wzrost cen światowych (zwłaszcza surowców energetycznych), a także przez
czynniki wewnętrzne, głównie te które bezpośrednio oddziaływały na orientację
proeksportową lub proimportową podmiotów gospodarczych uczestniczących w wymianie
z zagranicą (zwłaszcza zmiany kursu walutowego, popytu wewnętrznego oraz realnych
jednostkowych kosztów pracy).
Generalnie można oceniać, że dotychczas uzyskane efekty integracji z rynkiem unijnym,
zwłaszcza po stronie eksportu, były w znacznym stopniu rezultatem kumulacji impulsu
akcesyjnego oraz generalnie korzystniejszej koniunktury na głównych rynkach starej Unii
(UE-15). Trudniej natomiast byłoby stawiać hipotezę, że efekt eksportowy akcesji byłby
jeszcze większy gdyby utrzymała się tendencja dewaluacyjna polskiej waluty. Utrzymanie się
takiej tendencji mogłoby bowiem w krótkiej perspektywie przynieść nawet znaczący efekt w
postaci przyśpieszenia tempa wzrostu eksportu (dzięki konkurencyjności cenowej), ale
zapewne miałoby spowalniający wpływ na procesy restrukturyzacyjne, zwłaszcza obniżki
kosztów pracy w grupie MSP, a skutkowałoby spadkiem konkurencyjności produkcji i
spowolnieniem eksportowym w dłuższym horyzoncie czasowym. Nie bez znaczenia
pozostaje też kwestia oceny wiarygodności polskiej gospodarki przez pryzmat pozycji waluty.
Mając świadomość skali i zakresu potencjalnych skutków akcesji w polskiej gospodarce,
w niniejszym opracowaniu świadomie skoncentrowano się głównie na problematyce
wymiany handlowej z zagranicą (w ramach jednolitego rynku i poza nim), jako stosunkowo
najbardziej wymierną i bezpośrednio związaną z akcesją, a zarazem stanowiącą obiektywny
probierz otwartości gospodarki oraz jej konkurencyjności i potencjału rozwojowego.
Szczególny nacisk położono na analizę głównej sfery tej wymiany, czyli obrotów
towarowych. Za takim podejściem przemawiały ograniczone, realne możliwości badawcze
zespołu, jak i ograniczenia w dostępie do miarodajnych statystyk np. w zakresie handlu
usługami.
4
1. Podstawowe uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne w
okresie 2001-2006
1.1. Uwarunkowania koniunkturalne
Jednym z najistotniejszych czynników oddziałujących na możliwości dyskontowania przez
polską gospodarkę efektów integracji w obszarze wymiany handlowej z zagranicą były
uwarunkowania koniunkturalne w gospodarce światowej, zwłaszcza na rynkach UE-15,
istniejące w okresie przed i poakcesyjnym. Podstawowe wskaz
niki charakteryzujące te
uwarunkowania na najważniejszych dla Polski rynkach UE-15 w latach 2000-2007
przedstawiono w tabeli nr 1 i na wykresach.
Tabela 1 Zmiany PKB i popytu wewnętrznego na wybranych rynkach UE-15, ceny stałe 1995 =100
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 pw.
Rynek Kategoria
UE-15 PKB
1,9 1,1 1,1 2,3 1,6 2,8 2,7
Popyt wewnętrzny 1,6 1,9 0,4 2,5 2,3 2,5 1,9
Konsumpcja
1,9 2,1 0,5 2,5 2,2 2,4 1,9
Nakłady na środki
0,7 1,2 0,0 2,4 2,6 2,9 1,7
trwałe
Niemcy PKB
1,2 0,0 -0,2 1,1 0,8 2,9 2,5
Popyt wewnętrzny 1,3 0,8 0,9 1,3 1,2 1,2 1,4
Konsumpcja
1,7 1,2 1,4 1,5 1,4 1,1 1,5
Nakłady na środki
-0,5 -1,1 -0,7 0,5 0,3 1,4 1,2
trwałe
Włochy PKB
1,8 0,3 0,0 1,2 0,1 1,9 1,9
Popyt wewnętrzny 2,7 2,8 2,6 2,9 2,8 2,8 1,8
Konsumpcja
3 2,9 3 2,8 2,7 2,9 1,9
Nakłady na środki
1,6 2,6 1,4 3,2 3,2 2,5 1,6
trwałe
Francja PKB
1,9 1,0 1,1 2,5 1,7 2,0 2,4
Popyt wewnętrzny 1,8 1,7 1,9 1,7 2,1 2,4 0,8
Konsumpcja
1,9 1,9 2 1,8 2,1 2 1,3
Nakłady na środki
1,6 1,1 1,7 1,5 2,7 3,9 -0,8
trwałe
Wlk. Brytania PKB
2,4 2,1 2,8 3,3 1,8 2,8 2,8
Popyt wewnętrzny 2,3 2,3 2,1 2,4 3 2,6 2,5
Konsumpcja
2,8 2,5 2,9 2,4 3 2,8 2,5
Nakłady na środki
0,3 1,4 -1,6 2,4 3,2 1,7 2,6
trwałe
Holandia PKB
1,9 0,1 0,3 2,2 1,5 3,0 2,8
Popyt wewnętrzny 4,5 3,5 2,3 1,4 2,1 2 1,5
Konsumpcja
4,8 3,7 2,6 1,3 2,2 2,2 1,8
Nakłady na środki
3,4 2,8 1,5 1,1 1,6 1,8 0,7
trwałe
Hiszpania PKB
3,6 2,7 3,1 3,3 3,6 3,9 3,7
Popyt wewnętrzny 3,5 3,4 3,6 4,1 4,1 3,8 3
Konsumpcja
3,4 2,9 3,2 3,6 3,5 3,5 2,7
Nakłady na środki
3,7 4,7 4,9 5,5 5,8 4,7 3,8
trwałe
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
5
 Wykres 1 Tempo wzrostu PKB w wybranych krajach UE-15
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
-0,5
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 pw.
UE-15 Niemcy Włochy Francja
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
Wykres 2 Tempo wzrostu popytu wewnętrznego w wybranych krajach UE-15
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 pw.
UE-15 Niemcy Włochy Francja
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
Wykres 3 Tempo wzrostu konsumpcji w wybranych krajach UE-15
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 pw.
UE-15 Niemcy Włochy Francja
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
6
%
%
%
Wykres 4 Tempo wzrostu nakładów na środki trwałe w wybranych krajach UE-15
4,5
4
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
-0,5
-1
-1,5
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 pw.
UE-15 Niemcy Włochy Francja
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
W okresie przed akcesją notowano wyraz
ne spowolnienie gospodarek krajów UE-15,
szczególnie widoczne u największego partnera gospodarczego Polski tj. w Niemczech.
Średnie tempo wzrostu PKB na rynkach UE-15 spadło w latach 2001-2003 o 2,7 pkt. proc. do
poziomu 1,1%, a w Niemczech aż o 3,4 pkt. proc. (z 3,8% na koniec 2000 r. do -0,2%).
Popyt wewnętrzny w największych krajach "piętnastki" po 2000 r. utrzymywał się na
stabilnym, aczkolwiek relatywnie niskim poziomie, przy czym na rok przed poszerzeniem
Wspólnoty tempo wzrostu popytu wewnętrznego na rynkach UE-15 było szczególnie niskie
i wyniosło poniżej 0,5% r/r.
Poszerzenie UE zbiegło się z przyspieszeniem tempa wzrostu nakładów na środki trwałe
w krajach UE-15. O ile w całej UE-15 w 2003 r. wartość nakładów kształtowała się jedynie
na poziomie notowanym przed rokiem, to w latach 2004-2006 popyt inwestycyjny wzrastał
w tych krajach w granicach 2,4-2,9%. W Niemczech, czyli na głównym rynku w polskim
handlu doszło do obniżenia nakładów na środki trwałe (średniorocznie -0,76%). W trzech
kolejnych latach wyniosło one +0,73%, a na rok 2007 przewiduje się wzrost popytu
inwestycyjnego do poziomu 1,2%.
Znaczący udział w łącznych efektach akcesji Polski do UE miały efekty wygenerowane przez
głębszą integrację z rynkami nowych krajów członkowskich. Stąd uwarunkowania
koniunkturalne na tych rynkach, zwłaszcza najważniejszych z nich, takich jak: Czechy,
Węgry, Słowacja i Litwa również istotnie rzutowały na dyskontowane efekty akcesji w
polskiej wymianie handlowej.
Dynamikę wzrostu PKB i jego składowych w tych krajach przedstawiono w tabeli 2 oraz na
wykresach.
7
%
Tabela 2 Zmiany PKB i popytu wewnętrznego na wybranych rynkach UE-10, ceny stałe 1995=100
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 pw.
Rynek Kategoria
Republika PKB
2,5 1,9 3,6 4,5 6,4 6,4 4,9
Czeska
Popyt wewnętrzny 3,1 0,5 0,7 3,4 1,3 2,3 1,8
Konsumpcja
4 2 0,5 4,3 1,7 2,8 3
Nakłady na środki
0,9 -3,1 0,9 1,4 0,0 1,6 -1,6
trwałe
Węgry PKB
4,1 4,4 4,2 4,8 4,1 3,9 2,4
Popyt wewnętrzny 7,9 6,5 5,8 4,2 3,3 4,8 6,5
Konsumpcja
9,2 5,8 5,7 4,3 4 3,7 6,4
Nakłady na środki
4,4 8,3 6,2 4 1,2 8,7 6,6
trwałe
Słowacja PKB
3,2 4,1 4,2 5,4 6,0 8,3 8,5
Popyt wewnętrzny 5,9 3,7 5 6,1 2,2 4,3 2,7
Konsumpcja
5,7 3,1 6,6 7,1 2,3 5,1 2,9
Nakłady na środki
6,3 5,5 0,6 3,4 2,7 2,2 2,1
trwałe
Litwa PKB
6,6 6,9 10,3 7,3 7,9 7,7 7,3
Popyt wewnętrzny -0,1 0,4 -2,5 -1,3 5,8 8,3 3,9
Konsumpcja
1,0 0,4 -0,8 -0,3 2,4 5,2 4,4
Nakłady na środki
-4,8 0,9 -7,6 -4,3 17,3 18,9 2,2
trwałe
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
Wykres 5 Zmiany PKB w wybranych krajach UE-10
12
10
8
6
4
2
0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 pw.
Republika Czeska Węgry Słowacja Litwa
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
Wykres 6 Zmiany popytu wewnętrznego w wybranych krajach UE-10
10
8
6
4
2
0
-2
-4
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 pw.
Republika Czeska Węgry Słowacja Litwa
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
8
%
%
Wykres 7 Zmiany konsumpcji w wybranych krajach UE-10
10
8
6
4
2
0
-2
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 pw.
Republika Czeska Węgry Słowacja Litwa
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
Wykres 8 Zmiany nakładów na środki trwałe w wybranych krajach UE-10
20
15
10
5
0
-5
-10
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 pw.
Republika Czeska Węgry Słowacja Litwa
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
Średnie tempo wzrostu PKB we wszystkich ww. czterech krajach było w okresie 2004-2006
wyższe niż gospodarek UE-15. Szczególnie wysokie tempo wzrostu gospodarczego
odnotowano na Litwie i Słowacji.
Podobnie jak w przypadku PKB tempo wzrostu popytu wewnętrznego było w nowych krajach
unijnych wyższe niż w UE-15.
Równie korzystne zmiany uwarunkowań koniunkturalnych w okresie po akcesji nastąpiły na
głównych rynkach pozaunijnych, zwłaszcza największych z nich tj. USA, Japonii i Chin.
Istotnymi przesłankami tych zmian były głównie uwarunkowania koniunkturalne
i wprowadzenie Wspólnotowej Taryfy Celnej.
Ilustruje to tabela 3 i wykresy.
9
%
%
Tabela 3 Zmiany PKB i popytu wewnętrznego w USA i Japonii, ceny stałe 1995=100
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 pw.
Kategoria
Rynek
PKB
0,8 1,6 2,5 3,6 3,1 2,9 2,2
USA
Popyt wewnętrzny 0,9 2,3 2,9 4,2 3,1 2,8 1,8
PKB
0,2 0,3 1,4 2,7 1,9 2,2 2,3
Japonia
Popyt wewnętrzny 1,0 -0,4 0,8 1,9 1,7 1,4 2,0
PKB
8,3 9,1 10,0 10,1 10,4 11,1 11,5
Chiny
Popyt wewnętrzny 7,0 7,4 6,6 7,1 8,3 10,2 10,5
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
Wykres 9 Tempo wzrostu PKB w USA, Japonii i Chinach (rok poprzedni = 100)
12
10
8
6
4
2
0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 pw.
USA Japonia Chiny
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat i IMF
Wykres 10 Tempo wzrostu konsumpcji w USA, Japonii i Chinach (rok poprzedni = 100)
11,5
9,5
7,5
5,5
3,5
1,5
-0,5
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 pw.
USA Japonia Chiny
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
Tempo wzrostu gospodarek USA i Japonii było zbliżone do tempa wzrostu PKB
największych gospodarek europejskich, a zarazem zdecydowanie wolniejsze niż krajów
wstępujących do UE. W minionych trzech latach tj. w okresie po akcesji jest jednak dość
wyraz
ne ożywienie wzrostu PKB jak i popytu wewnętrznego w tych krajach. Natomiast
tempo wzrostu gospodarczego Chin utrzymywało się przez cały analizowany okres na
rekordowo wysokim poziomie.
10
%
%
1.2. Ważniejsze uwarunkowania wewnętrzne w okresie przed
i poakcesyjnym
Wśród podstawowych uwarunkowań makroekonomicznych rzutujących na możliwości
dyskontowania efektów akcesji w obszarze handlu zagranicznego, za najistotniejsze można
uznać:
dynamikę wzrostu PKB,
dynamikę zmian popytu wewnętrznego, w tym spożycia i inwestycji,
zmiany efektywnego kursu złotego w ujęciu nominalnym, realnym oraz przy
uwzględnieniu zmian realnego jednostkowego kosztu pracy (RULC).
1.2.1. Dynamika wzrostu PKB
W okresie 2001-2007 tempo wzrostu PKB Polski można uznać za relatywnie wysokie. W
latach 2001-2006 PKB wrastał średnio w tempie 3,6%, przy czym w okresie trzech lat
poprzedzających akcesję, tj. w latach 2001-2004 tempo wyniosło średnio 2,2%, a w trzech
latach po akcesji uległo przyspieszeniu do średniego poziomu 5,0%. Wysokie tempo
osiągnięte w roku ubiegłym (6,2%) uległo w ciągu II kwartałów br. dalszemu przyspieszeniu
do 6,7%.
Zmiany poziomu PKB Polski w ostatnich 7 latach w ujęciu bezwzględnym (w EUR) oraz per
capita - wg parytetu siły nabywczej (PPS) w porównaniu ze średnim poziomem PKB per
capita w UE-15 i UE-25 przedstawiono w tabeli nr 4 i na wykresie.
Tabela 4 Wartość PKB i PKB per capita
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 pw
PKB (mld EUR)
Polska 212,3 209,6 191,6 204,2 244,4 271,5 301,4
UE-15 9 043,8 9 369,6 9 533,9 9 983,0 10 326,0 10 838,7 11 378,8
UE-25 9 475,5 9 828,4 9 987,0 10 474,5 10 889,3 11 461,2 12 057,9
PKB per capita (PPS) w EUR
Polska 9 400 9 900 10 100 11 000 11 400 12 400 13 600
UE-15 22 600 23 300 23 500 24 400 25 200 26 300 27 600
UE-25 20 600 21 300 21 500 22 500 23 300 24 400 25 600
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
Tempo wzrostu PKB w Polsce w ostatnich 7 latach było wyraz
nie wyższe niż w "starych"
krajach UE i należało do najwyższych wśród nowych krajów członkowskich (vide poniższa
tabela i wykres).
Tabela 5 Zmiany PKB (w cenach stałych) w latach 2001-2007pw. w Polsce na tle ważniejszych rynków
UE-15 oraz UE-25
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 pw
Polska 1,2 1,4 3,9 5,3 3,6 6,2 6,5
UE-15 1,9 1,1 1,1 2,3 1,6 2,8 2,7
Niemcy 1,2 0,0 -0,2 1,1 0,8 2,9 2,5
Włochy 1,8 0,3 0,0 1,2 0,1 1,9 1,9
Francja 1,9 1,0 1,1 2,5 1,7 2,0 2,4
UE-25 2,0 1,2 1,3 2,4 1,8 3,0 2,8
Rep. Czeska 2,5 1,9 3,6 4,5 6,4 6,4 4,9
Węgry 4,1 4,4 4,2 4,8 4,1 3,9 2,4
Słowacja 3,2 4,1 4,2 5,4 6,0 8,3 8,5
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
11
Wykres 11 Tempo wzrostu PKB (w cenach stałych) w latach 2001-2007pw. w Polsce na tle ważniejszych
rynków UE-15 oraz UE-25
9
8
Słowacja
Polska
7
6
5
Węgry
Czechy
4
Francja
3
2
1
Włochy
0
Niemcy
-1
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 pw
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
Obserwowane przed akcesją wyraz
nie wyższe niż w krajach UE-15 tempo wzrostu
gospodarczego w Polsce, jak i w większości nowych krajów członkowskich uległo po akcesji
dynamicznemu przyspieszeniu. Można oceniać, iż miało to istotny związek z akcesją.
1.2.2. Zmiany popytu wewnętrznego
Dynamika popytu krajowego w Polsce w latach 2001-2006 była zróżnicowana. Średnie tempo
jego wzrostu w okresie przedakcesyjnym, tj. w latach 2001-2003 wyniosło 0,8%
i uległo wyraz
nemu ożywieniu w ostatnich latach (średnio do 5,2% w okresie 2004-2006).
Dynamikę popytu krajowego w Polsce, w tym popytu konsumpcyjnego oraz inwestycyjnego
w okresie ostatnich ponad 7 lat na tle średnich wskaz
ników UE przedstawiono w tabeli i na
wykresach.
12
%
Tabela 6 Zmiany popytu krajowego Polski na tle UE w %
Kategoria Rok U-25 UE-15 Niemcy Czechy Polska
2001 1,5 1,5 -0,5 3,7 -1,3
2002 1,0 0,9 -2,0 3,8 0,9
2003 1,8 1,7 0,7 4,0 2,7
Popyt krajowy
2004 2,4 2,2 -0,2 3,2 5,9
2005 1,8 1,8 0,3 1,5 2,5
2006 2,9 2,7 1,8 5,9 6,7
2007 pw 2,8 2,7 2,0 3,9 7,5
2001 2,1 2,1 1,5 2,6 2,3
2002 1,8 1,7 -0,2 3,5 3,0
2003 1,8 1,7 0,2 6,3 2,6
Konsumpcja
2004 2,0 1,9 -0,2 0,9 4,0
2005 1,6 1,5 0,1 2,3 2,7
2006 2,1 1,9 0,9 3,8 4,9
2007 pw 2,2 2,1 1,0 3,6 4,9
2001 -1,0 -0,8 -7,8 6,6 -13,4
2002 -2,1 -2,1 -9,1 4,6 -7,2
2003 1,8 1,7 2,4 -1,4 3,3
Inwestycje
2004 4,1 3,6 -0,3 9,1 14,7
2005 2,6 2,6 1,4 -0,4 1,4
2006 6,3 6,1 6,1 11,0 14,1
2007 pw 5,1 4,8 6,3 5,2 17,5
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
Wykres 12 Zmiany popytu krajowego Polski na tle UE w %
17,5
15,0
12,5
10,0
7,5
5,0
2,5
0,0
-2,5
-5,0
-7,5
-10,0
-12,5
-15,0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
pw pw pw
Konsumpcja Inwestycje Popyt krajowy
U-25 UE-15 Polska
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
1.2.3. Zmiany efektywnego kursu złotego w latach 2001-2006
Orientacja proeksportowa lub proimportowa podmiotów w analizowanym okresie przed-i
poakcesyjnym była w znaczącym stopniu uzależniona od kształtowania się efektywnego
kursu waluty krajowej w stosunku do koszyka podstawowych walut. Zależność ta była
relatywnie silna w przypadku dominującej w polskich obrotach zbiorowości MSP.
Rentowność sprzedaży eksportowej była przy tym uzależniona nie tylko od zmian kursu
w jego wymiarze nominalnym i realnym (po uwzględnieniu zmian cen krajowych), ale także,
a może przede wszystkim od zmian kursu na tle zmian jednostkowych kosztów pracy.
Obniżka realnego poziomu tych kosztów niemal w całym okresie przed-i poakcesyjnym w
13
%
znacznym stopniu poprawiała rentowność sprzedaży eksportowej w stosunku do jej poziomu
wynikającego bezpośrednio z nominalnego i pośrednio z realnego kursu walutowego.
W latach 2000-2006 średni nominalny kurs EUR w polskim eksporcie wyniósł 4,0554 PLN,
natomiast kurs USD 3,7714 PLN. Po okresie umacniania się złotego w 2000 r. i w pierwszej
połowie 2001 r. nastąpił 2,5-letni okres deprecjacji waluty krajowej do poziomu 4,7780
PLN/EUR w I kwartale 2004 r. Od tamtego momentu notuje się systematyczną aprecjację
nominalnego kursu złotego do poziomu 3,8266 PLN/EUR po III kwartale br. (łącznie o ponad
24,1%). W omawianym okresie USD ulegał stopniowemu osłabieniu z 4,1119 PLN/USD
w I kwartale 2000 r. do 2,8494 PLN/USD po III kwartale ubiegłego roku (łącznie o 37,8%).
Na realny kurs waluty składa się kurs nominalny oraz weryfikator jego realnego poziomu.
Zgodnie z teorią parytetu siły nabywczej miernikami realnego poziomu kursu mogą być ceny
producentów, ceny detaliczne oraz jednostkowe koszty pracy.
Zmiany nominalnego efektywnego kursu (NEER) oraz realnego efektywnego kursu (REER)
PLN przedstawiono w tabeli i na wykresie.
Tabela 7 Zmiany efektywnego nominalnego i realnego kursu EUR w stosunku PLN (rok poprz. = 100)
średnioważony średnioważony
kurs nominalny
Zmiany realnego
realny kurs PLN Zmiany realnego realny kurs defl.
kursu PLN
Rok
(75% EUR 25% kursu PLN r/r CPI (Consumer
r. 2000=100
USD) Price Index)
EUR USD
2000 4,0110 4,3464 4,0949 98,4 100,0 88,3
2001 3,6685 4,0939 3,7749 92,2 92,2 87,1
2002 3,8557 4,0795 3,9117 103,6 95,5 101,7
2003 4,3978 3,8889 4,2706 109,2 104,3 108,3
2004 4,5340 3,6540 4,3140 101,0 105,4 97,5
2005 4,0254 3,2348 3,8278 88,7 93,5 86,9
2006 3,8951 3,1025 3,6970 96,6 90,3 95,6
2007 9 mies. 3,8266 2,8494 3,5823 96,9 87,5 94,9
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS i NBP
Wykres 13 Zmiany REER (w EUR) latach 2000-2007 (rok 2000=100) oraz REER deflowanego CPI
r.poprz.=100
110
105
100
95
90
85
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 9
mies.
Zmiany realnego kursu PLN r. 2000=100
średnioważony realny kurs defl. CPI
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS i NBP
1.2.4. Zmiany kursu złotego na tle zmian jednostkowego kosztu pracy
Zmiany nominalnego i realnego poziomu kursu nie dają dostatecznego poglądu na
rzeczywistą opłacalność eksportu. Dla uzyskania pełniejszej analizy niezbędne jest zatem
14
odnalezienie zmian realnego kursu do zmian jednostkowych kosztów pracy. Te ostatnie są
z kolei funkcją wzrostu wydajności pracy rozpatrywanego w relacji do wzrostu płac realnych.
Wyprzedzający wzrost wydajności pracy w latach 2000-2006 w relacji do tempa wzrostu płac
realnych przełożył się na systematyczny spadek realnych jednostkowych kosztów pracy.
Jednak na skutek wzrostu dynamiki wynagrodzeń w roku ubiegłym i w pierwszej połowie br.
obserwuje się zahamowanie spadku, a następnie niewielki wzrost jednostkowych kosztów
pracy, co zostało zaprezentowane w tabeli i na wykresie.
Tabela 8 Dynamika realnego efektywnego kursu PLN na tle zmian jednostkowych kosztów pracy
Zmiany
Zmiany Zmiany Zmiany NEER
Zmiany NEER
jednostkowych jednostkowych deflowane
Rok NEER (defl. deflowane
kosztów pracy kosztów pracy przez jkp. r.
PPI) przez jkp.
r/r r. 2000=100 2000=100
r/r
2000 93,1 91,6 100,0 98,4
98,4
2001 97,9 90,2 97,9 90,2
92,2
2002 95,3 98,8 93,3 96,7
103,6
2003 93,6 102,2 87,3 95,3
109,2
2004 95,5 96,5 83,4 84,2
101,0
2005 99,1 87,9 82,6 73,3
88,7
2006 97,3 94,0 80,4 77,7
96,6
2007 9 mies. 101,8 98,6 81,9 79,3
96,9
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS i NBP
Wykres 14 Dynamika realnego efektywnego kursu PLN na tle zmian jednostkowych kosztów pracy
r. 2000=100
120,0
115,0
110,0
105,0
100,0
95,0
90,0
85,0
80,0
75,0
70,0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 9
mies.
jednostkowe koszty pracy Neer deflowane przez jkp.
Zmiany NEER (defl. PPI)
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS i NBP
Powyższy wykres ilustruje znaczący wpływ obniżki jednostkowych kosztów pracy na
poprawę efektywności eksportu przy danym poziomie kursu walutowego. Mówiąc o wpływie
kursu walutowego na możliwości dyskontowania korzyści płynących z akcesji w obszarze
wymiany handlowej z zagranicą, bierze się pod uwagę, że ten czynnik sam w sobie także w
znacznym stopniu kształtował się pod wpływem oczekiwań akcesyjnych. Jeszcze w okresie
oczekiwania na akcesję, a zwłaszcza wówczas gdy stała się ona faktem, znacznie wzrosła
wiarygodność i inwestycyjna atrakcyjność Polski w ocenie inwestorów zagranicznych, w tym
także jako rynku dla BIZ. Zwiększony napływ zagranicznego kapitału, zwłaszcza BIZ był
z jednej strony efektem akcesji i czynnikiem generującym wzrost obrotów handlowych
(w pierwszej fazie był to głównie dodatkowy import, a po pewnym czasie także dodatkowy
eksport), a z drugiej strony w sposób bezpośredni oddziaływał w kierunku aprecjacji złotego
i tą drogą wpływał pośrednio na obniżenie zainteresowania eksportem.
15
%
1.2.5. Napływ kapitału zagranicznego do Polski jako bezpośredni efekt
akcesji i ważny czynnik wzrostu eksportu
Jakkolwiek już na długo przed akcesją Polska stanowiła atrakcyjny rynek dla zagranicznych
inwestycji, głównie dzięki pokaz
nemu potencjałowi popytowemu oraz sprzyjającej polityce
pieniężnej i kursowej, a także relatywnie dobrze wykwalifikowanej i taniej sile roboczej, to
jednak można oceniać, że już pod koniec ubiegłej dekady wspomniane atuty zaczęły
stopniowo słabnąć, co znalazło swoje odzwierciedlenie w spadku skali tych inwestycji
w latach 2000-2003. Po stosunkowo krótkim okresie załamania inwestycyjnego, pierwsze lata
po przystąpieniu Polski do UE przyniosły jednak ożywienie w tej dziedzinie. Przełom ten był
w znacznej mierze efektem akcesji. W szczególności dotyczyło to napływu BIZ, jako
czynnika znacząco przekładającego się na realną sferę gospodarki, w tym szczególnie na
obroty handlowe z zagranicą.
Napływ BIZ do Polski w latach poprzedzających akcesję i w okresie poakcesyjnym
przedstawiono w tabeli 9 i na wykresie 16.
Wykres 15 Napływ BIZ do Polski w latach 2001-2007 w mln EUR
20000 100000
80000
15000
60000
10000
40000
5000
20000
0 0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 9
m.
napływ roczny wartośc skumulowana
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
Tabela 9 Napływ BIZ do Polski w latach 2001-2007 w mln EUR
Rok napływ roczny wartość skumulowana
2000 10268 10268
2001 6357 16625
2002 4374 20999
2003 4084 25083
2004 10390 35473
2005 8317 43790
2006 15171 58961
2007 9 mies. 18255 77216
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
Jak ocenia Instytut Badań Rynku Konsumpcji i Koniunktur (dawny IKCHZ) w przypadku
Polski już po 6 kwartałach od dokonania inwestycji występuje wyraz
ny impuls eksportowy.
W tym czasie efektem napływu BIZ o wartości 1 mld EUR jest wzrost eksportu o ponad 0,5
mld EUR. Ocenia się, iż inwestycja o tej wartości rokuje w długim okresie osiągnięcie
wzrostu eksportu łącznie o 3,3 mld EUR. Wprawdzie napływ bezpośrednich inwestycji
zagranicznych pociąga za sobą dodatkowy import, jednak skumulowany długookresowy efekt
netto, czyli różnica między eksportem wygenerowanym przez daną inwestycję a importem
16
niezbędnym do jej funkcjonowania, jest w przypadku Polski dodatni i wynosi ok. 0,8 mld
EUR od każdego zainwestowanego 1 mld EUR.
2. Wpływ akcesji na dynamikę obrotów handlowych z zagranicą
Obszarem, w którym wpływ akcesji ujawnił się stosunkowo najszybciej i najbardziej
wyraz
nie, zgodnie z założeniami leżącymi u jej podstaw, była wymiana handlowa
z zagranicą. Jakkolwiek pełne otwarcie rynku, wynikające m.in. z przyjęcia Wspólnotowej
Taryfy nastąpiło dopiero z dniem akcesji, tj. 1 maja 2004 r., to działania podmiotów
uczestniczących w wymianie, antycypujące otwarcie rynku unijnego były wyraz
nie widoczne
już co najmniej na kilka miesięcy wcześniej.
Zmiany skali obrotów handlowych Polski z krajami UE-15 i rynkami nowych krajów
członkowskich, a także pozostałymi rynkami w okresie 2001-2007 przedstawiono w tabeli
oraz na wykresach.
Tabela 10 Zmiany obrotów handlowych Polski w mln EUR
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 8 mies. zmiany 06/03
Eksport wzrost +
Świat 40374,7 43400,2 47511,1 59698,0 71423,5 87925,9 64260,7 40414,8
UE-15 27942,0 29819,8 32671,4 40185,7 46426,6 55976,7 40530,2 23305,2
UE-9 4472,9 5002,0 5711,2 7046,0 8709,0 12102,3 9059,3 6391,1
Pozostałe 7959,8 8578,4 9128,5 12466,3 16287,8 19846,9 14671,1 10718,4
Import wzrost -
Świat 56222,7 58307,4 60287,8 71354,3 81169,7 100784,1 74419,6 -40496,4
UE-15 34511,7 35971,0 36862,5 42537,0 46167,5 54973,3 38670,0 -18110,8
UE-9 4446,0 4456,8 4832,1 6132,1 7032,5 8719,3 6566,8 -3887,3
Pozostałe 17265,0 17879,6 18593,2 22685,2 27969,7 37091,5 29182,8 -18498,3
Saldo popr.+ pog.-
Świat -15848,0 -14907,2 -12776,7 -11656,3 -9746,2 -12858,2 -10158,9 -81,5
UE-15 -6569,7 -6151,2 -4191,1 -2351,4 259,1 1003,4 -425,2 5194,5
UE-9 26,9 545,2 879,1 914,0 1676,5 3383,0 2492,5 2503,9
Pozostałe -9305,2 -9301,1 -9464,7 -10219,0 -11681,9 -17244,6 -12226,2 -7779,9
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
Wykres 16 Obroty towarowe Polski w latach 2001-2006 w mln EUR
Eksport
Import Saldo
60000,0
60000,0 5000,0
50000,0
50000,0
0,0
40000,0
40000,0
-5000,0
30000,0
30000,0
-10000,0
20000,0
20000,0
-15000,0
10000,0 10000,0
0,0 0,0 -20000,0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2001 2002 2003 2004 2005 2006
UE-15 UE-9 Pozostałe UE-15 UE-9 Pozostałe UE-15 UE-9 Pozostałe
y
ródło; DAP MG na podstawie danych GUS
17
mln EUR
mln EUR
mln EUR
Tabela 11 Dynamika obrotów towarowych Polski w latach 2000-2006
Świat UE-15 UE-9 Pozostałe
Eksport
2000 34382,6 24037,3 3630,3 6715,0
2001 40374,7 27942,0 4472,9 7959,8
Dynamika r/r 117,4 116,2 123,2 118,5
2002 43400,2 29819,8 5002,0 8578,4
Dynamika r/r 107,5 106,7 111,8 107,8
2003 47511,1 32671,4 5711,2 9128,5
Dynamika r/r 109,5 109,6 114,2 106,4
Dynamika śr. za 3 lata 111,5 110,8 116,4 110,9
2004 59698,0 40185,7 7046,0 12466,3
Dynamika r/r 125,7 123,0 123,4 136,6
2005 71423,5 46426,6 8709,0 16287,8
Dynamika r/r 119,6 115,5 123,6 130,7
2006 87925,9 55976,7 12102,3 19846,9
Dynamika r/r 123,1 120,6 139,0 121,9
Dynamika śr. za 3 lata 122,8 119,7 128,6 129,7
Import
2000 53121,9 32494,4 3967,9 16659,5
2001 56222,7 34511,7 4446,0 17265,0
Dynamika r/r 105,8 106,2 112,0 103,6
2002 58307,4 35971,0 4456,8 17879,6
Dynamika r/r 103,7 104,2 ` 103,6
2003 60287,8 36862,5 4832,1 18593,2
Dynamika r/r 103,4 102,5 108,4 104,0
Dynamika śr. za 3 lata 104,3 104,3 106,9 103,7
2004 71354,3 42537,0 6132,1 22685,2
Dynamika r/r 118,4 115,4 126,9 122,0
2005 81169,7 46167,5 7032,5 27969,7
Dynamika r/r 113,8 108,5 114,7 123,3
2006 100784,1 54973,3 8719,3 37091,5
Dynamika r/r 124,2 119,1 124,0 132,6
Dynamika śr. za 3 lata 118,8 114,3 121,9 126,0
Saldo
2000 -18739,2 -8457,1 -337,6 -9944,5
2001 -15848,0 -6569,7 26,9 -9305,2
Dynamika r/r 84,6 77,7 -8,0 93,6
2002 -14907,2 -6151,2 545,2 -9301,1
Dynamika r/r 94,1 93,6 2024,7 100,0
2003 -12776,7 -4191,1 879,1 -9464,7
Dynamika r/r 85,7 68,1 161,2 101,8
Dynamika śr. za 3 lata 88,1 79,8 726,0 98,4
2004 -11656,3 -2351,4 914,0 -10219,0
Dynamika r/r 91,2 56,1 104,0 108,0
2005 -9746,2 259,1 1676,5 -11681,9
Dynamika r/r 83,6 -11,0 183,4 114,3
2006 -12858,2 1003,4 3383,0 -17244,6
Dynamika r/r 131,9 387,2 201,8 147,6
Dynamika śr. za 3 lata 102,3 144,1 163,1 123,3
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
18
Dynamiczny wzrost skali obrotów w analizowanym okresie, w ich wymiarze bezwzględnym
nie daje poglądu o wzroście stopnia otwartości polskiej gospodarki na świat. Dla uzyskania
pełniejszego obrazu tych zmian i bardziej obiektywnej ich oceny wydaje się niezbędne
odniesienie obrotów handlowych do PKB oraz przedstawienie zmian tych relacji na tle
pozostałych nowych krajów członkowskich UE. Dla zilustrowania tych zmian porównano
stan otwartości gospodarek wspomnianych krajów w latach 1996 oraz 2001- 2006.
Ilustruje to poniższa tabela i wykres.
Tabela 12 Relacja obrotów handlowych do PKB w 10 nowych krajach UE
Czechy Estonia Cypr A
otwa Litwa Węgry Malta Polska Słowenia Słowacja
Rok
PKB
48851,5 3659,8 7366,6 4472,9 6446,1 35580,1 2891,8 123435,7 16129,0 16834,3
Obroty hz
1996
50657,2 5015,5 7692,9 4456,8 7247,8 34330,5 4854,8 56839,6 16790,6 19557,4
Obroty/PKB
103,7 137,0 104,4 99,6 112,4 96,5 167,9 46,0 104,1 116,2
PKB
69044,7 6916,4 10800,5 9319,6 13562,4 59511,8 4300,5 212293,8 22422,9 23570,3
Obroty
2001
91969,9 11301,9 11870,5 8637,9 14267,8 85351,1 7242,7 122656,0 25380,1 36146,2
Obroty/PKB
133,2 163,4 109,9 92,7 105,2 143,4 168,4 57,8 113,2 153,4
PKB
80003,6 7757,1 11153,3 9911,1 15023,2 70713,7 4488,9 209617,4 24134,2 26033,7
Obroty
2002
98025,4 11603,7 11512,2 9068,2 16726,7 90457,1 7466,2 127226,1 26804,2 38810,9
Obroty/PKB
122,5 149,6 103,2 91,5 111,3 127,9 166,3 60,7 111,1 149,1
PKB
80924,1 8692,6 11754,5 9977,8 16452,1 74681,6 4421,4 191643,8 25327,9 29228,6
Obroty
2003
101838,0 12718,3 11216,2 9650,2 17839,3 93570,2 7221,9 132593,4 27835,6 45265,8
Obroty/PKB
125,8 146,3 95,4 96,7 108,4 125,3 163,3 69,2 109,9 154,9
PKB
88262,0 9581,8 12700,2 11176,3 18125,8 82321,8 4481,9 204236,5 26739,1 33862,9
Obroty
2004
123769,6 14982,9 12476,2 11571,0 20188,6 106818,4 7301,4 157195,0 31830,5 51835,6
Obroty/PKB
140,2 156,4 98,2 103,5 111,4 129,8 162,9 77,0 119,0 153,1
PKB
100319,7 11209,6 13628,6 13012,2 20673,2 88913,9 4733,2 244420,1 28252,0 38113,2
Obroty
2005
141573,8 18414,3 13552,1 14324,2 25517,7 118732,5 7636,0 182120,6 35774,8 60840,4
Obroty/PKB
141,1 164,3 99,4 110,1 123,4 133,5 161,3 74,5 126,6 159,6
PKB
114020,7 13233,6 14522,0 16180,3 23721,4 89901,0 5025,3 271530,3 30453,9 43945,4
Obroty
2006 169273,7 22512,8 14120,3 17573,9 30783,9 139436,0 9000,1 221381,7 41338,0 77359,6
Obroty/PKB
148,5 170,1 97,2 108,6 129,8 155,1 179,1 81,5 135,7 176,0
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
Wykres 17 Relacja obrotów handlowych do PKB 10 nowych krajów UE
200
150
100
50
0
1996 2001 2006
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
Powyższy wykres pokazuje, że relacja obrotów do PKB w Polsce była w roku 1996 najniższa
spośród 10 nowych członków, a poprawa tej relacji w następnych pięciu latach była
stosunkowo niewielka. Natomiast w ciągu trzech lat przed akcesją oraz trzech lat po
przystąpieniu do UE postęp w tym zakresie okazał się w naszym kraju wyraz
ny.
19
%
r
a
a
a
a
a
y
j
i
i
p
ry
h
c
lta
w
wa
t
sk
g
a
c
a
en
l
on
ę
Cy
ot
t
Li
ze
M
A

Po
ow
W
ow
C
Es
ł
ł
S
S
Przy ocenie tej relacji, jako miernika otwartości gospodarki na świat, na tle innych krajów
należy ponadto brać pod uwagę naturalną, z reguły odwrotną, zależność pomiędzy wielkością
kraju i jego gospodarki a stopniem jej otwartości. Zależność taką potwierdza porównanie
Polski z innymi, nawet znacznie wyżej rozwiniętymi krajami członkowskimi UE, takimi jak
Francja, Włochy czy Hiszpania (vide wykres poniżej).
Wykres 18 Relacja obrotów do PKB w wybranych krajach UE.
2006 śr. UE-15
90,0
80,0
70,0
60,0
50,0
40,0
30,0
20,0
10,0
0,0
Niemcy Hiszpania Francja Włochy Wlk. Polska
Brytania
1996 2001 2006
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
W tym kontekście warto odnotować, że w wyniku wyraz
nej aktywizacji polskich obrotów
handlowych w latach 2001-2006 polska gospodarka pod względem otwartości na świat
zbliżyła się, a następnie przekroczyła średni poziom tej relacji w starych krajach
członkowskich.
Dynamiczny wzrost otwartości polskiej gospodarki na świat miał niewątpliwie znaczący,
korzystny wpływ na proces jej transformacji i unowocześnienia. Po pierwsze,
w konsekwencji otwarcia naszego rynku wzrosła konkurencja, co przyniosło zahamowanie
wzrostu, a nawet spadek cen, bardziej racjonalną alokację środków i w efekcie wzrost
wydajności. Po drugie nastąpił napływ do Polski nowych technologii, co przyśpieszyło
modernizację polskiego przemysłu i zwiększyło konkurencyjność polskich wyrobów na
rynkach międzynarodowych. I po trzecie otwartość handlowa wpłynęła w dużej mierze na
wzrost inwestycji i na promocję Polski jako kraju dla lokowania BIZ.
Oddziaływanie powyższych czynników wzmocniło impulsy rozwojowe polskiej gospodarki
i w znacznym stopniu przełożyło się na obserwowane w ostatnich latach przyspieszenie
tempa wzrostu PKB. Stwarza zarazem szanse na utrzymanie podobnego tempa wzrostu
w najbliższych latach i tym samym na stopniowe zmniejszenie dystansu w stosunku do wyżej
rozwiniętych krajów członkowskich.
Wykres 19 PKB per capita (PPS) w Polsce na tle średniego poziomu dla UE-15 i UE 27
30000
26300
23500
25000
22600
19700
20000
EU-15
15000 EU-27
12400
9400 Polska
10000
5000
0
2001 2006
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
20
%
Proces zmniejszania dystansu jaki dzieli Polskę od krajów UE-15 nie zakończy się w ciągu
kilku najbliższych lat. Jest to proces dłuższy, a okres zrównywania poziomu rozwoju
gospodarczego będzie różny dla poszczególnych krajów. Nawet dwukrotnie szybsze tempo
wzrostu PKB per capita z uwagi na znacznie niższą bazę odniesienia nie pozwoli na szybkie
osiągnięcie zrównoważonego i trwałego rozwoju gospodarczego i społecznego oraz wyższych
standardów życia.
2.1. Dynamika polskiego eksportu towarowego w okresie 2001-2006
Polski eksport towarów w okresie ostatnich 6 lat w cenach bieżących (w EUR) wzrósł
z poziomu 34,4 mld EUR w roku 2001 do 88 mld EUR w roku 2006. Średnie tempo wzrostu
wyniosło zatem 25,9%.
W kilku latach poprzedzających akcesję tj. w latach 2001-2003 średnie tempo jego wzrostu
wyniosło 12,8%, a w dotychczasowym okresie członkostwa uległo przyspieszeniu do 28,3%.
Najbardziej dynamicznie rozwijał się polski eksport do 9 nowych krajów UE. Średnie tempo
jego wzrostu w okresie 3 lat przed akcesją wyniosło 19,1% (podczas kiedy do UE-15 12%, a
na pozostałe rynki 12,1%). 3 lata poakcesyjne przyniosły wzrost eksportu średnio
o 37,3% do krajów UE-9, 23,8% do UE-15 i aż 39% na pozostałe rynki. Paradoksalnie
dynamiczny wzrost eksportu na rynki pozaunijne był w dużej mierze też efektem akcesji.
Szczegóły w poniższych tabelach i na wykresach.
Tabela 13 Polski eksport w latach 2000-2006 w mln EUR
Śr.tempo wzrostu
Dynamika %
2000 2003 2006 eksportu %
2001-2003 2004-2006 2001-2003 2004-2006
Świat 34373,4 47526,0 87926,0 138,3 185,0 12,8 28,3
UE-15 24037,3 32671,4 55976,7 135,9 171,3 12,0 23,8
UE-9 3630,3 5711,2 12102,3 157,3 211,9 19,1 37,3
UNIA EUROPEJSKA 27667,6 38382,6 68079,0 138,7 177,4 12,9 25,8
Pozostałe 6705,8 9143,4 19847,0 136,4 217,1 12,1 39,0
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
Wykres 20 Dynamika wzrostu eksportu w EUR w %
160,0
140,0
120,0
100,0
UE-15
80,0
UE-9
Pozostałe
60,0
Świat
40,0
20,0
0,0
2001 2002 2003 2004 2005 2006
y
ródło: DAP MG na podstawie danych Eurostat
Jak widać na powyższych wykresach dynamicznemu wzrostowi eksportu w latach 2001-2005
towarzyszyła systematyczna redukcja deficytu wymiany. Odwrócenie tej korzystnej tendencji
w 2006 r. nastąpiło w związku z znaczącym wzrostem deficytu w obrotach
z krajami pozaunijnymi, a zwłaszcza z Chinami i z Rosją. Bardziej szczegółowe omówienie
tego tematu w dalszej części opracowania.
21
2.2. Zmiany eksportu netto i jego wpływ na wzrost PKB w okresie 2001-
2007
Skala wpływu eksportu netto towarów i usług na dynamikę realnego wzrostu PKB w okresie
przedakcesyjnym i w latach członkostwa podlegała znacznym wahaniom. Ilustrują to
poniższe tabele i wykresy.
Tabela 14 Zmiany eksportu netto na rynki unijne i pozaunijne w latach 2000-2006 w mln EUR
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Świat -18711,2 -15839,7 -14890,9 -12827,4 -11656,4 -9746,2 -12858,2
UE-15 -8355,9 -6492,3 -6094,8 -4110,1 -2262,5 +396,4 +1242,8
UE-9 -388,5 -16,5 +511,0 +828,7 +862,7 +1611,4 +3272,9
UNIA EUROPEJSKA -8744,4 -6508,8 -5583,8 -3281,4 -1399,8 +2007,7 +4515,7
Pozostałe -9966,8 -9330,9 -9307,1 -9546,0 -10256,6 -11753,9 -17373,9
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
Wykres 21 Zmiany eksportu netto na wybrane obszary w mln EUR
2001 2002 2003 2004 2005 2006
5 000
0
-5 000
-10 000
-15 000
-20 000
SWIAT UE-9 UE-15 Pozostałe
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
Wykres 22 Zmiany eksportu netto na wybrane rynki w mln EUR
2001 2002 2003 2004 2005 2006
5 000
0
-5 000
-10 000
-15 000
-20 000
SWIAT UE-24 ROSJA CHINY
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
22
Tabela 15 Dekompozycja PKB w latach 2001-2007
Kwartały
Q1 2001 1,4 1,1 0,3 -2,0 0,2 -2,3 -0,7 3,1 1,0 -2,4 2,4
Q2 2001 1,4 1,1 0,4 -2,7 -1,7 -0,9 -1,4 2,6 0,2 -2,3 1,2
Q3 2001 2,0 1,6 0,4 -3,0 -2,8 -0,3 -1,3 2,3 1,4 -0,7 1
Q4 2001 2,7 2,0 0,7 -4,5 -4,0 -0,5 -2,1 2,6 0,9 -2,0 0,5
Q1 2002 2,5 2,4 0,1 -2,5 -1,9 -0,6 0,0 0,6 -0,2 -0,8 0,6
Q2 2002 2,2 1,9 0,3 -1,1 -1,3 0,3 1,1 -0,2 2,0 2,2 0,9
Q3 2002 2,4 2,1 0,4 -1,1 -1,0 -0,2 1,2 0,7 1,8 1,2 1,9
Q4 2002 2,5 2,2 0,3 -1,1 -0,8 -0,3 1,3 0,9 1,6 0,6 2,2
Q1 2003 0,9 0,1 0,8 1,9 -0,4 2,3 2,8 -0,4 2,2 2,5 2,4
Q2 2003 2,5 1,8 0,7 0,0 -0,1 0,1 2,5 1,5 4,3 2,7 4,0
Q3 2003 2,5 1,5 1,0 0,2 0,3 -0,1 2,7 1,5 5,8 4,3 4,2
Q4 2003 2,6 1,7 0,0 0,4 0,2 0,2 3,0 1,7 4,3 2,5 4,7
Q1 2004 4,0 3,5 -0,4 3,0 0,6 2,4 7,1 -0,2 4,0 4,0 6,9
Q2 2004 4,3 3,5 -0,5 3,3 0,8 2,5 7,7 -1,7 6,5 8,2 6,0
Q3 2004 3,4 2,8 -0,4 2,5 0,9 1,6 6,0 -1,2 6,3 7,3 4,8
Q4 2004 1,9 1,6 0,3 1,9 2,1 -0,1 3,9 0,1 2,1 1,9 4,0
Q1 2005 1,6 0,9 0,7 -0,2 0,1 -0,3 1,4 1,0 1,3 0,4 2,4
Q2 2005 1,8 1,0 0,9 -2,0 0,6 -2,6 0,0 3,2 3,4 0,4 3,2
Q3 2005 2,4 1,6 0,8 0,1 1,1 -1,0 2,6 1,7 2,3 0,6 4,3
Q4 2005 2,7 1,4 1,2 2,8 2,5 0,2 5,5 -1,1 4,1 5,0 4,4
Q1 2006 4,8 3,6 1,2 0,5 0,9 -0,4 5,3 0,1 7,7 7,6 5,5
Q2 2006 3,7 3,1 0,7 1,6 2,3 -0,6 5,3 0,7 4,8 4,2 6,0
Q3 2006 4,0 3,5 0,5 2,9 3,3 -0,5 6,9 -0,6 5,5 6,2 6,3
Q4 2006 3,3 2,9 0,4 5,4 5,1 0,3 8,7 -2,0 3,8 5,8 6,6
Q1 2007 4,9 4,5 0,2 3,8 3,7 0,1 8,7 -1,2 4,8 6,0 7,2
Q2 2007 4,3 3,9 0,4 3,1 3,2 -0,1 7,4 -1,2 4,9 6,2 6,4
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
Wykres 23 Wpływ popytu krajowego i eksportu netto wzrost na PKB w latach 2001-2007
9
Popyt
krajowy
Eksport
netto
7
Produkt
krajowy
b tt
5
3
1
-1
-3
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
23
Spożycie ogółem
Spożycie indywidualne
Spożycie zbiorowe
Akumulacja brutto
Nakłady brutto na
środki trwałe
Przyrost rzeczowych
środków obrotowych
Popyt krajowy
Eksport netto
Eksport
Import
Produkt krajowy brutto
Q2
Q3
Q4
Q2
Q3
Q4
Q2
Q3
Q4
Q2
Q3
Q4
Q2
Q3
Q4
Q2
Q3
Q4
Q2
Q1 2001
Q1 2002
Q1 2003
Q1 2004
Q1 2005
Q1 2006
Q1 2007
Ożywienie procesu otwierania się polskiej gospodarki w okresie bezpośrednio
poprzedzającym akcesję oraz w okresie członkostwa nie przekładało się na podobny wzrost
pozytywnego wpływu salda wymiany handlowej na wzrost PKB. Jak wynika z powyższej
ilustracji liczbowej i graficznej, skala wpływu eksportu netto towarów i usług na realny
wzrost PKB w kolejnych kwartałach tego okresu podlegała dość znacznym wahaniom.
Okazały się one szczególnie widoczne w kwartałach poprzedzających akcesję i następujących
po akcesji. Po okresie relatywnie silnego dodatniego przełożenia eksportu netto na wzrost
PKB w okresie od drugiego do czwartego kwartału 2003 r. nastąpił okres ujemnego wpływu
tego czynnika na wzrost PKB w pierwszych trzech kwartałach 2004 r. Zjawisko to wg
generalnej oceny można wiązać głównie z dynamicznym wzrostem popytu krajowego
zarówno w okresie tuż przed akcesją jak i w pierwszych dwóch kwartałach po uzyskaniu
członkostwa. Natomiast mniejszy wpływ miały tu wahania dynamiki wolumenu eksportu,
zwłaszcza eksportu towarowego, co można po części tłumaczyć naturalnym zjawiskiem
relatywnie dłuższego czasu reakcji eksporterów na zmianę uwarunkowań zewnętrznych
związanych z akcesją.
Jak już wcześniej wspomniano, na wynikach polskiego handlu zagranicznego, zwłaszcza
w okresie po akcesji w znacznym stopniu zaważyły zmiany eksportu netto w obrotach
towarowych z rynkami pozaunijnymi, a głównie z Rosją i Chinami. Można oceniać, że
wyniki wymiany towarowej z tymi rynkami z punktu widzenia eksportu netto w okresie po
akcesji w decydującej mierze nie miały istotnego bezpośredniego związku z faktem uzyskania
przez Polskę statusu członkostwa w UE.
Pełniejszy obraz zmian eksportu netto w okresie przed i po akcesji w kontekście ich wpływu
na wzrost PKB, daje prezentacja zmian struktury geograficznej i przedmiotowej obrotów
towarowych w tym okresie zawarta w następnym rozdziale.
3. Ważniejsze zmiany struktury geograficznej i przedmiotowej
obrotów towarowych
Zmiany zachodzące w strukturze geograficznej i przedmiotowej polskiego handlu
towarowego w latach 2001-2006, tj. w okresie bezpośrednio poprzedzające akcesję oraz
w następującym po niej, miały charakter bardziej dynamiczny niż w porównywalnym okresie
poprzednim. Wraz ze znaczącym wzrostem relacji obrotów handlowych do PKB (z 51,8%
w 2001 r. do 81,5% w 2006 r.) nastąpiły także widoczne zmiany w ich strukturze.
3.1. Zmiany struktury geograficznej
Do najbardziej istotnych, jakościowych zmian w strukturze geograficznej obrotów
towarowych Polski należy zaliczyć przekształcenie w okresie 5 lat deficytu w handlu
z krajami UE-15 w wysokości -6,6 mld EUR w nadwyżkę na poziomie 1 mld EUR. W tym
samym czasie nadwyżka w obrotach z UE-9 wzrosła z 27 mln EUR do 3,4 mld EUR.
Dynamicznemu wzrostowi eksportu na rynki pozaunijne towarzyszył w latach 2001-2006
niemal dwukrotny wzrost deficytu wymiany do poziomu -17,2 mld EUR. Zdecydowanie
największy wpływ na skalę tego deficytu miały obroty z Rosją i Chinami. Wzrost deficytu
tylko z tymi dwoma krajami, w ostatnich 3 latach w całości zniwelował wzrost nadwyżki
z krajami UE-24. Szczegółowe dane o zmianach struktury geograficznej obrotów
przedstawiają poniższe tabela i wykresy (w tabeli dla porównań przyjęto liczenie obrotów dla
UE-24 od 2001 r.). Wzrost deficytu w handlu z Rosją był prawie w całości spowodowany
rekordowo wysokimi cenami surowców energetycznych, których głównym dostawcą do
Polski jest właśnie ten rynek. Szczegóły w dalszej części opracowania.
24
Natomiast wzrost deficytu obrotów z Chinami należy tłumaczyć w znacznej mierze
konkurencyjnością cenową chińskich towarów, z którą z uwagi na niskie koszty pracy w
Chinach nie tylko Polska, ale praktycznie cały świat nie jest w stanie konkurować.
Szczegółowe dane o strukturze geograficznej obrotów w roku 2006 w odniesieniu do lat 2004
i 2001 przedstawiono w poniżej tabeli i na wykresach.
Tabela 16 Struktura geograficzna obrotów towarowych Polski w okresie 2001-2006
2001 2004 2006
Eksport Import Saldo Eksport Import Saldo Eksport Import Saldo
SWIAT 40374,7 56222,7 -15848,0 59698,0 71354,3 -11656,3 87925,9 100784,1 -12858,2
UE-24 32414,9 38957,7 -6542,8 47231,7 48669,1 -1437,4 68079,0 63692,6 4386,4
UE-15 27942,0 34511,7 -6569,7 40185,7 42537,0 -2351,4 55976,7 54973,3 1003,4
NIEMCY 13887,0 13479,1 407,9 17909,1 17397,2 511,9 23869,7 24201,7 -332,0
FRANCJA 2185,4 3825,5 -1640,1 3602,9 4794,7 -1191,9 5485,8 5531,2 -45,3
WIELKA BRYTANIA 2010,9 2337,4 -326,5 3228,8 2367,8 861,0 5020,9 2891,3 2129,6
WA
OCHY 2174,0 4637,6 -2463,6 3646,8 5618,6 -1971,8 5751,1 6848,0 -1096,9
UE-9 4472,9 4446,0 26,9 7046,0 6132,1 914,0 12102,3 8719,3 3383,0
REPUBLIKA CZESKA 1602,4 1944,2 -341,9 2580,9 2582,3 -1,4 4872,7 3517,1 1355,6
W
GRY 845,6 889,4 -43,8 1532,7 1346,4 186,3 2672,1 2164,3 507,8
SA
OWACJA 577,7 845,6 -267,9 1065,8 1175,2 -109,3 1838,8 1781,9 56,9
Pozostałe 7959,8 17265,0 -9305,2 12466,3 22685,2 -10219,0 19846,9 37091,5 -17244,6
JAPONIA 73,0 1102,6 -1029,6 138,5 1385,7 -1247,3 152,0 1665,3 -1513,3
USA 952,2 1887,6 -935,4 1436,7 1712,8 -276,1 1682,4 2222,8 -540,4
CHINY 203,2 1812,6 -1609,4 448,8 3287,2 -2838,4 606,9 6169,1 -5562,2
ROSJA 1184,8 4961,5 -3776,7 2299,5 5165,7 -2866,2 3760,6 9739,0 -5978,4
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
Wykres 24 Saldo obrotów towarowych Polski z wybranymi rynkami w roku 2006 na tle roku 2001
10000
UE-24
5000
0
-5000
Chiny i Rosja
UE-24
-10000
Pozostałe
Chiny i Rosja
SWIAT
-15000
SWIAT
Pozostałe
-20000
2001 2006
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
Efekty akcesji tuż po wstąpieniu do UE odnotowano w dynamice obrotów, zwłaszcza po
stronie eksportu do krajów pozaunijnych, co obrazują poniższe wykresy
25
Wykres 25 Dynamika eksportu na wybrane rynki
210,0
200,0
190,0
180,0
170,0
160,0
SWIAT
UE-24
150,0 CN - CHINY
RU - ROSJA
Pozostałe
140,0
130,0
120,0
110,0
100,0
90,0
2001 2002 2003 2004 2005 2006
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
Wykres 26 Dynamika importu z wybranych rynków
150,0
140,0
130,0
SWIAT
UE-24
120,0 CN - CHINY
RU - ROSJA
Pozostałe
110,0
100,0
90,0
2001 2002 2003 2004 2005 2006
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
3.2. Zmiany struktury przedmiotowej eksportu w latach 2001  2006 na
rynkach unijnych i pozaunijnych
Udział starych rynków unijnych (UE-15) w polskim eksporcie w okresie minionych 6 lat
znacznie się obniżył, przy czym obniżka ta okazała się szczególnie wyraz
na w minionych
trzech latach po akcesji (spadek z blisko 70% w roku 2000 do 68,8% w roku 2003 i do 63,7%
w roku 2006). Spadek udziału rynków poszerzonej UE, tj. UE 24 (rozpatrywany tu
26
w umownym układzie porównywalnym w odniesieniu do statusu nowych członków w roku
2000) był nieco mniejszy (z blisko 80,5% w 2000 r. do 77,4% w roku 2006), przy czym
spadek ten odnotowano dopiero w minionych trzech latach po akcesji. Równocześnie
odpowiednio zwiększył się w tym czasie udział rynków spoza rozszerzonej UE 25. (z 19,5%
w roku 2000 do 22,6% w roku 2006).
Mimo zmniejszenia udziału rynków unijnych w ogólnym eksporcie Polski,
w analizowanym okresie trzech lat przed akcesją i dalszych trzech lat polskiego
członkostwa można mówić o poprawie struktury przedmiotowej eksportu na te rynki.
Miernikiem tej poprawy, a zarazem wykładnikiem wzrostu konkurencyjności polskiej
gospodarki i jej potencjału wzrostowego jest wzrost udziału wyrobów relatywnie najwyżej
przetworzonych, czyli wyrobów elektromaszynowych.
Udział tej grupy wyrobów obejmującej: maszyny i urządzenia mechaniczne i elektryczne
(sekcja XVI); pojazdy (sekcja XVII); oraz przyrządy, narzędzia i aparatura pomiarowa
(sekcja XVIII) w ogólnym polskim eksporcie zwiększył się z 35,1% w roku 2000 do 39,3%
w roku 2003 i do 41,7% w roku 2006. Zdecydowana większość tych wyrobów była
kierowana na rynki starych krajów unijnych, a ich eksport na te rynki zwiększył się z 26,2%
w roku 2000 do 29,6% w roku 2003, a następnie obniżył się do 28,6% w roku 2006.
Udział nowych 9 krajów unijnych w ogólnym eksporcie wspomnianych wyrobów, jakkolwiek
stosunkowo niewielki w wymiarze bezwzględnym, zwiększył się w tym czasie jeszcze
bardziej dynamicznie (z 2,4% do 3,8%).
Równocześnie znacząco zwiększył się udział rynków pozaunijnych w eksporcie wyrobów tej
grupy (z 6,6% w roku 2000 do 6,9% w roku 2004 i do 9,3% w roku 2006).
Negatywny wyjątek w tej grupie krajów stanowił tu jednak rynek chiński, którego udział
w ogólnym polskim eksporcie wyrobów elektromaszynowych w minionych 6 latach wzrósł
jedynie nieznacznie (z 0,06 % do 0,12 %), podczas gdy równocześnie zwiększył się udział
tego rynku w eksporcie wyrobów nisko przetworzonych, głównie miedzi (z 0,15% do 0,32%).
Szczegółową ilustrację zmian struktury polskiego eksportu w przekroju grup towarów oraz
rynków za okres 2000-2006 zawarto w poniższych tabelach.
27
Tabela 17 Eksport w przekroju głównych grup rynków i towarów (eksport ogółem = 100)
2000 2003 2006
mln EUR Udział w % mln EUR Udział w % mln EUR Udział w %
SWIAT 34 382,63 47 511,09 87 925,91
100,00 100,00 100,00
UE-15 24 037,30 32 671,42 55 976,65
69,91 68,77 63,66
UE-9 3 630,31 5 711,17 12 102,31
10,56 12,02 13,76
RAZEM
Pozostałe 6 715,02 9 128,50 19 846,94
19,53 19,21 22,57
CHINY 106,28 224,11 606,91
0,31 0,47 0,69
ROSJA 940,04 1 341,48 3 760,62
2,73 2,82 4,28
2 885,07 4 010,44 8 577,38
SWIAT 8,39 8,44 9,76
1 399,86 2 049,20 4 977,89
UE-15 4,07 4,31 5,66
Artykuły rolno- UE-9 1,27 1,25 1,83
437,79 594,10 1 611,64
1 047,43 1 367,14 1 987,85
spożywcze Pozostałe 3,05 2,88 2,26
6,12 6,14 22,87
CHINY 0,02 0,01 0,03
256,89 317,79 433,76
ROSJA 0,75 0,67 0,49
1 920,77 2 190,47 4 239,37
SWIAT 5,59 4,61 4,82
1 344,94 1 408,75 2 323,34
UE-15 3,91 2,97 2,64
Produkty 325,80 547,50 1 252,30
UE-9 0,95 1,15 1,42
250,03 234,23 663,73
mineralne Pozostałe 0,73 0,49 0,75
0,01 1,63 13,81
CHINY 0,00 0,00 0,02
2,86 5,52 18,17
ROSJA 0,01 0,01 0,02
3 392,62 4 972,35 9 874,39
SWIAT 9,87 10,47 11,23
1 833,75 2 698,98 5 146,33
UE-15 5,33 5,68 5,85
Wyroby
683,82 1 026,70 1 872,14
UE-9 1,99 2,16 2,13
przemysłu
875,05 1 246,67 2 855,92
Pozostałe 2,55 2,62 3,25
chemicznego
24,03 57,57 142,73
CHINY 0,07 0,12 0,16
172,55 267,82 835,92
ROSJA 0,50 0,56 0,95
272,17 394,18 355,81
SWIAT 0,79 0,83 0,40
237,43 337,18 271,14
UE-15 0,69 0,71 0,31
Skóry i wyroby 19,72 36,76 39,87
UE-9 0,06 0,08 0,05
15,02 20,24 44,80
z nich Pozostałe 0,04 0,04 0,05
0,04 0,15 0,98
CHINY 0,00 0,00 0,00
2,21 1,33 8,32
ROSJA 0,01 0,00 0,01
2 385,55 3 395,66 4 883,74
SWIAT 6,94 7,15 5,55
Wyroby
1 633,40 2 180,76 2 959,01
UE-15 4,75 4,59 3,37
przemysłu 321,06 475,22 625,68
UE-9 0,93 1,00 0,71
431,08 739,68 1 299,04
drzewno- Pozostałe 1,25 1,56 1,48
2,23 12,41 12,41
papierniczego CHINY 0,01 0,03 0,01
107,63 218,80 429,29
ROSJA 0,31 0,46 0,49
3 292,32 3 232,29 3 492,48
SWIAT 9,58 6,80 3,97
2 748,95 2 596,14 2 442,45
UE-15 8,00 5,46 2,78
Wyroby
172,63 266,51 408,68
UE-9 0,50 0,56 0,46
przemysłu
370,73 369,65 641,34
Pozostałe 1,08 0,78 0,73
lekkiego
0,83 0,73 2,87
CHINY 0,00 0,00 0,00
76,42 51,50 192,99
ROSJA 0,22 0,11 0,22
986,60 1 369,80 2 501,94
SWIAT 2,87 2,88 2,85
671,31 806,60 1 456,05
UE-15 1,95 1,70 1,66
Wyroby 89,99 190,33 364,04
UE-9 0,26 0,40 0,41
225,29 372,87 681,85
ceramiczne Pozostałe 0,66 0,78 0,78
0,27 3,98 8,78
CHINY 0,00 0,01 0,01
43,23 79,56 155,71
ROSJA 0,13 0,17 0,18
4 377,14 5 386,13 11 522,43
SWIAT 12,73 11,34 13,10
3 021,73 3 575,47 7 021,11
UE-15 8,79 7,53 7,99
Wyroby 551,42 868,17 1 898,61
UE-9 1,60 1,83 2,16
803,99 942,50 2 602,71
metalurgiczne Pozostałe 2,34 1,98 2,96
50,72 88,01 284,03
CHINY 0,15 0,19 0,32
53,12 80,64 386,32
ROSJA 0,15 0,17 0,44
12 084,40 18 658,00 36 655,14
SWIAT 35,15 39,27 41,69
Wyroby
9 011,47 14 081,33 25 176,31
UE-15 26,21 29,64 28,63
przemysłu 817,21 1 306,41 3 334,54
UE-9 2,38 2,75 3,79
2 255,72 3 270,26 8 144,28
elektro- Pozostałe 6,56 6,88 9,26
21,67 52,89 109,74
maszynowego CHINY 0,06 0,11 0,12
178,47 262,04 1 141,95
ROSJA 0,52 0,55 1,30
2 785,99 3 901,76 5 823,24
SWIAT 8,10 8,21 6,62
2 134,45 2 937,01 4 203,01
UE-15 6,21 6,18 4,78
Wyroby różne 210,87 399,49 694,81
UE-9 0,61 0,84 0,79
440,67 565,27 925,42
i pozostałe Pozostałe 1,28 1,19 1,05
0,35 0,59 8,69
CHINY 0,00 0,00 0,01
46,67 56,47 158,19
ROSJA 0,14 0,12 0,18
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
28
Tabela 18 Eksport i jego struktura geograficzna w grupach towarowych (eksport w danej grupie towarowej =
100)
2000 2003 2006
mln EUR Udział w % mln EUR Udział w % mln EUR Udział w %
SWIAT 34 382,6 47 511,1 87 925,9
100,0 100,0 100,0
UE-15 24 037,3 32 671,4 55 976,7
69,9 68,8 63,7
UE-9 3 630,3 5 711,2 12 102,3
10,6 12,0 13,8
RAZEM
Pozostałe 6 715,0 9 128,5 19 846,9
19,5 19,2 22,6
CHINY 106,3 224,1 606,9
0,3 0,5 0,7
ROSJA 940,0 1 341,5 3 760,6
2,7 2,8 4,3
2 885,1 4 010,4 8 577,4
SWIAT 100,0 100,0 100,0
1 399,9 2 049,2 4 977,9
UE-15 48,5 51,1 58,0
Artykuły
437,8 594,1 1 611,6
UE-9 15,2 14,8 18,8
rolno-
1 047,4 1 367,1 1 987,8
Pozostałe 36,3 34,1 23,2
spożywcze
6,1 6,1 22,9
CHINY 0,2 0,2 0,3
256,9 317,8 433,8
ROSJA 8,9 7,9 5,1
1 920,8 2 190,5 4 239,4
SWIAT 100,0 100,0 100,0
1 344,9 1 408,7 2 323,3
UE-15 70,0 64,3 54,8
Produkty 325,8 547,5 1 252,3
UE-9 17,0 25,0 29,5
250,0 234,2 663,7
mineralne Pozostałe 13,0 10,7 15,7
0,0 1,6 13,8
CHINY 0,0 0,1 0,3
2,9 5,5 18,2
ROSJA 0,1 0,3 0,4
3 392,6 4 972,4 9 874,4
SWIAT 100,0 100,0 100,0
1 833,7 2 699,0 5 146,3
UE-15 54,1 54,3 52,1
Wyroby
683,8 1 026,7 1 872,1
UE-9 20,2 20,6 19,0
przemysłu
875,1 1 246,7 2 855,9
Pozostałe 25,8 25,1 28,9
chemicznego
24,0 57,6 142,7
CHINY 0,7 1,2 1,4
172,5 267,8 835,9
ROSJA 5,1 5,4 8,5
272,2 394,2 355,8
SWIAT 100,0 100,0 100,0
237,4 337,2 271,1
UE-15 87,2 85,5 76,2
Skóry i 19,7 36,8 39,9
UE-9 7,2 9,3 11,2
15,0 20,2 44,8
wyroby z nich Pozostałe 5,5 5,1 12,6
0,0 0,1 1,0
CHINY 0,0 0,0 0,3
2,2 1,3 8,3
ROSJA 0,8 0,3 2,3
2 385,5 3 395,7 4 883,7
SWIAT 100,0 100,0 100,0
Wyroby
1 633,4 2 180,8 2 959,0
UE-15 68,5 64,2 60,6
przemysłu 321,1 475,2 625,7
UE-9 13,5 14,0 12,8
431,1 739,7 1 299,0
drzewno- Pozostałe 18,1 21,8 26,6
2,2 12,4 12,4
papierniczego CHINY 0,1 0,4 0,3
107,6 218,8 429,3
ROSJA 4,5 6,4 8,8
3 292,3 3 232,3 3 492,5
SWIAT 100,0 100,0 100,0
2 749,0 2 596,1 2 442,5
UE-15 83,5 80,3 69,9
Wyroby
172,6 266,5 408,7
UE-9 5,2 8,2 11,7
przemysłu
370,7 369,6 641,3
Pozostałe 11,3 11,4 18,4
lekkiego
0,8 0,7 2,9
CHINY 0,0 0,0 0,1
76,4 51,5 193,0
ROSJA 2,3 1,6 5,5
986,6 1 369,8 2 501,9
SWIAT 100,0 100,0 100,0
671,3 806,6 1 456,1
UE-15 68,0 58,9 58,2
Wyroby 90,0 190,3 364,0
UE-9 9,1 13,9 14,6
225,3 372,9 681,9
ceramiczne Pozostałe 22,8 27,2 27,3
0,3 4,0 8,8
CHINY 0,0 0,3 0,4
43,2 79,6 155,7
ROSJA 4,4 5,8 6,2
4 377,1 5 386,1 11 522,4
SWIAT 100,0 100,0 100,0
3 021,7 3 575,5 7 021,1
UE-15 69,0 66,4 60,9
Wyroby 551,4 868,2 1 898,6
UE-9 12,6 16,1 16,5
804,0 942,5 2 602,7
metalurgiczne Pozostałe 18,4 17,5 22,6
50,7 88,0 284,0
CHINY 1,2 1,6 2,5
53,1 80,6 386,3
ROSJA 1,2 1,5 3,4
12 084,4 18 658,0 36 655,1
SWIAT 100,0 100,0 100,0
Wyroby
9 011,5 14 081,3 25 176,3
UE-15 74,6 75,5 68,7
przemysłu 817,2 1 306,4 3 334,5
UE-9 6,8 7,0 9,1
2 255,7 3 270,3 8 144,3
elektro- Pozostałe 18,7 17,5 22,2
21,7 52,9 109,7
CHINY 0,2 0,3 0,3
maszynowego
178,5 262,0 1 142,0
ROSJA 1,5 1,4 3,1
2 786,0 3 901,8 5 823,2
SWIAT 100,0 100,0 100,0
2 134,5 2 937,0 4 203,0
UE-15 76,6 75,3 72,2
Wyroby różne 210,9 399,5 694,8
UE-9 7,6 10,2 11,9
440,7 565,3 925,4
i pozostałe Pozostałe 15,8 14,5 15,9
0,4 0,6 8,7
CHINY 0,0 0,0 0,1
46,7 56,5 158,2
ROSJA 1,7 1,4 2,7
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
29
Tabela 19 Eksport i jego struktura towarowa w grupach rynków w latach 2000, 2003 i 2006 (dana grupa
rynków = 100)
2000 2003 2006
Wartość Udział Wartość Udział Wartość Udział
SWIAT 34 382,6 47 511,1 87 925,9
100,0 100,0 100,0
UE-15 24 037,3 32 671,4 55 976,7
100,0 100,0 100,0
UE-9 3 630,3 5 711,2 12 102,3
100,0 100,0 100,0
RAZEM
Pozostałe 6 715,0 9 128,5 19 846,9
100,0 100,0 100,0
CHINY 106,3 224,1 606,9
100,0 100,0 100,0
ROSJA 940,0 1 341,5 3 760,6
100,0 100,0 100,0
2 885,1 4 010,4 8 577,4
SWIAT 8,4 8,4 9,8
1 399,9 2 049,2 4 977,9
UE-15 5,8 6,3 8,9
Artykuły
437,8 594,1 1 611,6
UE-9 12,1 10,4 13,3
rolno-
1 047,4 1 367,1 1 987,8
Pozostałe 15,6 15,0 10,0
spożywcze
6,1 6,1 22,9
CHINY 5,8 2,7 3,8
256,9 317,8 433,8
ROSJA 27,3 23,7 11,5
1 920,8 2 190,5 4 239,4
SWIAT 5,6 4,6 4,8
1 344,9 1 408,7 2 323,3
UE-15 5,6 4,3 4,2
Produkty 325,8 547,5 1 252,3
UE-9 9,0 9,6 10,3
250,0 234,2 663,7
mineralne Pozostałe 3,7 2,6 3,3
0,0 1,6 13,8
CHINY 0,0 0,7 2,3
2,9 5,5 18,2
ROSJA 0,3 0,4 0,5
3 392,6 4 972,4 9 874,4
SWIAT 9,9 10,5 11,2
1 833,7 2 699,0 5 146,3
UE-15 7,6 8,3 9,2
Wyroby
683,8 1 026,7 1 872,1
UE-9 18,8 18,0 15,5
przemysłu
875,1 1 246,7 2 855,9
Pozostałe 13,0 13,7 14,4
chemicznego
24,0 57,6 142,7
CHINY 22,6 25,7 23,5
172,5 267,8 835,9
ROSJA 18,4 20,0 22,2
272,2 394,2 355,8
SWIAT 0,8 0,8 0,4
237,4 337,2 271,1
UE-15 1,0 1,0 0,5
Skóry i 19,7 36,8 39,9
UE-9 0,5 0,6 0,3
15,0 20,2 44,8
wyroby z nich Pozostałe 0,2 0,2 0,2
0,0 0,1 1,0
CHINY 0,0 0,1 0,2
2,2 1,3 8,3
ROSJA 0,2 0,1 0,2
2 385,5 3 395,7 4 883,7
SWIAT 6,9 7,1 5,6
Wyroby
1 633,4 2 180,8 2 959,0
UE-15 6,8 6,7 5,3
przemysłu 321,1 475,2 625,7
UE-9 8,8 8,3 5,2
431,1 739,7 1 299,0
drzewno- Pozostałe 6,4 8,1 6,5
2,2 12,4 12,4
papierniczego CHINY 2,1 5,5 2,0
107,6 218,8 429,3
ROSJA 11,4 16,3 11,4
3 292,3 3 232,3 3 492,5
SWIAT 9,6 6,8 4,0
2 749,0 2 596,1 2 442,5
UE-15 11,4 7,9 4,4
Wyroby
172,6 266,5 408,7
UE-9 4,8 4,7 3,4
przemysłu
370,7 369,6 641,3
Pozostałe 5,5 4,0 3,2
lekkiego
0,8 0,7 2,9
CHINY 0,8 0,3 0,5
76,4 51,5 193,0
ROSJA 8,1 3,8 5,1
986,6 1 369,8 2 501,9
SWIAT 2,9 2,9 2,8
671,3 806,6 1 456,1
UE-15 2,8 2,5 2,6
Wyroby 90,0 190,3 364,0
UE-9 2,5 3,3 3,0
225,3 372,9 681,9
ceramiczne Pozostałe 3,4 4,1 3,4
0,3 4,0 8,8
CHINY 0,3 1,8 1,4
43,2 79,6 155,7
ROSJA 4,6 5,9 4,1
4 377,1 5 386,1 11 522,4
SWIAT 12,7 11,3 13,1
3 021,7 3 575,5 7 021,1
UE-15 12,6 10,9 12,5
Wyroby 551,4 868,2 1 898,6
UE-9 15,2 15,2 15,7
804,0 942,5 2 602,7
metalurgiczne Pozostałe 12,0 10,3 13,1
50,7 88,0 284,0
CHINY 47,7 39,3 46,8
53,1 80,6 386,3
ROSJA 5,7 6,0 10,3
12 084,4 18 658,0 36 655,1
SWIAT 35,1 39,3 41,7
Wyroby
9 011,5 14 081,3 25 176,3
UE-15 37,5 43,1 45,0
przemysłu 817,2 1 306,4 3 334,5
UE-9 22,5 22,9 27,6
2 255,7 3 270,3 8 144,3
elektro- Pozostałe 33,6 35,8 41,0
21,7 52,9 109,7
CHINY 20,4 23,6 18,1
maszynowego
178,5 262,0 1 142,0
ROSJA 19,0 19,5 30,4
2 786,0 3 901,8 5 823,2
SWIAT 8,1 8,2 6,6
2 134,5 2 937,0 4 203,0
UE-15 8,9 9,0 7,5
Wyroby różne 210,9 399,5 694,8
UE-9 5,8 7,0 5,7
440,7 565,3 925,4
i pozostałe Pozostałe 6,6 6,2 4,7
0,4 0,6 8,7
CHINY 0,3 0,3 1,4
46,7 56,5 158,2
ROSJA 5,0 4,2 4,2
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
30
Korzystne zmiany struktury przedmiotowej polskiego eksportu w minionych 6 latach znajdują
odzwierciedlenie m.in. w ewolucji listy głównych pozycji towarowych (klasyfikowanych na
poziomie 4-cyfrowych kodów CN). Wśród 15 czołowych pozycji towarowych w polskim
eksporcie notowanych w roku 2006 zdecydowana większość to relatywnie najwyżej
przetworzone wyroby elektromaszynowe, meble oraz opony samochodowe. W ostatnich
6 latach udział tych wyrobów w łącznym eksporcie z reguły ulegał zwiększeniu, a ich pozycja
na liście czołowej "piętnastki" została utrwalona. W ostatnich kilku latach polską
specjalnością eksportową okazały samochody osobowe oraz części i akcesoria do tych
pojazdów. Udział tych dwóch towarów oraz aparatury odbiorczej dla telewizji wzrósł
w okresie 2000-2006 o niemal 5 pkt. proc. Ewolucję listy 15 towarów dominujących
w polskim eksporcie w latach 2000-2006 ilustruje poniższa tabela.
Tabela 20 Towary dominujące w polskim eksporcie w latach 2006, 2003, 2000
2003 2000
2006
Kod
opis
poz udział poz udział
poz udział
cn
mln EUR mln EUR mln EUR
ycja % ycja % ycja %
razem eksport 87 925,9 100,0 47 511,1 100,0 34 382,6 100,0
8703 Pojazdy samochodowe do przewozu osób 5 631,1 1 6,4 1 990,0 1 4,2 1 592,7 1 4,6
8708 Części i akcesoria do pojazdów samochodowych 3 787,7 2 4,3 1 913,0 3 4,0 816,1 6 2,4
8408 Silniki spalinowe tłokowe z zapłonem samoczy 2 854,6 3 3,2 1 865,5 5 3,9 1 191,7 2 3,5
9401 Meble do siedzenia nawet przekształcalne w mi 2 787,5 4 3,2 1 895,0 4 4,0 1 145,3 3 3,3
8528 Aparatura odbiorcza dla telewizji 2 723,4 5 3,1 983,7 8 2,1 692,0 8 2,0
8544 Drut izolowany, kable i pozost. izolowane przew 2 092,0 6 2,4 1 056,9 7 2,2 675,9 9 2,0
8901 Liniowce pasażerskie, łodzie wycieczkowe, prom 2 035,4 7 2,3 1 967,8 2 4,1 900,4 5 2,6
9403 Meble nie objęte poz.9401 i 9402 i ich cz ęści 1 931,9 8 2,2 1 378,9 6 2,9 1 139,5 4 3,3
7403 Miedz
rafinowana i stopy miedzi, nieobrobione plasty 1 562,9 9 1,8 482,5 12 1,4
7308 Konstrukcje i części konstrukcji (np. mosty i części m 1 159,7 10 1,3 617,5 10 1,3 395,4 15 1,1
2710 Oleje ropy naftowej i z minerałów bitumicznych, nie s 1 133,7 11 1,3 397,7 14 1,2
2701 Węgiel; brykiety i podobne paliwa stałe wytwarzane z 1 025,5 12 1,2 661,1 9 1,4 800,9 7 2,3
8704 Pojazdy samochodowe do transportu towaroweg 949,2 13 1,1 485,4 11 1,4
4011 O pony pneumatyczne, nowe, gumowe 907,6 14 1,0 500,0 11 1,1
2704 Koks i półkoks, z węgla, węgla brunatnego (lignitu) lub 902,7 15 1,0 474,0 12 1,0 285,6 17 0,8
razem towary przetworzone z powyższej listy 25 700,4 30,5 13 550,7 28,5 8 639,1 25,1
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
Uwagi:
1. Towary uszeregowano wg kolejności zajmowanej na liście dominujących towarów w polskim eksporcie
w 2006 r.
2. Puste komórki w wierszach niektórych towarów oznaczają, że towar nie mieścił się w danym roku w grupie 15
głównych towarów eksportowych.
3. Na szarym tle towary wyżej przetworzone
3.3. Zmiany struktury przedmiotowej i geograficznej importu w latach 2000-
2006
Po naszej akcesji do UE odnotowano spadek udziału krajów UE-15 w imporcie z poziomu ponad
61% w latach 2000 i 2003 do 54,6% w r. 2006. Szczegółową strukturę importu do Polski
w latach 2000-2006 przedstawiono tabel nr 21.
31
Tabela 21 Import i jego struktura w latach 2000, 2003 i 2006
2000 2003 2006
mln EUR Udział w % mln EUR Udział w % mln EUR Udział w %
SWIAT 53 121,86 60 287,76 100 784,13
100,00 100,00 100,00
UE-15 32 494,44 36 862,48 54 973,25
61,17 61,14 54,55
UE-9 3 967,91 4 832,07 8 719,34
7,47 8,02 8,65
RAZEM
Pozostałe 16 659,51 18 593,20 37 091,53
31,36 30,84 36,80
CHINY 1 499,83 2 563,27 6 169,15
2,82 4,25 6,12
ROSJA 5 015,26 4 614,08 9 739,01
9,44 7,65 9,66
3 452,19 3 556,94 6 486,22
SWIAT 6,50 5,90 6,44
1 760,72 1 853,03 3 484,84
UE-15 3,31 3,07 3,46
Artykuły
366,05 329,98 598,52
UE-9 0,69 0,55 0,59
rolno-
1 325,42 1 373,93 2 402,86
Pozostałe 2,50 2,28 2,38
spożywcze
129,66 174,76 194,12
CHINY 0,24 0,29 0,19
66,54 32,66 49,96
ROSJA 0,13 0,05 0,05
6 363,65 6 046,98 11 480,72
SWIAT 11,98 10,03 11,39
780,85 574,10 1 598,39
UE-15 1,47 0,95 1,59
Produkty 444,95 396,75 819,37
UE-9 0,84 0,66 0,81
5 137,85 5 076,13 9 062,96
mineralne Pozostałe 9,67 8,42 8,99
10,57 19,92 28,19
CHINY 0,02 0,03 0,03
4 467,73 4 078,04 8 801,60
ROSJA 8,41 6,76 8,73
9 089,76 10 956,79 16 938,93
SWIAT 17,11 18,17 16,81
6 700,74 8 138,69 12 092,14
UE-15 12,61 13,50 12,00
Wyroby
775,78 920,04 1 683,49
UE-9 1,46 1,53 1,67
przemysłu
1 613,25 1 898,06 3 163,31
Pozostałe 3,04 3,15 3,14
chemicznego
113,76 159,32 320,40
CHINY 0,21 0,26 0,32
153,04 189,62 329,10
ROSJA 0,29 0,31 0,33
461,55 634,81 755,52
SWIAT 0,87 1,05 0,75
352,72 458,91 482,35
UE-15 0,66 0,76 0,48
Skóry i 17,69 21,46 37,21
UE-9 0,03 0,04 0,04
91,14 154,44 235,96
wyroby z nich Pozostałe 0,17 0,26 0,23
44,74 56,73 125,68
CHINY 0,08 0,09 0,12
6,26 3,62 3,20
ROSJA 0,01 0,01 0,00
2 408,20 2 692,33 3 876,44
SWIAT 4,53 4,47 3,85
Wyroby
1 799,69 2 084,65 2 842,07
UE-15 3,39 3,46 2,82
przemysłu 289,62 320,85 487,67
UE-9 0,55 0,53 0,48
318,89 286,83 546,70
drzewno- Pozostałe 0,60 0,48 0,54
16,08 22,70 72,47
papierniczego CHINY 0,03 0,04 0,07
91,23 43,12 93,52
ROSJA 0,17 0,07 0,09
3 728,79 4 082,42 5 069,93
SWIAT 7,02 6,77 5,03
2 562,79 2 428,95 2 698,62
UE-15 4,82 4,03 2,68
Wyroby
186,69 216,78 222,01
UE-9 0,35 0,36 0,22
przemysłu
979,31 1 436,70 2 149,29
Pozostałe 1,84 2,38 2,13
lekkiego
194,77 464,02 883,03
CHINY 0,37 0,77 0,88
10,55 7,29 6,90
ROSJA 0,02 0,01 0,01
1 134,55 1 116,89 1 566,80
SWIAT 2,14 1,85 1,55
862,76 806,81 1 000,99
UE-15 1,62 1,34 0,99
Wyroby
168,76 144,16 193,56
UE-9 0,32 0,24 0,19
ceramiczne 103,03 165,92 372,24
Pozostałe 0,19 0,28 0,37
33,89 77,34 176,08
CHINY 0,06 0,13 0,17
2,87 3,22 10,68
ROSJA 0,01 0,01 0,01
4 420,63 5 783,84 11 941,50
SWIAT 8,32 9,59 11,85
3 047,35 4 047,11 7 653,79
UE-15 5,74 6,71 7,59
Wyroby 565,18 722,08 1 540,02
UE-9 1,06 1,20 1,53
808,10 1 014,65 2 747,70
metalurgiczne Pozostałe 1,52 1,68 2,73
90,02 159,31 456,14
CHINY 0,17 0,26 0,45
161,53 194,20 359,62
ROSJA 0,30 0,32 0,36
20 872,78 24 198,97 38 428,34
SWIAT 39,29 40,14 38,13
Wyroby
13 907,86 15 725,15 22 089,25
UE-15 26,18 26,08 21,92
przemysłu 1 063,82 1 654,10 2 949,69
UE-9 2,00 2,74 2,93
5 901,10 6 819,72 13 389,40
elektro- Pozostałe 11,11 11,31 13,29
675,25 1 215,19 3 467,35
CHINY 1,27 2,02 3,44
maszynowego
49,32 52,71 84,42
ROSJA 0,09 0,09 0,08
1 189,77 1 217,80 4 239,74
SWIAT 2,24 2,02 4,21
718,97 745,10 1 030,81
UE-15 1,35 1,24 1,02
Wyroby różne 89,38 105,88 187,81
UE-9 0,17 0,18 0,19
381,42 366,82 3 021,12
i pozostałe Pozostałe 0,72 0,61 3,00
191,07 213,99 445,69
CHINY 0,36 0,35 0,44
6,20 9,61 0,00
ROSJA 0,01 0,02 0,00
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
32
W grupie wyrobów elektromaszynowych udział UE-15 w łącznym imporcie nieznacznie
zmalał w trzech latach przedakcesyjnych (o 0,1 pkt do 26% w 2003 r.) i bardzo wyraz
nie
obniżył się w minionych trzech latach (do niespełna 22% w 2006 r.). W tym czasie udział
tych wyrobów w imporcie z UE w całym 6-letnim okresie zwiększył się z 2% w roku 2000 do
3,4% w roku 2006. Oznacza to, że wzrost eksportu netto w tej grupie w minionych 6 latach
był wyłącznie efektem poprawy stanu zrównoważenia obrotów wyrobami
elektromaszynowymi ze starymi krajami członkowskimi UE. Natomiast zmiany w imporcie
tych wyrobów z nowych krajów członkowskich (UE-9) oddziaływały w kierunku obniżenia
eksportu netto w tej grupie towarowej.
Szczególnie znaczący, negatywny wpływ na poziom eksportu netto miał wzrost importu
z rynków pozaunijnych. Udział wyrobów elektromaszynowych importowanych z tych
rynków wzrósł z 11,1% w 2000 r. do 13,3% w 2006 r. Wpłynął na to w znaczącym stopniu
niemal trzykrotny wzrost udziału importu wyrobów elektromaszynowych z Chin (z niespełna
1,3% w roku 2000 do ok. 3,5% w r. 2006).
Jak już sygnalizowano wcześniej, najpoważniejszy negatywny wpływ na kształtowanie się
ogólnego poziomu polskiego eksportu netto w ostatnich 6 latach, a zwłaszcza w trzech latach
po akcesji do UE miał dynamiczny wzrost udziału importu z Rosji oraz Chin.
W przypadku Rosji był to głównie wzrost wartości importu ropy naftowej i gazu ziemnego,
wywołany silnym wzrostem cen tych surowców. Wzrost tych cen spowodował wzrost
importu w grupie produktów mineralnych z Rosji w minionych trzech latach o ponad 4,7 mld
EUR (do poziomu 8,8 mld EUR w 2006 r.) i w rezultacie - wzrost udziału tego importu
w łącznym imporcie Polski z 6,8% w roku 2003 do ponad 8,7% w roku 2006.
Deficyt handlu z Rosją w wysokości niemal 6 mld EUR stanowił 46% łącznego deficytu
w polskim handlu zagranicznym.
Eksport netto produktów mineralnych przedstawia poniższy wykres.
Wykres 27 Eksport netto produktów mineralnych z Polski w latach 2000-2006
2 000
0
-2 000
-4 000
-6 000
SWIAT
-8 000
Rosja
UE-24
-10 000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
Natomiast w przypadku Chin można mówić o generalnym dynamicznym wzroście importu
z tego rynku w większości grup towarowych, jakkolwiek najbardziej znaczący w skali
bezwzględnej był tu wspomniany wcześniej wzrost w grupie wyrobów elektromaszynowych
(z 1,2 mld EUR w 2003 r. do blisko 3,5 mld EUR w 2006 r.)
33
Udział Chin w polskim imporcie, który w 2006 r. wyniósł 6,1% był wyższy o 1,9 pkt. proc.
niż 3 lata wcześniej i o 3,3 pkt. proc. niż w 2000 r. Deficyt wymiany towarowej z tym
rynkiem pogłębił się (w skali 6 lat) o niemal 4,2 mld EUR do kwoty blisko 5,6 mld EUR, tj.
kwoty odpowiadającej 43,3% łącznego deficytu w polskim handlu towarowym w 2006 r. Dla
porównania deficyt w obrotach z Chinami w 2000 r. stanowił tylko 7,4%, a w 2003 r. 18,3%
łącznego deficytu polskiego handlu zagranicznego. 15 towarów dominujących w polskim
imporcie z Chin przedstawia poniższa tabela.
Tabela 22 20 towarów dominujących w polskim imporcie z Chin
Rok Udział Rok Udział
2003 % 2006 %
Lp. CN
RAZEM 2 563,3 100,0 6 169,1 100,0
1 8471 M aszyny do automat. przetw. danych i urządz. do tych maszyn; 271,8 10,61 614,3 9,96
2 8529 Części nadające się wyłącznie lub głównie do aparatury objętej poz. 16,0 0,63 321,9 5,22
3 8517 Aparatura do telefonii i telegrafii przewodowej, 42,3 1,65 295,4 4,79
4 8525 Aparatura nadawcza do radiotelefonii, radiotelegrafii, radiofonii 91,4 3,57 292,6 4,74
5 8473 Części i akcesoria (inne niż pokrowce, futerały i tym podobne) 135,2 5,28 201,0 3,26
6 8504 Transformatory elektryczne, przekształtniki (na przykład prostowniki) 34,0 1,33 111,3 1,80
7 9503 Pozostałe zabawki; modele redukcyjne (zmniejszone w skali) 69,3 2,70 101,7 1,65
8 4202 Kufry, walizy, saszetki, teczki, futerały; torby podróżne, 45,9 1,79 99,4 1,61
9 9405 Lampy i oprawy oświetl., włącz. reflektory poszukiwawcze i punktowe, 35,9 1,40 89,5 1,45
10 8516 Podgrzew. do wody, elektr.; aparatura do ogrzew. gleby i pomieszczeń, 47,0 1,83 87,1 1,41
11 6403 Obuwie o podeszwach zewnętrznych z gumy, tworzyw sztucznych, 25,9 1,01 80,2 1,30
12 8528 Aparatura odbiorcza dla telewizji, nawet zawierająca odbiorniki radiowe 4,2 0,17 73,9 1,20
13 8539 Żarówki lub lampy wyładowcze, 14,6 0,57 69,0 1,12
14 6402 Pozostałe obuwie z podeszwami zewnętrznymi i cholewkami z gumy 35,7 1,39 67,9 1,10
15 8467 Narzędzia ręczne, pneumatyczne, hydrauliczne 34,2 1,33 67,4 1,09
16 8481 Krany, kurki, zawory i podobna armatura do rur, płaszczy kotłów, 31,6 1,23 65,5 1,06
17 6204 Zestawy ubraniowe, zestawy odzieżowe, żakiety, blezery, suknie, 24,6 0,96 64,3 1,04
18 8302 Oprawy, okucia, nadające się do mebli, drzwi, schodów, okien, żaluzji, 28,4 1,11 63,2 1,02
19 8518 M ikrofony i ich stojaki; głośniki, nawet w obudowach; słuchawki 31,0 1,21 61,2 0,99
20 0504 Jelita, pęcherze i żołądki zwierząt ( z wyjątkiem rybich), 68,9 2,69 56,7 0,92
Razem 20 towarów 1 088,1 42,45 2 883,4 46,74
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
Wzrost importu z Chin odnotowano przede wszystkim w grupie wyrobów elektro-
maszynowych (sekcje XVI, XVII i XVIII), do których zalicza się m.in. urządzenia do
przetwarzania danych (komputery, notebooki), urządzenia peryferyjne do komputerów,
urządzenia telefoniczne itp. Import towarów tej grupy z Chin (3,4 mld EUR) stanowił w 2006
r. niemal 3,5% łącznego polskiego importu. Należy wspomnieć, że znaczna część towarów
wyprodukowanych w Chinach trafia na polski rynek poprzez kraje UE, posiadające w "Kraju
Środka" fabryki urządzeń elektronicznych, narzędzi itp. towarów.
Eksport netto Polski w grupie wyrobów przemysłu elektro-maszynowych ogółem na tle
eksportu netto z UE-15 i z Chin przedstawia poniższy wykres.
34
Wykres 28 Eksport netto wyrobów przemysłu elektro-maszynowych ogółem na tle importu z UE-15
i z Chin w latach 2000-2006
4 000
2 000
0
-2 000
OGÓA
EM
UE-15
CHINY
-4 000
-6 000
-8 000
-10 000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS
Deficyt w handlu tylko z dwoma krajami tj. Rosją i Chinami stanowił 89,7% (11,5 mld
EUR) łącznego deficytu w polskim handlu w 2006 r. 43,9% (5,6 mld EUR) w 2003 r. i 29,1%
(5,5 mld EUR) w 2000 r. Tak znaczny deficyt w obrotach z tymi rynkami skonsumował całą
poprawę jaka nastąpiła w wymianie towarowej Polski z 26 krajami UE , z którymi deficyt
w wysokości 3,3 mld EUR w r. 2003 został przekształcony w 4,4 mld EUR nadwyżki
w 2006 r.
4. Podsumowanie
Trzy lata po włączeniu się do Wspólnego Rynku Wewnętrznego, polska gospodarka
utrzymuje wysokie tempo rozwoju. Jednym z decydujących czynników wzrostu PKB,
zwłaszcza w pierwszych dwóch latach, był dynamiczny wzrost eksportu. Jego
wolumen wzrósł w tym czasie o 45% w porównaniu z rokiem 2003. Tak znaczny
wzrost eksportu osiągnięto pomimo niekorzystnych uwarunkowań kursowych oraz
wyraz
nego ożywienia popytu wewnętrznego. Należy jednak oceniać, że powyższe dwa
czynniki znacząco zniwelowały korzystny wpływ akcesji na dynamikę eksportu,
Dynamicznemu wzrostowi obrotów handlowych Polski w analizowanym okresie
towarzyszył proces wyraz
nego zwiększania otwartości gospodarki. W Polsce w latach
2001-2006 stopień otwartości gospodarki, mierzony relacją obrotów handlowych do
PKB, zwiększył się z 57,8% do 81,5% i przekroczył średni poziom krajów UE-15.
Otwarcie to niesie trojakie efekty dla polskiej gospodarki: po pierwsze - wzrost
konkurencji, a dzięki temu zahamowanie wzrostu, a nawet spadek cen, a także
bardziej racjonalną alokację zasobów i wzrost wydajności, po drugie - zwiększony
napływ nowych technologii, co służy modernizacji polskiego przemysłu
i zwiększeniu konkurencyjności polskich wyrobów na rynkach zagranicznych, po
trzecie wreszcie - otwartość handlowa sprzyja wzrostowi gospodarczemu poprzez jej
oddziaływanie na wzrost inwestycji, co ma szczególne znaczenie w gospodarkach
przechodzących transformację,
Prowadzone od kilkunastu lat przekształcenia gospodarcze kraju dały podstawę do
szybkiego wzrostu eksportu po wstąpieniu do UE. Napływ inwestycji zagranicznych
modernizujących polską gospodarkę, odgrywa coraz większą rolę w zwiększeniu
sprzedaży towarów na rynki zagraniczne (BIZ w ostatnich trzech latach wyjaśniały
13% przyrostu wolumenu eksportu). Wzrost inwestycji zagranicznych o 10% wpływa
35
z opóz
nieniem o 3 kwartały na wzrost wolumenu eksportu o 2,1%. Ten z kolei miał
niewątpliwy związek z akcesją. Wspomniany dynamiczny wzrost eksportu był
przynajmniej w połowie efektem napływu BIZ.
Mimo zmniejszenia udziału rynków unijnych w ogólnym eksporcie Polski,
w analizowanym okresie trzech lat przed akcesją i dalszych trzech lat polskiego
członkostwa można mówić o poprawie struktury przedmiotowej eksportu na te
rynki. Miernikiem tej poprawy, a zarazem wykładnikiem wzrostu konkurencyjności
polskiej gospodarki i jej potencjału wzrostowego jest wzrost udziału wyrobów
relatywnie najwyżej przetworzonych, czyli wyrobów elektromaszynowych
w eksporcie na rynki zarówno "starej" jak i rozszerzonej Unii.
Natomiast w przypadku rynków pozaunijnych obserwuje się systematyczne
pogłębianie deficytu w tej grupie towarowej. Na tej negatywnej tendencji zaważyły
przede wszystkim obroty towarowe z Chinami.
Ogólnie korzystne wyniki handlu zagranicznego po akcesji, zwłaszcza w odniesieniu
do bilansu obrotów towarowych, czyli eksportu netto zostały w znacznej mierze
zniwelowane na skutek głębokiego pogorszenia w ostatnich 3 latach bilansu
handlowego z Rosją w związku z poważnym wzrostem cen surowców energetycznych
oraz z Chinami, których ekspansja eksportowa jest problemem większości rynków
światowych.
36
Aneks
Podstawowe wskaz
niki charakteryzujące polską gospodarkę w latach 2000-2006.
Tabela 23 Podstawowe wskaz
niki
rok
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Lp. Wskaz
nik/dane
1 PKB w mln PLN 744 622 779 205 807 859 842 120 923 248 983 302 1 057 855
2 PKB w mln USD 171 319 190 333 198 029 216 545 252 369 302 705 340 968
3 PKB w mln EUR 185 775 212 196 209 431 191 408 203 711 243 398 271 586
4 Dynamika PKB w % 104,2 101,1 101,4 103,8 105,3 103,6 106,2
5 Deficyt budżetowy w % PKB 2,1 4,2 4,8 4,3 4,5 2,9 2,4
6 Dług publiczny w % PKB 35,9 36,5 43,6 48,5 46,8 47,8 47,7
7 Zatrudnienie w sektorze przeds. na kon. roku (w tys.) 5 337 5 094 4 912 4 724 4 849 4 972 5 171
8 Stopa bezrobocia na koniec roku (w %) 15,1 17,4 18,1 20,0 19,0 16,7 12,2
9 Placa realna mies. brutto w przem. (dynamika w %) 109,4 107,2 103,4 103,0 103,9 103,1 105,2
10 Produkcja sprzedana przemysłu (wzrost w %) 106,7 100,6 101,1 108,3 112,6 103,7 111,3
11 Nakłady brutto na śr. trwałe (wzrost w %) 102,7 89,9 94,2 99,1 106,5 107,7 117,8
12 Popyt krajowy (wzrost w %) 102,6 102,1 100,8 102,4 105,9 102,4 106,6
13 Napływ BIZ w mln EUR wg NBP (wraz z reinwestycjami) 10 334 6 372 4 371 4 067 10 279 9 647 13 924
14 Eksport w mln EUR (wg GUS) 34 373 40 195 43 499 47 526 59 698 71 418 87 926
15 Import w mln EUR (wg GUS) 53 085 56 035 58 480 60 354 71 354 73 630 100 784
16 Eksport tow. w mln EUR (wg NBP) 39 028 46 487 49 324 53 814 65 865 77 146 93 003
17 Import tow. w mln EUR (wg NBP) 52 359 55 075 57 036 58 890 70 391 79 330 96 980
18 Eksport tow. (w EUR wg NBP wzrost w %) 138,3 119,3 106,0 109,1 122,3 117,1 119,8
19 Import tow. (w EUR wg NBP wzrost w %) 123,6 105,2 103,5 103,3 119,5 112,6 121,5
20 Wolumen eksportu (wzrost w %) 125,3 111,8 108,3 118,7 118,2 110,6 116,1
21 Wolumen importu (wzrost w %) 110,8 103,2 107,3 108,2 117,3 105,2 116,8
22 Saldo na rachunku obrotow bieżących w EUR -10 788 -6 006 -5 399 -4 108 -8 542 -4 125 -5 662
23 Kurs USD w PLN (średni roczny) 4,3464 4,0939 4,0795 3,8889 3,6540 3,2348 3,1025
24 Kurs EUR w PLN (średni roczny) 4,0110 3,6685 3,8557 4,3978 4,5340 4,0254 3,8951
y
ródło: DAP MG na podstawie danych GUS i NBP
37
Spis tabel
Tabela 1 Zmiany PKB i popytu wewnętrznego na wybranych rynkach UE-15, ceny stałe 1995
=100 .................................................................................................................................................... 5
Tabela 2 Zmiany PKB i popytu wewnętrznego na wybranych rynkach UE-10, ceny stałe 1995=100
............................................................................................................................................................ 8
Tabela 3 Zmiany PKB i popytu wewnętrznego w USA i Japonii, ceny stałe 1995=100 ................. 10
Tabela 4 Wartość PKB i PKB per capita.......................................................................................... 11
Tabela 5 Zmiany PKB (w cenach stałych) w latach 2001-2007pw. w Polsce na tle ważniejszych
rynków UE-15 oraz UE-25............................................................................................................... 11
Tabela 6 Zmiany popytu krajowego Polski na tle UE w %.............................................................. 13
Tabela 7 Zmiany efektywnego nominalnego i realnego kursu EUR w stosunku PLN (rok poprz. =
100) ................................................................................................................................................... 14
Tabela 8 Dynamika realnego efektywnego kursu PLN na tle zmian jednostkowych kosztów pracy
.......................................................................................................................................................... 15
Tabela 9 Napływ BIZ do Polski w latach 2001-2007 w mln EUR.................................................. 16
Tabela 10 Zmiany obrotów handlowych Polski w mln EUR ........................................................... 17
Tabela 11 Dynamika obrotów towarowych Polski w latach 2000-2006.......................................... 18
Tabela 12 Relacja obrotów handlowych do PKB w 10 nowych krajach UE ................................... 19
Tabela 13 Polski eksport w latach 2000-2006 w mln EUR.............................................................. 21
Tabela 14 Zmiany eksportu netto na rynki unijne i pozaunijne w latach 2000-2006 w mln EUR... 22
Tabela 15 Dekompozycja PKB w latach 2001-2007........................................................................ 23
Tabela 16 Struktura geograficzna obrotów towarowych Polski w okresie 2001-2006 .................... 25
Tabela 17 Eksport w przekroju głównych grup rynków i towarów (eksport ogółem = 100)........... 28
Tabela 18 Eksport i jego struktura geograficzna w grupach towarowych (eksport w danej grupie
towarowej = 100).............................................................................................................................. 29
Tabela 19 Eksport i jego struktura towarowa w grupach rynków w latach 2000, 2003 i 2006 (dana
grupa rynków = 100) ........................................................................................................................ 30
Tabela 20 Towary dominujące w polskim eksporcie w latach 2006, 2003, 2000............................ 31
Tabela 21 Import i jego struktura w latach 2000, 2003 i 2006......................................................... 32
Tabela 22 20 towarów dominujących w polskim imporcie z Chin .................................................. 34
Tabela 23 Podstawowe wskaz
niki .................................................................................................... 37
38
Spis wykresów
Wykres 1 Tempo wzrostu PKB w wybranych krajach UE-15 ........................................................... 6
Wykres 2 Tempo wzrostu popytu wewnętrznego w wybranych krajach UE-15 ............................... 6
Wykres 3 Tempo wzrostu konsumpcji w wybranych krajach UE-15 ................................................ 6
Wykres 4 Tempo wzrostu nakładów na środki trwałe w wybranych krajach UE-15......................... 7
Wykres 5 Zmiany PKB w wybranych krajach UE-10........................................................................ 8
Wykres 6 Zmiany popytu wewnętrznego w wybranych krajach UE-10 ............................................ 8
Wykres 7 Zmiany konsumpcji w wybranych krajach UE-10............................................................. 9
Wykres 8 Zmiany nakładów na środki trwałe w wybranych krajach UE-10 ..................................... 9
Wykres 9 Tempo wzrostu PKB w USA, Japonii i Chinach (rok poprzedni = 100) ......................... 10
Wykres 10 Tempo wzrostu konsumpcji w USA, Japonii i Chinach (rok poprzedni = 100) .......... 10
Wykres 11 Tempo wzrostu PKB (w cenach stałych) w latach 2001-2007pw. w Polsce na tle
ważniejszych..................................................................................................................................... 12
Wykres 12 Zmiany popytu krajowego Polski na tle UE w % .......................................................... 13
Wykres 13 Zmiany REER (w EUR) latach 2000-2007 (rok 2000=100) oraz REER deflowanego
CPI r.poprz.=100 .............................................................................................................................. 14
Wykres 14 Dynamika realnego efektywnego kursu PLN na tle zmian jednostkowych kosztów
pracy r. 2000=100........................................................................................................................... 15
Wykres 15 Napływ BIZ do Polski w latach 2001-2007 w mln EUR ............................................... 16
Wykres 16 Obroty towarowe Polski w latach 2001-2006 w mln EUR ............................................ 17
Wykres 17 Relacja obrotów handlowych do PKB 10 nowych krajów UE ...................................... 19
Wykres 18 Relacja obrotów do PKB w wybranych krajach UE. ..................................................... 20
Wykres 19 PKB per capita (PPS) w Polsce na tle średniego poziomu dla UE-15 i UE 27............. 20
Wykres 20 Dynamika wzrostu eksportu w EUR w %...................................................................... 21
Wykres 21 Zmiany eksportu netto na wybrane obszary w mln EUR.............................................. 22
Wykres 22 Zmiany eksportu netto na wybrane rynki w mln EUR.................................................. 22
Wykres 23 Wpływ popytu krajowego i eksportu netto wzrost na PKB w latach 2001-2007 .......... 23
Wykres 24 Saldo obrotów towarowych Polski z wybranymi rynkami w roku 2006 na tle roku 2001
.......................................................................................................................................................... 25
Wykres 25 Dynamika eksportu na wybrane rynki............................................................................ 26
Wykres 26 Dynamika importu z wybranych rynków....................................................................... 26
Wykres 27 Eksport netto produktów mineralnych z Polski w latach 2000-2006............................. 33
Wykres 28 Eksport netto wyrobów przemysłu elektro-maszynowych ogółem na tle importu z UE-
15 i z Chin w latach 2000-2006....................................................................................................... 35
39