Starotestamentalne pojęcie jedności rodzinnej.
Jedność między ludz
mi wypływa z zamysłu Boga względem człowieka. Bóg
stwarzając człowieka z prochu ziemi stworzył go do \
ycia w komunii, do \
ycia w jedności.
Powołał go do komunii ze sobą samym, ale równie\
do komunii ludzi miedzy sobą.
Pierwszym i najbli\
szym człowiekowi środowiskiem \
ycia jest rodzina. To na jej łonie
człowiek przychodzi na świat, w rodzinie wzrasta i rozwija się. W rodzinie powstają
najgłębsze więzi mał\
eńskie, rodzicielskie, braterskie. Od samego początku istnienia
człowieka tak jest. Opisaną w Księdze Rodzaju tę prawdę ukazuje nam Pismo Święte.
Rodzina w Pięcioksięgu.
Pan Bóg stwarzając człowieka powiedział:  Nie jest dobrze,
by człowiek był sam. Uczynię mu pomoc podobną do niego 1.
Ju\
te zacytowane słowa odnoszące się do genezy człowieka
ukazują troskę Boga o swoje stworzenie. Ta troska jest wyrazem Miłości Bo\
ej, bo jak
powie św. Jan  Bóg jest Miłością 2. W momencie stworzenia kobiety samotność
pierwszego człowieka  mę\
czyzny, Adama Bóg przemienia w bycie we dwoje. Bóg
pogrą\
ając Adama w głębokim śnie swoją inicjatywą i mocą stwórczą ludzką pierwotną
samotność czyni byciem we dwoje i byciem w relacji, byciem w jedności. Bóg czyni
człowieka mę\
czyzną i niewiastą3. W opisie biblijnym ukazana została ta pierwotna
jedność człowieka, do której odwołuje się Jezus w trakcie swojej rozmowy z faryzeuszami:
1
Rdz 2,18.
2
1J 8b.
3
Por. Jan Paweł II Mę\
czyzną i niewiastą stworzył ich, Watykan 1986, s. 33.
 Czy nie czytaliście, \
e na początku Stwórca stworzył ich mę\
czyzną i kobietą 4. Tę
pierwotną jedność jeszcze wyraz
niej ukazuje nam Pierwszy opis stworzenia człowieka,
który biblistyka przypisuje tradycji kapłańskiej. (VI w. przed Chr). W tym opisie Bóg
stwarza człowieka mę\
czyzną i kobietą na obraz Bo\
y5, wyra\
enie to podkreśla właśnie tę
pierwotną jedność, o której przypomina Chrystus.
Tak, więc rodzaj ludzki od początku swego istnienia jest stworzony do \
ycia w
jedności.
Najdoskonalszą więzią jedności jest miłość i tego jedynie wymaga od ludzi Bóg. Tę
prawdę przyszedł przypomnieć i z mocą ogłosić nam Syn Bo\
y Jezus Chrystus, Jego czyny
i całe dzieło zbawcze świadczą o Jego miłości do ludzi a za najwa\
niejsze przykazanie
Jezus uznał właśnie przykazanie miłości Boga i bliz
niego6. Bóg, zatem powołując ludzi do
mał\
eństwa, zapragnął ich dobra i szczęścia. Pragnie, aby w ten sposób
w rodzinie ludzie odnajdywali dobro zarówno dla samych siebie jak i dla całego rodzaju
ludzkiego7.
W Drugim opisie stworzenia człowieka przypisywanym tradycji jachwistycznej (X w
przed Chr). Pierwszy człowiek - Adam na widok niewiasty stworzonej przez Boga
powiedział:  Ta wreszcie jest kością z moich kości i ciałem z mego ciała. Będzie się zwała
kobietą, bo z mę\
czyzny została wzięta 8. Od początku, relacje między mę\
czyzną
a kobietą były przewidziane przez Pana Boga jako bardzo głębokie i ścisłe więzi, gdy\
Jak
pisze św. Paweł w Liście do Kolosan:  Miłość jest więzią doskonałości 9. Te więzi opierają
się na związku cielesnym, jedność ta jest tak głęboka, poniewa\
jak ukazują nam to opis
stworzenia kobiety Bóg stworzył ją z ciała Adama. I kolejny raz biblia ukazuje nam piękny,
alegoryczny opis jedności dwojga, mę\
czyzny i kobiety, kiedy to jedno zostało
uformowane z drugiego.
Słowa, które są zapisane w Księdze Rodzaju na zakończenie opisu uformowania
kobiety z \
ebra Adama:  Dlatego opuści mę\
czyzna swego ojca i swoją matkę a złączy się
4
Mt 19,3.
5
Rdz 1, 27.
6
Mt 22, 34 - 40.
7
Por. A. J. Sobczyk, Rekolekcje ze Święta Rodziną dla rodzin, Pelplin 2009, s. 31.
8
Rdz 2, 23b.
9
Kol 3, 14b.
ze swoją \
oną, tak ze staną się jednym ciałem 10, mogą być odczytywane jako ustanowienie
mał\
eństwa monogamicznego. Poniewa\
to jeden mę\
czyzną i jedna kobieta stanowią
razem  jedno ciało . Mogą być one równie\
odczytywane jako Bo\
y nakaz odnoszący się
do postępowania w taki właśnie sposób to jest do łączenia się ludzi w pary w
monogamicznym mał\
eństwie. Nawiązują one do pochodzenia kobiety stworzonej z ciała
mę\
czyzny. Skoro jest ona niejako częścią ciała mę\
czyzny, bo z jego ciała została
uformowana, mę\
czyzna dą\
y do ponownego połączenia się z kobietą, aby połączyć się
z tym, co zostało mu odjęte. Dlatego połączenie mę\
czyzny i kobiety jest uzupełnieniem
braku w ciele mę\
czyzny. Mał\
eństwo jest, więc na samym początku i z ustanowienia
Bo\
ego niejako pieczęcią jedności dwojga. Połączeni ze sobą stanowią jedno ciało. Jak
podaje tradycja \
ydowska to mę\
czyzna szuka kobiety aby się z nią połączyć. Kobieta nie
szuka mę\
a, poniewa\
to kobieta została utworzona z ciała mę\
czyzny i z tego właśnie
powodu on stara się ją odnalez
ć. Kobieta, zatem nie straciła niczego, więc nie odczuwa
potrzeby szukania czegokolwiek11.
Po grzechu pierworodnym i wygnaniu z Raju dalsze dzieje ludzkości pomimo
najró\
niejszych wydarzeń i osłabieniu relacji człowieka z Bogiem, realizują się w rodzinie.
Pierwotna jedność człowieka z Bogiem przez grzech została naruszona, człowiek został
wygnany z Raju, stanu pierwotnej szczęśliwości. Jednak jedność człowieka między sobą,
jedność dwojga mę\
czyzny i kobiety nadal jest z
ródłem \
ycia i Bo\
ego błogosławieństwa.
Pismo Święte od pierwszych stron przekazuje nam tę prawdę w lakonicznych i jasnych
słowach:  Adam współ\
ył ze swoją \
ona Ewą. Ona poczęła i urodziła Kaina. Rzekła, więc:
Otrzymałam mę\
czyznę od PANA 12. Narodziny nowego człowieka są przyjęte przez Ewę
jako dar od samego Boga. Dziecko przychodzi na świat w rodzinie. Rodzina, zatem od
początku zajmuje niezwykle wa\
ne miejsce dla narodzin, rozwoju
i \
ycia ka\
dego człowieka. W ten sposób jest ona miejscem szczególnego autentycznego
Bo\
ego błogosławieństwa.  Oto dzieci są darem PANA a owoc łona zapłatą 13. Z
ustanowienia, więc samego Boga relacja mę\
czyzny i kobiety ich zjednoczenie jest
10
Rdz 2, 24.
11
Por. D. Lifschitz, Mę\
czyzna i kobieta Haggada do rozdziału drugiego Księgi Rodzaju, Kraków -
Warszawa 2009, s. 91.
12
Rdz 4,1.
13
Ps 127, 3.
związkiem \
yciodajnym, w którym człowiek mo\
e wzrastać w miłości i odnalez
ć
szczęście14.
Dalsze opisane, w Pięcioksięgu dzieje ludzkości wcią\
i wcią\
przebiegają w
rodzinie miejscu jedności. Kolejne fragmenty Biblii, które o tym mówią to opowiadania o
potomkach Kaina:  Kain współ\
ył ze swoja \
oną, a ona poczęła i urodziła Henoha .
 Lemek wziął sobie dwie \
ony. Jedna nazywała się Ada a droga Silla ( jest to pierwsza
wzmianka w Biblii o przekroczeniu monogamiczności)15. Następujące dalej opowiadania o
wybranych potomkach Adama i Seta równie\
zawierają zapisy odnoszące się do ich \
ycia
rodzinnego:  Adam znów współ\
ył ze swoją \
oną i urodziła mu syna .  Setowi równie\

urodził się syn, którego nazwał imieniem Enosz .  Adam \
ył jeszcze osiemset lat i miał
synów i córki .  Set \
ył jeszcze osiemset siedem lat i miał synów i córki .  Moj\
esz
zgodził się zamieszkać u tego człowieka, a on dał mu za \
onę swoją córkę Seforę. Urodziła
ona syna, któremu nadał imię Gerszom, gdy\
rzekł:  Byłem wygnańcem w obcej ziemi 16
Takich fragmentów w Pięcioksięgu jest wiele więcej. Wszystkie one ukazują niezwykle
istotną naturalną predyspozycję człowieka do \
ycia i rozwijania się w rodzinie. Mo\
na,
więc śmiało powiedzieć, \
e rodzina jest niezbędna do istnienia ludzkości od samego jej
początku jest w zamyśle Bo\
ym bardzo wa\
na i jest zamierzona przez Niego w akcie
stwórczym. Rodzina zabezpiecza człowieka przed samotnością. Jest miejscem Bo\
ego
błogosławieństwa i bliskości ludzi miedzy sobą. To w rodzinie powstaje cała gama
odniesień międzyosobowych: oblubieńczość, relacje ojcostwo  macierzyństwo, synostwo,
braterstwo.17. To w rodzinie człowiek odnajduje najgłębsze więzi wypływające z potrzeby
jego serca, dawania miłości i przyjmowania jej. Z tej miłości powstaje nowe \
ycie. Rodzina
jest wzorem, modelem jedności. Rodzina jest ponadto jedynym miejscem pozwalającym na
oddanie siebie drugiej osobie. W rodzinie mę\
czyzna i kobieta przyjmują wewnętrzną
wspólnotę \
ycia i miłości18
W dziejach ludzkości opisanych w Starym Testamencie mo\
emy odnalez
ć niejako
dwa modele \
ycia rodzinnego. Pierwsza forma bardziej prymitywna jest modelem
14
Syr 26, 1-4.
15
Por. R. Cantalamessa, Porywające piękno mał\
eństwa i rodziny według Biblii,
w: Sprawy Rodziny, Nr 86/2/2009, s. 50.
16
Rdz 4,17; Rdz 4,19; Rdz 4,25a; Rdz 4,26a; Rdz 5,4; Rdz 5,7; Wj 2, 21  22.
17
Por. FC, 3; FC. 24
18
Por. FC 11.
przypominającym strukturę mini państwa gdzie głową pod względem ekonomicznym,
prawnym, cywilnym i międzynarodowym jest ojciec. Jest to model patriarchalny.
I pomimo \
e opisane w Biblii dzieje patriarchów a następnie królów Judu i Izraela ukazują,
\
e mieli oni dzieci z wieloma kobietami wydaje się, \
e wśród ludu izraelskiego normą było
mał\
eństwo monogamiczne19
Drugi model wynika ze zmiany sposobu \
ycia Izraela, wyłania się
w okresie, gdy naród zmienia tryb \
ycia z koczowniczego na miejski osiadły. Pojawiają się
instytucje, państwo, sędziowie, król. Władza ojcowska zostaje osłabiona. Z czasem w
starotestamentalnej strukturze rodzinnej zachodzą pewne zmiany, które są związane ze
zmianą trybu \
ycia. Struktura patriarchalna dosyć prymitywna zaczyna nieco ustępować
większym strukturom społecznym. Jednak nienaruszony zostaje schemat  ojcowskiego
domu lub namiotu , który przechodzi z ojca na syna na drodze pierworództwa.
Śledząc dzieje opisane w Pięcioksięgu mo\
emy zaobserwować stopniowe pewne
odchodzenie od pierwotnego ideału jedności pomiędzy mę\
czyzną a kobietą
ustanowionego przez Boga w Raju. Wią\
e się to ze zmianą idei le\
ącej u samych podstaw
rozumienia mał\
eństwa w Izraelu. Zmienia się niejako sam cel mał\
eństwa. Przechodzi ono
od  bycia celem do  bycia sposobem koncentrując się na podstawowej potrzebie
przedłu\
enia istnienia klanu. I chocia\
ideał mał\
eństwa jako komunii jedności \
ycia
mę\
czyzny i kobiety jako obustronnej zbudowanej na osobowej relacji wspólnocie nie
zostaje zapomniany ustępuje jednak miejsca takim wartościom, jakim jest trwanie klanu i
posiadanie potomstwa, tę zmianę mo\
na zaobserwować zarówno w pierwszym
wymienionym modelu rodzinnym gdzie władza ojcowska osiąga bardzo wysoką rangę jak i
w drugim, kiedy instytucje społeczne: starsi miasta, sędziowie, król, państwo zaczynają
odgrywać znaczniejszą rolę w Izraelu wewnętrzne relacje w instytucji rodziny zmieniają
się. Ten fakt unaocznia nam pozycja kobiety, Przechodzi ona od bycia towarzyszką \
ycia
mę\
czyzny do obdarzona równa godnością do coraz większego podporządkowania i roli
słu\
ebnej wobec mę\
czyzny20.
W pierwszym wymienionym modelu rodzinnym ojciec decyduje o wszystkich
sprawach rodziny. Jest on na pierwszym miejscu w rodzinie, stoi na stra\
y jej jedności.
19
Por. Cantalamessa R, Porywające piękno mał\
eństwa i rodziny według Biblii,
w: dz. cyt., s. 50.
20
Por. Cantalamessa R, Porywające piękno mał\
eństwa i rodziny według Biblii, w: dz. cyt., s. 51.
Je\
eli chodzi o sprawy religijne jest kapłanem odpowiedzialnym za duchowość i kult
wobec Boga, co jest ukazane np. w Księdze Hioba: Kiedy dobiegły końca dni ucztowania,
Hiob wezwał ich, aby dokonać obrzędu oczyszczenia 21. Ten typ patriarchalny, do rodziny,
nalezą ojciec, matka dzieci, ale równie\
słu\
ący, najemnicy, niewolnicy, przybysze, ludzie
niekoniecznie pochodzący z tego samego rodu. Struktura ta dziedzicznie opiera się na
zasadach pierworództwa i w tym sensie rodzina stanowi najmniejszą jednostkę społeczną.
Pozycja ojca jako głowy rodziny jest bardzo mocna. Ogół rozproszonych rodzin
podtrzymuje ze sobą więzi i stanowi ród podporządkowany jednemu przywódcy. W
Księdze Liczb jest opisane jak na polecenie JAHWE Moj\
esz dokonuje wykazu mispehot,
tj,  domów ojcowskich 22.
Po rodzinie następnym stopniem struktury społecznej w Izraelu jest pokolenie np.:
Pokolenie Judy, Pokolenie Beniamina, pokolenia pochodzą one od legalnych synów Jakuba
i jest ich wszystkich dwanaście.23.
Bóg na Pustyni Synaj z tych rodzin, rodów i pokoleń wyprowadzonych z niewoli
egipskiej ukształtuje poprzez Przymierze jeden święty, wybrany naród izraelski.
Przymierze pomiędzy Bogiem a Izraelem to akt religijno  polityczny ustanawiający
teokrację to jest rządy Boga jedynego prawnego władcy narodu wybranego24.
W Pięcioksięgu mo\
emy zapoznać się bli\
ej ze zwyczajami panującymi w tamtych
czasach w tych rodzinach semickich. I tak, Abraham z troski o \
onę dla swego syna Izaaka,
posyła zarządcę swego mienia Eliezera do swoich krewnych w rodzinnej miejscowości w
Charanie w tym celu, aby ten postarał się o \
onę dla niego. Posłannik znajduje Rebekę
doskonałą kandydatkę i jednocześnie kuzynkę Izaaka. Dziewczyna zaprasza go do swego
domu. Rozpoczynają się pertraktacje związane z zaślubinami. Eliezar prowadzi je z ojcem
przyszłej \
ony Betuelem i jej bratem Labanem. Jej matka nie ma tu nic do powiedzenia.
Ostateczna decyzję podejmuje jednak dziewczyna. To wydarzenia pokazuje po pierwsze
rolę głowy rodziny i jego pozycję, choć w tym wypadku przy całej swej władzy ani ojciec
21
Hi 1,5.
22
Por. Lb 1,2.
23
Por. Święta Rodzina w Biblii, red. Calduch  Benages Nuria, w: śyć dla Świętej Rodziny, Materiały
Formacyjne Polskiej Prowincji Misjonarzy Świętej Rodziny (8.2006), red. A. Bajorski, Ciechocinek 2006,
s. 13.
24
Por. M. Peter, Dzieje Izraela, Poznań 1996, s. 31.
ani brat nie mogli Rebeki wydać za mą\
bez jej zgody. Po drugie ukazuje nam bardzo
istotną cechę mianowicie Abraham szuka \
ony dla swego syna pośród swoich krewnych25.
Inny przykład stosunków rodzinnych i zawarcia mał\
eństwa zobrazowany w
Pięcioksięgu to mał\
eństwo Jakuba z Leą i Rachelą. W tym wypadku obie są oddane za
\
ony Jakubowi bez ich zgody26. Jakub podczas pobytu u Labana, swego wuja w
Mezopotamii stara się najpierw o rękę Rachelii. Podczas nocy poślubnej zostaje mu
podsunięta starsza córka Lea. Dopiero po upływie kolejnych lat słu\
by u swego wuja
dostaje ukochaną Rachelą. Mał\
eństwo z dwiema \
onami póz
niej w Prawie Moj\
eszowym
jest zabronione:  Nie wez
miesz za \
onę siostry swojej \
ony, by współ\
yć z nią za \
ycia
\
ony, gdy\
było by to powodem wrogości 27.
Zazwyczaj kobieta po ślubie przechodziła do domu i rodziny swego mę\
a. W
przypadku Jakuba zaistniała odwrotna sytuacja to on wchodzi do wspólnoty rodzinnej
swoich dwóch \
on. W języku akkadyiskim na taką ewentualność istniało określenie
mał\
eństwo errebu. W takim wypadku ojciec \
ony adoptował swego zięcia. W przypadku
Jakuba pomiędzy nim a Labanem dochodzi do zawarcia umowy. Jakub zobowiązuję się do
tego, \
e oprócz córek Labana nie będzie brał sobie \
adnych innych \
on i obie będzie dobrze
traktował:  Gdybyś traktował z
le moje córki gdybyś wziął sobie \
ony oprócz moich córek,
to patrz  nie ma między nami nikogo. Bóg niech będzie świadkiem między mną i tobą 28.
Jednak w miarę upływu czasu stosunki pomiędzy Jakubem i Labanem zaczynają się psuć,
co doprowadza do ucieczki Jakuba wraz z \
onami, dziećmi i dobytkiem do jego rodzinnego
kraju w Kanaanie29.
Jak wa\
na jest rodzina która nie mo\
e nigdy zniknąć ukazuje prawo wykupu go el i
prawo lewiratu, ma ono zapobiegać zniknięciu albo rozbiciu rodziny30.
Zastosowanie prawa wykupu go el zmierza do ochrony tej fundamentalnej jedności
pnia rodzinnego, jakim jest pokolenie i ma na celu ochronę dóbr rodzinnych nie mogą one
zostać utracone na rzecz innego pokolenia, dlatego w przypadku, kiedy członek jakiegoś
pokolenia izraelskiego miał utracić swoją ojcowiznę, najbli\
szy krewny zdolny do tego ma
25
Por. Claus Schedl, Historia Starego Testamentu, t. II, Tuchów 1996, s. 60.
26
Tam\
e, s. 60.
27
Kpl 18, 8.
28
Rdz 3, 50.
29
Por. C. Schedl, Historia Starego Testamentu, T II, dz. cyt., s. 66.
30
Por. Tam\
e, s. 13.
obowiązek wykupić ją i odzyskać. Prawo lewiratu natomiast zachodzi wtedy, gdy członek
rodziny umiera bezpotomnie.
W takim przypadku najbli\
szy brat ma obowiązek o\
enić się z wdową
po zmarłym bracie, aby imię zmarłego i jego dobra materialne zostały zachowane w
potomkach przychodzących na świat w tym mał\
eństwie. Dzieci te są uwa\
ane za dzieci
zmarłego wraz ze wszystkimi skutkami prawnymi. Zazwyczaj pierworodny syn jest
głównym spadkobiercą dóbr ojcowskich. Dlatego tak wa\
ne są prawa pierworództwa31.
W Pięcioksięgu odnajdujemy opowiadanie o Judzie i Tamar (Rdz 38, 1-30), które
obrazuje, na czym polegało prawo lewiratu. W jęz. łacińskim levir znaczy szwagier. Juda
o\
enił swojego syna Era z Tamar niestety umiera on bezdzietnie. Obowiązek wzbudzenia
potomka spada na Onana, jego brata by wdowa mogła mieć własne dzieci. Jednak Onan
dopuszcza się nadu\
ycia względem niej powstrzymując naturalne poczęcie. Bóg karze go
śmiercią za ten czyn. Mimo to prawo, lewiratu na tym się nie kończy następnym z kolei jest
Szela, młodszy brat Onana. Juda oświadcza jednak, \
e Szela jest zbyt młody i odsyła
Tamar do rodzinnego domu. Obowiązek względem Tamar nie zostaje wypełniony. Ona
jednak ucieka się do podstępu, udaję siedzącą przy drodze nierządnice, aby podstępnie
doprowadzić do współ\
ycia z teściem i zajścia w cią\
e. Z tego współ\
ycia urodziły się
bliz
nięta Peres i Zerach. Zostają oni następnie uznani za synów Judy nie zaś Ery.
Postępowanie Tamar nie zostało jednak potępione, poniewa\
to właśnie wypełnienie prawa
i pragnienie potomstwa były motywem jej postępowania a nie chęć rozkoszy cielesnych32.
Prawo dotyczące mał\
eństw lewirackich zostało skodyfikowane w Księdze
Powtórzonego Prawa:  Jeśli bracia mieszkają razem, a jeden z nich umrze i nie pozostawi
syna, to \
ona zmarłego nie mo\
e wyjść za mą\
za kogoś spoza rodziny, lecz jej szwagier,
ma przyjść do niej, wziąć ją za \
onę i w ten sposób wypełnić wobec niej obowiązek
szwagra 33. To prawo uzmysławia nam troskę Boga o rodzinę, o ciągłość narodu i
podkreśla jedność, wspólnoty i jej znaczenie. Miało ono chronić rodzinę przed wymarciem
31
Por. Tam\
e, s. 14.
32
Por. Tam\
e, s. 71-72.
33
Pwt 25, 5-10.
i utratą posiadłości. Obowiązkiem brata było poślubić szwagierkę nawet gdyby ju\
był
\
onaty34.
Z kolei jak bardzo istotne jest pierworództwo i Bo\
e błogosławieństwo
przekazywane z pokolenia na pokolenie w rodzinie izraelskiej ukazuje historia Jakuba i
Ezawa a następnie błogosławieństwo, jakie wypowiada Izrael wobec swoich dwunastu
synów i dwóch synów Józefa35.
W pierwszym przypadku Rebeka matka obu synów Izaaka, bliz
niaków Jakuba i
Ezawa bardziej kochała młodszego Jakuba, uciekając się do podstępu wykrada
błogosławieństwo Boga, które nale\
ało się, Ezawowi a dostaje się Jakubowi. Wcześniej
Ezaw oddaje swoje pierworództwo Jakubowi za miskę soczewicy. Błogosławieństwo Boga
przechodzi na Jakuba i jego potomków. To ukazuje nam jak bardzo miłość rodzinna ma
znaczenie dla losów poszczególnych ludzi. Miłość, która ukazuje się i realizuje w
rodzinie36.
Równie\
takie naturalne wydarzenia jak to, które dziecko wyszło pierwsze z łona
matki i inne cechy charakterystyczne dla danej osoby mają fundamentalne znaczenie w
rodzinie Izraelskiej nie tylko dla losów pojedynczego człowieka, ale dla całej rodziny,
narodu i dziejów zbawienia. Jakub ju\
jako Izrael spadkobierca Bo\
ego błogosławieństwa
przekazuje to błogosławieństwo swoim synom i wnukom. Jednak jako spadkobiercę
szczególnego Bo\
ego błogosławieństwa wyznacza Judę nie Józefa, mimo \
e tego drugiego
kochał najbardziej. Czyni to zgodnie z prawem pierworództwa pomijając jednak trzech
najstarszych synów, Rubena, Symeona i Lewiego z powodu ich występków, których się
dopuścili. Pierworództwo otrzymuje, więc Juda. Wszyscy inni synowie Jakuba oraz dwaj
synowie Józefa Efraim i Manasses otrzymują błogosławieństwo i zarazem sąd. Uroczysta
wypowiedz
Jakuba jest epilogiem \
ycia patriarchy Józefa i jednocześnie prologiem historii
dwunastu pokoleń Izraela37.
Trzeba zauwa\
yć, i\
opisana w Pięcioksięgu jedność rodziny była bardzo istotna i
chroniona przez Boga i przez ludzi poprzez prawa, przepisy i zwyczaje \
ycia. Zasadnicze
34
Por. Komentarz do Księgi Powtórzonego Prawa w: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu,
Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem, Częstochowa 2008, s. 378.
35
Rdz 48 - 49.
36
Por. C. Schedl, Historia Izraela, T II, dz. cyt. s. 62-63.
37
Por. Tam\
e. 79 - 80.
znaczenie miała oczywiście jedność narodu wybranego z Bogiem, dlatego te\
izraelici
niechętnie łączyli się z innymi narodami. Poznanie Boga i pełnienie Jego przykazań jest w
narodzie izraelskim najistotniejsza. W mniejszej jednak skali jedność Boga z narodem
realizowała się na łonie rodziny izraelskiej to właśnie ona była zabezpieczeniem
przymierza Boga z narodem była fundamentem, na którym Bóg oparł swoje przymierze z
Izraelem. W Starym Testamencie momentem kulminacyjnym przymierza Boga z ludz
mi
jest nadanie Dekalogu38. Dokonało się zdarzenie niesłychanej wagi nie tylko dla narodu
izraelskiego, ale dla całej wierzącej ludzkości39.
W Dekalogu, więc na bardzo wysokim miejscu znajduje się przykazanie Bo\
e
dotyczące szacunku wobec rodziców:  Czcij swego ojca i matkę, abyś cieszył się długim
\
yciem na ziemi, którą ci daje PAN, twój Bóg 40. Jest to konsekwencja szacunku względem
Boga. Matce nale\
y się poszanowanie na równi z ojcem. Chodzi tu przede wszystkim o
ochronę rodziny jako podstawnej wspólnoty \
ycia. Druga cześć Dekalogu odnosi się do
fundamentalnych zasad odnoszących się do bliz
niego. Naruszenie mał\
eństwa, po\
ądanie
cudzej \
ony są wyraz
nie i jasno zakazane41.
Szacunek do rodziców jest z
ródłem Bo\
ego błogosławieństwa.
To przykazanie związane z wydarzeniem, jakie dokonało się na górze Syjon to jest
Przymierze Boga z ludem podkreśla rangę szacunku dzieci względem rodziców i ono ma
bardzo wysoki pułap gdy\
to sam Bóg zobowiązuje do takiego postępowania42.
Rodzina, zatem od samego początku istnienia człowieka na ziemi jest otoczona przez
Boga szczególną opieką. Jest miejscem jedności między ludz
mi, Najbardziej głębokie
pragnienia, uczucia i dą\
enia w rodzinie biorą swój początek i w rodzinie odnajdują
spełnienie. Rodzina jako miejsce, w którym \
ycie poczyna się i rozwija, jest jednocześnie
miejscem, w którym człowiek uczy się miłości, szacunku względem innych oraz poznaje
przykazania względem samego Boga. W rodzinie te najdoskonalsze więzi, jakimi są więzi
miłości powinny w szczególny sposób zaistnieć i rozwinąć się. Komunia pomiędzy Bogiem
a ludz
mi stanowi zasadniczą część treści Objawienia i jest to komunia miłości.
38
Wj 20, 1- 21; Pwt 5.
39
Por. M. Peter, Dzieje Izraela, dz. cyt., s. 31.
40
Wj 20,12.
41
Por. C. Schedl, Historia Izraela, T II, dz. cyt.s. 129.
42
Por. Por. N. Calduch  Benages, Święta Rodzina w świetle tradycji sapiencjalnej Starego Testamentu,
w: Święta Rodzina w Starym Testamencie, w: śyć dla Świętej Rodziny, dz. cyt., s. 52.
Doświadczenie Wiary w Boga opiera się na komunii i właśnie to oblubieńcze przymierze
odnajduje swój bardzo wymowny wyraz w przymierzu zawartym pomiędzy mę\
czyzną i
kobietą, jakim jest mał\
eństwo, które jest niejako modelem przymierza Boga ze swoim
ludem43.
43
Por. FC, 12.