etyka notatki z seminariów

ETYKA LEKARSKA
notatki z seminariów 2013/2014
1. Etyka zawodowa lekarza ( zawody medyczne )
2. problemy medyczne w związku z rozwojem medycyny
3. Przeciwstawia się tradycyjnej etyce lekarskiej o charakterze paternalistycznym lekarz
decydował o dobru chorego
4. Najwyższy nakaz moralny :
�� Ochrona życia i zdrowia
Cztery zasady
�� Dobro chorego ą� zasada dobroczynienia
�� Zasada nieszkodzenia
�� Zasada szacunku
�� Zasada sprawiedliwości
5. Zmiana relacji z paternalistycznej na partnerska
�� Pacjent jest osoba , każdy sam ma prawo decydować (etyka zgody) Nie można
przeprowadzić interwencji medycznej bez SWOBODNEJ zgody osoby na której wykonywany jest
zabieg
6. Wyróżniamy dwa rodzaje ryzyka:
�� Zawodowe (HIV)
�� Sytuacyjne
7. Pacjent w sensie
�� Prawnym: Pełnoletni i nieubezwłasnowolniony
�� Psychologicznym: Jest zdolny do podejmowania decyzji i zgody
�� Domniemanie kompetencji
Nieprzytomny niekompetentny
Pijany uznajemy za kompetentnego
�� Domniemanie o zgodzie
Osoba kompetentna traci przytomność lekarz podejmuje decyzje w stanie zagrożenia życia.
8. Wyróżniamy dwie osoby którym można podać stan zdrowia :
�� Przedstawiciel ustawowy
�� Opiekun faktyczny osoba sprawująca stałą opiekę
�� I od 2008 roku Małżonek, krewny, spowinowacony, w linii prostej do drugiego pokolenia i
wskazany przez pacjenta ma prawo do informacji
9. Zgoda zastępcza :
�� Dzieci są niekompetentne, każdorazowo wymagana jest zgoda przedstawiciela ustawowego
w tym przypadku rodzica.
10. Zgoda kumulatywna oprócz zgody rodziców, wymagana jest zgoda dziecka.
11. Osoby niekompetentne które straciły zdolności myślące, funkcje mózgu ustały, staja się
niekompetentne. Jak postrzegać ich zgodę ?
�� Bezpośredni interes brak interesu pacjenta
�� Autonomia oparcie o wole tej osoby która była kompetentna i odtworzenie historii w
oparciu o zeznania osób bliskich
�� Wola własna jak ja lub większość ludzi by chciała
ĆWICZENIA 3 TAJEMNICA LEKARSKA
W przysiędze Hipokratesa tajemnica lekarska jest najważniejsza.
Informacje o tajemnicy lekarskiej są w:
- kodeksie etyki
- ustawie o zawodach lek i lek.dent.
Czego dotyczy t.l.?
- wszelkich informacji, które dotyczą pacjenta i jego otoczenia, uzyskanych w czasie leczenia
- śmierć nie zwalnia z zachowania t.l.
Kiedy można naruszyć?
- gdy jakieś badania są zlecone przez organ taki jak np. prokuratura
- gdy pacjent wyrazi zgodę
- jeśli przepisy prawa do tego zobowiązują
- jeśli sprawy objęte tajemnicą zagrażają bezpieczeństwu innych osób lub samego pacjenta
Czy lekarz może zgłosić na policję złamanie prawa naruszając t.l.?
- w obowiązującej ustawie nie ma o tym zapisu (w starej był)
- lekarz wg. prawników nie może naruszyć w tej sytuacji t.l. (lekarz może zgłosić na
policję, gdy pacjent wyrazi zgodę, a gdy jest nieprzytomny to można domniemywać jego
zgody), a jeśli przychodzi facet z kulą w ciele i nie wyraża zgody na zgłoszenie popełnienia
przestępstwa, to obowiązuje t.l.
Art. 240 kodeksu karnego:
- dotyczy obowiązku społecznego dot. zgłaszania przestępstwa
- lekarz ma prawo zgłosić:
�� Ludobójstwo
�� Porwanie statku
�� Zamach na prezydenta
�� Usiłowanie zabójstwa
- nie wolno donieść o gwałcie, gdy zgłosi się do nas gwałciciel i powie nam o tym, że zgwałcił,
wtedy każdy człowiek to może zgłosić, ale NIE lekarz
Dzieci:
- jeżeli podejrzewamy przemoc na członkach rodziny, to trzeba zgłosić KAŻDY MA TAKI
OBOWIZEK
PRAWA PACJENTÓW PSYCHICZNIE CHORYCH
Pacjent psychicznie chory (PPC) ma takie same prawa jak zdrowy!
Zgoda PPC:
Zgoda swobodnie wyrażona przez PPC, który jest zdolny do zrozumienia wszystkiego co jest
związane z jego leczeniem (o ile jest kompetentny)
A co jeżeli nie jest kompetentny?
- Wtedy:
�� Opiekun ustawowy
�� Opiekun faktyczny
Jeżeli jest ubezwłasnowolniony, ale kompetentny:
- potrzeba podwójnej zgody (pacjenta + opiekuna), jak opiekun się nie zgadza, to trzeba się
udać do sądu opiekuńczego;
Przymus wobec PPC:
a) bezpośredni
a. unieruchomienie
b. izolacja
c. przymusowe zastosowanie leku
jakie warunki musi spełniać PPC?
�� Decyzję podejmuje lekarz lub pielęgniarka
�� Okoliczności: niszczy otoczenie, stanowi zagrożenie życia swojego lub innych,
gdy zakłóca działanie placówki
�� Jak długo można stosować?
1. co 4 h powinien być uwalniany
2. co 15 trzeba sprawdzić czy wszystko jest ok.
b) przymus decyzją lekarza:
a. przymus badań
b. hospitalizacji
c. leczenia
jakie warunki?
�� Gdy zagraża sobie
�� Gdy nie radzi sobie z podstawowymi czynnościami, to można zbadać
psychiatrycznie (przez psychiatrę, ale inny lekarz też może, jeżeli
podejrzewa się zaburzenia psychiatryczne)
�� Trzeba tę osobę poinstruować, wytłumaczyć co się dzieje
Przymus hospitalizacji kiedy wolno przywiezć kogoś przymusowo do szpitala?
�� W trybie nagłym (lekarz decyduje) gdy dotychczasowe zachowanie PPC
wskazuje na to, że może być zagrożeniem (gdy podjął jakieś działania w tym
kierunku, a te działania wynikają z choroby psychiatrycznej. [w szpitalu
obserwacja do 10 dni]
o Lekarz w ciągu 48 godzin zgłasza to do kierownika
o Kierownik w ciągu 72 h musi zdobyć decyzję sądu czy przyjęcie
pacjenta było uzasadnione i zgodne z prawem
�� W trybie wnioskowym, procesowym:
o Gdy osoba nie zagraża bezpieczeństwu, ale gdy dla jej dobra jest lepiej
żeby ją przyjąć (np. schizofrenicy) trzeba złożyć wniosek do sądu i
uzyskać zgodę na hospitalizację
Można przyjąć do szpitala osobę, która po prostu nie radzi sobie z podstawowymi
czynnościami wtedy rodzina składa wniosek o przymusowe leczenie i hospitalizację do sądu
opiekuńczego
Zgoda odrębna na zabiegi:
- to zawsze musi być zgoda pacjenta w przypadku:
o Punkcji lędzwiowej
o Elektrowstrząsów
Paternalizm wobec PPC
Tajemnica lekarska PPC:
- w dokumentacji medycznej nie umieszcza się żadnych informacji, w których pacjent
przyznał się do jakiegoś przestępstwa nie można nikomu o tym powiedzieć!
- lekarza psychiatry nie wolno powoływać na świadka np. w sprawie morderstwa
popełnionego przez PPC
- jeżeli w trakcie terapii lekarz nie widzi postępów, np. podejrzewa, że pedofil znów będzie
bawił się z dziećmi, to CHYBA może złamać (myślę, że jeżeli chodzi o dzieci, to na pewno
może ale to moje domysły)
EUTANAZJA
Duży problem stanowi zdefiniowanie eutanazji (odstąpienie od terapii uporczywej nie jest
eutanazją)
Definicja: Eutanazja to aktywne spowodowanie szybkiej i bezbolesnej śmierci przez lekarza,
poprzez podanie środka w celu spowodowania śmierci (intencja), a motywacją jest
współczucie. Eutanazja następuje za wyrazną prośbą pacjenta (świadomego).
Według Kościoła: to co jest eutanazją, a co nie, należy rozpatrywać:
a) metoda np. odłączenie pacjenta samo w sobie nie jest zabiciem
b) intencje
Gdzie eutanazja jest legalna?
W Belgii, Holandii, Oregonie i Szwajcarii. Tam zalegalizowana jest medyczna pomoc w
samobójstwie. Rola lekarza sprowadza się do przepisania lekarstwa, które spowoduje szybką
śmierć.
W Holandii można stosować tą możliwość już od 12 roku życia, za zgodą pacjenta i
opiekunów.
Od 16 roku życia pacjent sam może wyrazić zgodę.
Kara za dokonanie eutanazji?
Do 12 lat więzienia.
Wymagania, które muszą być spełnione żeby eutanazja była legalna:
a) pacjent żąda eutanazji
b) kryteria medyczne są spełnione choroba nieuleczalna, nie ma możliwości leczenia,
które mogłoby chociaż przynieść ulgę
c) opinia drugiego, niezależnego lekarza
d) inny pacjent (?) do końca towarzyszy pacjentowi, sporządza raport, który oddawany
jest Komisji Bioetycznej
Oregon:
Ustawa o pomocy w samobójstwie
Warunek:
- stan terminalny pacjenta (zostało mu pół roku życia)
- prawo to dotyczy wyłącznie obywateli
Szwajcaria:
- prawo przyzwalające na pomoc w samobójstwie drugiej osoby
- jest skomercjalizowane, zajmują się tym prywatne instytucje
- prawo mają nie tylko obywatele, ale też inni ludzie, pod warunkiem, że mają pieniądze
Czy zawsze obowiązuje klauzula sumienia?
- w Oregonie trudno znalezć dwóch lekarzy, którzy wydają opinię i wypiszą środki
- W Holandii nie ma z niczym problemu, bo większość lekarzy popiera eutanazję
Jaka jest główna przyczyna eutanazji?
- główną przyczyną jest utrata godności i bycie ciężarem dla innych
CHOROBY ZAKAyNE
- liczy się dobro ogółu
- w sytuacji wyższej konieczności (wojna, epidemia) można wprowadzić ograniczenia praw
obywatelskich (jest to usprawiedliwione jeżeli służy ogółowi i jednostce)
- w PL wykazano, że najrzadziej szczepione są dzieci lekarzy
- we Francji przymus szczepienia jest tylko wtedy, gdy występuje realne zagrożenie jakąś
chorobą
Przymus społeczny ma charakter administracyjny cokolwiek to znaczy :P
- kwarantanna
- przymus leczenia
- przymus poddania się badaniom diagnostycznym
- izolacja
- hospitalizacja
- nadzór epidemiologiczny
Kogo obowiązuje?
- osoby chore zakaznie
- osoby narażone na kontakt z chorymi zakaznie
- osoby podejrzane o chorobę zakazną
Przymus leczenia:
- choroby weneryczne
- gruzlica w okresie prątkowania
- psychicznie chorzy na mocy decyzji sądu
HIV:
- co 10 raz możemy zarazić się HIV (mamy szansę jak 1:9, że się zarazimy HIV np. podczas
seksu bez gumki)
- w 57 C ulega zniszczeniu
- w PL pierwszy przypadek 1985r.
Czy chorzy mają obowiązek informowania kogokolwiek?
- tylko swojego partnera
- nikogo innego
- jeżeli lekarz w procesie leczenia zleca badanie na HIV, to może nie informować pacjenta
żeby go nie stresować
- każdego pacjenta lekarz musi traktować jak potencjalnego chorego na HIV
Kto ma obowiązek badań na HIV?
- ciężarne przy pierwszej wizycie ginekolog musi zaproponować ciężarówce badanie na HIV,
jeżeli się nie zgodzi, to trzeba ją traktować jak chorą
- noworodki
Tajemnica lekarska a HIV???
REPRODUKCJA
Stanowisko Kościoła katolickiego- encyklika Pawła VI:
- zakazuje się stosowania wszelkich środków antykoncepcyjnych
- każdy akt seksualny, który nie ma na celu poczęcia jest czymś niegodziwym
- antykoncepcja to zamykanie się na wolę Boga
- każdy akt małżeński musi być dawaniem nowego życia i miłości (wszystko co rozdziela te
dwa cele jest niegodziwe)
- argument równi pochyłej antykoncepcja prowadzi do braku szacunku do kobiet, zdrad
- antykoncepcję hormonalną można stosować, ale tylko w celach leczniczych
Stanowisko liberalne wg. WHO (prawo reprodukcyjne)
- ludzie mają prawo do prowadzenia satysfakcjonującego i bezpiecznego życia seksualnego
- mają swobodny wybór: czy chcą i ile chcą dzieci
- mają prawo do posiadania zdrowych dzieci chodzi o dostęp do badań prenatalnych,
bezpiecznej aborcji
Kościół a badanie prenatalne:
- jeżeli celem badania jest sprawdzenie jakości dziecka, to jest to coś absolutnie złego
- jeżeli badania służą dobru dziecka to są dopuszczalne
Kościół a aborcja:
- jest grzechem najcięższym
- nie dopuszcza do aborcji w ogóle
- płód jest istotą/człowiekiem od chwili poczęcia (ma duszę nieśmiertelną itp.)
Kościół a zdrowie i życie ciężarnej:
- obowiązuje zasada podwójnego skutku nie wolno osiągać dobra złem czyli nie można
zabić dziecka żeby uratować matkę
- według tej zasady, możemy zabić płód, jeżeli stanowi zagożenie dla matki (a wiemy, że ono
i tak nie przeżyje), ale tylko wtedy kiedy naszymi intencjami jest uratowanie matki, a zabicie
płodu jest tylko skutkiem ubocznym;
Aborcja wg. przepisów prawa:
- ochrona prawna płodu ustępuje, gdy:
o Życie matki jest zagrożone
o W przypadku: kazirodztwa, gwałtu, ciąży nieletniej do 15 roku życia
o W przypadku ciężkiej deformacji płodu
Przez jaki czas można zabić płód w przypadku zagrożenia życia matki?
- przez cały czas trwania ciąży
- do momentu osiągnięcia przez płód wieku do życia poza organizmem kobiety (24 t.ż.)
(dwie opinie)
A jak długo w przypadku czynu zabronionego?
- do 12 tygodnia życia płodowego
Gdzie kobieta może dokonać aborcji?
- w szpitalu
- w prywatnym gabinecie a w przypadku czynu zabronionego trzeba mieć kwitek z
prokuratury
Klauzula sumienia lekarza:
- lekarz może odmówić wykonania świadczeń, które są sprzeczne z jego sumieniem, ale ma
obowiązek wskazania placówki, gdzie realnie można wykonać zabieg. Swoją odmowę musi
umieścić w dokumentacji medycznej
- szpital nie może zasłaniać się tą klauzulą nie może być tak, że cały szpital nie wykona
aborcji
- a lekarz może mieć taki system moralny, wywołany wiarą lub przekonaniami kwestia
sumienia
Tabletki antykoncepcyjne czy lekarz może się nie zgodzić na przepisanie?
- nie ma prawa się nie zgodzić, kiedy opierając się na ogólnym stwierdzeniu, że są niezdrowe
- można się nie zgodzić, jeżeli lekarz po zbadaniu pacjentki uzna, że mogą jej zaszkodzić
- może się nie zgodzić, powołując się na swoje sumienie
- nie można jednak decydować za pacjenta przez nasze widzimisie
Badania prenatalne c.d.
- mogą dać kobietę podstawy do rozważania aborcji
Kiedy kobieta ma prawo do badań prenatalnych?
- kiedy ma już chore dziecko lub w rodzinie występuje choroba
- gdy jest po 35 roku życia wtedy lekarz ma obowiązek!!!
- generalnie każda kobieta, jeżeli po prostu się obawia, to wolno jej wykonać te badania
Lekarz a badania prenatalne:
- lekarz nie może nie skierować kobiety na badania
- nie wolno mu powoływać się na klauzulę sumienia!
Czy lekarz może dokonywać działań na kobiecie, które mogą zabić płód?
- zasada podwójnego skutku, jeżeli życie kobiety jest zagrożone, TO MOŻE, nawet jeżeli to
spowoduje śmierć płodu
PRAWO DO DZIECKA:
Kościół katolicki nie mamy prawa do dziecka (bowiem jest ono darem od Boga)
Przepisy prawa mamy prawo do zdrowego dziecka (aborcja, badania prenatalne)
Czy zygota jest człowiekiem?
l� Genetyczne
l� od momentu poczęcia, czyli powstania nowego, swoistego zespołu informacji
genetycznej,
l� opiera się na danych embriologicznych,
l� Po zapłodnieniu wiele cech zostaje zdeterminowanych i rozpoczyna się ciągły
proces rozwojowy
l� embrion stanowi samoistne centrum autonomicznej aktywności;
l� Zachodzące wewnątrz niego procesy są celowościowo zdeterminowane
posiadaną informacją genetyczną do wytworzenia bardziej złożonego
organizmu;
l� Jest autonomicznym wobec matki centrum rozwojowym
l� zależność od matki sprowadza się do funkcji odżywczych, ogrzewania i
usuwania produktów metabolizmu jest to więc tylko pomoc ze
strony matki;
l� dany embrion mógłby się rozwijać także w macicy innej kobiety czy w
sztucznej macicy;
l� O autonomii embrionu świadczy jego odizolowanie od organizmu matki,
najpierw osłonką proteinowa (po zapłodnieniu), potem trofoblastem, a
następnie błonami płodowymi z płynem amniotycznym;
l� Ale: nie można np. prowadzić badań naukowych wiążących się z destrukcją
embrionu;
l� Implantacji (14 dnia)
l� do momentu implantacji preembrion -indywiduum genetyczne, ale nie
osobowa indywidualność
l�
l� genotyp nie ujawnia się, aż do osiągnięcia stadium 4 komórek;
l� komórki zachowuja totipotencjalność możliwość powstania blizniaków;
l� 30-70% embrionów ginie naturalnie
l� nie wiadomo, które komórki uformuja embrion, które łożysko, a które
pępowinę większość trofoblastu stanie się niepotrzebna po porodzie;
l� brak zawiązków CUN;
l�
l� dopuszczenie badań na embrionach przyczyni się do postępu nauki i
medycyny i będzie dobrodziejstwem dla wielu ludzi obecnie i w przyszłości
(Warnock Report)
l� kontrargumenty:
l� gdyby embrion już wcześniej nie był samodzielnym organizmem nie
mogłoby dojść do implantacji (on sam wytwarza estrogeny, mediatory
zapalne i in.; embrion walczy o implantację z organizmem matki;
l� trofoblast spełnia określoną rolę w życiu płodowym, potem jego
funkcja wygasa (podobnie jak funkcja jajników czy sutków po
menopauzie
l� bliznięta:
l� mogą powstać również pózniej (np. fetus in fetu, bliznięta
syjamskie);
l� może świadczyć jedynie o możliwości rozmnażania
bezpłciowego, co nie zmienia faktu, że pierwszy organizm
zapoczątkował swój rozwój w momencie zapłodnienia
(występuje tu tylko czasowa różnica w zaistnieniu biologicznym
dwóch organizmów; podobnie: partenogeneza, klonowanie
jeśli organizm mółby być sklonowany kilka lat po zapłodnieniu
to znaczyłoby, że dotychczasowy okres nie był okresem jego
życia osobniczego?);
l� są rzadkością (<1%) co mogłoby świadczyć o odstępstwie od
reguły;
l� Strukturalne
l� Ok. 6-8 tygodnia
l� zróżnicowanie się komórek w nowe jakości - układy, tkanki:
l� wcześniej to tylko słabo skoordynowana masa indywidualnych
komórek, w których rozwoju dużą rolę odrywa nie tylko własna
informacja genetyczna, ale również mitochondria (mDNA) matki oraz
rRNA od ojca i matki;
l� Komórki wczesnego embrionu wykazują skoordynowane działanie (swoisty
dla organizmu kod genetyczny pełni rolę kontrolną )
l� Dzięki tej koordynacji jest możliwe wytworzenie bardziej skomplikowanych
struktur organizmu ludzkiego
l� trudno zauważyć nagły skok rozwojowy
l� wytworzenie struktur jest procesem ciągłym i
l� następstwem zdeterminowanego rozwoju, który zapoczątkowany
został w momencie połączenia się materiału genetycznego z gamet
rodzicielskich
l� Dostatecznej organizacji ciała
l� Kryterium historyczne
l� Stopień uformowania ciała świadczy o obecności w nim duszy (jej wlaniu ):
l� tzw. animacja sukcesywna (na początku tylko dusza wegetatywna, a
dopiero potem intelektualna (u chłopców ok. 40-tego dnia, u
dziewcząt ok. 90-tego dnia);
l� W odróżnieniu od animacji jednoczesnej
l� Dusza formą ciała
l� Dusza zasadą ruchu (nie wiedzieli, że ruch jest samoistny ruch jest
obecny od początku)
l� komórki embrionu wykazują skoordynowane działanie (dzięki posiadanemu
swoistemu kodowi genetycznemu), które prowadzi do uformowania kolejnych
struktur w płodzie; brak nagłego skoku rozwojowego
l� jeśli dusza jest pojęciem niematerialnym to trudno jej przypisywać cechy
bytów materialnych (np. wlewanie , podzielność) to tylko analogie;
l� jest to arbitralnie wybrany moment - bardziej ze względów estetycznych niż
naukowych (rozwijający się byt zaczyna przypominać swoim zewnętrznym
wyglądem dorosłego człowieka)
l� Mózgowe
l� Mózg jest podstawą rozumności ludzkiej natury (odróżnia człowieka od
zwierząt);
l� Jest najważniejszym organem koordynującym
l� Odpowiada za odczucia przyjemności i bólu
l� Zasada symetrii: za śmierć człowieka uznaje się śmierć mózgu więc i za jego
początek powinniśmy uznać pojawienie się mózgu
l� Kontrargumenty:
l� Mózg pełni swoją kluczową rolę koordynacyjną dopiero wtedy gdy się
wykształci;
l� wcześniej jego rolę (zachowanie jedności i koordynacja rozwoju w
organizmie) spełniają zwykłe powiązania międzykomórkowe i
międzytkankowe; mózg jest jedynie bardziej doskonałym i
skomplikowanym organem koordynacyjnym potrzebnym na kolejnych
etapach rozwoju
l� mózg rozwija się do ok. 25 roku życia, więc który moment jego
rozwoju przyjąć za dostateczny?
l� kryterium odczuć:
l� odczucia przyjemności i bólu są zmienne jednostkowo
l� ich brak nie odbiera człowieczeństwa (np. porażenia nerwów)
l� stosowane konsekwentnie niesie ryzyko odmówienia statusu osoby
człowiekowi, który utracił zdolność odczuwania bólu, a może również
funkcje innych zmysłów;
l� w ludzkim życiu nie ma symetrii:
l� koniec życia to nie jest symetryczne odbicie jego początku;
l� embrion ma potencjał i dopiero wytworzy mózg, a zmarły już go nie
odtworzy;
l� życie ludzkie to biologicznie proces jednokierunkowy: od poczęcia do
śmierci i
l� nie może on przebiegać w odwrotnym kierunku
l�
l� Narodzin
l� Do momentu narodzin dziecko jest zależne od matki
l� Dziecko jest zdolne do samodzielnego życia już wcześniej
l� O indywidualnym potencjale rozwojowym embrionu (płodu, dziecka) świadczy
fakt, że może on być donoszony przez matkę zastępczą;
l� sztuczna macica też by umożliwiała rozwój
l� Rozwój embrionu (płodu) zależy jedynie od pomocy z zewnątrz podobnie jak
rozwój noworodka lub niemowlęcia,
l� narodziny są jedynie następstwem rozwoju i świadczą o osiągnięciu zdolności
do oddychania, odżywiania i wymiany metabolitów bez pomocy łożyska
l� Samoświadomości
l� Samoświadomość to cecha typowo ludzka, odróżniająca człowieka od
zwierząt wyższych
l� Pojawienie się samoświadomości to następstwo wcześniej zdeterminowanego
rozwoju
l� stosowane konsekwentnie niesie ryzyko odmówienia statusu osoby
człowiekowi, który jest nieprzytomny lub w znacznym stopniu upośledzony
umysłowo;
Podsumowanie kryteriów (na podstawie znalezionej w sieci prezentacji):
l� Przyjęcie kryterium innego niż genetyczne niesie ryzyko przyznawania statusu osoby
(człowieczeństwa, godności) w zależności od jakie sięposiada lub czynności, które
potrafi się wykonywać.
l� Można by więc człowieczeństwo (godność) tracić lub nabywać.
l� Wprowadzenie wyjątków w ochronie życia ludzkiego w zależności od posiadania
pewnych cech (np. zdrowie psychiczne lub fizyczne, rasa, religia, obywatelstwo,
status materialny) sprawia, że życie ludzkie przestaje być wartością nienaruszalną i
niesie obawy o rozszerzenie tych wyjątków.
l� podstawą wszelkiego działania, czy posiadania jakichś cech jest Istnienie (esse)
reszta jest kwestią wtórną
l� Gdyby istnienie embrionu nie było od początku istnieniem ludzkim nie mógłby on
wykształcić w sobie w przyszłości cech i działania charakterystycznego dla człowieka.
l� Tożsamość człowieka jest ta sama, niezależnie od jego fazy rozwojowej
l� Przyjęcie kryterium innego niż genetyczne prowadzi do ideologizacji nauki i wymaga
uzasadnienia innego niż oparte tylko na obserwacji embriologicznej (np. statystyczne
- większe prawdopodobieństwo rozwoju, zasada podobieństwa, wartość
przyjemności i bólu, autorefleksja i in).
W jaki sposób płód ludzki ma być chroniony przez prawo?
Płód może być osobą albo przedmiotem:
Bycie osobą:
o Posiadanie zdolności prawnej (wg. prawa rzymskiego, nie odwołuje się do żadnych
filozoficznych definicji)
o Z chwilą urodzenia otrzymuje zdolność prawną, a więc płód z chwilą urodzenia staje
się osobą
- Płód ludzki nabywa prawa dziedziczenia z momentem poczęcia, o ile urodzi się żywe
- Ochrona i prawa płodu:
o Ochrona przemiotowa bezpośrednia byłaby podmiotowa gdybyśmy uznawali
zygotę za osobę
- Wzorce ochrony:
o Wzorzec liberalny aborcja na życzenie (kobieta ma pełnię władzy w pierwszy
trymestrze, w drugim trymestrze płód już ma jakieś prawa, więc kobieta ma
ograniczoną decyzję)
o W PL ochrona płodu nie jest uzależniona od wieku płodu, jest chroniony cały czas, a
jego ochrona ustępuje tylko w kilku przypadkach omówionych wcześniej
Konflikt ciężarnej i jej dziecka (cokolwiek to znaczy)
Kobieta ma prawo do całkowitego decydowania (zgody lub nie) na różne zabiegi (np.
cesarkę)
Nie można jej zmusić do zrobienia czegoś dla dobra dziecka
INVITRO pustki
HOSPICJA:
Kidler Ross:
- głosiła, że należy lepiej traktować pacjentów w stanach terminalnych
- chciała zrozumieć ludzi umierających
- rozmawiała z umierającymi o umieraniu (jako jedyna)
- odkryła, że pacjenci chcą rozmowy, że nie boją się prawdy tylko lekarze boją się śmierci
Etapy umierania:
1. Negacja
2. Agresja
3. Targowanie się losem
4. Depresja
5. Pogodzenie się
Czy należy mówić pacjentom, że umierają?
Przyjmuje się zasadę informowania pacjenta, ale można skorzystać z przywileju
terapeutycznego i można nie mówić pacjentowi. Ale to może się zle skończyć dla pacjenta.
Na żądanie lekarz ma obowiązek informowania pacjenta o wszystkim. Jeżeli nie mówimy
pacjentowi wszystkiego to musimy powiedzieć opiekunowi ustawowemu, bliskim.
Co robić z dzieckiem umierającym?
Nie wolno go okłamywać!
Pacjent ma prawo do umierania bez bólu:
- leki przeciwbólowe podajemy ciągle, nie dopuszczamy do bólu
- starzy lekarze w PL się tego nie przestrzegają
- morfina NIE uzależnia osób cierpiących, nowotworowych
- w opiece paliatywnej ewentualne przyśpieszenie śmierci przez morfinę nie jest eutanazją
(obowiązuje zasada podwójnego skutku podajemy morfinę na ból, ale nie po to żeby
zabić pacjenta)
Sedacja terminalna śpiączka farmakologiczna
- lekarzynie ma obowiązku przedłużania konania pacjenta więc stosuje się sedację, nie
karmi się, nie nawadnia takiego pacjenta, gdy wiemy, że szybciej umrze przez chorobę niż z
głodu
Ochrona pacjenta przed uporczywą terapią, czyli:
1. Środki niewspółmierne, nieproporcjonalne:
�� Lekarz ma obowiązek stosować środki zwyczajne, ale może odstąpić od
stosowania środków nadzwyczajnych
�� Środki proporcjonalne porównuje się rodzaj leczenia, stopień trudności,
ewentualne korzyści z obciążeniami nakładanymi przez terapię (znacząco
obniżającą jakość życia, okaleczającą, która może być kosztowna, nakładająca
na pacjenta dodatkowy ból)
�� Na tej podstawie można uznać, że taka terapia jest środkiem
nieproporcjonalnym i można zaprzestać/nie zastosować takiej metody
�� Odmowa stosowania tych środków nie jest samobójstwem/morderstwem,
tylko pogodzeniem się pacjenta ze swoim losem
�� Wg. Papieża Chrześcijanin nie ma obowiązku żyć za wszelką cenę, jeżeli
cierpienie jest ponad siły, to może sobie odpuścić
�� Pacjent decyduje o tym czy chce stosować środki nieproporcjonalne czy nie
2. Terapia daremna:
�� Tutaj decyduje wyłącznie lekarz
�� Gdy terapia jest daremna ze względu na brak szans na poprawę zdrowia lub
ocalenie życia
�� Zastosowanie terapii, która jest daremna jest błędem w sztuce lekarskiej
�� Resuscytacja nie zaczynamy jej po 4 minutach od zatrzymania krążenia oraz
nie stosujemy w stanach paliatywnych; przestajemy resuscytować gdy trwa to
30 minut
NALEŻY ZNAĆ DEKLARACJ O EUTANAZJI!!!
POBIERANIE NARZDÓW OD OSÓB ŻYWYCH:
- pobieranie narządów jest sprzeczne z zasadą po pierwsze nie szkodzić
- 1956r. pierwsza udana transplantacja nerki
- Kościół usprawiedliwia transplantologię:
�� rozszerzona zasada całości (=moralna zasada całości)
�� Wolno okaleczać części ciała człowieka, jeżeli służy to jako dobro całości
�� Wolno okaleczać ciało człowieka, jeżeli służy to jemu dobru emocjonalnemu
(moralnemu)
Komu można oddać nerkę?
- narząd można podarować tylko:
a) wg. ustawy z 1996 roku:
�� Osobie spokrewnionej
�� Osobie przysposobionej lub małżonkowi
b) wg. ustawy z 2005 roku:
�� jw.
�� Można oddać innej osobie niespokrewnionej, ale bliskiej emocjonalnie wymagana
jest zgoda sądu opiekuńczego przed sądem trzeba udowodnić bliską więz
Zgoda na oddanie narządu musi być świadoma, niewymuszona, dawca musi być
poinformowany o wszystkich powikłaniach i ryzyku
Wolno pobierać narządy od osób dorosłych, kompetentnych.
NIE WOLNO OD DZIECI i OSÓB UBEZWAASNOWOLNIONYCH
(te zasady dotyczą Europy, w USA jest inaczej)
Nie można podarować narządu osobie spokrewnionej jeżeli ona nie wie kto jest dawcą
biorca musi być poinformowany o tym kto jest dawcą
Narządów nie można oddać altruistycznie ot tak, komukolwiek.
SZPIK KOSTNY:
- można oddać altruistycznie (komukolwiek, ot tak)
- Dzieci można pobierać od dzieci, ale tylko i wyłącznie na rzecz rodzeństwa, nie można
pobrać dla rodziców
Komu dzieciak może oddać szpik?
�� Tylko rodzeństwu!
�� Trzeba uzyskać zgodę sądu opiekuńczego
�� A gdy dziecko ma 13 lat, to też musi wyrazić zgodę na pobranie
Psychologia w transplantologii:
- Ukraina i Mołdawia są zagłębiem handlu narządami
- Prawo, dając możliwość przeszczepów wywiera ogromną presję na dawcy, ciężko mówić, że
jego decyzja jest dobrowolna
- uważa się, że operacje przeszczepiania od żywych powinny być traktowane jako
ostateczność
Europa konwencja bioetyczna:
- można pobrać narządy od żywych, gdy jest to jedyna opcja na przeżycie dla biorcy (czyli: nie
ma martwego dawcy, a farmakologia już w niczym nie pomoże)
- można pobrać od żywego tylko, gdy życie/zdrowie biorcy jest zagrożone i nie ma innego
wyjścia
- jeżeli ktoś potrzebuje nerki, ale można u niego nadal stosować dializy, to dopóki dializy są
skuteczne, to nie można przeszczepić nerki
POBIERANIE NARZDÓW OD ZMARAYCH
- 1968r. pierwszy przeszczep serca
Problemy etyczne:
1. Czy dawca na pewno jest martwy?
Klasyczna definicja śmierci:
- śmierć krążeniowa oddechowa (jako pierwsza funkcjonowała)
Mózgowa definicja śmierci:
- nieodwracalne ustanie wszystkich funkcji mózgu oznacza śmierć człowieka
- ta definicja ma charakter obiektywny, opisowy
EEG płaska linia przez 6 godzin oznacza, że organizm jest martwy
- Japończycy, Żydzi odrzucają mózgową definicję śmierci
Śmierć człowieka = śmierć mózgu = nieodwracalny zanik funkcji pniowych
- brak jest odruchów pniowych
W Polsce:
- 1996r. śmierć mózgu
- 2005r. można pobierać ograny po śmierci mózgu (nie ma nic o tym, że musi nastąpić
śmierć pnia mózgu)
- potem? za czynnik kwalifikujący do śmierci uznaje się pień mózgu
W przypadku wątpliwości trzeba zrobić badanie EEG, tomografię żeby potwierdzić śmierć
Nowa ustawa*
- można pobrać narządy po stwierdzeniu śmierci krążeniowej
- tzw. dawca z nie bijącym sercem
Rozporządzenie ministra*
- trzeba stwierdzić śmierć pnia mózgu
* - sprzeczność w naszych wspaniałych polskich przepisach
Śmierć korowa
- nieodwracalny, trwały zanik funkcji kory mózgowej
- do orzeczenia śmierci wystarczy stwierdzenie śmieci korowej
- niektórzy proponują ją jako kryterium śmierci, ale pacjenci oddychają samodzielnie i mają
funkcję witalne
Mnóstwo polskich lekarzy nie chce odłączać od aparatury pacjentów po śmierci pnia mózgu,
chociaż ich zachowanie jest nieetyczne
CZYJ WAASNOŚCI S ZWAOKI?
Nasze zwłoki po śmierci nadal są naszą własnością
Zgoda na pobranie narządów od zmarłego:
- w USA, Anglii wymagana jest zgoda podwójna (rodziny i zmarłego)
�� Na zasadzie daru:
o Każdy kto zgadza się na oddanie narządów musi w sposób jasny wyrazić chęć
oddania zwłok
" Na zasadzie zgody domniemanej:
o Zakłada się, że wszyscy godzimy się na pobranie narządów ze zwłok (można się
wypisać i zastrzec, że absolutnie nie zgadzamy się na pobranie naszych narządów
po śmierci musimy złożyć oświadczenie, że się nie zgadzamy) model
obowiązujący w Polsce
Wyrażanie sprzeciwu jak tego dokonać?
1. Rejestracja w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów:
a. Przez Internet
b. Pisemnie (oświadczenie na zwykłej kartce)
2. Ustnie
a. Wystarczy powiedzieć o tym publicznie
b. Świadkowie naszego oświadczenia potem w szpitalu mają obowiązek
powiedzieć, że się nie zgodziliśmy na pobranie
W polskim systemie liczy się tylko nasz sprzeciw zgoda na oddanie jest nieważna z
punktu widzenia polskiego prawa
Procedura w Polsce:
1. Śmierć mózgowa pacjenta
2. Zgłoszenie tego faktu do Poltransplantu
3. Zwołanie komisji lekarzy (3 lekarzy)
a. Neurolog/neurochirurg
b. Anestezjolog
c. Niezależny lekarz
4. Komisyjne stwierdzenie śmierci mózgowej
5. Poinformowanie rodziny i zapytanie czy nie dysponują wiedzą o woli zmarłego (czy
zmarły nie wyraził sprzeciwu oddania narządów)
Kościół popiera model darowania
Holandia po ukończeniu 18 r.ż. można wypełnić ankietę, że chcą oddać, a jeśli nie wypełnią
takiej ankiety w ciągu 3 miesięcy, to uznaje się, że nie ma zgody na pobranie narządów
Włosi jeżeli po 3 miesiącach nie odeślą, to znaczy, że się zgadzają na pobranie narządów
Statystyka:
30-60% zmarłych (śmierć pniowa) jest dawcami
80-95% w Hiszpanii
W Polsce:
Tylko 12,68% jest dawcami (dane z 2003 roku)
- powinno być 1500 dawców na rok (a było 525)
- 10% - odpada przez dyskwalifikację medyczną
- 6% - bo rodzina robi problem
- reszta przez szpitale, bo nie zgłaszają do Poltransplantu potencjalnych dawców (w PL jest
około 700 szpitali, z czego tylko 123 zgłosiło dawców)
* stacje dializ nie zgłaszają pacjentów do przeszczepów, bo im się to nie opłaca przez
względy finansowe
- w Polsce najwięcej przeszczepów w woj. Wielkopolskim (bo tutaj prowadzi się kursy dla
lekarzy z zakresu tego jak rozmawiać z rodziną)
Co biorca może wiedzieć o dawcy?
Może znać jego wiek i płeć
Traktowanie ludzkich zwłok wg. jakiegoś profesora:
- transplantologia jest porównywana do kanibalizmu (neokanibalizm)
- narusza prawo do szacunku człowieka po śmierci
- zakaz przedmiotowego, utylitarnego traktowania zwłok
EKSPETYMENTY NAUKOWE W MEDYCYNIE:
Eksperyment:
- połowa XIX w. odkrycie Pasteura (pierwszy)
- przełom XIX/XX w. lekarze rzucili się na eksperymentowanie
Biegański:
- chciał rozdzielenia lekarza od naukowca
Kodeks Norymberski:
- nie wolno eksperymentować na nikim bez jego zgody
W 1964r. uchwalono Światowe Stowarzyszenie Medyczne Deklaracja Helsinska*:
- rozwinięcie Kodeksu Norymberskiego
- obowiązuje w Polsce (D.H. jest włączona do systemu prawnego)
- ostatni raz była redagowana w 2000 roku
Mamy znać jej treść, razem z notą wyjaśniającą z 2002 roku
Zasady dobrej praktyki klinicznej *
- w PL od 1998 roku
- zawiera zasady racjonalności i etyki przeprowadzania eksperymentów medycznych
- randomizacja badań
- stosowanie podwójnej ślepej próby
* - włączone do przepisów w PL
POLSKA:
- Prawo farmaceutyczne
- Ustawa o zawodzie lekarza& (rozdział 4.) zawiera przepisy nt. eksperymentów
- Deklaracja Helsińska
- Europejska Konwencja Bioetyczna
(trzeba znać!)
Eksperyment:
1. Eksperyment badawczy (naukowy) cel badawczy
2. Eksperyment leczniczy (terapeutyczny) celem jest korzyść lecznicza
a. Prowadzi do wprowadzenia nowych metod leczniczych, profilaktycznych,
diagnostycznych
Prawo farmaceutyczne:
- badania kliniczne wprowadzanie nowych substancji, badanie na ludziach w celu
sprawdzenia skutków działania środków leczniczych
- obejmuje też badanie skutków ubocznych i toksyczności substancji
Jak wyglądają badania kliniczne?
Wprowadzanie nowych leków do obrotu:
a. ile kosztuje? około 800 mln $
b. ile trwa? od momentu oznaczenia substancji aktywnej chemicznie do
wprowadzenie leku na rynek około 12 lat
Etapy badań klinicznych:
1. Faza badań In vitro
2. Faza badań na zwierzętach
3. Faza badań na ludziach:
a. Badanie na zdrowych ludziach (kilkunastu)
�� Celem jest ocena bezpieczeństwa stosowania tego związku
�� Jest to etap badawczy
�� Nie ma celu terapeutycznego
b. badania wstępne pilotowe/pilotażowe
�� w kilku ośrodkach
�� na chorych
�� lekarze typują pacjentów
�� tylko obserwacja tych pacjentów
c. badania kontrolowane/porównawcze:
�� randomizacja badań czyli losowanie pacjentów
�� podwójna ślepa próba zarówno pacjent jak i lekarz nie wie kto bierze lek,
a kto placebo
badanie potwierdzające:
- wieloośrodkowe
- duże populacje chorych
- te same założenia co w punkcie c.
d. rozszerzenie badań na grupy, które do tej pory były chronione (dzieci,
ciężarówki)
b, c, d mają charakter mieszany, ale celem nadrzędnym jest cel badawczy
Lekarz ma prawo zaproponować eksperymentalną metodę leczenia, ale tylko wtedy gdy
inne, standardowe metody leczenia są już wyczerpane wtedy eksperyment ma charakter
terapeutyczny
Prawa probantów:
- nie wolno eksperymentować bez ich świadomej zgody, muszą wiedzieć:
�� cel badania
�� przebieg
�� kto sponsoruje badanie
�� jakie są prawa probantów
�� że ma prawo do wycofania się na każdym etapie
- probantom płaci się za badania tylko w pierwszej fazie badań, w dalszych fazach już się nie
płaci
Ryzyko badań:
- ryzyko ma być proporcjonalne do korzyści badawczych lub terapeutycznych
- jeżeli w trakcie badań występują jakieś powikłania to lekarz ma obowiązek to zgłosić i
przerwać badanie należy to zgłosić do Komisji Bioetycznej
Ochrona osób wrażliwych:
- są to: dzieci i osoby nieprzytomne, niekompetentne (nie mogące wyrazić świadomej zgody)
- osoby nie mogące wyrazić swobodnej zgody: więzniowie, żołnierze, studenci
- wg. aktualnych przepisów można eksperymentować na dzieciach, osobach
niekompetentnych, ale:
�� badania naukowe muszą mieć rozsądne prawdopodobieństwo, że te grupy odniosą
korzyść medyczną z tych badań
�� naukowiec musi uzyskać zgodę
�� można wtedy, kiedy nie da się przeprowadzić badań na osobach kompetentnych z
równą skutecznością
�� udział małoletniego jest dopuszczony, gdy korzyści dla zdrowia przeważają nad
ryzykiem
o i gdy nie można z równą skutecznością badać na kompetentnych
�� nie można eksperymentować na dzieciach zdrowych, tylko na chorych, wtedy ma to
cel terapeutyczny
Na kim nie można eksperymentować?
- żołnierze służby zasadniczej
- więzniowie
- płody = dzieci poczęte
(nie mogą brać udziału w eksperymentach czysto badawczych)
W świetle prawa farmaceutycznego:
- obserwacja i eksperyment podlegają tym samym prawom
Kto sprawuje kontrolę nad eksperymentami?
- Komisje Bioetyczne (powołane w każdym kraju na mocy Deklaracji Helsińskiej)
- to one oceniają eksperymenty, obserwacje czy spełniają zasady bioetyki
Kodeks etyczny:
- w przypadku pacjenta niezdolnego do wyrażenia zgody dopuszcza się badania
terapeutyczne
- ale w przepisach prawa jest inny zapis!!!
Czy można eksperymentować bez zgody pacjenta?
- np. w przypadku pacjenta nieprzytomnego (np. po zawale) można, ale:
Tylko w przypadku, kiedy stan psychiczny i fizyczny pacjenta jest charakterystyczny dla danej
populacji wiadomo, że to zawał wtedy nie trzeba zgody pacjenta albo jego pełnomocnika
- cel jest terapeutyczno-naukowy
Stosowanie placebo czy to jest etyczne?
- Deklaracja Helsińska nie pozwala na placebo
- Nota wyjaśniająca wolno stosować placebo, ale gdy brak leczenia nie wiąże się z jakimś
szczególnym ryzykiem dla probanta:
- nie stosuje się placebo w:
�� kardiologii
�� onkologii
�� psychiatrii
Onkologia:
1. Faza badań nad nowymi lekami przeciwnowotworowymi pierwsza faza jest inna niż
w standardowych badaniach
a. Pacjenci chorzy w stanie terminalnym którzy umrą za 4 miesiące
b. Wystarczy kilkanaście takich osób

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Etyka ogólna i zawodowa notatki
Etyka nauczycielska – notatki do diagnozy
Seminarium nr 3 notatki
notatki zagadnienia
00 Notatki organizacyjne
Filozofia religii cwiczenia dokladne notatki z zajec (2012 2013) [od Agi]
seminarium NMR
notatki tw 5
PYTANIA z seminarium

więcej podobnych podstron