OPRACOWANIA - WDROŻENIA - EKSPLOATACJA
Nowe podejście do problemu zakłóceń w sieciach przemysłowych niskiego napięcia
Maciej Sałasiński, Jarosław Mielczarek
Dążenie do poprawy bezpieczeństwa ludzi i urządzeń Odzwierciedleniem działania wymienionych zagrożeń jest war-
oraz zapewnienia pewności zasilania skutkuje nowymi tość rezystancji izolacji, która w całym okresie eksploatacji sieci
rozwiązaniami, przeznaczonymi zwłaszcza dla stopniowo maleje. Po osiągnięciu wartości krytycznej, odpowiedzią
przemysłowych instalacji elektrycznych o znacznym wyłączających układów ochrony nad- lub różnicowoprądowej jest
poziomie zakłóceń. Ważną rolę pełni tu kontrola stanu nagła i niespodziewana przerwa w zasilaniu. Zadziałanie zabezpie-
izolacji oraz lokalizacja uszkodzonych odpływów czeń może spowodować zatrzymanie procesu technologicznego,
w przemysłowych sieciach zasilających, sterowniczych utratę danych czy też utratę produktu. Szkody i koszty osiągają wte-
i sygnalizacyjnych. dy znaczne rozmiary. Można temu zapobiec poprzez ciągłą kontrolę
stanu izolacji i jak najwcześniejsze wykrywanie i lokalizowanie od-
W polskich zakładach przemysłowych obserwuje się coraz więk- pływów, w których zachodzą niekorzystne zmiany.
sze zrozumienie dla konieczności wdrażania nowoczesnej techniki
Skutki doziemień w sieciach
bezpieczeństwa oraz skutecznej poprawy pewności zasilania. Świa-
z uziemionym i izolowanym punktem neutralnym
domość możliwych skutków i dotkliwości strat w produkcji wywo-
łanych awariami i niespodziewanymi wyłączeniami użytkowanych Pierwsze doziemienie w sieciach pracujących z uziemionym
instalacji powodują, że liczba tych zakładów z roku na rok wzrasta. punktem neutralnym (układ TN i TT), wywołane uszkodzeniem
Dynamika wzrostu wydaje się jednak za mała wobec konieczności izolacji, powoduje przepływ dużego prądu, ograniczonego jedynie
zwiększania konkurencyjności przemysłu rodzimego w stosunku do rezystancją uziomu i rezystancją miejsca uszkodzenia. Jeżeli prąd
standardów europejskich. ten jest większy od prądu zadziałania bezpiecznika, mamy do czy-
Jedną z przyczyn takiej sytuacji jest zbyt mały krąg fachowców nienia z nagłą i nieprzewidzianą przerwą zasilania, czemu zwykle
elektryków, którzy mogą ocenić i wykorzystać możliwości tech- towarzyszą nieplanowane, często znaczne, koszty dodatkowe.
niczne poprawy bezpieczeństwa przemysłowych instalacji elek- Duże prądy doziemieniowe grożą porażeniem ludzi i uszko-
trycznych niskiego napięcia. Celem artykułu jest przekazanie wia- dzeniem urządzeń. Z tego powodu w sieci TN stosuje się uziomy
domości przydatnych dla projektantów i użytkowników rozległych o niskiej rezystancji, co jest przedsięwzięciem kosztownym i często
sieci przemysłowych, szczególnie tych obarczonych zakłóceniami trudnym do realizacji. Z kolei, jeżeli prąd doziemienia jest ograni-
wynikającymi z coraz częstszego stosowania energoelektronicz- czony przez dostatecznie wysoką rezystancję doziemną i bezpiecz-
nych układów przekształtnikowych. nik nie zadziała, pojawia się zagrożenie pożarowe. W sprzyjających
warunkach do inicjacji pożaru wystarczy zaledwie 60 W mocy cią-
Znaczenie rezystancji izolacji
głej traconej w miejscu doziemienia (w sieci 230 V odpowiada to
Awaria systemu energetycznego powstaje w wyniku działania prądowi doziemnemu około 260 mA).
splotu okoliczności, stanowiących elementy ryzyka w całym łań- W sieciach izolowanych (układ IT) przy pierwszym doziemieniu
cuchu zdarzeń. Wystarczy często wyeliminować jedno  najsłabsze wywołanym uszkodzeniem izolacji płynie prąd, który jest ograni-
 ogniwo tego łańcucha, aby zapobiec szkodzie. Takim newralgicz- czony całkowitą pojemnością aktywnych części sieci względem
nym ogniwem jest stan i jakość izolacji elektrycznej. Konsekwentne ziemi, rezystancją miejsca uszkodzenia oraz rezystancją uziemienia.
działania konserwacyjne i profilaktyczne zasadniczo wpływają ko- Wartość pojemności zwykle nie przekracza pojedynczych mikrofa-
rzystnie na parametry sieci. radów i tylko w specyficznych warunkach (bardzo rozległe sieci
Podczas eksploatacji, w wyniku działania różnorodnych zagro- przemysłowe, rozbudowane instalacje pokładowe dużych jednostek
żeń, izolacja traci stopniowo swoje właściwości elektryczne i me- pływających czy rozległe sieci kopalniane) może dochodzić do kil-
chaniczne. Do zagrożeń pochodzenia elektrycznego należy zaliczyć kudziesięciu, a nawet kilkuset mikrofaradów.
przepięcia, przetężenia, zmiany częstotliwości, udary piorunowe Z powodu małej wartości doziemnego prądu pojemnościowego za-
oraz wpływ pola magnetycznego. Zagrożeniem mechanicznym bezpieczenia nadprądowe zwykle nie działają i sieć  mimo pełnego
mogą być udary, drgania, zginanie, zgniatanie oraz przedostawanie doziemienia  może być nadal eksploatowana. Zagrożenie porażeniowe
się ciał obcych. Wpływ otoczenia poprzez oddziaływanie wilgot- i pożarowe jest dużo mniejsze niż w sieci TN i TT, a w związku z tym
ności, temperatury, agresywnych oparów i zabrudzeń również przy- można zastosować uziomy o wyższych wartościach rezystancji. Należy
czynia się w znacznym stopniu do degradacji izolacji. W poważnym przy tym pamiętać, że po pierwszym doziemieniu sieć IT przekształca
stopniu zagrażają jej także rośliny i zwierzęta, w tym powodujące się w sieć uziemioną TN lub TT, a więc drugie doziemienie nieuchron-
szereg uszkodzeń gryzonie czy też ptaki. nie prowadzi do wyłączenia sieci, z pełnymi tego faktu konsekwencjami.
Dlatego też to pierwsze doziemienie, czyli powstanie pierwszego błędu
w sieci, trzeba jak najszybciej wykryć, zlokalizować i usunąć. Służą do
Mgr inż. Maciej Sałasiński, mgr inż. Jarosław Mielczarek
 Biuro Projektów i Usług Inwestorskich PrO-MAC, A
ódz
tego urządzenia do kontroli stanu izolacji i lokalizacji doziemień.
34 Rok LXXIV 2006 nr 9
 OPRACOWANIA - WDROŻENIA - EKSPLOATACJA
Wszelkiego rodzaju sieci sterownicze, sygnalizacyjne i zabezpie- W Europie jako parametr oceny stanu izolacji przyjmuje się
czające są wyjątkowo ważnymi elementami całości elektrycznych wartość rezystancji, a nie całej impedancji izolacji. Dlatego
instalacji przemysłowych. Dlatego też zaleca się, aby były one two- w czasie pomiaru należy rozpatrywać jedynie część czynną prą-
rzone w układzie IT. Również niektóre sieci zasilające muszą być du upływającego przez izolację. Zastosowana metoda pomiarowa
obligatoryjnie wykonane jako układy IT, np. w pomieszczeniach powinna w swoim algorytmie uwzględniać fakt powstawania prą-
grupy 2 w szpitalach, czy też instalacje w podziemnych zakładach du pojemnościowego i umożliwiać poprawny pomiar rezystancji
górniczych. W niektórych przypadkach  ze względu na ważność izolacji w szerokim zakresie wartości pojemności doziemnej kon-
procesów technologicznych, bezpieczeństwo czy też trudności trolowanej sieci. Rozpatrując energoelektroniczne układy prze-
w uzyskaniu odpowiednio niskiej rezystancji uziemienia  zale- kształtnikowe należy pamiętać, że powszechnie stosowane filtry
cane jest stosowanie izolowanych sieci do zasilania odbiorników. przeciwzakłóceniowe wykorzystują kondensatory połączone do
Aby zapewnić ochronę przed porażeniem i wyeliminować możli- ziemi. Dlatego nawet stosunkowo mała sieć z wieloma przekształ-
wość powstania drugiego doziemienia, należy sieci te wyposażyć tnikami wyposażonymi w filtry RFI może mieć dużą pojemność
w urządzenie monitorujące stan izolacji i sygnalizujące obniżenie doziemną.
się jej poziomu poniżej wartości progowej, której wartość zależy od Kolejnym czynnikiem zakłócającym pomiar są zmiany napię-
rodzaju sieci i poziomu napięcia. cia i częstotliwości w sieci kontrolowanej. Zjawisko to jest istotne
zwłaszcza w przypadku układów przekształtnikowych, wprowadza-
Metody kontroli stanu izolacji
jących szczególnie dużo zakłóceń do sieci. Wpływają one nieko-
Do ciągłego nadzoru stanu izolacji w sieciach systemu IT wyko- rzystnie na układy pomiarowe izometrów i wymagają filtrowania
rzystuje się przekaz
niki kontroli stanu izolacji. Ich zadaniem jest prądu pomiarowego, zwykle mającego niewielką wartość. Istotne
ciągły pomiar rezystancji między aktywnymi częściami sieci a zie- są zwłaszcza zakłócenia o częstotliwościach wysokich lub bardzo
mią. Realizuje się to poprzez przyłożenie odpowiedniego napięcia niskich, na poziomie kilku herców.
pomiarowego i analizę wynikającego stąd prądu testującego  jest Wymaganie odporności izometru na składową stałą i niezależność
to tzw. metoda czynna pomiaru. pomiaru od pojemności doziemnej sieci najłatwiej spełnić, stosując
Metoda bierna, bazująca na wykrywaniu zmiany symetrii roz- zmienne napięcie pomiarowe. Może się jednak okazać, że okresowe
kładu napięć w wyniku doziemienia, jest niewrażliwa na dozie- wahania napięcia sieci mogą mieć tą samą częstotliwość co zmienne
mienia symetryczne, a poza tym nie określa wartości rezystancji napięcie pomiarowe, powodując zjawisko rezonansu i błędne od-
izolacji. Dlatego obecne normy dopuszczają stosowanie jedynie czyty. Algorytm pomiarowy musi więc uwzględniać mechanizmy
przekaz
ników kontroli stanu izolacji wykorzystujących metodę obrony przed takimi sytuacjami.
czynną. O możliwościach zastosowania danego izometru w kon-
lokalizacja doziemień w sieciach IT
kretnej instalacji decyduje zastosowana metoda pomiarowa.
Podczas pomiaru należy bowiem uwzględnić pewne zjawiska za- Po wykryciu pierwszego doziemienia należy jak najszybciej zlo-
kłócające występujące w kontrolowanej sieci, a więc m.in.: skła- kalizować je i usunąć, tak aby następne nie doprowadziło do prze-
dowe stałe napięć w sieci, pojemności doziemne, zmiany napięcia rwy w zasilaniu, pożaru lub porażenia. Punkt 413.1.5.4 normy PN-
i częstotliwości. IEC 60364-4-41 wyraz
nie zaleca, aby pierwsze doziemienie było
Wykorzystywanie przekształtników energoelektronicznych powo- usuwane z możliwie najkrótszym opóz
nieniem.
duje szczególne nasilenie wymienionych zjawisk. Ich wpływ można Zastosowanie najbardziej nawet wyrafinowanego technicznie izo-
wyeliminować, stosując odpowiednią metodę pomiarową i wynika- metru nie wystarczy, jeżeli kontrolowana sieć jest rozległa i zawiera
jący z jej algorytmu kształt napięcia pomiarowego. W najprostszym dziesiątki lub setki odpływów. Nakład czasu i kosztów przy trady-
przypadku może to być napięcie stałe. Jednak rozwiązanie takie cyjnej metodzie lokalizacji doziemionego odpływu jest bardzo wy-
powoduje, że przekaz
nik może być stosowany jedynie w czystych soki, bowiem należy kolejno wyłączyć poszczególne odpływy, co
sieciach prądu przemiennego. Jeżeli do sieci dołączony zostanie w konsekwencji powoduje czasowe wyłączenie odbiorów i wstrzy-
prostownik i po stronie stałoprądowej wystąpi doziemienie, to do manie zasilania na mniejszym lub większym odcinku. W pełni uza-
sieci przedostanie się składowa stała napięcia, która wpływa na na- sadnione jest więc umieszczenie już na etapie projektowania lub
pięcie pomiarowe. Jeżeli napięcia się zsumują, wtedy doziemienie  jeżeli mamy do czynienia z układem pracującym  w czasie eks-
zostanie zasygnalizowane zbyt wcześnie, jeżeli się odejmą  zbyt ploatacji systemu automatycznej lokalizacji doziemień.
póz
no lub wcale. W układzie sieci IT przy pierwszym uszkodzeniu izolacji płynie
Izometry wykorzystujące napięcie pomiarowe stałe nie mają prąd doziemienia, którego wartość zależy głównie od pojemności
więc zastosowania w sieciach DC, a więc np. typowych sieciach sieci. Zasada lokalizacji uszkodzonego odpływu polega na tym, aby
zabezpieczeniowych stosowanych w energetyce i przemyśle. Tak- w możliwie krótkim czasie zamknąć obwód prądu doziemieniowego
że w przetwornicach częstotliwości energia przekształcana jest za poprzez odpowiednio dużą oporność. Powoduje to przepływ prądu
pośrednictwem bloku DC, mogącego  w przypadku uszkodzenia probierczego, który zostaje wykorzystany jako sygnał pomiarowy.
izolacji  być z
ródłem napięcia stałego o wysokiej wartości. Dlate- W celu uniknięcia przypadkowych awarii urządzeń i powstania do-
go w instalacjach napędowych konieczne jest stosowanie przekaz
- datkowych zakłóceń (co jest szczególnie ważne w nowoczesnych
ników stanu izolacji niewrażliwych na składowe stałe. Kolejnym sieciach sterowniczych i zabezpieczeniowych, zawierających ele-
zjawiskiem utrudniającym przeprowadzenie pomiaru jest pojem- menty wykonawcze o bardzo małych mocach), prąd probierczy po-
ność doziemna kontrolowanej sieci. Pewna część prądu sieci i prądu winien być tak ograniczony, aby nie powodować nieprzewidzianych
pomiarowego przepływa przez te pojemności. zadziałań tych elementów.
Rok LXXIV 2006 nr 9 35
 OPRACOWANIA - WDROŻENIA - EKSPLOATACJA
W układach elektroenergetycznych nie zawierających czułych Kryterium oceny stanu izolacji stanowi tu wartość prądu upływu
urządzeń dopuszczalne są znacznie wyższe wartości prądu probier- do ziemi, a urządzeniami do jego monitorowania są przekaz
niki
czego. Cennym uzupełnieniem istniejących urządzeń kontroli izo- różnicowoprądowe. W typowych instalacjach standardem jest sto-
lacji jest przenośny system lokalizacji doziemień: może stanowić sowanie wyłączników różnicowoprądowych jako zabezpieczenia
dopełnienie systemu stacjonarnego w przypadku bardzo rozgałęzio- przeciwporażeniowego. Próba zabezpieczenia w ten sposób sieci,
nych odpływów, a także pełnić samodzielną funkcję jako urządzenie w której pracuje energoelektroniczy układ przekształtnikowy, napo-
umożliwiające ręczne lokalizowanie uszkodzonych odpływów, bez tyka jednak przeszkody. Najczęściej problemy odczuwają użytkow-
konieczności ich wyłączania. Jest on uniwersalny i może realizo- nicy przetwornic częstotliwości.
wać swoje funkcje pomiarowe zarówno w sieci z uziemionym, jak Zwykle przy zastosowaniu tradycyjnych wyłączników różnicowo-
i izolowanym punktem neutralnym. W pierwszym przypadku służy prądowych klasy A w chwili załączenia zasilania następuje zadzia-
do lokalizacji doziemień w sieciach IT, w drugim dokonuje pomia- łanie wyłącznika. Spowodowane jest to tym, że w pierwszej chwili
rów prądów różnicowych w poszczególnych obwodach sieci TN lub ładowane są liczne pojemności doziemne wbudowane w przetwor-
TT. nicę (np. kondensatory w filtrze RFI). Ponieważ pojemności te
mają różną wartość w stosunku do poszczególnych faz, co wyni-
Kontrola izolacji  off-line
ka chociażby z tolerancji produkcyjnej powszechnie stosowanych
Odbiorniki odłączone na pewien czas od sieci, których praca po elementów, dlatego prądy ładowania w poszczególnych fazach nie
załączeniu musi być niezawodna (np. silniki pomp czy zaworów równoważą się, co powoduje zadziałanie wyłącznika różnicowo-
uruchamianych w czasie awarii) powinny być nadzorowane w sta- prądowego. Aby tego zjawiska uniknąć, aparat kontrolujący prąd
nie beznapięciowym przez urządzenia kontroli izolacji. Kontrolę tę, różnicowy musi być selektywny, a więc nieczuły na krótkotrwałe
zwaną kontrolą  off-line , zapewniają specjalne izometry. Ich stoso- zakłócenia pomiarowe. W urządzeniach przeznaczonych do współ-
wanie jest coraz częściej wymagane przez towarzystwa ubezpiecza- pracy z przetwornicami częstotliwości zwłoka ta powinna wynosić
jące obiekty przemysłowe. Izometr do pracy  off-line natychmiast przynajmniej kilkadziesiąt milisekund.
po odłączeniu odbioru od zasilania rozpoczyna ciągły pomiar re- Kolejnym problemem, który w przemysłowych sieciach zasila-
zystancji izolacji i alarmuje w przypadku obniżenia się jej wartości jących trzeba rozwiązać, jest konieczność reakcji zabezpieczenia
poniżej nastawy progowej. Może również uniemożliwić załączenie na różne rodzaje prądów różnicowych. W zależności od miejsca,
odbiornika, jeżeli stan jego izolacji jest zły. w którym wystąpi doziemienie, prąd różnicowy może mieć kształt
zbliżony do sinusoidy (doziemienie na wejściu przetwornicy),
Kontrola stanu izolacji w sieciach TN
pulsujący lub gładki stały (doziemienie na szynie DC) oraz silnie
Zdecydowana większość przemysłowych sieci elektrycznych pra- odkształcony, z bardzo dużą zawartością harmonicznych (wyjście
cuje w systemie TN lub TT, a więc ma uziemiony punkt neutralny. przetwornicy).
Rys. 1. Stacjonarny system lokalizacji doziemień, z możliwością przesłania wszystkich informacji do systemu nadrzędnego
36 Rok LXXIV 2006 nr 9
 OPRACOWANIA - WDROŻENIA - EKSPLOATACJA
Rys. 2.
Kompleksowy system lokalizacji prądów pasożytniczych (różnicowych, błądzących itp.), z kontrolą ciągłości przewodu PE i pomiarem prądów znamionowych
Zagrożenie porażeniowe pojawia się niezależnie od kształtu prądu cowoprądowego selektywnego, reagującego na dowolny kształt
i dlatego, aby kontrola była skuteczna, urządzenie różnicowoprądo- prądu różnicowego i mającego możliwość nastawiania wartości
we musi reagować jednakowo przy pojawieniu się każdego z tych wyzwalającej.
prądów lub ich kombinacji. To wymaganie pokazuje, że do budowy Również w sieciach uziemionych wskazany jest (a często wręcz
takich zabezpieczeń powinny być stosowane jedynie aparaty różni- niezbędny) stały nadzór nad jakością izolacji. Funkcję tę pełnią
cowoprądowe typu B  jednakowo czułe na dowolne prądy różnico- nowoczesne przekaz
niki różnicowoprądowe nowej generacji
we (np. do 40. harmonicznej). o nastawialnych w szerokich granicach progach zadziałania alar-
Przy kontroli prądów upływu napotykamy kolejny problem, któ- mu. Są one przystosowane do wszystkich rodzajów prądów (tak-
ry wynika z faktu, że instalacje z przekształtnikami energoelektro- że wygładzonego prądu stałego) i występujących coraz częściej
nicznymi często są wyposażane w filtry przeciwzakłóceniowe, po- w sieciach zakłóceń spowodowanych wyższymi harmonicznymi.
wodujące znaczący wzrost prądu upływu całej instalacji. Ponadto Stosowanie w sieciach z zakłóceniami typowych wyłączników
dodatkowe pojemności doziemne wprowadzane są poprzez  zale- lub przekaz
ników różnicowoprądowych o charakterystyce typu
cane przez dostawców falowników  stosowanie kabli ekranowa- A mija się z celem i prowadzi z reguły do zbędnych wyłączeń
nych zasilających odbiornik. Szczególnie dla składowych prądu i mylnych informacji.
o wyższych częstotliwościach pojemności te stanowią ścieżkę Wykrycie gładkich prądów stałych oraz eliminację zakłóceń im-
upływu o niskiej impedancji. Co gorsza, obliczenie poziomu tego pulsowych od pracujących w sieci falowników i przetwornic ty-
prądu upływu przed uruchomieniem instalacji jest praktycznie rystorowych umożliwiają przekaz
niki o charakterystyce typu B.
niemożliwe  zależy on od długości, jakości i sposobu ułożenia Przekaz
niki te mają wbudowane układy mikroprocesorowe oraz
kabli, parametrów elementów filtra RFI oraz częstotliwości pracy współpracują z odpowiedniej konstrukcji przekładnikami pomiaro-
przekształtnika. wymi, eliminującymi zakłócenia płynące z sieci. Kontrola polega
Aby właściwie ustawić poziom sygnalizacji ostrzegawczej, na- na sygnalizowaniu wszelkich przekraczających progi alarmowe prą-
leżałoby najpierw określić ustalony poziom prądu upływu insta- dów różnicowych bez wyłączania monitorowanej sieci, co dostarcza
lacji, a następnie dopiero ustawić poziom zadziałania w stosunku odpowiednio wcześnie niezbędnych i ważnych informacji oraz za-
do wartości ustalonej, pojawiającej się przy poprawnej pracy bezpiecza urządzenia przed uszkodzeniami.
sieci. Wynika stąd kolejne wymaganie: możliwość nastawiania Przekaz
niki te, w odróżnieniu od klasycznych wyłączników różni-
wartości alarmowej. Rozwiązaniem praktycznym układu do kon- cowoprądowych, nie wyłączają natychmiast kontrolowanych obwo-
troli stanu izolacji w sieci uziemionej może być dobór selektyw- dów, a jedynie dostarczają informacji wyprzedzającej o pogarszaniu
nego przekaz
nika różnicowoprądowego klasy B, który łącznie się jakości izolacji, co pozwala personelowi eksploatacyjnemu na
z odpowiednio pod względem mocy i szybkości działania do- wcześniejszą reakcję i niedopuszczenie do sytuacji krańcowej, jaką
branym wyłącznikiem, może stworzyć zespół wyłącznika różni- jest wyłączenie sieci.
Rok LXXIV 2006 nr 9 37
 OPRACOWANIA - WDROŻENIA - EKSPLOATACJA
Dla rozległych i skomplikowanych sieci uziemionych może mieć zwalają nie tylko wykryć osiągnięcie stanu awaryjnego, ale także
zastosowanie stacjonarny system lokalizacji uszkodzeń izolacji. uzyskać informację wyprzedzającą, pozwalającą na podjęcie zapo-
Umożliwia on centralne nadzorowanie prądów różnicowych, robo- biegawczej akcji serwisowej. Przy doborze urządzeń i systemów
czych, błądzących i innych w rozległych sieciach przemysłowych. monitorujących należy jednak zawsze pamiętać o zjawiskach, jakie
Dzięki temu można śledzić stopniowe pogarszanie się stanu izolacji występują w sieciach kontrolowanych, aby uzyskana z nich infor-
oraz  wykorzystując indywidualnie nastawiane dla każdego kanału macja była rzetelną podstawą do oceny stanu instalacji.
ostrzeżenia i alarmy  prowadzić planową polityką remontową lub
w przypadku awarii precyzyjnie kierunkować akcję serwisową. Opisane urządzenia i całościowe systemy sprawujące nadzór nad
Na rysunku 2 przedstawiono schemat takiego systemu, który stanem izolacji sieci przemysłowych są już od kilku lat stosowane
umożliwia nie tylko wykrycie niebezpiecznych prądów pasożytni- w polskich obiektach przemysłowych. Realizowana poprzez ciągłą
czych, ale również przekazanie tych informacji do lokalnych tablic kontrolę sieci strategia, dająca priorytet wczesnemu ostrzeganiu
sygnalizacyjnych oraz istniejących systemów nadzoru. o możliwości utraty zasilania lub powstania niebezpieczeństwa dla
ludzi i maszyn, daje wymierne efekty. Zapewnienie bezpieczeństwa
Podsumowanie
oraz pewności zasilania pozwala uniknąć znacznych szkód i zwią-
Ciągły nadzór stanu izolacji jest jednym z podstawowych środ- zanych z tym wysokich kosztów wynikających z nagłych i nieprze-
ków zapobiegawczych przed nagłymi wyłączeniami instalacji elek- widzianych przerw w zasilaniu, spowodowanych działaniem kla-
trycznych. Właściwie dobrane elementy i systemy monitoringu po- sycznych urządzeń ochronnych.
38 Rok LXXIV 2006 nr 9