Przyczyny ograniczenia lub opóz
nienia
wchłaniania leku spowodowane
Interakcje leków z żywnością, alkoholem
przez pożywienie
i czynnikami środowiska
adsorpcja leku
f&erytromycyny, benzylopenicyliny
f&
f&
f&
przez kwas cytrynowy będący
Anna Wiela-Hojeńska, Przemysław Niewiński
składnikiem soku pomarańczowego,
f& paracetamolu przez pektyny zawarte
f&
f&
f&
Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej
Akademii Medycznej we Wrocławiu
w owocach (porzeczkach, agreście)
Przyczyny ograniczenia lub opóz
nienia Przyczyny ograniczenia lub opóz
nienia
wchłaniania leku spowodowane wchłaniania leku spowodowane
przez pożywienie przez pożywienie
adsorpcja leku
kompleksowanie  tworzenie trudno
f& preparatów digoksyny,
f&
f&
f&
rozpuszczalnych lub nierozpuszczalnych
kompleksów podczas łącznego stosowania
trójpierścieniowych leków
produktów zawierających duże ilości jonów
przeciwdepresyjnych przez produkty
wapnia (mleko, sery, jogurty) lub jonów
i potrawy zawierające dużo błonnika
żelaza (zielona sałata, szpinak, buraki) z
tetracyklinami fluorochinolonami, kwasem
(płatki owsiane, chleb razowy, otręby)
etydrynowym
Przyczyny ograniczenia lub opóz
nienia Przyczyny ograniczenia lub opóz
nienia
wchłaniania leku spowodowane wchłaniania leku spowodowane
przez pożywienie przez pożywienie
zmiana pH treści pokarmowej
wytrącanie leku
f& pożywienie zawierające soki z owoców,
f&
f&
f&
mięso, ryby, sery powodując
f& pochodnych fenotiazyny, preparatów
f&
f&
f&
zakwaszenie treści żołądkowo-jelitowej
żelaza przez garbniki zawarte w herbacie
zmniejsza wchłanianie leków
i kawie
zasadowych,
f& dieta jarska alkalizując treść żołądkowo-
f&
f&
f&
jelitową utrudnia wchłanianie leków
kwaśnych
1
Przyczyna osłabienia działania leku
Przyczyna osłabienia działania leku
przez pożywienie
przez pożywienie
nasilenie metabolizmu
zwiększenie wydalania leków
teofiliny, tolbutamidu, fenacetyny pod
o odczynie zasadowym, jak: amfetamina,
wpływem stosowania diety
aminofenazon, chinydyna, chinina,
wysokobiałkowej
imipramina, petydyna, prokaina, teofilina,
i niskowęglowodanowej
erytromycyna pod wpływem diety
zakwaszającej mocz
Przyczyna osłabienia działania leku Przyczyny zwiększenia wchłaniania
przez pożywienie leku spowodowane przez pożywienie
osłabienie efektu przeciwzakrzepowego spożywanie pokarmów
kumaryn przez dietę bogatą w witaminę K,
o znacznej zawartości tłuszczu
zawierającą szpinak, brukselkę, brokuły
(bekon, smażone jajka, smalec, duże
ilości masła, pełnotłuste mleko)
Leki, których wchłanianie zwiększa się Leki, których wchłanianie zwiększa się
podczas jednoczesnego spożywania podczas jednoczesnego spożywania
tłuszczu pokarmowego tłuszczu pokarmowego
leki przeciwgrzybicze (gryzeofulwina)
leki beta-adrenolityczne (atenolol,
leki przeciwpierwotniakowe (atowakwon,
metoprolol, oksprenolol, propranolol)
halofantryna)
preparaty teofiliny (Euphyllin retard,
leki przeciwpasożytnicze (albendazol,
Theophyllinum prolongatum)
mebendazol)
leki przeciwzakrzepowe (dikumarol)
trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
2
Przyczyna nasilenia działania leku
Przyczyna nasilenia działania leku
przez pożywienie
przez pożywienie
hamowanie aktywności izoenzymu CYP3A4
odpowiedzialnego za metabolizm pierwszego
zmniejszenie metabolizmu teofiliny,
przejścia w ścianie jelita, takich leków jak:
tolbutamidu, fenacetyny pod wpływem
nitrendypina, felodypina, nimodypina, werapamil,
cyklosporyna, takrolimus, atorwastatyna, stosowania diety niskobiałkowej
lowastatyna, symwastatyna, ebastyna,
i wysokowęglowodanowej
loratydyna, karbamazepina, buspiron, diazepam,
midazolam, metadon, syldenafil przez składniki
soku grejpfrutowego
Interakcje leków z żywnością na etapie Przyczyna nasilenia działania leku
ich metabolizmu
przez pożywienie
zahamowanie dezaminacji tyraminy,
zmniejszenie wydalania a zwiększenie
zawartej w pokarmach, takich jak: dojrzałe
resorpcji zwrotnej w kanalikach nerkowych
sery, wina chianti, marynowane śledzie
leków o odczynie kwaśnym, takich jak:
przez inhibitory MAO prowadzące do
salicylany, sulfonamidy, barbiturany,
przełomu nadciśnieniowego na skutek jej
pochodne kumaryny, fenylbutazon,
kumulacji w organizmie
streptomycyna pod wpływem diety
zakwaszającej mocz zawierającej mięso,
jaja, ryby, sery, chleb, makaron, rabarbar,
owoce cytrusowe, żurawinę, śliwki
Przyczyna nasilenia działania leku Przyczyna nasilenia działania leku
przez pożywienie przez pożywienie
nasilenie działania teofiliny, leków
zwiększenie resorpcji zwrotnej litu pod
przeciwbólowych i przeciwgorączkowych
wpływem zbyt dużego ograniczenia
(zawierających kofeinę) pod wpływem
spożycia soli kuchennej, zwłaszcza u osób
kofeiny zawartej w herbacie, kawie,
po 60 roku życia
napojach typu coca-coli, pepsi, red bull
3
Przyczyna nasilenia działania leku Przyczyny interakcji leków
przez pożywienie z alkoholem
niebezpieczne nasilenie działania
Reakcja disulfiramopodobna
glikozydów naparstnicy u chorych
(antikolopodobna)
stosujących leki wykrztuśne
Synergizm (sumowanie się działania)
i przeczyszczające zawierające korzeń
leków i alkoholu
lukrecji, którego składnik - glycyrrhizyna
Wpływ leków na kinetykę alkoholu
nadmiernie zmniejsza stężenie potasu
w organizmie
Wpływ alkoholu na metabolizm leków
Przyczyny interakcji leków
Przyczyny interakcji leków
z alkoholem
z alkoholem
Reakcję disulfiramopodobną (antikolopodobną)
Reakcja disulfiramopodobna
oprócz disulfiramu wywołują niektóre
(antikolopodobna):
cefalosporyny, np. latamoksef (Moxalactam),
leki powodują gromadzenie się
cefamandol (Tarcefandol), cefoperazon (Cefobid).
toksycznego związku - aldehydu octowego,
Szczególnie silne reakcje antikolopodobne
prowadząc do m.in. rozszerzenia naczyń
wywołują wszystkie pochodne nitroimidazolu
krwionośnych (czemu towarzyszy uczucie
stosowane jako leki przeciwpasożytnicze i
nieprzyjemnego tętnienia), nasilonego bólu
przeciwbakteryjne, np. metronidazol,
brzucha, głowy, pocenia się, nudności,
nitrofurantoina, także niektóre leki
wymiotów, spadku ciśnienia krwi (zapaść) i
przeciwgrzybicze, np. ketokonazol.
uczucia przerażającego lęku.
Przyczyny interakcji leków
Przyczyny interakcji leków
z alkoholem
z alkoholem
Synergizm (sumowanie się) działania leków i
Synergizm (sumowanie się) działania leków
alkoholu:
i alkoholu:
alkohol spowalnia aktywność ośrodkowego
układu nerwowego (OUN), a leki hamujące
alkohol zwiększa ryzyko wystąpienia
czynność OUN nasilają to działanie m.in.
choroby wrzodowej, a zwłaszcza krwawień
z przewodu pokarmowego przy
barbiturany, np. fenobarbital (Luminal),
jednoczesnym stosowaniu niesteroidowych
cyklobarbital; benzodiazepiny, np. diazepam
(Relanium), nitrazepam (Nitrazepam); leków przeciwzapalnych (przeciwbólowych
leki przeciwastmatyczne, przeciwuczuleniowe, np. i przeciwgorączkowych), takich jak: kwas
chlorpromazyna (Fenactil).
acetylosalicylowy, ibuprofen, diklofenak.
4
Przyczyny interakcji leków
Przyczyny interakcji leków
z alkoholem
z alkoholem
Wpływ leków na kinetykę alkoholu
Synergizm (sumowanie się) działania leków
zwiększenie stężenia alkoholu we krwi,
i alkoholu:
zaobserwowano po podaniu:
alkohol zwiększa ryzyko działania
hepatotoksycznego (uszkodzenia wątroby)
leków przeciwhistaminowych stosowanych w
przy równoczesnym stosowaniu m.in.:
nadkwasocie żołądka i chorobie wrzodowej
żołądka, np. cymetydyna, ranitydyna
. witaminy A
. paracetamolu
leku przeciwarytmicznego  werapamilu.
Przyczyna nasilenia działania leku Przyczyna osłabienia działania leku
przez alkohol przez alkohol
pobudzenie aktywności enzymów
zahamowanie aktywności
metabolizujących leki pod wpływem
enzymów metabolizujących
leki pod wpływem
przewlekłego spożywania alkoholu
jednorazowego spożycia
dużej ilości alkoholu
Metody zapobiegania i zmniejszania
Przykłady modyfikacji działania leków
częstości występowania niepożądanych
pod wpływem zwiększającego się
interakcji leków z żywnością i alkoholem
zanieczyszczenia biosfery
popijanie leków czystą wodą
Osłabienie działania leków  pobudzenie
metabolizmu - indukcja enzymów
zażywanie leków 1-2 h przed lub 2 h po
mikrosomalnych wątroby pod wpływem
posiłku
policyklicznych węglowodorów zawartych w
nie stosowanie łącznie z lekami
powietrzu, w dymie papierosów, niektórych
suplementów zawierających witaminy i sole
insektycydów, herbicydów
mineralne oraz substytutów soli kuchennej
Nasilenie działania leków  kumulacja leków w
nie zażywanie leków jednocześnie organizmie  hamowanie aktywności enzymów
mikrosomalnych wątroby pod wpływem
z alkoholem
przemysłowego zatrucia ołowiem, tlenkiem węgla
5
Uwaga na zmniejszenie skuteczności
Przykłady modyfikacji działania leków
leków
pod wpływem palenia tytoniu
pod wpływem palenia tytoniu!!!!!!!!
Olanzepina  w surowicy krwi palaczy
klozapina
stężenie 5-krotnie mniejsze niż u osób
alprazolam
niepalących
lorazepam
Fluwoksamina  u palaczy 32% zmniejszenie
oksazepam
stężenia maksymalnego w surowicy w
porównaniu z osobami niepalącymi
diazepam
Teofilina  u palaczy wzrost wartości klirensu
takryna
o 58-100%, skrócenie biologicznego okresu
irynotekan
półtrwania do 63%
Przykłady modyfikacji działania leków
pod wpływem palenia tytoniu
cymetydyna, ranitydyna, famotydyna 
hamują metabolizm nikotyny,
zmniejszają jej klirens o ok. 30%, co
może powodować nudności, wymioty,
biegunkę, bóle brzuch, zawroty głowy
(objawy toksyczne przedawkowania
nikotyny)
6