Technologia informacyjna - program
Nr Katedra Liczba Forma
Temat Uwagi
tematu (zakład) godzin zajęć
SEMESTR PIERWSZY - Egzamin
System komputerowy - pojęcia, elementy składowe, rodzaje
1.
2 W
komputerów
2.
2 W Klasyfikacja i charakterystyka oprogramowania
3.
2 S Architektura systemów komputerowych
4.
2 W Sieci komputerowe - klasyfikacja i przeznaczenie, struktura
5.
2 Ć Konfiguracja komputera do pracy w sieci komputerowej
6.
2 W Aplikacje wspierajÄ…ce prace biurowe
7.
2 K Elementy składowe pakietu MS OFFICE
Zaawansowane narzędzia MS Power Point i Excel we
IWLÄ…d/
8.
8.
2 W
2 W
wspomaganiu procesów zarządzania
wspomaganiu procesów zarządzania
ZSyTel
Ogólne zasady tworzenia prezentacji przy wykorzystaniu MS
9.
2 Ć
Power Point
Tworzenie prezentacji przy wykorzystaniu MS Power Point 
10.
2 Ć
animacje i przygotowanie wystÄ…pienia
11.
2 Ć MS Excel  Podstawowe operacje na arkuszach -
12.
2 Ć MS Excel  Tworzenie i używanie formuł tablicowych
13. MS Excel  Funkcje
2 Ć
14.
2 Ć MS Excel  Wykresy i grafika
15.
2 Ć Omówienie prac ćwiczeniowych  zaliczenie ćwiczeń
30 Z tego:
10  wykłady
2  seminaria
2  konwersatoria
16  ćwiczenia
Technologia informacyjna - organizacja zajęć
WYKA
ADY - wszystkie grupy
SEMINARIA, KONWERSATORIA - na ZarzÄ…dzaniu:
" dr hab. inż. Józef Janczak, IWLąd/ZSyTel, bl. 101/pok. 116
tel. [phone], e-mail: [e-mail]
SEMINARIA, KONWERSATORIA I LABORATORIA - na Logistyce
" płk dr inż. Piotr Dela, bl. 101/ pok. 9, tel. [phone];
ĆWICZENIA (w rozkładzie zajęć laboratorium)  wg rozkładów zajęć
" mjr mgr inż. Bartosz Biernacik, bl. 101/pok. 34, tel. [phone];
" mjr dr inż. Mariusz Frączek, bl. 101/ pok. 158, tel. [phone]
" ppłk dr inż. Włodzimierz Krzemiński, bl. 22/pok. 117 tel. [phone];
" mgr inż. Daniel Rogiński - doktorant, 692 496 919; [e-mail]
Rygory dydaktyczne
WYKA
ADY  wskazana obecność,
ĆWICZENIA (seminaria, laboratoria)  obecność
obowiÄ…zkowa,
Aktywność, co najmniej 2 wystąpienia na seminariach,
Nieobecność na ćwiczeniach  zaliczenie indywidualne
-
-
TESTY SPRAWDZAJ
CE przed laboratoriami  wg decyzji
prowadzącego ćwiczenia,
Zaliczenie ćwiczeń  Zal.  w grupach u prowadzących
zajęcia;
Egzamin: test - ocena; prowadzę osobiście
Temat: 2
Klasyfikacja i charakterystyka
oprogramowania
ZAGADNIENIA
Wprowadzenie
1. Oprogramowanie systemowe.
2. Oprogramowanie użytkowe.
2. Oprogramowanie użytkowe.
Zakończenie
Literatura
" Zdzisław Dec, Robert Konieczny, Abc... komputera 2001,
" Wyd. Edition 2000
" Roman Goc, IBM PC - to proste i ciekawe, Wyd. Nakom,
Wydanie I (1993)
" Douglas E. Comer, Sieci komputerowe i intersieci, wyd. NT,
Warszawa 2001
" Dan Gookin, Komputer dla Opornych, Oficyna Wydawnicza
" Dan Gookin, Komputer dla Opornych, Oficyna Wydawnicza
READ ME, 1997
" Joe Habraken, ABC sieci komputerowych, Wyd. Helion, 2002
" Danuta Mendrala, Marcin Szeliga Windows, Vista PL. Kurs,
wyd. Helion, 2007
" Majewski, Informatyka dla logistyki, Biblioteka Logistyka,
Poznań 2002
Literatura
" Eric Maiwald, Bezpieczeństwo w Sieci. Kurs podstawowy,
Wyd. Edition, 2000
" Krzysztof Pikoń, ABC Internetu, Wyd. Helion, 2003
" Jae K. Shim i in., Technologia informacyjna, Dom Wyd. ABC,
Warszawa 1999
" Abraham Silberschatz, Peter B. Galvin, Podstawy systemów
operacyjnych, Wyd. Naukowo-Techniczne, 2006
operacyjnych, Wyd. Naukowo-Techniczne, 2006
" Maria Sokół, Maciej Kunowski, Kurs Internet, Wyd. Helion
2004
" Marcin Szeliga, Marcin ÅšwiÄ…telski, ABC systemu Windows XP
PL, Wydawnictwo Helion, 2002
" Matt Welsh, Matthias Kalle Dalheimer & Lar Kaufman, Linux,
Wyd. RM, 2000
" Konrad Zarzecki, Abc... Windows 2000 Professional, Wyd.
Edition 2000
Wprowadzenie
Oprogramowanie (ang. software)  całość informacji w postaci
zestawu instrukcji, zaimplementowanych interfejsów i
zintegrowanych danych przeznaczonych dla komputera do
realizacji wyznaczonych celów.
Cel oprogramowania - przetwarzanie danych w określonym
przez twórcę zakresie.
Oprogramowanie jest synonimem terminów program
komputerowy oraz aplikacja, przy czym stosuje siÄ™ go
komputerowy oraz aplikacja, przy czym stosuje siÄ™ go
zazwyczaj do określania większych programów oraz ich zbiorów.
Oprogramowanie to dział informatyki.
Oprogramowanie jest niezbywalną częścią systemu
komputerowego, dzięki swojej wymienności może zmieniać jego
przeznaczenie.
Oprogramowanie to program lub zbiór programów,
umożliwiający korzystanie z komputera oraz ewentualnie ze
sprzętu peryferyjnego (modemu, skanera, itp.) bądz

pozwalający rozwiązywać konkretne problemy użytkownika.
Ogół programów przyjęto dzielić na:
oprogramowanie systemowe
oprogramowanie użytkowe
oprogramowanie do tworzenia oprogramowania
biblioteki programistyczne - do wykorzystania przez
inne programy
Oprogramowanie tworzą programiści w procesie
programowania.
Oprogramowanie jako przejaw twórczości jest chronione prawem
autorskim, twórcy zezwalają na korzystanie z niego na warunkach
określanych w licencji.
Oprogramowanie
" Software - towar "miękki"
Wetware - mózgownica
Middleware - pośredniczące
" Shareware - programy na próbę, rejestracja za opłatą jeśli
się je dłużej używa.
Freeware, PDS, public domain software, Free software
foundation - programy darmowe
foundation - programy darmowe
" Bookware - programy dołączane do książek
Addware - programy darmowe, ale pokazujÄ…ce reklamy
Crippleware - programy nie w pełni sprawne
Firmware - programy wmontowane na stałe
Vaporeware - programy zapowiedziane, które nie
pojawiły się na czas.
Program komputerowy
" ciÄ…g instrukcji do wykonania dla komputera.
" to algorytm zapisany w języku programowania.
Program może występować w dwóch postaciach:
" jako program wykonywalny (czyli zapisany w języku
" jako program wykonywalny (czyli zapisany w języku
maszynowym)
" jako kod z
ródłowy, czyli postać zrozumiała dla
programisty.
Warstwy - Oprogramowanie
Oprogramowanie użytkowe
Oprogramowanie systemowe
Sprzęt Komputerowy
1. Oprogramowanie systemowe
Oprogramowanie systemowe
Kompilatory
Systemy Operacyjne
Debuggery
Debuggery
Asemblery
Asemblery
Narzędzia
Narzędzia systemowe
do zarzÄ…dzania
zbiorami
Bios i jego rola
BIOS jest to skrót od "Basic Input Output System"- podstawowy system Wejścia
/Wyjścia.
Najniższy poziom oprogramowania komputera umożliwiający działanie innych
programów i operacji wykonywanych przez komputer .
BIOS jest łącznikiem między sprzętem a uruchamianymi programami.
Procedura BIOS-u została zapisana w pamięci stałej komputera , w
odpowiednich układach scalonych , w postaci rozkazów języka maszynowego.
Procedury te można odczytać ale nie można ich zmodyfikować
Programy znajdujÄ…ce siÄ™ w BIOS-ie dzielÄ… siÄ™ na dwie grupy:
-programy testujÄ…co-inicjujÄ…ce pracÄ™ komputera,
- programy zawierające procedury sterujące różnymi elementami komputera,
jak np.: napędami dyskowymi , urządzeniami wejścia/ wyjścia.
BIOS steruje współpracą wszystkich podstawowych funkcji komputera z systemem
operacyjnym.
Troszczy się między innymi o to, by sygnały wychodzące z klawiatury przetwarzane były do
postaci zrozumiałej dla procesora.
BIOS posiada własną, choć niewielką pamięć, w której są zapisane informacje na temat daty,
czasu oraz dane na temat wszystkich urządzeń zainstalowanych w komputerze
System Operacyjny (ang. Operating System)  program
- w sensie ogólnym,
w realizacji  układ wielu programów, działający jako
pośrednik między użytkownikiem komputera a
sprzętem komputerowym.
Zadaniem systemu operacyjnego jest:
" tworzenie bezpiecznego i niezawodnego środowiska, w którym
" tworzenie bezpiecznego i niezawodnego środowiska, w którym
użytkownik może wykonywać swoje programy w sposób
wygodny i wydajny;
" tworzenie pewnych pojęć, abstrakcji (np. system plików);
" nadzorowanie i koordynacja posługiwania się sprzętem
poprzez różne programy użytkowe, które pracują na zlecenie
rożnych użytkowników;
" wykonywanie podstawowych operacji w imieniu procesów
użytkownika.
System operacyjny (SO)
" System operacyjny - jest to zbiór
programów pośredniczących
pomiędzy aplikacjami użytkownika
a sprzętem.
sprzęt
" Określenie to nie jest technicznie
ścisłe.
ścisłe.
SO
SO
" Czasem potocznie mówi się system
operacyjny mając na myśli całość
aplikacja
oprogramowania dostarczanego z
zakupionym komputerem (czasem
z kolei chodzi o całą rodzinę
systemów (np. Microsoft
użytkownik
Windows).
Zadania systemu operacyjnego
" zarzÄ…dzanie zasobami komputera, m.in.:
procesorem (a dokładniej czasem procesora),
pamięcią, urządzeniami peryferyjnymi oraz
przydzielanie zasobów procesom;
" System operacyjny jest ładowany do pamięci na
poczÄ…tku pracy komputera;
poczÄ…tku pracy komputera;
" Program ten ma bardzo specyficzny charakter:
w przeciwieństwie do programów użytkowych
(aplikacji) nie korzysta z żadnych gotowych
funkcji, tylko sam je udostępnia, a więc od niego
zależą rzeczywiste możliwości wykorzystania
sprzętu komputerowego
" Funkcje systemu operacyjnego:
- komunikacja z użytkownikiem komputera,
- sterowanie urządzeniami (wewnętrznymi i
zewnętrznymi) komputera,
- udostępnianie danych na urządzeniach pamięci
masowych dla przetwarzania przez aplikacje,
masowych dla przetwarzania przez aplikacje,
- uruchamianie aplikacji, na żądanie
użytkownika lub innych aplikacji, przydział
zasobów danych uruchomionej aplikacji,
- kontrola uprawnień użytkowników i aplikacji
do przetwarzania danych,
- kontrola funkcjonowania urządzeń komputera.
19
Zasoby systemu operacyjnego
" Zasobami systemu operacyjnego sÄ… wszystkie urzÄ…dzenia
(fizyczne) do składowania i transmisji danych:
- procesor, pamięć operacyjna, magistrale,
- porty (transmisja danych z urzÄ…dzeniami
zewnętrznymi  klawiatura, monitor, drukarka),
- pamięci masowe (urządzenia magnetyczne i
- pamięci masowe (urządzenia magnetyczne i
optyczne, pamięci półprzewodnikowe,
- interfejsy urządzeń zewnętrznych (sieć
komputerowa, pamięci taśmowe, dyskowe,
urządzenia specjalne  manipulatory, wyświetlacze,
przetwarzanie sygnałów audio, video i innych)
20
Kontrola zasobów przez system operacyjny
" Zasoby komputera są określane  ilością pamięci
operacyjnej i pamięci masowych oraz  czasem
procesora ,
" Zasoby są dzielone między aplikacje przez
system operacyjny, system operacyjny zajmuje
system operacyjny, system operacyjny zajmuje
pewną ilość pamięci i czasu procesora dla
własnego funkcjonowania,
" Zasoby sÄ… przydzielane i odbierane w czasie
przetwarzania aplikacji, brak zasobów powoduje
odmowę lub błędy przetwarzania aplikacji
21
Model warstwowy systemu operacyjnego
Warstwy systemu operacyjnego
Powłoka (warstwa komunikacji z użytkownikiem)
JÄ…dro
Warstwa współpracy ze sprzętem
22
Budowa systemu operacyjnego
3 główne elementy systemu operacyjnego:
" jÄ…dro systemu - komunikuje siÄ™ z komputerem przez
sterowniki urządzeń i wykonuje kolejkowanie zadań,
obsługę pamięci;
" powłoka - stanowi interpreter poleceń systemu
" powłoka - stanowi interpreter poleceń systemu
(komunikacja z użytkownikiem);
" programy - polecenia systemowe nie zawarte w
jądrze, system plików (programy narzędziowe,
programy użytkowe), sposób zapisu struktury
danych na nośniku.
Podział systemów operacyjnych
Pod względem sposobu komunikacji z
użtkownikiem rozróżnia się:
1. systemy tekstowe - komunikujÄ…ce siÄ™ za
pomocą wydawanych z linii poleceń komend
pomocą wydawanych z linii poleceń komend
(CP/M, DOS)
2. systemy graficzne - komunikujÄ…ce siÄ™ za
pomocÄ… graficznych okienek i symboli (ikon).
Obsługa komputera polega na manipulowaniu,
za pomocÄ… kursora myszy lub klawiszami,
symbolami które odpowiadają określonym
zadaniom (Windows, MacOS i inne).
Rodzaje systemów operacyjnych
" DOS
" Windows 95, 98, Milenium,
" Windows Workstation,
" Windows 2000 Professional,
" Windows NT,
" Windows 2000 Server, 2003 Serwer,
" Windows XP Home Edition, Windows XP Professional,
Windows Vista Home (Basic i Premium) Ultimate
" Unix,
" Linux,
" George,
" Chorus,
" OS/2,
" OS/2 Warp Connect
Przykłady systemów operacyjnych
" MS-DOS to stworzona przez firmÄ™ Microsoft na podstawie
nabytego przez niÄ… kodu z
ródłowego systemu QDOS wersja
systemu operacyjnego DOS przeznaczona dla komputerów
IBM-PC.
" jednostanowiskowy system operacyjny opracowany dla
komputerów osobistych typu IBM PC.
" Powstał w wyniku pośpiesznej przeróbki systemu Q-DOS
(Quick and Dirty Operating System), pokrewnego z systemem
(Quick and Dirty Operating System), pokrewnego z systemem
CP/M, wykonanej przez firmę B. Gatesa na zamówienie IBM,
która sprzedawała zamówiony system pod nazwą PC-DOS
(Personal Computer Disk Operating System).
" Ostatnia z jednostanowiskowych wersji systemu
ma oznaczenie MS-DOS 6. 22; jest on najniższą
warstwą środowisk okienkowych i systemów
Windows.
" Istnieją sieciowe rozwinięcia systemu MS-DOS.
Microsoft Windows, Windows,
" oprogramowanie graficznego interfejsu użytkownika komputerów
osobistych stworzone przez firmÄ™ Microsoft nadbudowane nad
systemem MS-DOS (wersje Windows 1.0, 3.0 i 3.1).
" Począwszy od Windows 95 oprogramowanie będące samodzielnym
systemem operacyjnym.
" Wszystkie powszechnie znane wersje Windows posiadajÄ… interfejs
graficzny GUI (Graphical User Interface).
graficzny GUI (Graphical User Interface).
" Firma Microsoft stworzyła też wersję systemu przeznaczoną dla
komputerów pracujących w sieci (Windows NT).
" Obecnie, dzięki systemom Windows, Microsoft zdobył dominującą
pozycję na rynku systemów operacyjnych dla komputerów osobistych
klasy PC.
Windows 3.1
" (pierwotna nazwa kodowa:
Janus) ukazał się 18 marca
1992, został poszerzony o
podstawową obsługę
multimediów (nagrywanie
multimediów (nagrywanie
dz
więku, odtwarzacz muzyki z
CD) oraz o standard czcionek
True Type, co sprawiło, że
system ten stał się poważną
platformÄ… do tworzenia
publikacji.
Microsoft Windows 95
" Microsoft Windows 95 (nazwa robocza Chicago) - to system
operacyjny wyprodukowany przez firmę Microsoft, którego
oficjalna premiera miała miejsce 24 sierpnia 1995. Swą nazwę
zawdzięcza systemowi okien (ang. windows), które są ważnym
elementem interface'u użytkownika (GUI) również tego
systemu operacyjnego.
" Windows 95 jest bezpośrednim następcą Windows 3.11 oraz
" Windows 95 jest bezpośrednim następcą Windows 3.11 oraz
MS-DOS i łączy w sobie elementy obu tych produktów,
jednak charakteryzuje się wyższymi wymaganiami
sprzętowymi - koniecznością posiadania procesora Intel 80386
(w przeciwieństwie do zarówno 3.11, jak i DOS-a, które
można było uruchomić na systemach AT).
Microsoft Windows 98
" Windows 98 (nazwa robocza Memphis) to 32-bitowy system
operacyjny z graficznym interfejsem użytkownika (GUI) firmy
Microsoft. Jego premiera miała miejsce 25 czerwca 1998.
" System w dużej mierze opiera się na Windows 95, ale
zawiera poprawioną (lub dodaną) obsługę standardów takich
zawiera poprawioną (lub dodaną) obsługę standardów takich
jak USB, MMX i AGP.
jak USB, MMX i AGP.
" Windows 98 obsługuje system plików FAT32,
wprowadzony już w wersji 95 OSR2.
" Dodano obsługę wielu monitorów, WebTV. Dodatkową
nowością jest większe zintegrowanie przeglądarki internetowej
Internet Explorer z interfejsem użytkownika, tzn. Active
Desktop.
Windows 98 SE
" (Second Edition) ukazał się 10 czerwca
1999. Dodano m.in. nowÄ… wersjÄ™ IE,
program NetMeeting, możliwość
współużytkowania jednego połączenia
internetowego (Internet Connection
Sharing), a także obsługę napędów
Sharing), a także obsługę napędów
DVD-ROM.
" Microsoft był krytykowany za brak
innowacyjności w produkcie oraz to,
że użytkownicy Windows 98 nie mogli
za darmo zaktualizować go do wersji
SE.
" Następcą Windowsa 98 jest wersja
Windows Me.
Microsoft Windows Me
" Windows Me (Millennium Edition, nazwa
robocza Georgia) to 32-bitowy system
operacyjny z graficznym interfejsem
użytkownika (GUI), wyprodukowany przez firmę
Microsoft.
" Jego premiera miała miejsce 14 września 2000
roku.
Microsoft Windows NT
" Windows NT (ang. New Technology - Nowa Technologia)
rodzina 32- i 64-bitowych systemów operacyjnych firmy
Microsoft, przeznaczonych do zastosowań
profesjonalnych.
profesjonalnych.
" System NT działa wielozadaniowo.
" Daje się przenosić na różne architektury procesorów. J
" Jedną lub więcej wersji systemu NT przeniesiono na
procesory Intel 386 i nowsze, MIPS R4000, DEC Alpha,
AMD64.
Podstawowe cele systemu to:
" przenośność
" bezpieczeństwo
" możliwość korzystania z wielu procesorów
" możliwość korzystania z wielu procesorów
" rozszerzalność
" adaptacje międzynarodowe
" deklarowana zgodność z aplikacjami MS-DOS
Wersje systemów z rodziny NT:
" Windows NT 3.1
" Windows NT 3.5
" Windows NT 3.5.1
" Windows NT 4.0
" Windows NT 5.0 (Windows 2000)
" Windows NT 5.1 (Windows XP)
" Windows NT 5.1 (Windows XP)
" Windows NT 5.2 (Windows 2003
Server)
" Windows NT 6.0 (Windows Vista)
" Windows NT 6.1. (Windows 7)
Microsoft Windows Mobile - system operacyjny przeznaczony
dla palmtopów PocketPC, zawiera oprogramowanie biurowe
i obsługę Internetu.
Windows Vista w 9 edycjach w wersji 32- i 64-bitowej z
wyjÄ…tkiem Windows Starter 2007:
" Windows Vista Starter - rynki krajów rozwijających się;
" Windows Vista Home Basic - do domowego użytku przez użytkowników
niepotrzebujÄ…cych zaawansowanych funkcji multimedialnych;
" Windows Vista Home Basic N  podobna do Windows Vista Home Basic, nie
zawiera programu Windows Media Player. Wydana na podstawie decyzji
Komisji Europejskiej, aby umożliwić większą konkurencję pomiędzy
aplikacjami multimedialnymi;
" Windows Vista Home Premium - oferuje zaawansowane możliwości dla
domowych użytkowników, takie jak obsługa telewizji wysokiej rozdzielczości
domowych użytkowników, takie jak obsługa telewizji wysokiej rozdzielczości
HDTV (ang. High Definition TV) czy też tworzenie interfejsów płyt DVD;
" Windows Vista Business - przeznaczona dla rynku biznesowego, dodaje
obsługę domen systemu Windows Server;
" Windows Vista Business N - podobna do Windows Vista Business, lecz nie
zawiera programu Windows Media Player;
" Windows Vista Enterprise - skierowana do przedsiębiorstw. Jest
połączeniem edycji Business z funkcjami takimi, jak system wirtualizacji
oprogramowania stosowanego do emulacji wirtualnych komputerów;
" Windows Vista Ultimate - jest połączeniem edycji Home i Business oraz
wersji Enterprise, przeznaczonej do licencji zbiorczej.
Microsoft Windows 7 (Windows NT 6.1) - 4 edycje
Jest oficjalną nazwą następcy systemu Microsoft Windows Vista.
Premiera finalnej wersji Windows 7 zapowiedziana została na 22
paz
dziernika 2009.
Windows 7 wyjdzie w wersjach 32-bitowej (wersja ostatnia) i 64-
bitowej. Ma być kompatybilny z poprzednimi wersjami systemu.
" Windows 7 Starter - dostarczana wyłącznie z nowymi
komputerami i ograniczony do konkretnych modeli sprzętu,
głównie netbooków na rynki krajów rozwijających się;
głównie netbooków na rynki krajów rozwijających się;
" Home Premium - skierowana do zastosowań domowych;
" Windows 7 Professional - skierowana do bardziej
zaawansowanych użytkowników domowych oraz małych firm;
" Windows 7 Ultimate - najbardziej zaawansowana wersja,
posiadającą komplet funkcji i dostępna jedynie jako upgrade z
innej edycji.
UNIX
" system operacyjny,
przeznaczony głównie dla
komputerów pełniących rolę
serwerów, ale także ostatnio -
dla komputerów osobistych.
" Pomimo że powstał pod
koniec lat 60. (1969), nadal jest
koniec lat 60. (1969), nadal jest
jednym z częściej spotykanych
w świecie systemów
operacyjnych.
" Większość producentów
superkomputerów dołącza do
nich własną wersję tego
systemu.
Unix jest zarejestrowanym znakiem towarowym The Open Group
Systemy uniksowe,
" liczne odmiany systemu UNIX
o mniejszej lub większej
z nim zgodności,
" są produkowane przez największych dostawców
systemów operacyjnych, takich jak AT&T,
Microsoft, IBM, Sun
" wykonywane na uniwersytetach, np. system BSD
lub holenderski szkolny system Minix,
" a także przez pojedynczych entuzjastów i ich
grupy (system Linux).
Linux
Obecnie Linux jest systemem
w pełni 32-bitowym
(jeśli działa na 32-bitowych
maszynach) lub 64-bitowym
(jeśli działa na procesorze
64-bitowym).
64-bitowym).
" Powstał na bazie UNIX-a - przeznaczony dla
komputerów osobistych, choć jest on również z
powodzeniem używany w komputerach świadczących
różne usługi sieciowe.
InstalujÄ…c Linuksa, od razu robimy wszystko  instalujemy system
operacyjny i zestaw dodatkowego oprogramowania. Ono właśnie
nosi nazwę dystrybucji. Dystrybucje różnią się między sobą
zestawami aplikacji.
System V (wersje systemu UNIX z AT&T),
" system BSD (Berkeley Software Distribution) UNIX (wersje z
Uniwersytetu w Berkeley),
" OSF/1 (konkurencyjny UNIX opracowany przez konsorcjum OSF),
Solaris 2 (nowoczesny, modularny produkt firmy Sun),
" POSIX (standard przenośnego systemu UNIX),
" HP-UX (produkt Hewlett-Packard),
" IBM AIX (wersja IBM), XENIX (systemy uniksowe dla komputerów
" IBM AIX (wersja IBM), XENIX (systemy uniksowe dla komputerów
osobistych PC),
" A/UX ( dla komputerów Macintosh),
" QNX (specjalizowany do pracy w czasie rzeczywistym UNIX),
" poza tym DEC (Digital Equipment Corporation) Ultrix, Xinu, SGI
Irix i in.
GEORGE 3
" system operacyjny dla komputerów serii ICL 1900 (ODRA
1300),
" System pełnił funkcję przyjmowania, uruchamiania,
planowania i wykonywania zadań za pomocą tzw. języka opisu
zadań.
" w latach siedemdziesiątych XX w. powszechnie uważany (w
" w latach siedemdziesiątych XX w. powszechnie uważany (w
Europie) za bardziej rozwinięty i lepszy niż porównywalne
systemy OS 360/370.
" OS 360/370  rodzina wieloprogramowych systemów operacyjnych
(OS/360, OS/MVT, OS/VS2, TSS/360) nadzorujÄ…cych pracÄ™
komputerów serii IBM 360/IBM 370/370 produkowanych w USA w
latach 60. i 70.
Systemy operacyjne Mac OS, Mac OS X
" Mac OS jest systemem operacyjnym przeznaczonym dla
komputerów Macintosh (firma Apple).
" Był to pierwszy ogólnodostępny system operacyjny wyposażony w
graficzny interfejs użytkownika GUI (ang. Graphical User
Interface).
" Jego architektura opiera się na tej z systemów klasy UNIX.
" Wcześniejsze komputery Apple pracowały w oparciu o interfejs
znakowy.
znakowy.
" Idea graficznego interfejsu została zaczerpnięta przez inżynierów
Apple z laboratoriów firmy Xerox w Palo Alto, gdzie w 1973 roku
stworzono Alto - pierwszy komputer z graficznym interfejsem.
" W 2000 roku wprowadzono Mac OS X - tj. Mac OS numer 10,
stworzony w oparciu o całkiem nowe rozwiązania systemowe.
Zasadniczym zmianom uległ także interfejs użytkownika.
Kolejne pełne wersje systemu są od tej pory numerowane cyframi
podrzędnymi: Mac OS X 10A, Mac OSX 10.2, Mac OSX 10.3.
System Chorus
rozproszony system operacyjny opracowany w latach
osiemdziesiÄ…tych XX w. we Francji,
" początkowo jako zupełnie nowy projekt w instytucie badawczym
INRIA, póz
niej skomercjalizowany (Chorus Systémes), co m. in.
zaowocowało nawrotem do emulacji systemu UNIX.
" W budowie systemu Chorus wyróżnia się mikrojądro, ponad którym
są implementowane podsystemy użytkowe (UNIX jest jednym z nich).
" Dokumentacja systemu Chorus odznacza siÄ™ nietypowÄ… terminologiÄ…
(np. procesy sÄ… nazywane aktorami).
" Chorus realizuje wątki i rozproszoną pamięć dzieloną, jest w
znacznym stopniu modularny.
OS/2
" system operacyjny stworzony przez firmÄ™ IBM w 1987.
" Miał stać się konkurencją dla Windows firmy Microsoft, jednak nie
zdobył szerszej popularności i zaprzestano jego rozwoju w 1992.
" Można w nim uruchamiać programy przeznaczone dla MS-DOS
oraz 16-bitowych wersji Windows (Windows 3.x).
OS/2 Warp Connect
" wielowÄ…tkowy, 32-bitowy, sieciowy system operacyjny produkcji
IBM, wyposażony w protokoły TCP/IP, NetBEUI, IPX/SPX, PPP, SLIP i
ruter IP, automatyczne instalowanie urządzeń, wykonujący aplikacje
systemów MS-DOS i Windows.
Inne systemy operacyjne
" BeOS - system operacyjny do zastosowań
multimedialnych opracowanym przez firmÄ™ Be Inc
" Palm OS - popularny system operacyjn dla
palmtopów;
palmtopów;
" Symbian - jest stosowany w wielu rodzajach
urządzeń przenośnych, takich jak telefony
komórkowe czy też palmtopach (PDA).
Kompilator
to program służący do automatycznego tłumaczenia kodów
z
ródłowych na język maszynowy.
Niektóre kompilatory tłumaczą najpierw do języka asemblera, a na
język maszynowy tłumaczy specjalne programy - asemblery.
Generalnie kompilator z kodu z
ródłowego generuje zestaw poleceń,
które w trakcie realizacji programu asembler rozbija na wiele
które w trakcie realizacji programu asembler rozbija na wiele
poleceń języka maszynowego
(nowoczesne asemblery również posiadają składnię umożliwiającą
zapis wielu poleceń maszynowych jako jednego polecenia kodu
z
ródłowego oraz opcje optymalizacji kodu).
Stosowanie kompilatorów ułatwia programowanie (programista nie
musi znać języka maszynowego) i pozwala na większą przenośność
kodu pomiędzy platformami.
Asembler 
" termin informatyczny zwiÄ…zany z programowaniem i
tworzeniem kodu maszynowego dla procesorów.
" W języku polskim oznacza on program tworzący kod
maszynowy na podstawie kodu z
ródłowego (tzw.
asemblacja) wykonanego w niskopoziomowym języku
programowania bazujÄ…cym na podstawowych operacjach
procesora zwanym językiem asemblera, popularnie
nazywanym również asemblerem.
nazywanym również asemblerem.
" Języki asemblera (zwyczajowo asemblery) to rodzina
języków programowania niskiego poziomu, których jedno
polecenie odpowiada zasadniczo jednemu rozkazowi
procesora.
" Języki te powstały na bazie języków maszynowych danego
procesora poprzez zastąpienie kodów operacji ich
mnemonikami.
Debuggery
Debugger (w slangu polskich programistów: odpluskwiacz) to
program komputerowy służący do analizy kodu z
ródłowego
lub kodu maszynowego w celu znalezienia w nim błędów
programistycznych (bugów). Proces naprawy kodu za pomocą
debuggera określa się mianem debuggingu.
debuggingu.
Podstawowym zadaniem debuggera jest symulowanie i
sprawowanie kontroli nad wykonaniem kodu, co
umożliwia zlokalizowanie instrukcji odpowiedzialnych
za wadliwe działanie programu.
Użytkownik komputera
Polecenie w programie
Program użytkowy
Instrukcja dla systemu
Kompilatory
Translacja na kod asemblera
Asemblery i debuggery
Kod maszynowy
Drivery - sterowniki
" Sterownik urzÄ…dzenia to program lub fragment programu
odpowiadający za dane urządzenie i pośredniczący
odpowiadający za dane urządzenie i pośredniczący
pomiędzy nim a resztą systemu komputerowego
pomiędzy nim a resztą systemu komputerowego.
" Zwykle uabstrakcyjnia pewne cechy urządzenia, choć może
jedynie zajmować się kwestiami uprawnień dostępu i
jedynie zajmować się kwestiami uprawnień dostępu i
udostępniać urządzenie tak jak jest.
" Wtedy program który z niego korzysta też jest w pewnym
sensie sterownikiem.
" W tradycyjnych systemach operacyjnych (Unix i wiele
innych) sterowniki znajdujÄ… siÄ™ w jÄ…drze systemu operacyjnego.
Narzędzia systemowe
Narzędzia systemowe
Narzędzia systemowe
Benchmark
Dzięki niemu gracze mogą sprawdzić wydajność swoich
komputerów w stosunku do wymagań tej produkcji.
System plików (angielskie file system)
" podstawowa składowa systemów operacyjnych ogólnego
przeznaczenia (obok jadra i powłoki) ,
" fragment oprogramowania jądra lub pakiet użytkowy
realizujący podział pamięci masowej na logiczną hierarchię
katalogów i plików, pełniący wobec nich funkcje
administracyjne i ochronne (przy aktywnym udziale
administracyjne i ochronne (przy aktywnym udziale
użytkownika).
System plików to również:
" metody i struktury danych wykorzystywane przez system
operacyjny w celu zapisania informacji o plikach i ich
zawartości na danej partycji; jest to sposób organizacji
plików na dysku.
" Systemy plików zazwyczaj pokrywają się
z urządzeniem fizycznej pamięci dyskowej, jednak
spotyka się odstępstwa w obie strony: jeden duży dysk
może być podzielony na kilka systemów plikowych
(np. w systemie MS-DOS strefy c:, d:, itd.);
(np. w systemie MS-DOS strefy c:, d:, itd.);
" Z kolei kilka napędów dyskowych może być
objętych jedną logiczną organizacją systemu plików.
" Dla przeciętnego użytkownika system operacyjny jawi
się niemal wyłącznie od strony jego systemu plików:
pliki sÄ… tworzone i usuwane, czytane
i zapisywane, a niektóre z nich (programy binarne) -
ładowane do pamięci i wykonywane.
ładowane do pamięci i wykonywane.
" Każdy system plików ma własny interfejs, za pomocą
którego zleca się wykonywanie działań na plikach i
katalogach.
Menedżer plików
jest to program komputerowy służący do zarządzania strukturą plików,
katalogów i woluminów (dysków rzeczywistych i logicznych - partycji).
Jego główne zadania:
" kopiowanie
" nadawanie i usuwanie atrybutów
" nadawanie i usuwanie atrybutów
" podglÄ…d struktury drzewa
" przenoszenie
" usuwanie
" wyszukiwanie
" zakładanie katalogów
" zmiana nazwy
" Plik (ang. file), jest to nazwany ciąg danych (inaczej zbiór
danych), o skończonej długości, posiadający szereg
atrybutów i stanowiący dla systemu operacyjnego całość.
" Plik  zbiór danych:
 Program komputerowy EXE, COM
 Dokument DOC TXT
 Dokument DOC TXT
 Rysunek / zdjęcie JPG GIF BMP
 Plik dz
więkowy WAV MP3
 Plik wideo AVI MPG
 Baza danych DBF MDF
 Plik poddany kompresji ZIP ARJ
 Arkusz kalkulacyjny XLS XLW
Atrybuty plików
Atrybutami mogą być:
" rozmiar
" przestrzeń
" nazwa
" data utworzenia, modyfikacji, ostatniego dostępu, usunięcia itp.
" właściciel i grupa pliku
" prawa (zapisu, odczytu itd. - mogą być odmienne dla różnych
" prawa (zapisu, odczytu itd. - mogą być odmienne dla różnych
grup użytkowników)
" położenie, czyli wskaz
nik do miejsca na urządzeniu, na którym
plik został zapisany (często tablica wskaz
ników)
" czy jest to katalog, plik wykonywalny
" Atrybuty zależą od systemu operacyjnego, a dokładniej od
jego systemu plików.
Typy plików:
" katalogi (stosuje się też nazwy foldery lub
kartoteki) - (ang. directory), pliki zawierajÄ…ce spis
odwołań do innych plików (w tym także do
katalogów),
katalogów),
" pliki wykonywalne (ang. executable files),
skrypty (ang. scripts), pliki wsadowe (ang. batch
files) - zawierajÄ…ce program do wykonania lub
polecenia dla interpretera (często powłoki)
Katalog
" Katalog  plik interpretowany przez system
plików jako lista odwołań do innych plików
lub innych katalogów.
lub innych katalogów.
" Katalog to pojemnik na pliki, pozwalajÄ…cy
je katalogować, zamiast składować je
bezpośrednio w katalogu głównym systemu
plików.
" FAT16
Odmiana systemu plików, z którego może korzystać MS-DOS i
WINDOWS.
" Pierwsze pecety pracujące pod systemem DOS miały 16-
bitowÄ… adresacjÄ™.
" Ich system plików mógł opisać tylko 216, czyli 65 535 .
" Początkowo klastry były rozmiarowo równe fizycznym
sektorom dysku twardego (512 ), ale szybko okazało się, że w
ten sposób można opisać pojemność tylko 32 MB.
" Większy dysk twardy trzeba było dzielić na partycje.
" Większy dysk twardy trzeba było dzielić na partycje.
" W związku z tym postanowiono zwiększyć rozmiary jednostek
alokacji.
" Problem zaczął się, gdy dyski przekroczyły rozmiar GB
a jednostki alokacji rozrosły się aż do 32 kilobajtów.
" Przy tak dużej jednostce alokacji notatka o wielkości dwóch
kilobajtów zmarnuje 30 kilobajtów miejsca.
" Plików tej wielkości na dysku może być tysiące, co prowadzi
do dużych strat pojemności.
" FAT16 miał jeszcze jedno poważne ograniczenie - obsługiwał
partycje tylko do wielkości 2,1 gigabajta.
FAT32
" Odmiana systemu plików FAT, z którego mogą korzystać systemy
operacyjne Windows 95, Windows 98, Windows Millennium
i Windows XP. FAT32 może rozpoznać 232 (czyli 4 294 967 296)
adresów jednostek alokacji,
" Dzięki czemu obsługuje dyski twarde do wielkości 2 terabajtów
(dwóch tysięcy gigabajtów).
" Dla partycji o rozmiarach poniżej 8 GB jednostka alokacji ma
wielkość tylko 4 kB , dzięki czemu nie ma dużych strat pojemności.
" FAT32 wymaga partycji o minimalnych rozmiarach 512 MB.
" Jednak FAT32 ma też wady - na razie nie można kompresować
dysków z takim systemem plików, a także wiele systemów
operacyjnych nie rozpoznaje FAT32 (np.
" Windows NT czy MS-DOS) - przez co nie może go stosować ani
odczytać danych na nim zapisanych.
NTFS
" System plików wspierany tylko przez Windows NT i
2000 i stworzony specjalnie do tych systemów
operacyjnych.
" Miał on rozwiązać wiele niedogodności, jakie niesie z sobą
FAT16.
FAT16.
" NTFS jest przede wszystkim szybszy i bardziej wydajny
na dyskach twardych powyżej 500 MB, oferując klastry
wielkości 4 kB .
" Oprócz tego dysponuje rozbudowanymi atrybutami dla
plików i folderów, dzięki czemu można określać prawa
dostępu do nich.
xt2
Najbogatszy w możliwości system plików Linuxa, jest dosyć
popularny. Zaprojektowany z myślą o zgodności wzwyż, dzięki
czemu powstanie nowej wersji nie oznacza potrzeby konwersji.
iso9660
Standardowy system plików płyt CD-ROM; popularne
rozszerzenie "Rock Ridge" rozpoznawane jest automatycznie.
nfs
Sieciowy System Plików Suna umożliwia dzielenie systemów
Sieciowy System Plików Suna umożliwia dzielenie systemów
plików poprzez sieć, umożliwia tworzenie bezdyskowych stacji,
itp.
minix
Najstarszy, uważany za najbardziej niezawodny, jednak
posiadający znaczne ograniczenia (brakuje niektórych
znaczników czasu, nazwy plików mogą mieć max 30 znaków,
system plików może mieć co najwyżej 64 MB ).
Rodzaje plików  nazwy i rozszerzenia
Organizacja plików
X Tree Win
2. Oprogramowanie użytkowe
:&
Oprogramowanie użytkowe
" Edytory tekstu - słownik i analiza gramatyczna, ebook,
OCR (Optical Character Recognition) - zestaw technik lub
oprogramowanie służące do rozpoznawania znaków i
całych tekstów, skład komputerowy DTP (Desktop
Publishing)  publikowanie zza biurka
Publishing)  publikowanie zza biurka
" Bazy danych, (Access)
" Obliczenia, arkusze kalkulacyjne, modelowanie
ekonomiczne i finansowe, obliczenia statystyczne,
numeryczne i symboliczne
" Pakiety organizacji prac biurowych (np. Lotus)
" Pakiety graficzne, PowerPoint
" i wiele, innych...
Podział oprogramowania użytkowego
Edytory tekstowe Programy graficzne
Arkusze kalkulacyjne Komunikatory sieciowe
Arkusze kalkulacyjne Komunikatory sieciowe
Bazy danych Gry komputerowe
Edytory tekstów
Edytor tekstowy - pico
Pico jest prostym,
zorientowanym ekranowo
edytorem tekstowym
opartym o program
obsługi wiadomości
pocztowych Pine.
Tak jak w Pine, polecenia
Tak jak w Pine, polecenia
wyświetlane są u dołu
ekranu.
Zapewniona jest też
pomoc kontekstowa.
Wszystkie znaki
bezpośrednio po wpisaniu
sÄ… wstawiane w tekst.
Edytory tekstów
Power Edit
Power Edit Text Editor v.2.2 jest bardzo edytorem tekstowym dla Windows 95,
98, ME, NT, 2000 i XP.
Można szybko nawigować między plikami z prostym interfejsem tabbed i możesz
dzielić każde okno pliku, by zobaczyć dwa widoki tego samego pliku.
Edytory tekstów
AbiWord - wieloplatformowy, lekki edytor tekstu
Bazy danych
Relacyjna baza danych Oracle
Nazwa Oracle pochodzi od nazwy kodowej
jednego z projektów sponsorowanych przez CIA,
nad którymi pracował współzałożyciel korporacji
Oracle - Larry Ellison.
Bazy danych
Bazy danych MS Access
Arkusze kalkulacyjne
Programy graficzne
3D Studio
Programy graficzne
Programy graficzne
Komunikatory sieciowe
Komunikatory sieciowe
Komunikatory sieciowe
ICQ, Jabber, Gadu-Gadu czy Tlen
Gry Komputerowe
Gry Komputerowe
Gry Komputerowe
Zakończenie:
" Odpowiedzi na pytania
" Utrwalić materiał z wykładu.