GIAUR (1813), powieść poetycka George'a Byrona, ukazująca losy skłóconego ze
światem i nieszczęśliwego bohatera, zwanego później bohaterem bajronicznym.
Fragmentaryczność kompozycji poematu stała się jedną z zasad romantycznej
poetyki mimo że poeta nie zamierzał tworzyć podstaw nowego prądu
literackiego. Swój cel określał skromniej w Przemowie, zapowiadając powieść o
smutnych losach branki muzułmańskiej, która za niewierność ukaraną została
sposobem tureckim, utopiona w morzu, i której zgonu pomścił się kochanek jej,
młody Wenecjanin. Byron relacjonuje zatem historię namiętnej i zarazem
tragicznej miłości Giaura i urodziwej Gruzyjanki. Zmuszona do małżeństwa z
Hassanem, prawdziwym uczuciem darzy Wenecjanina. Zazdrosny Hassan topi
niewierną żonę. Płaci swoim życiem za jej śmierć, ulegając w pojedynku
Giaurowi. Od tej pory Wenecjanin nie może już zaznać spokoju. Daremnie
poszukuje zapomnienia i równowagi ducha w klasztorze. Cierpi w milczeniu. Przed
śmierci zwierza się klasztornemu braciszkowi i prosi, aby jego mogiła pozostała
bezimienna. Utwór Byrona, poświęcony wprawdzie przeżyciom rozpaczającego po
stracie ukochanej Giaura, jego cierpieniom i samotnej męce, zawiera także
akcenty społeczne. Inwokacja do Grecji, dawnej kolebki swobód, wyraża poglądy
poety, walczącego o przywrócenie wolności zniewolonej ojczyźnie demokracji. Dla
tłumacza poematu, Adama Mickiewicza, inwokacja Byrona brzmiała jak aluzja do
położenia Polski. Zachwycony walorami dzieła Byrona, Mickiewicz bronił poety
przed zła opinią, a także odpierał ataki poetów starej szkoły na anarchicznego
bohatera poematu: Dzieci Byrona nie są to pospolici zbrodniarze, nie zimni
egoiści albo szaleni fanatycy zakochani w swojej przewrotności i głupstwie
(...) Ludzie Byrona mają sumienie.