opowiadania borowskiego Nieznany

"U nas w Auschwitzu"

Obraz rzeczywistoœci obozowej w œwietle utworu

Nieludzkie warunki �życia i cierpienia ludzi w obozach koncentracyjnych

-opowiadanie ma formê listów pisanych przez Tadeusza z obozu w Oœwiêcimiu do narzeczonej Marii, przebywaj�ącej w kobiecej filii Brzezinki; listy s�ą wewnêtrznym monologiem narratora, rozwa�żaniem nad rzeczywistoœci�ą obozow�ą i zniewoleniem cz�łowieka przez tê rzeczywistoœ�Ś; refleksje snute w listach wybiegaj�ą poza obszar obozu; Tadeusz jest wówczas uczestnikiem kursów sanitarnych,

-narratorowi, w czasie kursu sanitarnego, po którym ma zosta�Ś flegerem w szpitalu, nadarzy�ła siê chwila "wolnoœci" obozowej, bez apeli i obowi�ązków oraz �życie w lepszych ni�ż inni wiêŸniowie warunkach (koce na �łó�żkach, obrusy na sto�łach, gra w pi�łkê no�żn�ą); hitlerowcy stwarzali pozory, by oszuka�Ś ludzi z zewn�ątrz,

-koszmar nieludzkiej rzeczywistoœci wiêziennej i obozowej ukazany w tym opowiadaniu, to:

- codzienna walka o przetrwanie, o zdobycie dodatkowej, koniecznej do prze�życia porcji po�żywienia; walka o �życie, o przetrwanie jest nakazem chwili,

- eksperymenty medyczne na kobietach w bloku doœwiadczalnym w Oœwiêcimiu,

- poddawanie wiêŸniów Pawiaka najwymyœlniejszym torturom (deptanie ich, przysiady, duszenie w wodzie),

- przewo�żenie wiêŸniów z Pawiaka do Oœwiêcimia w zabitym deskami wagonie tak dusznym, �że Tadeusz pragn�ą�ł, aby jak najszybciej znaleŸ�Ś siê w obozie na œwie�żym powietrzu,

- wybieranie ludzi na rozstrzelanie drog�ą losowania ka�żdego dnia wieczorem, gdy�ż codziennie przychodzi�ły do obozu transporty z nowymi wiêŸniami, a w obozie by�ła ustalona sta�ła liczba porcji �żywnoœciowych,

-has�ło nad bram�ą oœwiêcimskiego obozu "Praca czyni wolnym" to szydercza obelga; faszyœci czyni�ą z pracy instrument zniewolenia,

- hitlerowcy traktuj�ą ludzi jak rzeczy, jak przedmioty, które po zu�życiu s�ą wyrzucane na œmietnik; zw�łoki ludzkie wykorzystuj�ą jako surowiec do produkcji myd�ła, nawozów, wyrobów ze skóry,

- narrator zastanawia siê nad funkcjonowaniem zbrodniczej obozowej machiny oraz tak potwornie rozwiniêt�ą technik�ą i organizacj�ą mêczenia i masowego zabijania ludzi;

- z�ło nie pojawi�ło siê nagle, lecz by�łoju�ż dawniej, tylko nie w takiej formie; przes�łanki faszyzmu tworzy�ła ludzkoœ�Ś ju�ż od staro�żytnoœci; w przesz�łoœci od zarania dziejów istnia�ły zbrodnie, czego przyk�ładem s�ą np. piramidy egipskie;

- uœwiadamiaj�ąc sobie, ile ludzi zginê�ło przy budowie egipskich piramid i œwi�ąty�ą,

- pisarz dochodzi do wniosku, �że zbrodnie w hitlerowskich obozach to nie zwyk�łe zbrodnie, jakie ludzkoœ�Ś zna�ła od zarania dziejów, lecz ich najwy�ższe stadium, zbrodnie, które system totalitarny doprowadzi�ł do doskona�łoœci w niespotykanej w œwiecie skali, do rozmiarów ludobójstwa; jest to kra�ącowe z�ło naszej cywilizacji i nowy straszny œwiat, który nie powinien mie�Ś miejsca w rzeczywistoœci; obóz stanowi�ł sprawnie zorganizowany system, s�łu�ż�ący z góry za�ło�żonym przez hitlerowców celom,

- pisarz uwa�ża, �że ci, którzy prze�żyj �ą obóz, bêd�ą mieli obowi�ązek da�Ś œwiadectwo prawdzie i ukaza�Ś ludzkoœci wiarygodny obraz rzeczywistoœci obozowej;

Zniewolenie cz�łowieka przez rzeczywistoœ�Ś obozow�ą

- cz�łowiek w lagrze jest tak zniewolony przez rzeczywistoœ�Ś obozow�ą, �że nie jest w stanie w �żaden sposób przeciwstawi�Ś siê z�łu; na rozpaczliwe wo�łanie kobiet wiezionych do gazu, b�łagaj�ących o ratunek, dziesiêciotysiêczna grupa mê�żczyzn milczy; nikt spoœród

nich nie zareagowa�ł, nawet nie poruszy�ł siê; nieludzkie jest odmawianie pomocy zagro�żonym, ale czy nie by�łaby bezsensem w tym przypadku jakakolwiek próba udzielenia pomocy? Borowski ukazuje degradacjê moraln�ą cz�łowieka w warunkach obozu koncentracyjnego i ca�łkowity zanik jego godnoœci; �Żyd pracuj�ący przy kominie walczy o swoje �życie i tak bardzo boi siê esesmana, �że ka�że swojemu ojcu iœ�Ś do komory gazowej, ok�łamuj�ąc go: "IdŸ ojciec, wyk�ąp siê",

- to nadzieja przetrwania powoduje, �że syn tak postêpuje wobec ojca, okrutnym przyk�ładem przystosowania i moralnego zdeprawowania cz�łowieka przez obózjest �Żyd Abramek, pracuj�ący przy kominie, który opowiada o wynalezieniu nowego sposobu podpalania ognia w kominie, polegaj�ącego na podpalaniu w�łosów czterech z�ł�ączonych ze sob�ą g�łówek dzieciêcych; traktuje zw�łoki ma�łych dzieci jak kawa�łki smolnego drewna na podpa�łkê; Tadeusz sk�łada mu ironiczne powinszowania,

pisarz ci�ągle podkreœla ca�łkowit�ą biernoœ�Ś i brak oporu ze strony ofiar;

- Borowski dochodzi do wniosku, �że w obliczu walki o �życie pryska w obozie wszelka moralnoœ�Ś, nastêpuje kra�ącowe upodlenie cz�łowieka, wytwarza siê inna hierarchia ludzkiego postêpowania; ludzie w warunkach obozowych zapominaj�ą o wczeœniejszych idea�łach; powstaj�ą "nowe" prawa, które pozbawiaj�ą cz�łowieka ludzkich uczu�Ś, jak litoœ�Ś, solidarnoœ�Ś czy wspó�łczucie i dopuszczaj�ą

donosicielstwo; tote�ż nie mo�żna s�ądzi�Ś ludzi obozu normami œwiata spoza obozu,

hitlerowcy d�ą�żyli do ca�łkowitego zredukowania oddzia�ływania na psychikê wiêŸniów ca�łej sfery kultury, w której dawniej istnieli, a wiêc wiêzów rodzinnych, nakazów religii, potrzeby piêkna, narrator rozwa�ża rolê nadziei w obozie i dochodzi do wniosku, �że: - nadziejajest podstaw�ą funkcjonowania ludzi w obozie, bo ka�że im wierzy�Ś w to, i�ż wiêŸniowie przetrwaj�ą obóz, �że wojna siê sko�ączy i powróci "inny œwiat" i prawa cz�łowieka;

- nadzieja jest jednym z elementów zabijaj�ących poczucie moralne wiêŸniów;

"Ludzie, którzy szli"

Masowoœ�Ś i ci�ąg�łoœ�Ś procesu zag�łady ludzi w obozach koncentracyjnych

Oblicze oœwiêcimskiego obozu

- narrator opowiada o codziennym �życiu obozowym,

- na rampê wci�ą�ż przybywa�ły coraz to nowe transporty z ludŸmi przeznaczonymi prosto do gazu, których kierowano na drogê prowadz�ąc�ą do lasu, do krematorium, a w obozie toczy�ło siê "normalne" �życie, na boisku rozgrywa�ł siê mecz pi�łki no�żnej,

- póŸniej do lasu prowadzi�ły dwie drogi, którymi ludzie wci�ą�ż szli, . narrator ukazuje obraz obozu kobiecego zwanego Perskim Rynkiem; straszne warunki �życia wiêŸniarek, g�łód, wizy, kierowanie wybranych ofiar na drogê do lasu.

Krematorium fabryk�ą œmierci

- krematoria pracowa�ły nieustannie i wci�ą�ż dostarczano do nich nowych ludzi jak surowiec do fabryki nastêpnie Sonderkommando wynosi�ło trupy.

Ci�ąg�łoœ�Ś procesu zag�łady ludzi

- masowo mordowano ludzi

- Borowski ujawnia i podkreœla masowoœ�Ś i ci�ąg�łoœ�Ś procesu zag�łady ludzi w obozach koncentracyjnych,

- masowoœ�Ś i ci�ąg�łoœ�Ś zbrodni ludobójstwa oraz nieprzerwalnoœ�Ś procesu œmierci podkreœla pisarz przez zastosowanie powtórze�ą tej samej konstrukcji zda�ą - "ludzie szli", oddaj�ącej rytm dobrze pracuj�ącej fabryki; system zbrodni dzia�ła wiêc taœmowo, takjak dobrze zorganizowana fabryka.

"Proszê pa�ąstwa do gazu"

Ponura, tragiczna rzeczywistoœ�Ś obozowa - roz�ładowywanie transportów z ludŸmi

- Kanada idzie na rampê" do pracy przy roz�ładowywaniu trans"

portu z ludŸmi; narrator-lagrowiec jest w jakiœ sposób uprzywilejowany, bo zabrano go do pracy na rampê,

- Tadeusz widzi potworny obraz rampy, na któr�ą wci�ą�ż przybywaj�ą nowe transporty z ludŸmi do obozu i do gazu:

- praca na rampie okazuje siê dla narratora ciê�żkim prze�życiem; jest zaszokowany tym, co tam zobaczy�ł,

- szczególnie przykre prze�życie ogarnia Tadeusza w momencie, kiedy przy opró�żnianiu wagonów z trupów poczu�ł nagle, �że d�ło�ą trupa zawar�ła siê kurczowo wokó�ł jego rêki; wówczas robi mu siê s�łabo, czuje md�łoœci, próbuje uciec, ale musi jakoœ dotrwa�Ś do ko�ąca roz�ładunku,

- w pewnym momencie Tadeusz traci nawet panowanie nad sob�ą i mówi do Henriego:

"wzbiera we mnie zupe�łnie niezrozumia�ła z�łoœ�Ś na tych ludzi, �że przez nich muszê tu by�Ś. Nie wspó�łczujê im wcale, �że id�ą do gazu. �Żeby siê ziemia przed nimi wszystkimi rozst�ąpi�ła. Rzuci�łbym siê na nich z piêœciami. Przecie�ż to jest patologiczne chyba, nie mogê zrozumie�Ś",

- vorarbeiterzy przeprowadzaj�ą selekcjê ludzi - m�łodzi i zdrowi odsy�łani s�ą pieszo do lagru do pracy, a starsi, s�łabsi i dzieci - do samochodów ciê�żarowych i do gazu; przeprowadzaj�ą tak�że selekcjê rzeczy, segreguj�ą odzie�ż, sprawdzaj�ą zawartoœ�Ś torebek i walizek,

- matki wyrzekaj�ą siê swoich dzieci, bo chc�ą uratowa�Ś w�łasne �życie; �ładna kobieta ucieka przed swoj�ą ma�ł�ą córeczk�ą, bo wie, �że matki z dzie�Śmi kierowane s�ą wprost do gazu; dobitny przyk�ład degradacji cz�łowiecze�ąstwa; zanika tu, na skutek bezwzglêdnej walki o przetrwanie, jeden z podstawowych instynktów ludzkich - instynkt macierzy�ąski,

- kursuj�ą karetki Czerwonego Krzy�ża z truj�ącym gazem oraz samochody odwo�ż�ące ofiary do gazu i do krematorium (po piêtnaœcie tysiêcy w ci�ągujednego dnia); "Auta odje�żd�żaj�ą i wracaj�ą, bez odpoczynku, jak na potwornej taœmie",

- pracuj�ący na rampie wiêŸniowie odganiaj�ą kopniakami zab�ł�ąkane na rampie, krzycz�ące strasznie dzieci i wrzucaj�ą je do samochodów ciê�żarowych z trupami; nie pojad�ą one do komory gazowej, sp�łon�ą �żywcem w ogniu,

- jedynym ludzkim odruchem wiêŸniów pracuj�ących przy roz�ładowywaniu transportu z ludŸmi kierowanymi do gazu jest niemówienie im prawdy o tym, jaki los ich czeka,

- narrator milczy na postawione przez m�łod�ą dziewczynê pytanie, dok�ąd ich wioz�ą,

- innych oszukuje, twierdz�ąc, �że nie rozumie po polsku,

-tragizm milionów gazowanych i palonych ludzi wynika�ł g�łównie z sytuacji, jak�ą wytworzy�ł w Europie faszystowski system totalitarny, pozbawiaj�ąc narody wszelkich praw, nawet prawa do �życia.

Narrator - Tadek w opowiadaniach obozowych Borowskiego

-posta�Ś ta sama we wszystkich opowiadaniach obozowych,

-pocz�ątkuj�ący student, poeta warszawski,

-posta�Ś na pó�łfikcyjna; jest niby pisarzem przemienionym w Tadka; Borowski daje mu swoje imiê (Tadek), funkcjê obozow�ą (fleger) i wyposa�ża go w szczegó�ły z w�łasnej biografii,

-przebywa w obozie od kilku miesiêcy; prze�ży�ł wielki g�łód, ale teraz go ju�ż nie zna, je dobrze i obficie, bo otrzymuje z domu paczki �żywnoœciowe,

-zwyk�ły wiêzie�ą, ale ju�ż doœwiadczony lagrowiec:

- zna mechanizm funkcjonowania faszystowskiej machiny zbrodni i tajemnice fabryki œmierci,

- nawyk�ł do patrzenia na cierpienie i œmier�Ś ludzi,

- jest zobojêtnia�ły i uodporniony psychicznie na dziej�ące siê wokó�ł niego z�ło, niczemu siê ju�ż nie dziwi,

- umie przystosowa�Ś siê do nieludzkich warunków i praw obozowych i radzi sobie w nich tak, aby prze�ży�Ś, przyjmuj�ąc niekiedy postawê egoisty, a nawet cynika,

-chc�ąc przetrwa�Ś obóz, zdobywa ró�żnymi sposobami �żywnoœ�Ś dla siebie (szczególnie na pocz�ątku, gdy jeszcze nie otrzymywa�ł paczek), by nie straci�Ś si�ł fizycznych i móc pracowa�Ś, a to wymaga�ło od niego du�żego sprytu,

- potrafi zdoby�Ś dla siebie wygodn�ą funkcjê w obozie; jest flegerem, póŸniej vorarbeiterem (pomocnikiem kapo), a nawet gdy jest zwyk�łym lagrowcem, to dziêki kolegom zostaje przydzielony do dobrego komanda,

- myœli o tym, jakby siê samemu "dobrze urz�ądzi�Ś", omin�ą�Ś "wybiórkê", zdoby�Ś lepsze po�żywienie i handluje bez przerwy w sposób wymienny, interesuj�ąc siê tylko sprawami obozowymi; œwiat obozowy staje siê dla niego œwiatem normalnym,

- akceptuje mechanizm obozowej walki o bytjako coœ zwyczajnego i uznaje koniecznoœ�Ś odstêpowania w obozie od przyjêtych norm moralnych, ale tylko w okreœlonych granicach,

-niejest gorliwy i nie stara siê przypodoba�Ś zwierzchnikom kosztem innych wspó�łwiêŸniów; spe�łnia narzucone mu obowi�ązki jedynie tak, aby samemu siê nie narazi�Ś; nie bije innych i nie wykorzystuje swojej w�ładzy przeciwko nim, ale i nie pomaga wspó�łwiêŸniom, jest obojêtny, samje dobrze, patrz�ąc na g�łód innych,

- jest typowym lagrowcem, takim jakim ukszta�łtowa�ł go obóz, wcieleniem obozowego systemu edukacji, wystêpuj�ącym w roli œwiadka albo uczestnika wydarze�ą; obrazuj�ąc w swoich relacjach piek�ło obozu koncentracyjnego, ukazuje go od wewn�ątrz; jest jednym z wielu wiêŸniów,

- pisarz nada�ł Tadkowi w�łasne imiê i wyposa�ży�ł go w szczegó�ły z w�łasnej biografii, chc�ąc jak najwierniej odtworzy�Ś obraz rzeczywistoœci obozowej, ukaza�Ś to, co by�ło wówczas udzia�łem przeciêtnego lagrowca i wzi�ą�Ś równie�ż na siebie czêœ�Ś winy,

gdy�ż uwa�ża�ł, �że ten, kto prze�ży�ł obóz, nie mo�że by�Ś niewinny i czysty; pisarz wzi�ą�ł w pewnym sensie na siebie winê za czyny, których nie pope�łni�ł,

- zarzucano pisarzowi cynizm i celow�ą brutalizacjê opisu �życia obozowego i pope�łnienie w czasie pobytu w obozie czynów, które opisuje w swoich opowiadaniach; uto�żsamiano go z vorarbeiterem - Tadkiem, ale nie nale�ży ich obu uto�żsamia�Ś; Borowski w obozie by�ł odwrotnoœci�ą Tadka - bezradny, zagubiony, potrzebuj�ący pomocy i opieki innych.

Obóz koncentracyjny w œwietle opowiada�ą Borowskiego

- to sprawnie dzia�łaj�ąca faszystowska machina zbrodni, w której wiêŸniowie przywykli do porz�ądku; wszystko dzia�ła sprawnie, odbywaj�ą siê apele, ludzie wychodz�ą do pracy, wracaj�ą, graj�ą w pi�łkê, pracuje stale rampa i krematorium, z przerwami jedynie na przeprowadzenie dezynfekcji baraków obozowych,

- przedsiêbiorstwo produkcyjne daj�ące du�że zyski, gdzie wykorzystuje siê do ko�ąca zw�łoki ludzkie do produkcji myd�ła, wyrobów ze skóry, nawozów, œrodków do osuszania pól,

- miejsce pracy niewolniczej i bezp�łatnej, gdzie trzeba i mo�żna �ży�Ś i nawet "nieŸle siê urz�ądzi�Ś",

-doskona�ły model spo�łecze�ąstwa totalitarnego; pa�ąstwo totalitarne te�ż jest do pewnego stopnia obozem.

Warunki prze�życia obozu koncentracyjnego

-rezygnacja z podstawowych norm etycznych stworzonych przez œwiat cywilizowany,

-przystosowanie siê do "nowych praw" rz�ądz�ących �życiem obozowym, zgoda na obóz, uznanie �życia w obozie za normalne,

-przystosowanie siê do warunków obozowych i otoczenia,

-uleg�łoœ�Ś wobec przeœladowców po�ł�ączona z bezwzglêdnoœ�Śi�ą wobec wspó�łwiêŸniów.

Cz�łowiek zlagrowany

-to cz�łowiek, który myœli tylko kategoriami �życia obozowego, -jest upodlony, odcz�łowieczony, poszczuty przeciw bratu,

-ma zniszczony system nerwowy,

-jest odarty ze wszystkiego, co by�ło przynale�żne jego naturze,

-postêpuje wed�ług moralnoœci obozowej (st�ąd powiedzenie obozowe "Jesteœ zupe�łnie zlagrowany").

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
opowiadania borowskiego2 Nieznany
Okres wojny i okupacji w świetle opowiadań Borowskiego
Degradacja wartości i redukcja osobowości pod wpływem wojny wg opowiadań Borowskiego
psychika człowieka zlagrowanego (opowiadania t borowskiego) (2)
Literatura współczesna Wpływ systemu totalitarnego na świadomość człowieka na podstawie wybranyc
Co łączy a co dzieli opowiadania Borowskiego i Inny świat Grudzińskiego
Wstrząsająca wizja dwudziestowiecznego obozu kaźni w opowiadaniach Tadeusza Borowskiego
Co łączy a co dzieli obozowe opowiadania Tadeusza Borows~179
Tadeusz Borowski U nas w Auschw Nieznany
Problematyka etyczna i moralna w opowiadaniach Tadeusza Borowskiego
Tadeusz Borowski Prosze panstwa Nieznany

więcej podobnych podstron