MOBBING,
MOLESTOWANIE,
DYSKRYMINACJA
Dr Patrycja Zwiech
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Problemy pracowników
i nieetycznych firm
" Mobbing
" Molestowanie seksualne
" Dyskryminacja
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
MOBBING
szykanowanie w miejscu pracy
przez przełożonych
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Mobbing polega na:
" Stwarzaniu złej atmosfery pracy, poprzez docinki,
okazywanie niechęci, nieliczenie się ze zdaniem,
upokarzanie wobec innych pracowników,
wyzwiska, wprowadzanie strachu, stwarzanie
sztucznych problemów;
" Nakładaniu niepienięznych kar, ograniczeń i
represji, zmuszaniu do pozostawania po
godzinach, zmuszeniu do zrobienia czegoś wbrew
przepisom;
" Straszeniu zwolnieniem z pracy.
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Czy w ciągu ostatnich 5 lat zdarzyło się, że był Pan(i) w
pracy szykanowany(a) przez przełożonego?  badania CBOS
z 2002 roku.
nie, nigdy
tak, często
1%
tak, rzadko
12%
trudno powiedzieć
5%
82%
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
MOLESTOWANIE SEKSUALNE
nieakceptowane zachowanie o podłożu
seksualnym naruszające godność osoby
molestowanej lub wywołujące atmosferę
zastraszenia, upokorzenia lub wrogości, gdy
akceptacja takiego zachowania lub jej brak
będzie stanowić podstawę podjęcia decyzji
dotyczącej osoby molestowanej.
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Formy molestowania seksualnego
 molestowanie typu  guid pro guo (łac.  coś za coś )
(zachodzi, gdy przełożony żąda seksualnego
zainteresowania w zamian za możliwość awansu,
podwyżki itp.) lub typu  przymus seksualny (w
zamian za utrzymanie pracy, stanowiska itp.);
 molestowane typu  wrogie środowisko pracy , które
przybiera formy: niepożądanego zainteresowania
seksualnego (gesty o charakterze seksualnym, ocieranie
się, poklepywanie itp.) lub molestowania z uwagi na
przynależność do określonej płci (komentarze
skierowane przeciwko osobie jako reprezentantowi danej
płci, poniżające odmienną płeć jako nie posiadającą
danych zdolności, umiejętności, zachowań 
niekoniecznie dotyczące seksualności).
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
DYSKRYMINACJA
na rynku pracy oznacza
nierówne traktowanie podobnie
uzdolnionej, wykwalifikowanej
i posiadającej tę samą zdolność
do pracy siły roboczej
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
DYSKRYMINACJA
dokonywanie rozróżnienia między
pracownikami, opierając się nie na
względach istotnych dla maksymalizacji
długoterminowej wartości firmy, lecz na
względach nieistotnych dla tego celu.
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Dyskryminacja
może dotyczyć takich cech, jak:
" Płeć;
" Wiek;
" Rasa;
" Narodowość;
" Stan cywilny;
" Fakt posiadania dzieci;
" Niepełnosprawność;
" Orientacja seksualna;
" Wyznanie i poglądy religijne;
" Poglądy polityczne;
" Przynależność do organizacji politycznych.
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Formy dyskryminacji
" Dyskryminacja bezpośrednia  polega na traktowaniu
kogokolwiek w sposób gorszy ze względu na jego płeć,
wiek, rasę, narodowość lub inne cechy.
" Dyskryminacja pośrednia  która występuje wówczas,
gdy pomimo stosowania uniwersalnych kryteriów nie
może tym kryteriom sprostać duża grupa społeczna.
Występują wówczas dysproporcje w zakresie warunków
zatrudnienia na niekorzyść wszystkich lub znacznej
grupy pracowników, jeśli nie mogą być one uzasadnione
innymi względami niż płeć, wiek, rasa, narodowość itp.
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Wiktimalizacja
ta forma dyskryminacji ma miejsce wówczas,
gdy osoba jest traktowana gorzej, ponieważ
wniosła sprawę o dyskryminację lub też
zgłosiła przypadek wystąpienia przejawów
dyskryminacji wobec niej.
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Wzory dyskryminacji
" dyskryminowanie poprzez akceptację wzorców
kulturowych (np. w przypadku dyskryminacji kobiet -
pytań o sytuację rodzinną, co wynika z założenia
opartego na stereotypie mówiącym, że to kobieta jest
bardziej zaabsorbowana przez rodzinę niż mężczyzna);
" dyskryminowanie poprzez stawianie dodatkowych
wymagań (np. pytanie o ambicje zawodowe i
możliwości wyjazdów powinno dotyczyć obu płci, a nie
tylko kobiet).
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Zjawiska dowodzące istnienia
nierówności płci na rynku pracy
" zjawisko segregacji zawodowej (horyzontalnej
i wertykalnej);
" mniejsza możliwość awansów i przemieszczeń w
hierarchii stanowisk pracy w przedsiębiorstwach;
" istotna różnica w płacach kobiet i mężczyzn;
" mniejszy dostęp do szkoleń w miejscu pracy;
" większa trudność z uzyskaniem pracy oraz większe
narażenie na ryzyko utraty miejsca pracy;
" problem molestowania seksualnego w miejscu pracy.
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Odsetek kobiet i mężczyzn pracujących w I wielkiej grupie
zawodowej w latach 1997-2004 (GUS)
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
4,8
Kobiety 5,0 4,6 4,8 4,4 4,4 4,3 4,7
Mężczyz
ni 7,97,67,27,67,36,87,37,3
Udział kobiet wśród aktywnych zawodowo, wśród pracujących i wśród
osób pracujących w I wielkiej grupie zawodowej w latach 1997-2004
(GUS)
Udział kobiet wśród 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Aktywnych zawodowo 45,67 45,91 45,93 45,68 45,79 45,67 45,77 45,60
Pracujących 44,75 45,09 44,42 44,53 44,97 45,22 45,18 44,74
Pracujących w I
wielkiej grupie
zawodowej 33,79 33,30 34,56 31,89 32,82 34,02 34,48 34,5
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Struktura pracowników najemnych ze względu na
zajmowane stanowisko i płeć - badania ankietowe
(badanie przeprowadzono w 06 i 07/2004 r. w regionach szczecińskim, koszalińskim i
poznańskim na 602 osobach zajmujących kierownicze stanowiska w ramach dysertacji:
Partycja Zwiech  Dyskryminacja kobiet na rynku pracy w Polsce )
Lp. Zajmowane stanowisko Kobiety Mężczyz
ni
(bez osób prowadzących własną
działalność gospodarczą)
1najwyższego szczebla 13,1% 21,9%
2 vice najwyższego szczebla - -
3wyższego szczebla 28,0% 47,2%
4vicewyższego szczebla 31,4% 16,7%
5 średniego szczebla 27,5% 14,2%
RAZEM 100% 100%
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto według płci oraz relacje
przeciętnych wynagrodzeń kobiet do wynagrodzeń mężczyzn w latach
1995 2004 (GUS)
Lata Wynagrodzenia Wynagrodzenia Wynagrodzenia Relacja wynagrodzeń
ogółem kobiet mężczyzn kobiet do
wynagrodzeń
mężczyzn w %
IX 1995 737,05 634,54 831,35 76,33
IX 1996 936,63 805,42 1057,87 76,14
IX 1997 1145,79 1000,29 1278,06 78,27
X 1998 1304,35 1162,05 1440,87 80,65
X 1999 1800,31 1591,92 1990,93 79,96
X 2001 2216,55 1988,78 2429,94 81,84
X 2002 2229,80 2015,79 2425,00 83,13
X 2004 2368,52 2150,44 2571,64 83,62
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Wynagrodzenia menedżerek i menedżerów - badania ankietowe
Kobiety Mężczyz
ni Stosunek
wynagrodzenia
kobiet do
mężczyzn
ogółem
4034,72 zł 5484,80 zł 73%
Bez osób
3934,78 zł 5213,66 zł 75,5%
prowadzących
własną działalność
gospodarczą
Osoby prowadzące
4431,03 zł 6376,81 zł 69,5%
własną działalność
gosp.
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
.
Średnia ilość szkoleń przypadająca na jedną osobę zajmującą
kierownicze stanowisko w zależności od wieku i płci
4
3,25
2,53
3
2,16 2,15
2,11 2,1
2,04
1,96
1,9
2
1,33
1
0
15 - 24 25 - 34 35 - 44 45 - 54 55 i w ięcej
Kobiety Mężczyz
ni
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Średnia ilość szkoleń przypadająca na jedną osobę zajmującą
kierownicze stanowisko w zależności od typu rodziny
3
2,47
2,33
2,21
2,5
2,16 2,17
2,12
1,96
1,9
2
1,5
1
0,5
0
małżeństw o bez dzieci małżeństw o z dziećmi osoba samotna samotna matka/ojciec
Kobiety Mężczyżni
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Średnia ilość szkoleń przypadająca na mężczyznę zajmującego
kierownicze stanowisko w zależności od zajęcia partnerki życiowej
2,4
2,2
2
1,8
partnerka pracuje partnerka zajmuje się domem
Mężczyzna
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Struktura odpowiedzi na pytanie o istnienie dyskryminacji kobiet na
rynku pracy
Mężczyz
ni 28,9 45,4 25,7
Kobiety 63 15,8 21,2
0 20 40 60 80 100
Tak Nie Nie w iem
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Przyczyny dyskryminacji
" 1 - przekonania pracodawców o przydatności kobiet d
poszczególnych zawodów
1
" 2 - organizacja pracy w przedsiębiorstwie
5
20 2
" 3 - zasady selekcji kandydatów do pracy
19 3 " 4 - działania związków zawodowych
4
" 5 - działania partii politycznych
" 6 - działania i przekonania bezpośrednich
18 4
przełożonych
3
" 7 - podział pracy w rodzinie
17 5
" 8 - nieodpowiednie kwalifikacje zawodowe kobiet
2
" 9 - preferencje zawodowe kobiet
" 10 - pełnienie ról pozaekonomicznych przez kobiety
16 6
1 (macierzyńskich, wychowawczych, opiekuńczych)
" 11 - biologiczne różnice płci
" 12 - różnice w uzdolnieniach miedzy kobietami i
mężczyznami
15 7
" 13  różnice charakterologiczne między kobietami i
mężczyznami
14 8
" 14 - polityka społeczna i podatkowa państwa
" 15 - prawna ochrona pracy kobiet
13 9
" 16 - podział sfer działalności na kobiecą i męską
" 17 - odmienna socjalizacja dziewcząt i chłopców
12 10
" 18 - inne wartości i cele kobiet i mężczyzn
11
" 19 - funkcjonujące stereotypy
" 20  układy koleżeńsko - towarzyskie (istniejące i
Mężczyz
ni Kobiety
przyszłe)
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Typowe cechy kobiet i mężczyzn
na tle idealnego kierownika
aktywizowanie i wspieranie
podwładnych
zdyscyplinowanie 5,00 fachowość (doświadczenie
zawodowe)
4,50
zaradność inicjatywa
4,00
3,50
3,00
mienność komunikatywność
2,50
2,00
miejętność podejmowania decyzji konsekwencja
umiejętność współdecydowania w odpowiedzialność
grupie
uczciwość pracowitość
przedsiębiorczość
Kobiety w ocenie kobiet Kobiety w ocenie mężczyzn
Mężczyz
ni w ocenie kobiet Mężczyz
ni w ocenie mężczyzn
Idealny kierownik
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Stereotypy dotyczące kobiet
" Kobiety nie muszą pracować zawodowo, bo mają
alternatywne z
ródła utrzymania (czyli mężów).
Jeżeli już pracują, to nie muszą dobrze zarabiać i
mogą pracować za niskie wynagrodzenie.
" Kobiety nie chcą pracować zawodowo, nie chcą
robić kariery i awansować.
" Kobiety są mniej rzetelnymi pracownikami i
częściej są nieobecne w pracy.
" Kobiety powinny wykonywać prace  kobiece ,
ponieważ mają inne predyspozycje niż mężczyz
ni.
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Stereotypy dotyczące kobiet  cd.
" Kobiety nie potrafią być szefami, a mężczyz
ni
nie chcą pracować pod ich kierownictwem.
" Obecność kobiet w pracy zmniejsza
koncentrację na pracy.
" Kobiety odbierają pracę mężczyznom.
" Współcześnie nie ma już dyskryminacji
zawodowej kobiet. Kobiety wywalczyły już
sobie wszystko.
" Kobiety mają mniejsze uprawnienia do pracy,
bo nie są głowami rodzin.
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Stereotypy dotyczące kobiet  cd.
" Kobiety lepiej znoszą bezrobocie. Bezrobocie
jest bardziej szkodliwe dla mężczyzn.
" Praca mężczyzny z punktu widzenia
społecznego jest ważniejsza niż praca kobieca.
" Kobiety w sferze pracy zawodowej są mniej
wydajne niż mężczyz
ni.
" Sukces zawodowy kobiet zależy od szczęścia
i urody, a mężczyzn od pracy.
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Cele stawiane w życiu przez osoby
zajmujące kierownicze stanowiska
Cele w życiu Kobiety Lokata Mężczy Lokata
z
ni
zdrowie rodziny 4,65 1 4,61 1
szczęście rodzinne 4,60 2 4,45 3
dobro dzieci (kształcenie i 4,58 3 4,53 2
wychowanie)
miłość 4,35 4 4,10 6
przyjaz
ń 4,26 5 4,01 7
szacunek wśród ludzi 4,15 6 3,80 11
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Cele stawiane w życiu  cd.
Cele w życiu Kobiety Lokata Mężczy Lokata
z
ni
dobre warunki materialne 4,13 7 3,80 5
stabilność zatrudnienia 4,05 8 4,15 10
satysfakcjonujące 4,04 9 3,96 4
wynagrodzenie
dobra atmosfera pracy 3,97 10 4,16 8
odpowiednie wykształcenie 3,85 11 4,01 13
dorosłych
satysfakcjonująca praca 3,85 12 3,68 9
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Cele stawiane w życiu - cd. (badanie przeprowadzono w 06 i
07/2004 r. w regionach szczecińskim, koszalińskim i poznańskim na 602 osobach
zajmujących kierownicze stanowiska w ramach dysertacji: Partycja Zwiech  Dyskryminacja
kobiet na rynku pracy w Polsce ):
Cele w życiu Kobiety Lokata Mężczy Lokata
z
ni
dużo wolnego czasu 3,81 13 3,28 15
możliwość rozwoju 3,80 14 3,76 12
zawodowego
kierownicze stanowisko 3,38 15 3,53 14
postępowanie zgodnie 3,26 16 2,92 17
z zasadami religii
własna działalność 2,87 17 3,01 16
gospodarcza
działalność społeczna 2,31 18 2,34 18
i polityczna
Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
DZI
KUJ
ZA UWAG

Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania