Psychika "człowieka zlagrowanego" ("Opowiadania" T. Borowskiego).
Dziś, po latach, osobowość Tadeusza Borowskiego wydaje się tragiczną, wypaczona
przez wojnę i, później, przez piętno socrealizmu. Biografia pisarza i poety ma
trzy oblicza. Należał do pokolenia Kolumbów, z domu i młodości wyniósł pierwsze
pełne cierpień doświadczenia: ojciec jego był zesłany do Karelii, matka nad
Jenisiej - mieszkali bowiem w Żytomierzu na Ukrainie. Całej rodzinie udało się
powrócić do Polski, lecz wkrótce wybuchła wojna. I okres twórczości Borowskiego
to lata 1942-1945. Można powiedzieć epoka "okupacyjna". Jest to czas poezji -
tom Gdziekolwiek ziemia. Jest to też okres studiów na tajnej polonistyce,
miłości do Marii Rundo i okupacyjnej prozy. 1943 to tok aresztowań - najpierw
gestapowcy aresztowali Marię, udał się jej śladem Borowski. Przeżył Pawiak,
0święcim, Dautmergen i Dachau - Allach. Tu został wyzwolony. Odnalazł Marię i
ożenił się z nią. II etap to lata 1945-1949. To publikacja dzieł
najsłynniejszych: Pożegnanie a Marią, Pewien żołnierz, Kamienny świat. Lecz rok
1948 - to rok przyjęcia Borowskiego do PZPR, rok 1949 - to słynny zjazd Związku
Zawodowego Literatów Polskich, który określił, iż technika socrealizmu jest
jedyną obowiązującą metodą twórczą. Faktem jest też, że obozowe opowiadania
wzbudziły wiele sensacji i dyskusji, oraz krytyki. Nastąpiła więc przemiana.
III okres twórczości pisarza to lata 1949-50. Ostatnie dwa lata życia. W 1950 r
Borowski wyparł się swojej twórczości sprzed roku 1948. Uwierzył w socrealizm i
zaakceptował jego stylistykę. Napisał Opowiadania z książek i gazet, pracował w
Polskim Biurze Informacji Prasowej w Berlinie. W 1951, w Warszawie popełnił
samobójstwo. Dlaczego opowiadania Borowskiego narobiły zamieszania ? Dlatego,
że jego bohater - vorarbeiter Tadek - nie jest idealną postacią ofiary. Jest
typem człowieka wypaczonego przez obóz, pragnącego za wszelką cenę przeżyć i
pomóc narzeczonej, człowieka, który pozbył się wrażliwości wobec śmierci i
cierpienia. Ten człowiek nosi imię autora i ma podobne wątki biograficzne.
Czyżby więc Borowski pisał o sobie, przyznawał się do znieczulicy i cynizmu?
Publika nie chciała tak po prostu przyjąć, że jest to manewr prozatorski. Inne
niż proste, biało - czarne, dzieje obozu: ofiary i kata drażniły i powodowały
krytykę. Poza tym Borowski używał w swoich opowiadaniach zachodniej techniki -
behawioryzmu - opisu wyglądu postaci i ich zachowania z zewnątrz. Partia
postanowiła jednak "wychować" sobie młodego twórcę. Z powódzeniem. W 1950 r.
Borowski odżegnał się od poprzedniej twórczości, stał się homo politicus,
zażartym, ciętym propagandystą. Ocena psychiki "człowieka zlagrowanego"
Borowski w swoich opowiadaniach przedstawia świat zlagrowany. Lager (niem.) -
obóz - niby ten sam świat zagłady co łagrowy, a jednak inny. Można dyskutować o
wahaniach ideowych T. Borowskiego, lecz nie da się zaprzeczyć wartości utworów,
takich jak cykl Pożegnanie z Marią lub Kamienny świat - jest to świetna
rekonstrukcja obozu niemieckiego. Człowiek zlagrowany żyje: * bezsilny wobec
masowej, ciągłej śmierci i zbrodni, * zobojętniały na ból i rozpacz,*
"zmuzułmaniony" - upadły moralnie, fizycznie i egoistyczny w obronie życia.
Rzeczywistość obozowa okazuje się tu sumą przemocy, a ludzie, którzy w niej
uczestniczą to mocni i słabi, ci, którzy gwałt zadają i ci, którzy mu ulegają.
Vorarbeiter Tadek nieźle sobie radził. Ponieważ wkręcił się do służb
medycznych, mógł lepiej funkcjonować, pomagać narzeczonej i czuł się
bezpieczniej. Chodził "na transporty", siedział w oknie, gdy obóz stał na
apelu... Tym niemniej realistycznie opisuje doświadczalny blok kobiet,
krematoria, zupę z brukwi i katorżniczą pracę więźniów, całą przerażającą
technikę uśmiercania. W tym żyje człowiek zlagrowany. Jak ocenić jego psychikę
Vorarbeiter, zlagrowany, pozostawił sobie tylko jedno uczucie - miłość do
dziewczyny i tylko jedną ideę: przetrwania, a to znaczyło przystosować się do
istniejących warunków, zaakceptować śmierć i okrucieństwo. Zdobyć leki, dobyć
jedzenie - oto cel życia. Nie można oceniać tej postawy. Nie jesteśmy do tego
uprawnieni. Możemy najwyżej ocenić w sposób druzgocący totalitaryzm, system
hitlerowski, który dopuścił do powstania obozów i do wypaczenia ludzkiej
psychiki
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Literatura współczesna Wpływ systemu totalitarnego na świadomość człowieka na podstawie wybranycWpływ hałasu nisko częstotliwościowego na wybrane funkcje psychiczne człowiekawpływ wojny na psychikę człowieka (na wybranych przykładach) (5)opowiadania borowskiego2 NieznanyOkres wojny i okupacji w świetle opowiadań BorowskiegoDegradacja wartości i redukcja osobowości pod wpływem wojny wg opowiadań BorowskiegoWykaż, że wojna miała niszczący wpływ na psychikę człowiekaopowiadania borowskiego Nieznanywięcej podobnych podstron