12 PRAWNIK DLA FIRMY WWW.DZIENNIK.PL Czwartek, 20.11.2008
RELACJE Niedozwolone zachowania mogą przybierać także formy pozawerbalne
Dyskryminacja, molestowanie,
mobbing  czy to nasz problem?
odwołują się traktat rzymski cowników uwzględniające któ- wyłącznie przedstawiciel jed- molestowanie seksualne, w któ- osoba fizyczna, a więc praco-
ustanawiający Wspólnotę Eu- rekolwiek z przedstawionych nej z płci. Z racji tego, że cię- rym ten sam cel lub skutek osią- dawca, osoba go reprezentują-
ropejską, który w art. 141 zobo- wyżej kryteriów, powodujące żar udowodnienia braku dys- gany jest poprzez nieakcepto- ca (np. prezes zarządu), jak i
wiązuje każde państwo człon- naruszanie zasady równości, kryminacji przerzucony jest wane zachowanie o charakte- przełożony pracownika lub in-
kowskie do zapewnienia stoso- jest dyskryminacją. Jest ona na pracodawcę, winien przy- rze seksualnym lub odnoszące ny pracownik. Co jest istotne,
wania zasady równości wyna- rozumiana jako bezprawne po- wiązywać on szczególną uwa- się do płci pracownika (art.183a może on, ale nie musi być
grodzeń dla pracowników obu zbawienie lub ograniczenie gę do treści zamieszczanych ż 6 kodeksu). Zachowania takie sprzeczny z prawem w rozu-
płci za taką samą pracę tej sa- praw wynikających ze stosun- ogłoszeń, jak i wszelkich oko- mogą przybierać formy werbal- mieniu innych przepisów. Za-
mej wartości, oraz dyrektywy ku pracy albo nierówne trak- liczności związanych z prezen- ne lub pozawerbalne, np. doty- wsze jednak musi być to za-
Wspólnoty: 2000/43/WE, towanie pracowników w zakre- tacją miejsca pracy, np. przez kanie molestowanej osoby, nie- chowanie w pewnym sensie
2000/78/WE i 2002/73/WE. sie nawiązywania stosunku dołączanie zdjęć młodych dwuznaczne gesty, spojrzenia, naganne, nieznajdujące uspra-
Integracja z Unią Europejską pracy, kształtowania warun- osób sugerujących, że praco- komentarze. Jednakże aby moż- wiedliwienia w normach mo-
wymogła na polskim ustawo- ków zatrudnienia, możliwości dawca kieruje ofertę do takiej na było je uznać za molestowa- ralnych lub zasadach współ-
dawcy wprowadzenie gwaran- awansu, jak również dostępu kategorii kandydatów. Z tych nie seksualne, niezbędny jest życia społecznego, przy czym
Gabriela Morawska-Stanecka
cji przestrzegania zasady w za- do szkoleń umożliwiających samych powodów warto, aby element braku akceptacji takie- posiadać winno cechy długo-
radca prawny
trudnieniu, jak również wpro- podnoszenie kwalifikacji zawo- rozmowy kwalifikacyjne prze- go zachowania przez pracowni- trwałości i powtarzalności.
wadzenie prawnych instru- dowych ze względu na wyżej prowadzały dwie osoby, najle- ka, który okazuje dezaprobatę Jednorazowy incydent, choć-
W polskiej rzeczywistości ta- mentów walki z przejawami powołane kryteria. piej kobieta i mężczyzna. Za dla takiego zachowania. Warto by spełniający inne przesłan-
kie problemy jak dyskrymi- dyskryminacji. W ramach do- Na zarzut dyskryminacji objaw dyskryminacji ze wzglę- również pamiętać, iż ofiarami ki określone w art. 943 ż 2 ko-
nacja, molestowanie pracow- stosowywania prawa krajowe- pracodawca może się narazić du na płeć jest również uzna- molestowania nie muszą być deksu za mobbing uznany nie
ników czy mobbing pojawiły go do prawa wspólnotowego do już w procesie rekrutacji pra- wane domaganie się dodatko- wyłącznie kobiety, a sprawcą będzie. W przeciwieństwie do
się stosunkowo niedawno. dyskryminacji mobbing nie
Praktycznie rzecz ujmując, jest uzależniony od występo-
jeszcze pod koniec ubiegłej de- wania pewnej określonej, in-
kady pracodawcy nie musieli dywidualnej cechy u ofiary, nie
zaprzątać sobie tym głowy. ma więc znaczenia jej wiek,
Dlatego nawet takie obrazy jak płeć, pochodzenie etniczne
 Filadelfia Jonathana Dem- czy orientacja seksualna. W
me a z 1993 r. z genialną osca- praktyce jednak rozróżnienie
rową kreacją Toma Hanksa tych dwóch negatywnych zja-
wzbudzały zainteresowanie je- wisk jest niezmiernie trudne,
dynie na poziomie wartości ar- choć zdarza się oczywiście, że
tystycznych, bez głębszego za- występują łącznie.
stanawiania się nad istotą zja- Z punktu widzenia sytuacji
wiska, które zrodziło się jako pracownika odróżnienie mob-
efekt dyskusji nad przejawami bingu od dyskryminacji ma
dyskryminacji w zatrudnieniu bardzo istotne znaczenie z
osób chorych na AIDS. Świa- uwagi na rozkład ciężaru do-
domie rozpoczęłam rozważa- wodu. W przypadku dyskrymi-
nia właśnie od tego filmu, gdyż nacji to strona pozwana (czyli
z uwagi na poruszany w nim pracodawca) musi udowodnić,
problem oraz sposób jego uję- że nie nastąpiło pogwałcenie
cia jest przeze mnie zaliczany zasady równego traktowania,
do klasyki kina. podczas gdy pracownik bądz

To, że u nas dopiero od nie- osoba, która uważa się za po-
dawna otwarcie mówi się o zja- krzywdzoną w związku z nie-
wisku dyskryminacji, wcale nie przestrzeganiem wobec niej tej
oznacza braku wcześniej obo- zasady, winna to jedynie
wiązujących przepisów w tym uprawdopodobnić. W przypad-
zakresie, lecz raczej świadczy ku mobbingu ciężar dowodu
o braku świadomości, iż pewne spoczywa na pracowniku.
działania czy zaniechania mo- Ustawowe przesłanki określo-
gą nosić znamiona dyskrymi- ne w art. 943 ż 2 kodeksu mu-
nacji. Wprawdzie dopiero w ra- szą być spełnione łącznie, a
mach rozległej nowelizacji ko- okoliczności winny być udo-
deksu pracy w 1996 r. dodano wodnione przez pracownika. Z
do niego dwa przepisy, a mia- tego też względu w roku 2007
nowicie art. 112 dotyczący rów- zaledwie 5 proc. wniesionych
nych praw pracowników z ty- spraw o mobbing zakończyło
tułu jednakowego wypełniania się korzystnie dla pracowni-
swych obowiązków oraz art. 113 ków. Należy jednak mieć na
zakazujący wszelkiego rodzaju uwadze, że pracodawca na pod-
dyskryminacji w zatrudnieniu, stawie art. 943 ż 1 kodeksu zo-
jednak już wcześniej ratyfiko- bowiązany jest do przeciwdzia-
wane przez Polskę konwencje łania mobbingowi.
Międzynarodowej Organizacji Rozpoczęłam stwierdzeniem,
Pracy: numer 111 dotycząca za- że większością tego typu zjawisk
kazu dyskryminacji w zakresie jeszcze niedawno polski przed-
zatrudniania i wykonywania siębiorca nie musiał się przejmo-
zawodu (1961) oraz numer 100 wać. Jednak rozwój gospodarczy
dotycząca jednakowego wyna- winien w konsekwencji powodo-
grodzenia dla pracujących wać również zmiany w naszej
mężczyzn i kobiet za pracę jed- mentalności i kształtować świa-
nakowej wartości (1954), wpro- kodeksu pracy zostały dodane cowników. Najczęściej docho- wych informacji, np. przedsta- niekoniecznie pracodawca  domość, że takie negatywne zja-
wadzały zobowiązanie do wy- przepisy art. 183a do 183e, któ- dzi wówczas do naruszenia za- wienia wyniku testu ciążowe- może być to również współpra- wiska jak opisane wyżej winny
eliminowania wszelkich przeja- re zawierają szczegółową re- kazu dyskryminacji ze wzglę- go, co umożliwia cownik lub przełożony. zostać wyeliminowane. Ich wy-
wów dyskryminacji w zatrud- gulację obowiązku równego du na płeć i niepełnospraw- wyeliminowanie kobiet ciężar- Mobbing jest kwalifikowa- stępowanie u konkretnego pra-
nieniu. Zakaz dyskryminacji traktowania pracowników. Sta- ność. Z tego punktu widzenia nych jako potencjalnych pra- nym deliktem prawa pracy, a codawcy może bowiem w nieda-
znajduje swe z
ródło w art. 32 i je się on zasadą bez względu zasadnicze znaczenie ma sa- cowników. mianowicie działaniem pole- lekiej przyszłości, w realiach
33 Konstytucji Rzeczypospoli- na płeć, wiek, niepełnospraw- ma treść ogłoszenia o rekru- Przejawem dyskryminacji ze gającym na długotrwałym i wzrastającej konkurencji, zade-
tej Polskiej ustanawiających ność, rasę, religię, narodowość, tacji, w którym nie jest do- względu na płeć jest również uporczywym nękaniu lub za- cydować o jego pozycji na rynku.
zasadę równości wobec prawa przekonania polityczne, przy- puszczalne zawieranie ele- molestowanie zdefiniowane ja- straszaniu wywołującym za- Autorka prowadzi kancelarię
i równouprawnienia kobiet. należność związkową, pocho- mentów, wskazujących na pre- ko zachowanie mające na celu niżoną ocenę przydatności za- radcy prawnego w Katowicach,
Wprost z ustawy zasadniczej dzenie etniczne, wyznanie, ferowaną płeć, wiek czy lub skutkujące naruszeniem wodowej celem poniżenia, zajmuje się obsługą prawną
wywieść więc można obowią- orientację seksualną, zatrud- pełnosprawność kandydata, z godności albo poniżeniem lub ośmieszenia, odizolowania lub podmiotów gospodarczych,
zek pracodawcy wyrażony w nienie na czas określony lub wyjątkiem sytuacji gdy praco- upokorzeniem pracownika (art. wyeliminowania pracownika specjalizuje się w prawie
art. 112 kodeksu pracy, dotyczą- nieokreślony, w pełnym czy nie- dawca może w obiektywny 183a ż 5 kodeksu pracy). Kwali- z zespołu współpracowników cywilnym oraz gospodarczym.
cy równego traktowania pra- pełnym wymiarze czasu pracy. sposób wykazać, że na danym fikowanym przypadkiem mole- (art. 943 ż 2 kodeksu). Spraw- Kontakt: gabriela.morawska-
cowników. Do zasady równości Wszelkie różnicowanie pra- stanowisku może pracować stowania ze względu na płeć jest cą mobbingu może być jedynie [e-mail]
ARCHIWUM
CORBIS