Piętro strukturalne  zespół skał sfałdowanych w tym samym stylu i czasie i odzielony od innych
pięter strukturalnych niezgodnościami
-� prekambryjskie (prekambr)
-� kaledońskie (kambr, ordowik sylur)
-� waryscyjskie (dewon, karbon)
-� alpejskie (perm, trias, jura, kreda, paleogen) / permo-mezozoiczne (perm, trias, jura, kreda)
-� kenozoiczne (paleogen, neogen)  w Alpach tylko neogen
Polska w Europie  Polska leży w Europie środkowej i leżą na jej terenie wszystkie główne
jednostki strukturalne Europy. Budowa geologiczna jest skomplikowana.
I. Prekambryjskie piętro strukturalne w NE Polsce  utwory prekambru w NE Polsce są
nieodsłonięte na powierzchni i stanowią cokół platformy wschodnio-europejskiej. Są silnie
sfałdowane i zmetamorfizowane.
Stratygrafia  oparta jest na wydzieleniu tzw. Kompleksów suprakrustalnych (od najstarszego):
l� Podlaski metamorficzny kompleks suprakrustalny  silnie sfałdowane gnejsy (górny
archaik), wyróżniamy serie (od najstarszej): wojnowska, białowieska, krynkowska, czarnej
hańczy, łukowska
l� Mazowiecki metamorficzny kompleks suprakrustalny  silnie sfałdowane gnejsy i granity
metamorficzne (dolny proterozoik), wyróżniamy serie (od najstarszej): jadowska,
granitoidów wisznickich, granitoidów białki, granitoidów centralnych
l� Formacja intruzywna - intruzje skał zasadowych (górna część dolnego proterozoiku),
wyróżniamy: intruzja gabrowa jeziora Śniardwy, intruzja syenitowa Ełku, suwalska intruzja
anortozytowo-norytowa
l� Mazurski metamorficzny kompleks suprakrustalny  słabo sfałdowane gnejsy i granity
metamorficzne (górny proterozoik), wyróżniamy serię granitoidów północnych
l� Kompleks jotnicki  czerwone piaskowce kwarcytowe (górny proterozoik), są to leciutko
zmetamorfizowane skały osadowe (zawierające utlenione Fe)
Tektonika  wyróżniamy 3 elementy:
l� Centralne masywy granitowe  są to bloki sfałdowane i skonsolidowane przed 1,7 mld lat.
W czasie póz
niejszych ruchów fałdowych stanowiły one masywy wewnętrzne i nie ulegały
fałdowaniu. Są to struktury presvekofennokarelskie. Wyróżniamy 3 masywy: pomorski,
dobrzyński, mazowiecki.
l� Svekofennokarelskie struktury fałdowe. Są to orogeny sfałdowane w okresie 1,4-1,7 mld lat.
Charakteryzują się one układem struktur fałdowych N-S. Wyróżniamy 3 masywy:
kaszubski, ciechanowski, podlaski.
l� Gotydyjskie struktury fałdowe. Jest to słabo sfałdowany orogen, wieku 1,2-1,1mld lat, o
układzie struktur fałdowych W-E. Wyróżniamy 1 kompleks: mazurski.
Stratygrafia (cd)  na sfałdowanej powierzchni, po orogenezie gotydyjskiej powstały liczne
uskoki, które podzieliły ten obszar na szereg rowów i zrębów tektonicznych.
l� Osady najwyższego proterozoiku oraz kaledońskiego piętra strukturalnego gromadziły się
głównie w rowach. Najstarszym utworem jest kompleks jotnicki i jest to molasa gotydyjska.
l� Powyżej leżą płytkomorskie piaskowce i mułowce (eokambr)
l� Powyżej piaskowce kwarcytowe z trylobitami (dolny i środkowy kambr)
l� Powyżej cienka seria piaskowców glaukonitowych i wapieni z nieliczną fauną (ordowik)
l� Powyżej czarne łupki graptolitowe (sylur), mają one bardzo zmienną miąższość (od 0 do 2
km) i wyrównują one nierówności cokołu krystalicznego.
l� Brak osadów waryscyjskiego piętra strukturalnego (dewonu i karbonu)
Jednostki strukturalne NE Polski (są rozróżniane na podstawie rozwoju prekambru i pokrywy
osadowej):
1. Antekliza (wyniesienie) A
eby  jest to jednostka podniesiona, obniżająca się na SE. Strop
prekambru na głębokości 1,5-3 km. Prekambr jest przykryty cienkim piętrem kaledońskim i
niekompletnym mezozoicznym.
2. Synekliza (obniżenie) Perybałtycka  jest to element obniżony. Strop prekambru na
głębokości 4-5 km, jest on przykryty grubym piętrem kaledońskim (najgrubszy sylur) i
grubym piętrem permo-mezozoicznym. Synekliza ma oś na linii Tczew-Kaliningrad.
Obniżenie ma skrzydła:
l� północne  koło Gdańska, słabo rozpoznane
l� południowe  monoklina kętrzyńska  jest ona fałszywa (nietektoniczna) gdyż
tworzyła się na pochyłej powierzchni, nachylenie 2�
3. Wyniesienie Mazursko-Suwalskie  element podniesiony, strop prekambru od głębokości 2
km na SW do 200 m na NE. Jest ono przykryte bardzo cienkim piętrem kaledońskim i
bardzo cienkim permo-mezozoicznym. Pierwszą i najstarszą formacją, która przykrywa
całość cokołu jest Jura. Wyniesienie to jest ograniczone 2 fałszywymi monoklinami:
l� Kętrzyńska na N
l� Białowieska na S
4. Obniżenie Podlaskie  struktura obniżona, strop prekambru na głębokości 3-4 km, grube
piętro kaledońskie (głównie sylur), grube piętro permo-mezozoiczne
5. Zrębowe wyniesienie podlasko-lubelskie  podniesiony zrąb tektoniczny, podzielony
uskokami na strefy podniesione i obniżone, strop prekambru na głębokości od 1 do 1,5 km.
Cienkie piętro kaledońskie (miejscami brak), cienkie piętro permo-mezozoiczne.
Od SW platforma wschodnio-europejska ograniczona jest wielką strefą dyslokacyjną o przebiegu
NW-SE. Jest to linia T-T, którą tworzy system uskoków zrzutowych.
II. Rów Lubelski  jest to wgłębna struktura tektoniczna, wypełniony jest piętrem kaledońskim i
waryscyjskim, a całkowicie przykryty i zamaskowany piętrem permo-mezozoicznym.
Stratygrafia:
l� piętro kaledońskie wykształcone tak samo jak na platformie wschodnio-europejskiej
l� piętro waryscyjskie:
l� dolny dewon  facja oldred  czerwone piaskowce i mułowce lądowe lub
płytkowodne ze szczątkami ryb i psylofitami (pierwsze rośliny lądowe)
l� środkowy dewon  jest dwudzielny:
- w dolnej części dolomity
- w górnej części wapienie rafowe z bardzo bogatą fauną
l� górny dewon  jest dwudzielny:
- fran  wapienie rafowe
- famen  wapienie pelagiczne
l� dolny karbon  płytkowodne wapienie z ramienionogami (facja wapieni
węglowych)
l� górny karbon  formacja produktywna węgla kamiennego (LZW), wyróżniamy
następujące warstwy (od najstarszej):
- komarowskie  piaskowce z licznymi wkładkami wapieni i nielicznymi,
cienkimi pokładami węgli. Zagłębie paraliczne (fauna morska)  Namur A
- bużańskie  mułowce z cienkimi pokładami węgli i nielicznymi ławicami
wapieni, fauna morska  Namur B
- kumowskie  gruboławicowe piaskowce z soczewkami węgli i fauną morską 
Namur C
- lubelskie  mułowce z grubymi pokładami węgli i fauną słodkowodną
(zagłębie limniczne)  Westfal A-B
III. Struktury NW Polski:
Prekambryjskie piętro strukturalne  nieznane
Kaledońskie piętro strukturalne  tylko w strukturze Koszalin-Chojnice
Waryscyjskie piętro strukturalne  w strukturze Koszalin-Chojnice
Struktura Koszalin-Chojnice  to kaledońsko-waryscyjski orogen niewidoczny na powierzchni
Stratygrafia:
l� Kaledońskie piętro strukturalne:
l� Ordowik  łupki ilaste z graptolitami
l� Sylur  czarne łupki graptolitowe, w najwyższym sylurze pojawiają się wapienie
i piaskowce. U schyłku syluru doszło do fałdowania i powstały bardzo strome
struktury fałdowe
l� Waryscyjskie piętro strukturalne:
l� dolny Dewon  facja oldred
l� środkowy Dewon  dolomity, wapienie rafowe
l� górny Dewon  wapienie rafowe, wapienie pelagiczne
l� dolny Karbon  wapienie (turnej), piaskowce (wizen)
l� górny Karbon  mułowce ze szczątkami roślin (namur, westfal)
Skały pięra waryscyjskiego leżą z niezgodnością kątową i erozyjną na starszym podłożu. Po
westfalu doszło do silnych ruchów tektonicznych, których efektem było powstanie licznych
uskoków równoległych do T-T (przebieg NW-SE), cały obszar został podzielony na zręby i rowy
tektoniczne, a następnie zerodowany. Na tej powierzchni z niezgodnością erozyjną i kątową leży
niesfałdowane piętro permo-mezozoiczne.
Piętro permo-mezozoiczne przykrywa całą N Polskę, jest zwykle niesfałdowane, lub tylko bardzo
słabo sfałdowane. Fałdowania miały miejsce na granicy kredy i trzeciorzędu.
Stratygrafia:
l� dolny Perm  czerwony spągowiec (niemal cała N Polska, poza obszarami podniesionymi).
Czerwone piaskowce i mułowce, lokalnie występują skały wylewne. Strop jest odbarwiony
(szary spągowiec), a jego strop jest jeszcze bardziej odbarwiony (biały spągowiec). Lokalnie
pojawiają się zlepieńce (zlepieniec cechsztyński)
l� górny Perm  cechsztyn, w Polsce występują 4 cyklotemy (od najstarszego):
l� Werra (Z1):
- ogniwo lagunowe  łupki miedzionośne, są to czarne łupki ilaste z
ramienionogami i rybami, okruszcowanie miedziowe, osad redukcyjny.
- osady węglanowe  wapienie płytowe, silnie porowate, jest to wapień
cechsztyński
- ewaporaty  anhydryt dolny, najstarsze sole kamienne, najstarsze sole
potasowe, anhydryt górny
l� Strassfurt (Z2):
- ogniwo lagunowe  ciemne łupki bitumiczne (cuchnące)
- ogniwo węglanowe  płytowe, bardzo silnie porowate dolomity (dolomit
główny)  najważniejszy zbiornik ropy naftowej w Europie
- element salinarny  anhydryt podstawowy, starsza sól kamienna, starsza sól
potasowa, anhydryt kryjący, starsza sól kamienna kryjąca
l� Leine (Z3):
- szary ił solny  z kryształami soli
- uławicony dolomit (dolomit płytowy)
- osady salinarne  anhydryt główny, młodsza sól kamienna, młodsza sól
potasowa
l� Aller (Z4):
- czerwony ił solny dolny, najmłodsza sól kamienna dolna, anhydryt
pegmatytowy dolny, anhydryt pegmatytowy górny, najmłodsza sól kamienna
górna, czerwony ił solny górny, najmłodsza sól kamienna stropowa, anhydryt
graniczny
W Polsce cechsztyn występuje w 4 facjach:
I. typ nadbałtycki (pomorski)  duża miąższość, pełne profile Z1 i Z2, brak soli w Z3 i Z4
II. typ kujawsko-pomorski  największa miąższość, pełne profile
III. typ przedsudecki  brak soli we wszystkich cyklotemach, występują anhydryty
IV. typ podlaski  brak osadów chemicznych (sole, anhydryty), występują same zlepieńce, jest
to facja przybrzeżna
Trias  w Polsce występuje w 2 facjach:
I. trias germański  pstry piaskowiec, wapień muszlowy, kajper  są to osady lądowe lub
płytkomorskie, podział litostratygraficzny. Facja ta jest typowa dla obszarów morza
epikontynenalnego, dla platform prekambryjskich i paleozoicznych. W Polsce występuje
wszędzie z wyjątkiem Karpat
II. trias alpejski  scytyk, anizyk, ladyn  osady głębokowodne, geosynklinalne. W Polsce
występuje w Tatrach. Podział biostratygraficzny.
Stratygrafia (cd  Polska północna):
l� dolny Trias  pstry piaskowiec  osady lądowe, czerwone piaskowce i mułowce. W obrębie
tej serii pojawia się poziom czerwonych piaskowców ze śladami stąpań gadów (piaskowiec
chelioteriowy). W najwyższym pstrym piaskowcu (ret) pojawiają się pierwsze osady
morskie. Charakterystyczne są wapienie z małżami (myoformia)
l� środkowy Trias  wapień muszlowy  wapienie z bogatą fauną, płytkowodne, w środkowej
części pojawiająsię anhydryty
l� górny Trias  kajper  jest dwudzielny:
l� część dolna  iły ze szczątkami roślin (osad lądowy)  tzw. Kajper węglowy
l� część górna  iły z kryształami gipsu  tzw. Kajper gipsowy
l� Retyko-Lias (najwyższy trias, dolna jura)  lądowe osady, piaskowce, mułowce ze
szczątkami roślin, w górnej części dolnej jury pojawiają się pierwsze osady morskie
l� Dogger (środkowa jura)  iłowce z syderytami (lokalnie), od keloweju zaczyna się wielka
transgresja i pojawiają się wapienie piaszczyste z amonitami. Kelowej to najstarsza formacja
przykrywająca całą N Polskę
l� górna Jura  początkowo (dolny oksford) zaznacza się podział na facje:
l� w N Polsce występują czarne iły  Pomorska facja malmu
l� w Polsce centralnej dominują margle  Marglista facja malmu
l� na lubelszczyz
nie osady lądowe z florą  bagienna facja malmu
Powyżej (górny oksford, kimeryd) występują wapienie w 3 odmianach (patrz monoklina
śląsko-krakowska), powyżej nich (tyton) lokalnie występują wapienie i czarne iły.
l� Dolna Kreda  czarne iły z syderytami i białe piaski kwarcowe (piaski z Białej Góry), w
apcie przerwa sedymentacyjna
l� górna Kreda  piaski z glaukonitem i fosforytami (alb, cenoman), lokalnie wapienie (turon),
powyżej 3 facje osadów (koniak-mastrycht): w Polsce zachodniej  gezy i opoki, w Polsce
centralnej  margle, w Polsce wschodniej  kredy piszące.
Tektonika północnej Polski  wyróżniamy kilka stref podniesionych i obniżonych:
I. synklinorium (niecka) brzeżne  obszar obniżony, dzieli się na 3 części: niecka pomorska,
niecka warszawska, niecka lubelska
II. antyklinorium środkowopolskie  element podniesiony, w jego obrębie wyróżniamy: wał
kujawsko-pomorski (w którego skład wchodzą antyklinorium pomorskie i antyklinorium
kujawskie, tylko one są strukturami N Polski), góry Świętokrzyskie wraz z ich
mezozoicznym obrzeżeniem, antyklinorium dolnego Sanu.
III. Niecka szczecińsko-łódzko-miechowska  element obniżony
IV. monoklina przedsudecka
V. monoklina śląsko-krakowska
Struktury te uformowały się w czasie orogenezy alpejskiej na granicy kredy i trzeciorzędu.
l� Wał kujawsko-pomorski:
l� antyklinorium pomorskie  struktura symetryczna, granicząca z nieckami:
szczecińską i pomorską, w N części możliwe jest wydzielenie 3 form
antyklinarnych z wychodniami utworów dolnej jury, są to (od NE): antyklina
Koszalina (mała), antyklina Kołobrzegu (duża, przebieg N-S), antyklina
Kamienia Pomorskiego (duża, przebieg NW-SE). Antykliny Kołobrzegu i
Kamienia Pomorskiego oddzielone są od siebie płytką synkliną Trzebiatowa
(wychodnie górnej jury) i mają zbieżne osie, w miejscu ich przecięcia znajduje
się najwyższa elewacja antyklinorium (wychodnie kajpru), na S i SE osie
antyklin się rozbiegają dając 2 nowe formy: antyklina Nakła (wyższa), antyklina
Piły. Oś antyklinorium pomorskiego obniża się na SE.
l� Antyklinorium kujawskie  oddzielone jest od antyklinorium pomorskiego
obniżeniem wypełnionym osadami dolnej kredy (depresja Inowrocławia). Jest
ono utworzone z osadów górnej jury, a w najwyższej elewacji pojawia się dolna
jura, jest mniej podniesiony od antyklinorium pomorskiego. Jest formą wybitnie
niesymetryczną. Skrzydło NE jest łagodne, a SW strome. Zaburzenia
tektoniczne na antyklinorium kujawskim są spowodowane rozwojem struktur
tektoniki solnej w podłożu mezozoiku. Najwyższą elewacją antyklinorium
kujawskiego jest antyklina Kłodawy-Izbicy, w podłożu której są wielkie wysady
solne.
Oś wału kujawsko-pomorskiego podnosi się na SE, a przedłużeniem jego
struktur jest mezozoiczne obrzeżenie gór Świętokrzyskich
l� Niecka brzeżna  struktura obniżona, wypełniona osadami górnej kredy. Podział na części:
pomorską, warszawską, lubelską jest umowny. Na jej obszarze znajdują się uskoki zgodne z
osią niecki (NW-SE)
l� Niecka szczecińsko-łódzko-miechowska  dzielimy ją na:
l� niecka szczecińska  element obniżony wypełniony osadami górnej kredy o
miąższości >1000m. Jest to forma symetryczna.
l� Rygiel Szamotuły-Oborniki  jest przedłużeniem antykliny Piły. Jest to element
podniesiony składający się z kilku zrębów tektonicznych rozwiniętych w
osadach jurajskich. Utwory te są przykryte cienką warstwą osadów górnej kredy
l� niecka łódzka  element obniżony, wybitnie niesymetryczny, skrzydło N bardzo
strome, a S nie. Wypełniona osadami górnej kredy o miąższości do 800 m.
Posiada odnogę, płytką nieckę Tomaszowską wypełnioną osadami dolnej kredy.
l� Rygiel Radomska  element podniesiony, utworzony z 2 antyklin odciętych
uskokami, wypełniony osadami górnej jury, znajduje się on na przedłużeniu
antykliny Radoszyc (wchodzącej w skład obrzeżenia mezozoicznego gór
Świętokrzyskich)
l� niecka miechowska  patrz monoklina śląsko-krakowska
l� Monoklina przedsudecka  jest nachylona na NE pod kątem kilku stopni. Jej NE granice
staniowią wychodnie jury, a SW granicą jest wielki uskok (dyslokacja Odry)
Kenozoiczne piętro strukturalne N Polski:
l� paleogen zalega niezgodnie na starszych osadach, są to osady lądowe
l� neogen  iły i piaski jeziorne zawierające pokłady węgli brunatnych (formacja produktywna,
np. Bełchatów)
l� plejstocen  N Polska jest przykryta zwartą pokrywą osadów plejstocenu (osady morenowe,
fluwioglacjalne, limnoglacjalne) związanych ze zlodowaceniami. Było conajmniej 8
nasunięć lodowca. Miąższość osadów jest zmienna od 0 do 100 m.
IV. Góry Świętokrzyskie i antyklinorium dolnego Sanu:
l� góry Świętokrzyskie są paleozoicznym górotworem odsłoniętym na powierzchni. W jego
obrębie wyróżniamy 2 elementy: trzon paleozoiczny (leży w osi antyklinorium
środkowopolskiego, jednak jego oś jest skośna w stosunku do osi antyklinorium), osłona
(obrzeżenie) mezozoiczna
l� antyklinorium dolnego Sanu jest prekambryjskim elementem przykrytym utworami
miocenu zapadliska przedkarpackiego.
Stratygrafia (góry Świętokrzyskie):
l� prekambr  kwarcytowe łupki ilaste lekko zmetamorfizowane, bardzo silnie sfałdowane. Na
terenie gór Świętokrzyskich występują tylko w jednym miejscu (na powierzchni) w
Kotuszowie (łupki kotuszowskie  eokabr)
l� Kaledońskie piętro strukturalne  dzieli się na 2 strefy facjalne:
l� strefa N (łysogórska)  głębokowodna o pełnym profilu. Jest to strefa
eugeosynkliny
l� strefa S (kielecka)  płytkowodna o niepełnym profilu. Strefa miogeosynkliny.
W obu tych jednostkach tworzyły się inne osady:
1. Strefa łysogórska:
l� kambr  jest trójdzielny, w tej strefie występuje kambr środkowy (kwarcytowe
piaskowce i łupki krzemionkowe -  flisz , piaskowce mają miąższości ławic do
30cm) i górny (łupki krzemionkowe i piaskowce kwarcytowe, cieńsze ławice
piaskowców)
l� ordowik  jest nierozdzielony, seria ciemnych łupków z graptolitami, w których
można wyróżnić 24 zony graptolitowe. U schyłku ordowiku pojawiają się
poziomy tufów (faza takońska)
2. Strefa kielecka:
l� kambr  występują osady kambru dolnego (łupki kwarcytowe i piaskowce
kwarcytowe cienkoławicowe) i środkowego (podobnie wykształcony, ale
pojawia się charakterystyczna facja  płytkowodne piaskowce kwarcytowe z
riplemarkami i śladami trylobitów (piaskowce z Wiśniówki). Pospolite są
trylobity: Holmia (dolny kambr), Paradoxides (kambr śrokowy). W górnym
kambrze zaznaczają się ruchy tektoniczne fazy sandomierskiej i brak jest
osadów.
l� Ordowik  brak najniższego ordowiku (tremadok). Pierwszym osadem są
płytowe piaskowce (warstwy międzygórskie  dolny arenig), powyżej są
czerwone piaskowce z ramienionogami (rodzaj Orthis)  warstwy z Bukówki
(piaskowce ortidowe  arenig). Powyżej wapienie zawierające liczne trachity
liliowców  wapień z Mójczy (środkowy ordowik). Powyżej szarozielone łupki
z graptolitami (górny ordowik). U schyłku ordowiku poziomy tufów (faza
takońska)
W sylurze nastąpiło ujednolicenie facji
l� Sylur  w dolnym sylurze występują czarne łupki graptolitowe. Kończą one
sedymentację w środkowym ludlowie. W górnym sylurze następuje całkowita
zmiana typu sedymentacji. W obu strefach pojawiają się piaskowce
szarogłazowe. W strefie kieleckiej (niewachlowskie), a w strefie łysogórskiej
(wydrzyszowskie). Jest to efekt ruchów tektonicznych głównej fazy orogenezy
kaledońskiej (faza ardeńska). W jednostce łysogórskiej w najwyższym sylurze
pojawiają się wapienie z fauną, które przechodzą do dewonu (warstwy
bostowskie).
l� Waryscyjskie piętro strukturalne
l� dewon  w dolnym dewonie nastąpił podział na strefy jak wcześniej. W strefie
łysogórskiej wystąpiła facja oldred, w obrębie tych osadów występuje poziom
piaskowców ze szczątkami ryb pancernych (ostracodermi, placodermi). W
strefie kieleckiej początkowo brak osadów, w najwyższej części dolnego
dewonu mamy fację oldred. W dewonie środkowym nastąpiło znów
ujednolicenie facji. Dominującym osadem są dolomity (czasem z fauną)  piętro
eifel. W żywecie dominują wapienie rafowe z bardzo bogatą fauną. W górnym
dewonie znów następuje urozmaicenie osadów (niezależnie od stref). We franie
występują: masywne wapienie rafowe z koralowcami (wapień kadzielniański),
w głębszych strefach zbiornika tworzyły się wapienie z amonitami
(manticoceras), wapienie z tentaculites (warstwy nieczulickie), wapienie z
rogowcami (warstwy kostomłockie). W famenie następuje całkowita zmiana
sedymentacji (wapienie pelagiczne i margle z amonitami).
l� Karbon  pojawia się zróżnicowanie facjalne (2 całkiem nowe strefy):
l� strefa wschodnia (kielecko-łagowska)  ciemne łupki z małżami
 kulm
l� strefa zachodnia (gałęzicka)  płytkowodne wapienie z bardzo
bogatą fauną (turnej) i łupki z małżami (wizen)
Po dolnym karbonie nastąpiły fałdowania waryscyjskie fazy sudeckiej, które ostatecznie
uformowały trzon paleozoiczny. Brak osadów górnego karbonu.
Tektonika (góry Świętokrzyskie)  strefy facjalne (kielecka, łysogórska) odpowiadają strefom
tektonicznym. Strefa łysogórska była fałdowana dwukrotnie (w górnym sylurze i na przełomie
dolnego i górnego karbonu), natomiast strefa kieleka trzykrotnie (w górnym kambrze, gónym
sylurze i na przełomie dolnego i górnego karbonu).
Budowa tektoniczna strefy łysogórskiej  w jej obrębie wyróżniamy (od N):
l� synklina bodzentyńska  niesymetryczna i wewnętrznie sfałdowana forma, skrzydło N jest
strome lub pionowe i pojawiają się tu osady syluru (antyklina wydrzyszowska). Skrzydło S
jest monoklinalne i stosunkowo łagodne, synklinę bodzentyńską wypełnia dewon
l� łuska (fałd) łysogór  niesymetryczna forma, silnie zaburzona wewnętrznie, skrzydło N
monoklinalne, skrzydło S jest obcięte wielką dyslokacją (dyslokacja łysogórska), jest ona
utworzona z utworów środkowego kambru.
Budowa tektoniczna strefy kieleckiej  w jej obrębie wyróżniamy (od N):
l� synklinorium kielecko-łagowskie  silnie sfałdowana wewnętrznie forma, niesymetryczna,
skrzydło N to dyslokacja łysogórska, a skrzydło S monoklinalne, jest ono wypełnione przez
dewon, a w największych obniżeniach przez dolny karbon
l� antyklinorium klimontowskie  jest to podniesiona struktura, utworzona z utworów dolnego
i środkowego kambru. W najwyższej elewacji odsłania się prekambr. W zachodniej części
antyklinorium klimontowskiego wyróżniamy kilka mniejszych form: antykliny cisowej i
orłomińska  utworzone z utworów kambru i rozdzielone niecką wypełnioną dewonem
(niecka daleszycko-burdziańska). Na przedłużeniu antykliny cisowej są 2 następne formy
antyklinarne: antyklina chęcińska i antyklina dymińska, są one rozdzielone niecką
wypełnioną permem (niecka gałęzicko-bolechowicka)
Antyklinorium dolnego Sanu  jest przedłużeniem strefy kieleckiej, jest wysoko podniesioną
strukturą o dużej wychodni prekambru (wyżej podniesione niż antyklinorium klimontowskie), ale
jest ona przykryta przez miocen.
Mezozoiczne obrzeżenie gór Świętokrzyskich:
l� perm  charakterystyczny osad to gruboziarniste i z
le wysortowane zlepieńce z otoczakami
dewonu (zlepieniec zygmuntowski)  występuje w dwóch poziomach (w dolnym i górnym
permie), pomiędzy nimi pojawiają się lokalnie ciemne wapienie z bardzo bogatą fauną oraz
czerwone margle z gipsami.
Trias (germański)  jest zróżnicowany na 2 strefy, w obu strefach występują pełne profile,
są to strefy NE i SW:
l� Trias dolny  pstry piaskowiec  czerwone piaskowce, niekiedy warstwowane, występują
klinowe zestawy laminacji przekątnej w makroskali (struktury powstające w wyniku
sedymentacji na wydmach). Są to osady pustynne. Piaskowce helioteriowe (ze śladami
stąpań gadów), piaskowce z Tumlina (pustynne, czerwone). Najstarsze osady morskie
pojawiają się u schyłku pstrego piaskowca, są to piaskowce z myophoria (costata 
żebrowana)  jest to gatunek występujący w obu facjach triasu i umożliwia ich korelację.
l� Trias środkowy  wapień muszlowy  płytkomorskie wapienie z bardzo licznymi
skamieniałościami, w środkowej części pojawiają się anhydryty
l� Trias górny  iłowce i mułowce z wkładkami margli, nie można wyznaczyć granicy między
triasem, a jurą. Do najwyższego triasu (retyku) są zaliczane brekcje wapienne (lisowskie)
l� Jura dolna  gruba seria piaskowców i zlepieńców o węglanowym spoiwie (osady
płytkomorskie lub rzeczne), niekiedy w ich obrębie pojawiają siępoziomy syderytów,
wkładki piaskowców żelazistych, glinki ogniotrwałe (kaolinowe  Ćmielów) oraz
drobnoziarniste piaskowce (szydłowieckie)  materiał do okładzin.
l� Jura środkowa  głównie w N części obrzeżenia, gdzie ma pełny profil. Czerwone iły z
syderytami (aalen, bajos, baton). Powyżej piaskowce wapniste, wapienie piaszczyste,
wapienie bulaste z bardzo licznymi amonitami (kelowej). W S części obrzeżenia występuje
tylko kelowej, rozwinięty jak wyżej.
l� Jura górna  rozpoczyna się marglami z amonitami, ponad którymi leżą wapienie rozwinięte
w 3 odmianach facjalnych (patrz monoklina śląsko-krakowska) wieku oksford. Powyżej
wapienie oolitowe, z bardzo liczną fauną płytkowodną, jest to najbardziej charakterystyczna
facja jury obrzeżenia (kimeryd). Takie facje oolitowe określane są mianem bahamitu.
Powyżej lokalnie występują ciemnie margle (tyton).
l� Kreda  występuje tylko kreda dolna  patrz stratygrafia N Polski
Tektonika obrzeżenia gór Świętokrzyskich  obrzeżenie gór Świętokrzyskich jest przedłużeniem
antyklinorium środkowopolskiego, ma inny kierunek struktur niż trzon paleozoiczny. Wyróżnia się:
l� obszar NW  2 formy antyklinalne: antyklina gielniowa (symetryczna o skrzydłach
nachylonych pod kątem 6-8�. W jej jądrze występują osady triasu), antyklina radoszyc (jest
wyżej podniesiona, ma dużą wychodnię triasu, jest pocięta licznymi uskokami, jej
przedłużeniem jest rygiel radomska). Antykliny te rozdzielone są niecką tomaszowską
(patrz niecka łódzka) wypełnioną osadami dolnej kredy.
l� Obszar S  obrzeżenie jest wąskie, ma budowę monoklinalną, miejscami występują fałdy,
których osie mają przebie W-E, w jądrach antyklin występuje trias (z wyjątkiem najwyższej
gdzie w jądrze pojawia się dewon  antyklina Zbrzy). Synkliny są rozwinięte w obrębie
górnej jury
l� obszar N  dominuje budowa monoklinalna, na granicy górnej jury i dolnej kredy zaznacza
się wielka fleksura.
V. Sudety i blok przedsudecki  Sudety są N obrzeżeniem masywu Czeskiego (Moldanubskiego).
Masyw czeski jest utworzony ze skał krystalicznych prekambru. To największy blok prekambru w
Europie (poza platformą wschodnio-europejską).
Podział Sudetów  Sudety dzielimy na Sudety właściwe i Blok przedsudecki, granicę między nimi
stanowi sudecki uskok brzeżny. Północną granicę Sudetów stanowi dyslokacja Odry. Granicę
południową stanowi nasunięcie A
użyckie, które przedłuża się na SE w strefę dyslokacji Porici-
Nunor.
Sudety właściwe dzielą się na Sudety Zachodnie i Środkowe oraz Sudety Wschodnie. W obrębie
Sudetów Wschodnich wyróżniane są 2 jednostki: struktura Śląsko-Morawska (Właściwe Sudety
Wschodnie) i GZW. Granice między Sudetami Wschodnimi, a Środkowymi stanowi nasunięcie
Ramzowskie, nasunięcie to na bloku przedsudeckim przechodzi w strefę dyslokcyjną Niemczy.
Sudety mają budowę blokową i składają się z szeregu elementów o różnej budowie.
Stratygrafia:
l� archaik  najstarszym elementem Sudetów jest Kra Gnejsowa gór Sowich, która jest
utworzona z gnejsów. Są to paragnejsy (powstałe ze skał osadowych) powstałe w wyniku
głębokiej metamorfozy skał typu piaskowców, miejscami pojawiają się enklawy skał słabiej
zmetamorfizowanych. Obok gnejsów występują łupki krystaliczne i granulity. Kra gnejsowa
była fałdowana kilka razy, ale w proterozoiku była już sztywnym elementem. Gnejsy
budujące krę nazywają się gnejsami sowiogórskimi (~2,2 mld lat  ostatni etap metamorf.).
l� proterozoik  w Sudetach występuje kilka masywów krystalicznych utworzonych ze skał
proterozoiku, choć niektóre mogły być metamorfizowane w czasie orogenezy kaledońskiej.
Masywy te występują zarówno w Sudetach Właściwych jak i na bloku przedsudeckim:
l� metamorfik gór izerskich  występują 4 typy skał:
- gnejsy izerskie  laminowane lub oczkowe gnejsy powstałe w wyniku
metamorfizmu skał osadowych. Metamorfizm miał miejsce w czasie orogenezy
staroassyntyjskiej. W obrębie tych gnejsów występują pasy łupków
krystalicznych, które powstały w wyniku metamorfozy tych gnejsów w czasie
orogenezy młodoassyntyjskiej. Pasy te mają przebieg W-E i jest ich 3 (od S):
l� pas Szklarskiej Poręby
l� pas Starej Kamienicy (największy
l� pas Złotnik Lubańskich
- granity rumburskie - granity metamorficzne (powstałe w wyniku granityzacji
gnejsów izerskich), tworzą one nieregularne ciała
- granity zawiadowskie  granity powstałe w wyniku granityzacji gnejsów
izerskich i granitów rumburskich
- bazalty trzeciorzędowe
Kierunki struktur Metamorfiku gór Izerskich są W-E
l� metamorfik wschodnich Karkonoszy (Rudaw Janowickich)  dzieli się na 2
elementy, część W (gnejsowa, 3 odmiany gnejsów: oczkowe (Kowarskie),
laminowane (gnejsy z Miedzianki), ołówkowe (gnejsy z małej Upy)) i część E
(amfibolitowa)
l� metamorfik Kłodzki (Kłodzko-Złotostocki)  występują gnejsy (oczkowe,
laminowane), tzw. Gnejsy ze Ścinawki
l� metamorfik gór Bystrzyckich i Orlickich  zróżnicowane odmiany gnejsów
(najliczniejsze oczkowe  Bystrzyckie)
l� metamorfik Lądka i Śnieżnika Kłodzkiego  wyróżniamy łupki krystaliczne (4
pasy zbiegające się w N części masywu)  seria strońska, gnejsy (2 odmiany:
starsze laminowane przechodzące w migmatyty (ortognejsy)  Gierałtowskie i
młodsze oczkowe gnejsy Śnieżnickie powstałe z metamorfozy gierałtowskich)
l� metamorfik gór Kaczawskich  występują słabo zmetamorfizowane fyllity
(najmłodszy prekambr), są to tzw. A
upki radzimowickie
Proterozoiczne masywy krystaliczne na bloku przedsudeckim  na bloku przedsudeckim skały
prekambru przykryte są skałami trzeciorzędu i tylko gdzieniegdzie są na powierzchni:
l� kra gnejsowa gór sowich
l� metamorfik Imbramowic
l� metamorfik Wądroża Wielkiego
l� skały metamorficzne w obrębie strefy dyslokacyjnej Niemczy
We wszystkich tych masywach dominują gnejsy
Masywy metamorficzne Sudetów Wschodnichb  metamorfik Wschodnich Sudetów utworzony z
gnejsów
Prekambryjskie i kaledońskie skały ultrazasadowe  są to perydotyty tworzące masywy, które
uległy serpentynizacji
l� masyw Ślęży-Sobótki
l� masyw Szklar
Kaledońskie piętro strukturalne  występuje w trzech obszarach:
l� góry Kaczawskie  na lekko zmetamorfizowanych łupkach Radzimowickich (najwyższy
prekambr) leżą masywne wapienie krystaliczne zawierające faunę archeocjatów, które żyły
w dolnym i środkowym kambrzem były to organizmy kolonijne tworzące rafy. Jest to
wapień Wojcieszowski (dolny kambr). Powyżej leżą zieleńce, które powstały w wyniku
słabego metamorfizmu bazaltów, mają zachowane struktury law poduszkowych (typowych
dla wylewów podmorskich), ich miąższość to 2km (środkowy i górny kambr). Jest to
formacja zieleńcowa. Powyżej kwarcyty (ordowik, 10 metrów miąższości, bez fauny),
powyżej czarne łupki z graptolitami (sylur)
l� metamorfik Lądka-Śnieżnika  na łupkach serii strońskiej występują lokalnie wapienie bez
fauny, podobne do Wojcieszowskich (dolny kambr, wapień Sławęcki  wiek ustalony tylko
na zasadzie podobieństwa do Wojcieszowskich)
l� góry Bardzkie  silnie skrzemionkowane łupki z graptolitami (sylur - łupki ze Zdanowa)
Waryscyjskie piętro strukturalne  skały osadowe:
l� niecka północnosudecka (rejon gór Kaczawskich)  tylko górny karbon, który jest
rozwinięty jako piaskowce ze szczątkami roślin (westfal)
l� depresja Świebodzic  występują tutaj żwiry (niespojone) utworzone z otoczaków wapieni
(dewon ??) i są to osady rzeczne (górny dewon)
l� niecka śródsudecka  osady górnego dewonu to wapienie rafowe z liczną fauną (fran) oraz
uławione pelagiczne wapienie z amonitami, są to wapienie klimeniowe (famen). Dolny
karbon to piaskowce i łupki (jak w górach Bardzkich). Górny karbon to formacja
produktywna węgla kamiennego (DZW), najstarszym osadem są łupki z wkładkami
piaskowców i kilkoma pokładami węgli (w-wy Wałbrzyskie, dolny namur). Powyżej są
zlepieńce i gruboławicowe piaskowce z soczewkami węgli (w-wy z białego kamienia, górny
namur). Powyżej są arkozowe piaskowce z bardzo licznymi i grubymi pokładami
lekkozmetamorfizowanego węgla (antracytowe  w-wy Zalcerskie, dolny westfal). Dalej
łupki z nielicznymi pokładami węgli (w-wy Odwelierskie [w Czechach], górny westfal)
l� góry Bardzkie  utwory dewonu występują w bardzo małych i izolowanych płatach. W
obrębie karbonu dolnego wyróżnia się 26 cykli sedymentacyjnych. Cykl pierwszy podobnie
jak pozostałe rozpoczyna się zlepieńcami, które ku górze przechodzą w piaskowce i łupki.
W niższych cyklach pojawiają się nieliczne poziomy wapieni i w nich też jest większy
udział zlepieńców. Jest to formacja płytkowowdna, molasowa, sfałdowana w górnym
karbonie (??)
W Sudetach brak jest niezgodności między dolnym, a górnym karbonem.
Waryscyjskie piętro strukturalne  skały magmowe  z gónym karbonem wiąże się rozwój
magmatyzmu, którego przejawem są intruzje granitów, oraz pojawienie się skał wulkanicznych i
subwulkanicznych. Intruzje granitowe występujące w Sudetach i na bloku przedsudeckim mają ten
sam wiek (westfal):
l� masyw Strzelina
l� masyw Żulowej
l� masyw Strzegomia
l� masyw Kudowej
l� masyw Karkonoszy  intruzja o typie harpolitu, wokół niej rozwinięte są strefy kontaktowe
gdzie występują hornfelsy (np. Śnieżka)
Skały wulkaniczne i subwulkaniczne - są to pokrywy lawowe oraz płytkie intruzje występujące w
niecce śródsudeckiej. Są to głównie porfiry kwarcowe. Najważniejsza struktura to lakkolit Chełmca
Waryscyjskie piętro strukturalne w Sudetach Wschodnich  Sudety Wschodnie to orogen
waryscyjski, który nazywa się strukturą Śląsko-Morawską. Częściowo spoczywa na krystalicznym
masywie (metamorfik Sudetów Wschodnich).
Utwory dewonu tworzą trudny do rozdzielenia kompleks lekko zmetamorfizowanych fyllitów. W
ich obrębie występują łupki z graptolitami związane z wyższą częścią syluru (w-wy Andelohorskie)
Dolny karbon to klasycznie rozwinięty flisz utworzony z łupków, piaskowców, podrzędnie
zlepieńców. Jest to typowy osad geosynklinalny (kulm morawski)
Górny karbon  patrz GZW
Permo-mezozoiczne piętro strukturalne:
Perm występuje w 2 obszarach:
l� niecka śródsudecka  dolny perm to czerwone lądowe piaskowce w obrębie, których
występuje poziom skał wulkanicznych (melafiry, tufy, porfiry)  piętro eruptywne. Górny
perm to bardzo cienka seria piaskowców i wapieni
l� niecka północnosudecka  dolny perm jak w niecce śródsudeckiej. W górnym permie
możliwe jest wyróżnienie cyklotemów, nie ma jednak osadów chemicznych, a tylko
piaskowce i iły. Najbardziej charakterystyczne są rozpoczynające sekwencję margle z
okruszcowaniem Cu (tzw. margle kaczawskie)
Trias:
l� niecka śródsudecka  tylko dolny trias - uławicone piaskowce (deskowe)
l� niecka północnosudecka  dolny trias to piaskowce deskowe, środkowy to płytkowodne
wapienie z fauną, brak górnego triasu
Brak osadów jury
Kreda:
l� niecka śródsudecka  gruboławicowe, silnie wapniste piaskowce, spękane. Jest to
piaskowiec ciosowy (cenoman-turon), który tam buduje góry stołowe
l� niecka północnosudecka  taki sam piaskowiec
l� niecka opolska  na bloku przedsudeckim w rejonie Opola znajduje się zapadlisko
wypełnione osadami górnej kredy, która jest rozwinięta jako płytkomorskie margle i
wapienie z amonitami.
Kenozoiczne piętro strukturalne  znajduje się na bloku przedsudeckim, oraz wypełnia rozległe
zagłębienie w zachodniej części Sudetów (niecka Węgliniec-Żytawa). Niecka ta jest wypełniona
piaskami, iłami i bardzo grubymi pokładami węgli brunatnych.
Tektonika  Sudety mają budowę blokową, a poszczególne bloki są porozdzielane uskokami.
Każdy z tych bloków ma inną historię tektoniczną. W obrębie Sudetów wyróżniamy:
l� struktury prekambryjskie  są to elementy metamorficzne fałdowane w prekambrze, można
wyróżnić kilka cykli orogenicznych. Najstarsze zachowane są w krze gnejsowej gór Sowich.
Pozostałością po tych fałdowaniach były silnie zaburzone osady, które w póz
niejszym
czasie ulegały tylko tektonice uskokowej.
l� Tektonika kaledońska  słabo się zaznacza, jej przejawem są procesy metamorficzne, które
zaszły w prekambryjskich masywach metamorficznych. Z orogenezą kaledońską wiąże się
sfałdowanie zewnętrznej części masywu Sudetów (góry Kaczawskie). Jest tu stosunkowo
łagodna tektonika, a najwyżej podniesionym elementem jest antyklina Starej Góry z
prekambrem w jądrze. Z orogenezą kaledońską wiąże się także powstanie zapadlisk
tektonicznych niecki śródsudeckiej i północnosudeckiej
l� tektonika waryscyjska  rozwój ciał magmowych, a także fałdowania w górach Bardzkich i
strukturze Śląsko-Morawskiej (w górnym karbonie)
l� tektonika alpejska  powstanie systemu uskoków, a szczególnie sudeckiego uskoku
brzeżnego oddzielającego Sudety Właściwe od Bloku Przedsudeckiego
GZW i monoklina Śląsko-Krakowska:
GZW jest najbardziej na wschód wysuniętym elementem Sudetów. Monoklina Śląsko-Krakowska
jest przedłużeniem monokliny przedsudeckiej, granica między nimi jest umowna.
Stratygrafia GZW:
l� prekambryjskie pietro strukturalne  nierozpoznane, wiadomo jednak że we wschodniej
części GZW leży głęboko pogrążony masyw krystaliczny, tak zwany blok górnośląski
l� kaledońskie piętro strukturalne  odsłonięte jest we wschodnim obrzeżeniu GZW. Jest to
kaledoński orogen niewidoczny na powierzchni. Jest to strefa Kraków-Myszków. Jest on
znany wyłącznie z wierceń i rozpoznano tu piaskowce (górny kambr), płytkomorskie
wapienie z fauną (ordowik), zlepieńce, szarogłazy, łupki graptolitowe (sylur). Skały
sfałdowane w górnym sylurze.
l� Waryscyjskie piętro strukturalne  Dolny dewon to facja oldred niewidoczna na
powierzchni, dewon środkowy to dolomity nieodsłonięte na powierzchni (eifel), od piętra
żywet znane są odsłonięcia w rejonie Krzeszowic i Olkusza. Najstarszymi utworami są
ciemnie krystaliczne dolomity z dość liczną fauną (dolomit ze Zbrzy, dolny żywet), powyżej
wapienie rafowe z bardzo liczną fauną (górny żywet), powyżej wapienie rafowe (fran),
wapienie pelagiczne, margliste, płytowe (famen). Karbon dolny leży z niewielką
niezgodnością na dewonie, jest wykształcony w 2 facjach:
l� zachodnia  głębokomorski flisz (kulm morawski)
l� wschodnia  wapienie płytkowodne (wapień węglowy  dinant), są to szare
wapienie bez fauny o bitumicznym zapachu. Najpełniejszy profil tych wapieni
znajduje się w dolinie Czernej, gdzie występują różne typy wapieni oraz gruba
ławica zlepieńców śródformacyjnych (4-5m)
Górny karbon to formacja produktywna węgla kamiennego tworząca górnośląskie zagłębie
węglowe. Są to osady morskie lub słodkowodne wypełniające nieckę, która jest
prawdopodobnie rowem przedgórskim. W najniższej części górnego karbonu występują
mułowce bez węgli i szczątków roślinnych (w-wy malinowickie) i piaskowce (z Gołonoga,
z trylobitami). Formacja produktywna dzieli się stratygraficznie na 3 części:
1. grupa brzeżna  występuje w zachodniej części GZW, jest to zagłębie paraliczne
(namur-A) i składa się z (od dołu): piaskowców i łupków z fauną morską i
kilkoma pokładami węgli (w-wy pietrzkowickie), ciemnych łupków z fauną
morską, szczątkami roślin i nielicznymi pokładami węgli (w-wy gruszowskie),
ciemnych łupków z licznymi poziomami fauny morskiej i prawie bez węgli (w-
wy jaklowickie), piaskowców i łupków z licznymi pokładami węgli (w-wy
porębskie)
We wschodniej części GZW odpowiednikiem grupy brzeżnej jest cienka seria
piaskowców i łupków bez węgli. Obejmują one piaskowcowe w-wy sarnowskie
oraz łupkowe w-wy florkowskie i grodzieckie. Całkowita miąższość grupy
brzeżnej to 3000m. Charakterystyczna jest obecność fauny morskiej, cienkie
pokłady węgli i dominacja łupków.
2. Grupa siodłowa (namur-B)  występują tutaj bardzogruboławicowe piaskowce z
bardzo grubymi pokładami węgli (w-wy siodłowe, miąższość 200m)
3. grupa łękowa (namur-C, westfal)  zagłębie limniczne. Głównie w części
wschodniej GZW, a w zachodniej jest zerodowana. W jej obrębie wyróżniamy:
gruboławicowe piaskowce z grubymi pokładami węgli i fauną słodkowodną (w-
wy rudzkie, W-wy siodłowe i rudzkie są nazywane górnośląską serią
piaskowcową), mułowce z fauną słodkowodną i bardzo licznymi cienkimi
pokładami węgla (w-wy orzeskie, seria mułowcowa), gruboławicowe piaskowce
arkozowe, z licznymi i grubymi pokładami węgli (w-wy łaziskie), piaskowce
arkozowe z nielicznymi pokładami węgli (w-wy libiąskie). Górna powierzchnia
warstw libiąskich jest zerodowana, a na niej zalegają arkozy z pniami drzew
(arkoza kwaczalska  stefan). Całkowita miąższość grupy łękowej 3000m
W obrębie GZW pokłady węgli występują najczęściej w kompleksach piaskowcowych, a
warstwami eksploatowanymi są: w-wy porębskie, siodłowe, rudzkie i łaziskie
Tektonika GZW  GZW dzieli się na 2 części o całkowicie odmiennym stylu:
l� część zachodnia ma budowę fałdową, wyróżniamy tu 2 strome fałdy (w jądrze których
występują elementy grupy brzeżnej - fałd michałowicki i fałd orłowski) oraz 2 niecki
(zachodnia  jejkowicka wypełniona w-wami porębskimi i wschodnia  chwałowicka,
głębsza, wypełniona w-wami siodłowymi). W podłożu zachodniej części GZW znajduje się
sfałdowany orogen kaledońsko-waryscyjski. Kierunki struktur to N-S
l� część wschodnia stanowi rozległą i łagodną nieckę, na której są bardzo łagodne,
szerokopromienne fałdy. Kierunki struktur są W-E, powodem takiego sfałdowania jest
obecność w podłożu sztywnego bloku (blok górnośląski). Struktury:
l� centralną strukturą jest rozległa i płaska niecka wypełniona warstwami
łękowymi (rudzkie), występuje tu kilka niewielkich ukoków. Jest to niecka
główna
l� na N od niecki głównej znajduje się element wypiętrzony, utworzony z warstw
siodłowych, jest to siodło główne
l� na N od siodła głównego jest niecka wypełniona warstwami łękowymi (niecka
bytomska), na jej obszarze są też wychodnie triasu. Od N jest ograniczona
strukturą podniesioną, w obrębie, której znajdują się wychodnie dewonu, jest to
grzbiet dębnicko-siewierski, jej najwyższym elementem jest antyklina Dębnika
(w jej podłożu jest permska intruzja porfirowa)
l� w S części niecki głównej znajduje się element podniesiony, z warstwami
porębskimi, jest to siodło Mszana-Jastrzębie
Stratygrafia:
l� perm  najstarszym osadem permu są słodkowodne wapienie ze szczątkami roślin i
słodkowodną fauną (martwica karniowicka). Wyżej leżą grubo- i bardzogruboziarniste
zlepieńce utworzone z otoczaków wapieni dewonu i karbonu (zlepieniec myślachowicki).
Powyżej leży zespół skał wulkanicznyh reprezentowanych przez: porfiry tworzące intruzje,
diabazy, melafiry tworzące pokrywy, tufy (filipowickie).
l� Trias  trias dolny to formacja lądowa, występująca tylko jako wypełnienie szczelin w
skałach (najczęściej) karbonu, są to piaskowce ze świerklańca. Trias środkowy to zespół
osadów płytkomorskich, głównie wapieni. Od dołu wyróżniamy: uławicone wapienie z
krynoidami (w-wy z Pecten i Datocrimus), w ich podłożu występują porowate wapienie
(jamiste) zaliczane do retu, powyżej są uławicone wapienie i margle z małżami, występują
tu zlepieńce śródformacyjne, oraz charakterystyczne poziomy wapieni falistych (w-wy
gogolińskie), powyżej są krystaliczne wapienie płytowe (w-wy gorażdżańskie), wapienie
faliste i krynoidowe (w-wy terebratulowe), porowate i drobnokrystaliczne wapienie (w-wy
karchowickie). Osady te to tzw. Dolny wapień muszlowy. Środkowy wapień muszlowy to
dolomity zawierające glony (dolomity diploporowe), powyżej natomiast znajdują się osady
górnego wapienia muszlowego czyli: dolomity płytowe z kryształami anhydrytu (w-wy
tarnowieckie) i szare margle (w-wy boruszowieckie). W obrębie całego kompleksu
środkowego triasu lokalnie doszło do dolomityzacji, w efekcie której pojawiły się dolomity
z okruszcowaniem Zn, Pb, Ag (dolomity kruszconośne). Górny trias (kajper) jest bardzo
słabo rozwinięty, są to czerwone iły z gipsem. Retyk to brekcje wapienne (lisowskie)
l� Jura  utwory jury mają duży zasięg, a profil jest lepiej rozwinięty w części północnej. Jura
dolna to seria osadów lądowych występujących tylko w części północnej, są to piaskowce.
Jura środkowa jest zróżnicowana:
l� rejon częstochowski  najstarsze są piaski z fauną morską (w-wy kościeliskie 
aalen), póz
niej czerwone iły z syderytami (iły rudonośne  bajos, baton),
powyżej piaskowce wapniste i wapienie piaszczyste z bardzo licznymi
amonitami (kelowej)
l� rejon krakowski  zlepieńce (zlepieniec niegowicki  bajos), powyżej
ogniotrwałe glinki kaolinowe (glinki grójeckie  baton), w ich obrębie
występują wkładki wapieni oolitowych (oolit baliński), piaskowce wapniste,
wapienie piaszczyste, stromatolity i wapienie bulaste z bardzo bogatą fauną
(kelowej)
Jura górna  w obu obszarach leżą zielonkawe margle z amonitami (margle kordatowe 
dolny oksford), powyżej białe wapienie w 3 odmianach facjalny:
l� masywne biohermy gąbkowe (wapienie skaliste)
l� gruboławicowe wapienie z krzemieniami (wapienie uławicone)
l� cienkoławicowe wapienie z amonitami (wapienie płytowe)
Lokalnie powyżej występują ciemne margle (kimeryd), wyższych ogniw jury już nie ma.
Tektonika  obszar jest monokliną lekko nachyloną na NE, ma mało urozmaiconą tektonikę, ma
dość liczne niewielkie uskoki i łagodne fałdy. W części południowej występuje system dużych
uskoków o przebiegu W-E tworzących system zrębów i rowów. Zręby utworzone są z jury lub
triasu (blok płazy, zrąb Tenczynka, Sowińca), rowy natomiast są wypełnione utworami morskiego
miocenu zapadliska przedkarpakiego (np. Rów Krzeszowicki)
Niecka miechowska  jest najdalej na południe wysuniętym elementem niecki szczecińsko-łódzko-
miechowskiej. W obrębie tej niecki mamy wychodnie kredy. Utwory kredy spoczywają na
powierzchni abrazyjnej, która ścina wapienie górnej jury. Najstarsze osady to piaski wieku
cenoman, na których spoczywają wapienie z otoczakami (turon), wapienie te są ścięte drugą
powierzchnią abrazyjną, na której leżą białe margle z czertami i margle zielone (senon)
Karpaty  jest to alpejski górotwór odsłonięty na powierzchni, dzielą się one na 3 elementy:
l� centralne  nie występują w Polsce
l� wewnętrzne  masyw Tatrzański, niecka podhalańska
PPS
l� zewnętrzne  fliszowe
zapadlisko przedkarpackie (rów przedgóski)
Masyw Tatrzański  jest to element Karpat Wewnętrznych. Dzieli się na 2 części:
1. trzon krystaliczny  składa się z 2 (3) elementów:
l� osłona metamorficzna  skały metamorficzne, głównie gnejsy i łupki
krystaliczne, powstałe w wyniku regionalnego metamorfizmu waryscyjskiego,
temu metamorfizmowi uległy skały osadowe wieku ordowik (??), sylur, dewon,
dolny karbon (??). Skały te budują tzw. Tatry Zachodnie
l� intruzja granitowa (batolit)  skała o typie granitu (tatryt) wieku górny karbon
(westfal) i buduje tzw. Tatry Wysokie
l� czapki krystaliczne  są to bloki skał krystalicznych, które zostały
przetransportowane przez płaszczowiny, są one zbudowane z gnejsów,
migmatytów i łupków krystalicznych: czapka krystaliczna twardego upłazu,
czapka krystaliczna małołączniaka, czapka krystaliczna goryczkowej.
2. Osłona osadowa:
l� perm  najstarszą skałą są czerwone zlepieńce (koperszadzki) utworzone z otoczaków,
głównie granitów, jest to odpowiednik alpejskiej facji  Verrucano
l� od triasu zaznacza się podział na strefy sedymentacyjne, których jest 4 (5). W tych strefach
tworzyły się osady zróżnicowane facjalnie i dały one póz
niej odrębne jednostki tektoniczne.
Obecnie skały osadowe występują niemal wyłącznie po północnej stronie trzonu
krystalicznego. Wszystkie skały osadowe Tatr utworzyły się w basenach na południe od
trzonu krystalicznego lub na nim, a w wyniku fałdowania zostały przerzucone na północ.
Stratygrafia:
l� jednostka strażowska występuje w najbardziej zachodniej częśći Tatr Polskich, ma krótki
profil (tylko trias środkowy). Najstarsze skały to czerwone cukrowate dolomity (dolomit z
Ramzau  dolny anizyk), powyżej czerwone wapienie z rogowcami (wapień Reifling 
górny anizyk), jasne margle z bardzo liczną fauną amonitów i małży pływających (margle z
Partnach  najwyższy anizyk, najniższy ladyn), białe masywne dolomity (dolomit z
Vaterstein  górny ladyn). Młodszych skał nie ma. Jednostka ta występuje w dolinie
Chochołowskiej.
l� Jednostka weporska  jej występowanie w Tatrach jest dyskusyjne
l� Jednostka choczańska  w zachodniej części Tatr (dolina Kościeliska, Chochołowska), ma
krótki profil i obejmuje górny trias i dolną jurę. Górny trias to masywne dolomity z
diploporami (dolomit choczański  karnik, noryk), powyżej ciemne wapienie z
ramienionogami (w-wy z kessen  retyk, litofacja kesseńska). Dolna jura to wapienie
krynoidowe w różnych odmianach litologicznych.
l� Jednostka kriżniańska  ma najdłuższy profil od dolnego triasu do końca dolnej kredy.
Dolny trias to czerwone zlepieńce i piaskowce kwarcytowe (dolny seis), powyżej piaskowce
z pstrymi łupkami (w-wy z werfen  górny seis), powyżej żółte silnie porowate dolomity
(dolomity komórkowe  dolny kampil), ciemne dolomity z małżami (w-wy myoforiowe 
górny kampil). Środkowy trias to zlepieńce i brekcje sedymentacyjne (anizyjska brekcja
podstawowa), bardzo gruby kompleks dolomitów o bardzo zróżnicowanym wykształceniu z
wkładkami wapieni (anizyk-ladyn). Górny trias to wiśniowo-czerwone łupki z wkładkami
dolomitów i piaskowców (kajper karpacki  kajper), jasne wapienie z ramienionogami i
małżami (w-wy z kessen  litofacja karpacka  retyk). Dolna jura to w niższej części to
piaskowce o bardzo różnym wykształceniu (hetang-synemur), powyżej czerwone wapienie z
rogowcami (pliensbach), powyżej czerwone wapienie krynoidowe i wapienie bulaste
(toark). Środkowa jura to czerwone i zielone radiolaryty (aalen-bajos-baton), a nad nimi
występują czerwone wapienie bulaste (z amonitami  facja amonitico rosso  kelowej).
Górna jura to zielone radiolaryty (oksford), amonitico rosso (kimeryd), białe pelagiczne
wapienie z calpionella (facja biancon  tyton). Dolna kreda to w najstarszej części
kontynuacja facji biancon (berias), powyżej białe masywne wapienie z liczną fauną, lokalnie
wapienie rafowe (murańskie  walanżyn-apt), żółte margle z piaskowcami i wapieniami
(alb-cenoman). Młodszych osadów nie ma.
l� Jednostka wierchowa  ma długi profil, jednak zawiera dużo luk stratygraficznych. Dolny
trias taki sam jak w jednostce kriżniańskiej. Trias środkowy to wapienie o bardzo różnym
wykształceniu z wkładkami dolomitów (najbardziej typowe są czarne wapienie ze śladami
działalności organizmów (wapień robaczkowy). Górny trias to kajper karpacki, powyżej są
płytkowodne wapienie z ramienionogami (retyk), lokalnie ciemne iły ze szczątkami roślin
(w-wy tomanowskie  retyk). Dolna jura to silnie zróżnicowanie facjalne, niższa część
dolnej jury to piaskowce i pstre łupki, wyższa część dolnej jury to wapienie krynoidowe.
Jura środkowa to formacja wapienna o bardzo zróżnicowanym wykształceniu, dominują
płytkowodne wapienie z fauną i 2 poziomy amonitico rosso. Górna jura (oraz najniższa
kreda  berias) to wapienie z bardzo bogatą fauną. W kredzie powyżej wapieni
organogenicznych są ciemne wapienie z jeżowcami na których spoczywają rafowe wapienie
z licznymi koralowcami i małżami (urgon), a na nich leżą żółte margle z piaskowcami i
wapieniami (alb-cenoman). Młodszych osadów brak.
Tektonika Tatr:
1. Trzon krystaliczny wykazuje obecność elewacji i depresji. Występują 3 elewacje (od
zachodu): elewacja salatyńskiego wierchu, koszystej, jagnięcego szczytu. Oraz 2 depresje
(od zachodu): depresja goryczkowej, szerokiej jaworzyńskiej. W obrębie trzonu występują
strefy uskokowe, podkreślone obecnością mylonitów, jest także rozwinięty cios.
Południowa część trzonu jest podniesiona wzdłuż wielkiego uskoku.
1. Osłona osadowa  skały osłony osadowej uformowały płaszczowiny, które zostały
przerzucone nad trzonem krystalicznym i obecnie są na północ od niego. Płaszczowiny te są
silnie wewnętrznie sfałdowane i w ich obrębie można wyróżnić mniejsze jednostki, tzw.
Płaszczowiny cząstkowe. W obrębie jednostki wierchowej wyróżniamy 2 duże elementy
tektoniczne zawierające w częściach jądrowych bloki skał krystalicznych (czapki
krystaliczne). Wyższym ztych elementów jest fałd Giewontu, w jądrze, którego znajduje się
czapka Goryczkowej. Niższy element to fałd Czerwonych Wierchów w jądrze, którego jest
czapka twardego upłazu i małołączniaka. Elementem osadowym niesfałdowanym jest
autochton leżący wprost na trzonie.
Niecka Podhalańska  jest obniżonym elementem, który od południa graniczy z Tatrami, a od
północy z PPS.
Stratygrafia  wyróżniamy 2 serie skalne:
l� starsza  węglanowa, w jej obrębie wyróżniamy: zlepieńce utworzone z materiału
tatrzańskiego (paleocen), powyżej wapienie uławicone z otwornicami (wapienie numulitowe
 eocen)
l� młodsza  fliszowa, ciemne łupki i cienkoławicowe piaskowce (w-wy szaflarskie) w
północnej części niecki (najwyższy eocen), częściowo zazębiają się z nimi, a częściowo je
przykrywają ciemne łupki z cienkoławicowymi wapnistymi piaskowcami oraz z poziomami
żółtych ankerytów. Lokalnie poziomy gruboławicowych piaskowców (w-wy zakopiańskie 
dolny oligocen). Powyżej jasnoszare średnioławicowe wapniste piaskowce i wapniste łupki
(w-wy chochołowskie  górny oligocen), wyżej bardzogruboławicowe wapniste piaskowce
bez łupków (w-wy ostryskie  najwyższy oligocen)
Tektonika  niecka podhalańska jest bardzo słabo sfałdowana, jej południowe skrzydło, w którym
pojawia się seria węglanowa leży  zgodnie na skałach tatrzańskich. Nieco silniejsze zaburzenia
fałdowe zaznaczają się w centralnej części niecki, jest tu rozległa synklina, skrzydło północne jest
obcięte wielkim, czynnym uskokiem
Pieniński Pas Skałkowy  jest unikalną w skali światowej strukturą, charakteryzuje się on bardzo
niedużą szerokością (~2km) i bardzo dużą długością. PPS jest utworzony ze skał osadowych,
bardzo silnie sfałdowanych. W jego obrębie wyróżniamy 3 elementy:
l� serie skałkowe (w Polsce jura i dolna kreda)
l� starsza osłona skałkowa (kreda górna)
l� młodsza osłona skałkowa (paleogen)
Stratygrafia:
l� jednostka pienińska  dolna jura to wapienie plamiste (górny pliensbach), następnie luka
stratygraficzna. Środkowa jura to czarne łupki z konkrecjami pirytu i amonitami (formacja
łupków z Harcygrundu  środkowy bajos), niebieskoszare wapienie z aptychami (formacja
wapieni z Podzamcza  środkowy i górny bajos), cienkoławicowe wapienie krynoidowe z
rogowcami (formacja wapieni z Flaków  górny bajos), powyżej ciemnozielone i czarne
radiolaryty (formacja radiolarytów z Sokolicy  najwyższy bajos, dolny oksford). Powyżej
czerwone i zielone radiolaryty (formacja radiolarytów z Czajakowej  oksford), powyżej
białe uławicone wapienie z rogowcami (formacja wapieni pienińskich  kimeryd, barrem),
powyżej czarne łupki z wkładkami wapieni rogowcowych i piaskowców (formacja łupków z
Kapuśnicy  apt, alb)
l� jednostka czorsztyńska  dolna jura to plamiste margle z bardzo licznymi amonitami
(formacja margli z Krępaków  toark, dolny aalen), powyżej czarne łupki z bardzo liczną
fauną i syderytami (formacja łupków ze Skrzypnej  górny aalen, środkowy bajos), białe
wapienie krynoidowe (formacja wapieni ze Smalegowej  górny bajos), czerwone
uławicone wapienie krynoidowe (formacja wapieni z Krupianki  baton), amonitico rosso
(formacja wapieni czorsztyńskich  kelowej, dolny tyton). Na granicy jury i kredy nastąpił
znaczny wzrost zróżnicowania facjalnego. Najwyższa jura i dolna kreda to wapienie o
bardzo różnym wykształceniu zawierające często bardzo bogate zespoły fauny
l� Starsza osłona skałkowa  ujednolicenie facji, we wszystkich strefach tworzą siętakie same
osady, czerwone, zielone i pstre margle z otwornicami (globotruncana) jest to formacja
margli z Jaworek (cenoman-kampan). Powyżej wapnisty flisz reprezentowany przez
gruboławicowe piaskowce (formacja Sromowiecka  kampan). W północnej części basenu
leżą bardzogruboławicowe piaskowce, zlepieńce, żwirowce ilaste z olistolitami (formacja
Jarmucka  mastrycht).
Tektonika  tektonika Pienin jest niezwykle skomplikowana, w ich obrębie możemy wyróżnić
szereg płaszczowin odpowiadających jednostkom facjalnym. Pieniny są utworzone z bardzo
stromych i niezwykle silnie zaburzonych fałdów, o często zredukowanych skrzydłach. Fałdy te
utworzone głównie z serii skałkowych tkwią w postaci bloków w także sfałdowanej starszej osłonie
skałkowej. Fałdowanie Pienin odbywało się w kilku etapach:
l� górnokredowy  sfałdowały się serie skałkowe i starsza osłona skałkowa, utworzyły się
płaszczowiny, etap ten miał miejsce przed mastrychtem
l� mioceński  w dolnym miocenie nastąpiła faza kompresji i sfałdowała się młodsza osłona
skałkowa. Z tą fazą wiąże się rozwój wulkanizmu andezytowego.
Karpaty zewnętrzne  składają się z 2 elementów: podłoża i sfałdowanego fliszu:
1. Podłoże Karpat zewnętrznych:
l� prekambryjskie piętro strukturalne  nierozpoznane
l� kaledońskie piętro strukturalne  prawie nierozpoznane
l� waryscyjskie piętro strukturalne  dewon (wapienie), dolny karbon (wapienie), górny
karbon (węgle jako otoczaki we fliszu)
l� mezozoiczne piętro strukturalne  brak permu i triasu. Jura wykształcona jest w formie
otoczaków we fliszu i reprezentują one niemal pełny profil. Występują one głównie w 2
miejscach: Bachowice k/Wadowic i Krunel Wlk. k/Przemyśla. Skały jurajskie są odsłonięte
na powierzchni w tzw. serii skałek andrychowskich. Utwory jurajskie są tu reprezentowane
przez masywne, białe wapienie rafowe (tzw. facja sztramberska  tyton). Kreda
reprezentowana jest jako otoczaki we fliszu, a na powierzchni w serii skałek
andrychowskich, jako wapienie z rogowcami i margle (górna kreda). Paleogen
reprezentowany jest jako otoczaki we fliszu i w serii skałek andrychowskich, jako wapienie
organogeniczne, wapienie litotamniowe i margle.
2. Flisz Karpat zewnętrznych  reprezentuje okres od najwyższej jury po dolny miocen.
Utwory te są pofałdowane i nasunięte na przedpole. Miąższość osadów fliszowych dochodzi
do 8000m. W obrębie fliszu można wyróżnić kilka jednostek facjalnych, którym
odpowiadają jednostki tektoniczne. Karpaty są nasunięte na przedpole wzdłuż nasunięcia
karpackiego, którego czoło stanowią w zależności od miejsca jednostki podśląska, śląska
lub skolska.
Jednostka magurska  jest największą jednostką tektoniczną Karpat, w jej obrębie wyróżniane są
4 strefy facjalne o różnych następstwach i wydzieleniach. Od południa są to:
l� strefa krynicka  najstarsze wydzielenie, to wiśniowo-czerwone łupki z ciemnymi
wkładkami wapnistych piaskowców (formacja łupków z Malinowej  najwyższy cenoman,
kampan). Lokalnie w ich podłożu pojawiają się zielone łupki radiolariowe oraz łupki z
poziomem manganowym (korelacyjny zespół warstewek  cenoman). Powyżej leżą
wapniste, jasnoszare piaskowce, zlepieńce i żwirowce ilaste (formacja jarmucka 
mastrycht, dolny paleogen), powyżej cienkoławicowe, silnie wapniste stalowoszare
piaskowce i margliste łupki (formacja szczawnicka  środkowy i górny paleogen). Powyżej
cienkoławicowe, niebieskoszare piaskowce i pstre łupki (formacja z Zarzecza  dolny
eocen), w obrębie tej formacji występują gruboławicowe piaskowce i zlepieńce (ogniwo
piaskowców z Krynicy). Powyżej żółto wietrzejące margle krzemionkowe (łąckie). Powyżej
grubo- i bardzogruboławicowe piaskowce szarogłazowe o węglanowym spoiwie,
zawierające skalenie są podzielone na 2 części rozdzielone poziomem pstrych łupków,
piaskowce są fluksoturbidytowe (formacja magurska  dolny i środkowy eocen), powyżej
ciemne czekoladowe łupki, żółte margle oraz średnioławicowe wapniste piaskowce
(formacja malcowska  górny eocen, dolny oligocen), w obrębie tej formacji występuje
charakterystyczny żółty poziom (żółte margle globirytowe  górny eocen), jest to poziom
korelacyjny.
l� Strefa sądecka  najstarsze wydzielenie to ciemne, skrzemionkowane piaskowce i ciemne
łupki (w-wy lgockie  alb, cenoman), powyżej korelacyjny zespół warstewek (górny
cenoman), powyżej formacja łupków z Malinowej (turon, kampan), w obrębie tych utworów
występują serie osuwiskowe (w-wy z Poręby Wielkiej), powyżej stalowoszare, silnie
wapniste piaskowce i pstre łupki (formacja ze Szczawnicy  mastrycht), powyżej
drobnoziarniste, gruoławicowe piaskowce z bardzo cienkimi wkładkami łupków. Pojawiają
się poziomy czarnych margli i żółto wietrzejących wapieni. W skałach tych rzadko
występują skamieniałości, są to muszle małży (w-wy inoceramowe  paleocen), powyżej
czerwone, zielone, niebieskie i pstre łupki ilaste (formacja łupków z A
abowej  dolny
eocen), powyżej cienkoławicowe, niebieskie, drobnoziarniste piaskowce i pstre łupki
(formacja belowska  dolny i środkowy eocen), powyrzej ciemne silnie wapniste piaskowce
z pakietami silnie skrzemionkowanych żółtowietrzejacych margli (margle łąckie), oraz
soczewki ciemnych rogowców (formacja żelaz
niakowa  środkowy i górny eocen). W
kierunku wschodnim w formacji tej wzrasta udział margli (formacja Bystrzycka), powyżej
gruboławicowe piaskowce szarogłazowe ze skaleniami (formacja magurska - górny eocen,
dolny oligocen)
l� Strefa raczańska - łupki z Malinowej (górny cenoman  kampan), warstwy ze szczawnicy
(mastrycht), warstwy inoceramowe (paleocen), formacja łupków z A
abowej (dolny i
środkowy eocen), gruboławicowe szarogłazowe wapniste piaskowce bez łupków
(piaskowce Pasierbieckie  środkowy eocen), warstwy hieroglifowe (patrz jednostka śląska
- środkowy i górny eocen), gruboławicowe fluksoturbitytowe piaskowce z muskowitem
(formacja magurska  górny eocen i dolny oligocen)
l� strefa siar  jest silnie zróżnicowana, ma wiele lokalnych wydzieleń. Od dołu wyróżniamy:
łupki z Malinowej (cenoman  mastrycht), warstwy inoceramowe (mastrycht  paleocen),
pstre łupki (eocen), w ich obrębie warstwy hieroglifowe (patrz jednostka śląska), piaskowce
ciężkowickie (patrz jednostka śląska), ciemnooliwkowe łupki i glaukonitowe piaskowce
(warstwy podmagurskie  góny eocen), gruboławicowe piaskowce z glaukonitem i pstrymi
łupkami (formacja magurska  dolny oligocen), ciemne łupki margliste z soczewkami
rogowców (warstwy nadmagurskie  środkowy oligocen)
Charakterystyka wydzielenia dla stref:
l� strefa krynicka:
l� ogniwa krynickie
l� formacja magurska w facji skaleniowej
l� formacja malcowska
l� strefa sądecka:
l� margle łąckie
l� formacja magurska w facji skaleniowej
l� strefa raczańska
l� piaskowce pasierbieckie
l� formacja magurska w facji muskowitowej
l� strefa siar
l� warstwy hieroglifowe
l� warstwy ciężkowickie
l� warstwy podmagurskie
l� warstwy nadmagurskie
l� formacja magurska w facji glaukonitowej
W obrębie jednostki magurskiej występują 4 podjednostki, które tworzą odrębne jednostki
tektoniczne o typie płaszczowin oddzielonych od siebie nasunięciami. Jednostki te są wewnętrznie
sfałdowane. Jest to specyficzny typ fałdowań, grube i duże ławice nie zginają się, są sztywne.
Charakterystyczną cechą tektoniki jednostki magurskiej jest występowanie szerokich i stosunkowo
łagodnych wychodni synklin utworzonych z formacji magurskiej, oraz stromych, wąskich antyklin
utworzonych z innych wydzieleń. Jednostka magurska jest nasunięta płasko na przedpole, a w jej
brzeżnej części występują okna tektoniczne, wypełnione tzw. serią okienną (największe okno 
Mszany Dolnej). Piaskowce magurskie są najbardziej odpornym ogniwem i budują prawie
wszystkie wzniesienia (wszystkie wzniesienia są w jądrach synklin, przykład inwersji rzez
by).
A
uska przedmagurska, seria okienna i jednostka dukielska  jest to niższa płaszczowina leżąca
przed czołem jednostki magurskiej lub w obrębie okien tektonicznych, w jej obrębie są 2 strefy:
l� niższa  grybowska
l� wyższa  Mszany Dolnej
Najważniejszym wydzieleniem są warstwy krośnieńskie (oligocen  patrz jednostka śląska)
Jednostka Śląska  ma najdłuższy profil litostratygraficzny, jest on prosty i obejmuje okres od
schyłku jury do dolnego miocenu.
Stratygrafia  najstarsze wydzielenie to ciemnoszare margle z wkładkami wapieni (na południe od
Soły, są to dolne łupki cieszyńskie  dolny tyton), powyżej są uławicone wapienie o
charakterystycznych strukturach typu fliszowego przeławicone marglistymi łupkami, są to wapienie
osadzane z prądów zawiesinowych i występują na zachód od Soły i w oknie tektonicznym Żywca
(wapienie cieszyńskie  górny tyton, berias), powyżej są ciemne margle i cienkoławicowe wapniste
piaskowce (popękane, a szczeliny wypełnione są strzałkami kalcytowymi  piaskowce strzałkowe),
wydzielony jest także poziom sferosyderytów (górne łupki cieszyńskie  walanżyn, hoteryw).
Wszystkie powyższe wydzielenia to tzw. W-wy cieszyńskie. Powyżej w części zachodniej leżą
szaroniebieskie margle i drobnoziarniste piaskowce (łupki grodziskie  hoteryw, dolny barrem), w
części wschodniej są one zastąpione przez bardzogruboławicowe piaskowce zawierające otoczaki
różnych skał (piaskowce grodziskie  hoteryw, dolny apt). A
upki i piaskowce to w-wy grodziskie.
Powyżej znajdują się czarne łupki ilaste ze sferosyderytami i cienkoławicowymi piaskowcami
(łupki wierzowskie  barrem, apt), powyżej są gruboławicowe jasne piaskowce bez łupków,
występują one lokalnie i tworzą wielkie soczewki (dolne w-wy lgockie). Powyżej średnioławicowe,
drobnoziarniste, silnie skrzemionkowane, laminowane, ciemne piaskowce przeławicone
skrzemionkowanymi łupkami (środkowe w-wy lgockie), powyżej znajdują się takie same jak
środkowe w-wy lgockie, z tą różnicą, że w obrębie ławic piaskowców pojawiają się soczewki
siwych rogowców spongiolitowych zbudowanych z igieł gąbek (rogowce mikuszowickie  górne
w-wy lgockie). Wiek warstw lgockich to alb, cenoman. Powyżej korelacyjny zespół warstewek
alb,cenoman. Powyżej glaukonitowe piaskowce o różnym wykształceniu, największe znaczenie
mają średnio i gruboławicowe typy, lekko skrzemionkowane i przeławicone ilastymi łupkami
(w-wy godulskie  tyton, dolny senon). W-wy godulskie występują głównie w zachodniej części
jednostki śląskiej, gdzie osiągają do 2km miąższości, największą miąższość mają w Beskidzie
Śląskim, a ku północy i wschodowi stopniowo zanikają, głównie w wyniku wielkich uskoków. Na
wschód od Dunajca ich nie ma, ku wschodowi są zastępowane przez pstre łupki godulskie. Powyżej
są bardzogruboławicowe piaskowce fluksoturbidytowe, są to piaskowce ze skaleniami o ilastym
spoiwie, często pojawiają się zlepieńce z egzotykami. W obrębie tego wydzielenia pojawiają się 2
wydzielenia piaskowców przedzielone 2 poziomami łupków (łupki piaszczyste z syderytami 
w-wy trzebnickie  ponad 1000m miąższości, górny senon, paleocen). Powyżej są pstre łupki
(eocen), w ich obrębie tkwią gruboławicowe piaskowce szarogłazowe bez łupków
(fluksoturbidytowe, piaskowce ciężkowickie  dolny i środkowy eocen), piaskowce te tworzą
wielkie soczewy. Drugie wydzielenie w pstrych łupkach to cienkoławicowe, zielonkawe piaskowce
z glaukonitem i bardzo licznymi hieroglifami, przeławicone wapnistymi łupkami (w-wy
hieroglifowe  dolny i środkowy eocen). Powyżej są żółtowietrzejące margle z otwornicami
(margle globigeniczne (??) - górny eocen). Powyżej leżą czarne łupki bitumiczne i cienkoławicowe
piaskowce (w-wy podrogowcowe), na nich leżą brunatne rogowce (rogowce menilitowe), na nich
czekoladowo-brązowe łupki z piaskowcami (łupki menilitowe), pojawiają się tu wielkie bloki
wapieni (wapienie tylawskie), wiek tych warstw (od podrogowcowych do menilitowych) to dolny
oligocen. Powyżej leżą wapniste, stalowoszare piaskowce z muskowitem, które występują jako
odmiany grubo lub cienkoławicowe. Lokalnie pojawiają się poziomy tufów oraz margli (wapienie
jasielskie). Całe to wydzielenie to w-wy krośnieńskie (górny oligocen, dolny miocen).
Tektonika  jednostka śląska dzieli się na 3 części:
l� część zachodnia  na zachód od Skały, charakterystyczne występowanie bardzo grubego
kompleksu warstw godulskich, pod względem tektonicznym można wyróżnić 2
płaszczowiny:
l� niższa  silnie sfałdowana utworzona z jury i dolnej kredy  płaszczowina
cieszyńska, buduje Pogórze Cieszyńskie, występuje w Żywieckim oknie
tektonicznym
l� wyższa  charakteryzuje się budową monoklinalną, bardzo słabo zaburzona
płaszczowina godulska, tworzy dwa wielkie bloki: Blok Beskidu Śląskiego i
Blok Beskidu Małego, są one rozdzielone wielką dyslokacją (uskok Soły).
Wzdłuż tego uskoku Blok Beskidu Małego zostałe pchnięty na północ, a na jego zapleczu
powstało Żywieckie okno tektoniczne, gdzie pojawia się jednostka cieszyńska i podśląska.
Od wschodu Blok Beskidu Małego obcięty jest drugą wielką dyslokacją (dyslokacja Skały).
l� Część środkowa  między Skawą a Dunajcem, zanikają w-wy godulskie, a
charakterystycznym elementem jest występowanie okien tektonicznych z jednostką
podśląską (strefa lanckorońsko-żegocińska).
l� Część wschodnia  na wschód od Dunajca, w-wy krośnieńskie (najstarsze), tworzące
rozległe synklinorium (centralne synklinorium karpackie). Jest ono słabo sfałdowane,
antykliny są wąskie, synkliny szerokie.
Jednostka podśląska i skolska:
W obu tych jednostkach najwyższym wydzieleniem są w-wy krośnieńskie, które kończą
sedymentację.
Sedymentacja we wszystkich jednostkach poza magurską kończy się warstwami krośnieńskimi.