CZASOPISMO POLSKIEGO STOWARZYSZENIA NA RZECZ OSÓB Z UPOŚLEDZENIEM UMYSA
OWYM
NR 3 (29) WRZESIEC
2007 ISSN 1506-9877
Integracyjny
I
n
t
e
g
r
a
c
y
j
n
y
Klub Sportowy  SAKURA
K
l
u
b
S
p
o
r
t
o
w
y

S
A
K
U
R
A

JUDO POMAGA NABIERAĆ PEWNOŚCI
SIEBIE I WIARY W TO, CO CHCE SI

OSI
GN
Ć. POPRAWIA OGÓLN

SPRAWNOŚĆ FIZYCZN
, POMAGA
NAWI
ZYWAĆ KONTAKTY, OPANOWAĆ
NIEPOTRZEBN
AGRESJ
.
JUDO POZWALA NA
WYKORZYSTYWANIE UMIEJ
TNOŚCI
TYLKO PODCZAS TRENINGU
I ZAWODÓW, NIGDY NA ULICY
CZY W SZKOLE.
Zdjęcia: Archiwum Koła PSOUU w Elblągu
Drodzy Czytelnicy,
SPIS TREŚCI
Nr 3 (29)/2007
Pierwszym tematem tego numeru jest używana i stosowana termi-
nologia określająca problem i sytuację osób z niepełnosprawnością
intelektualną. No właśnie,  osób z niepełnosprawnością czy nadal  z upo-
2 ODMIEC
CY
śledzeniem umysłowym ?... Przedstawiamy opinie psychologa, języ-
Zofia Pakuła
koznawcy i rodzica, członka władz Stowarzyszenia. Zachęcamy także
NA MIAR
NASZYCH CZASÓW
do podzielenia się swoimi przemyśleniami.
2
- rozmowa z Marianem Jagiełką
W numerze tym polecamy także Państwa uwadze niezwykle ciepłą
Barbara Ewa Abramowska
rozmowę z siostrą uczestnika warsztatów terapii zajęciowej -  Po prostu
jest oraz niemal poetycki tekst Ewy Przepiórskiej o dzieciach z wielo-
OSOBA BEZ PEA
NEJ
3
raką głęboką niepełnosprawnością  Życie bez poręczycieli .
SPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ
Zamieszczamy również informacje o ważnych i ciekawych inicjaty-
- rozmowa z Prof. Jerzym Bralczykiem
Barbara Ewa Abramowska wach w Kołach PSOUU - w Elblągu, Bytomiu, Gdańsku, Tomaszowie
Lubelskim i Myślenicach.
4 NAZWA TO NIE TYLKO INFORMACJA
Tekst łatwy do czytania  jak zwykle w środku numeru  tym razem
Krystyna Mrugalska, BEA
porusza dość trudny dla osób z niepełnosprawnością intelektualną
temat, ale właśnie dla nich niezwykle ważny: Co to jest ubezwłasnowol-
6 PO PROSTU JEST - rozmowa z Lidią Katą
nienie? Czytajcie go razem z nimi, pomóżcie im zrozumieć ich sytuację.
Barbara Ewa Abramowska
Uczestnikom turnusu rehabilitacyjnego w Muszynie z Warszaw-
WCZESNE WSPOMAGANIE
skiego Koła PSOUU serdecznie dziękujemy za wakacyjne pozdrowie-
8
W PRAKTYCE
nia z gór.
Teresa Chłosta
Redakcja
10 ŻYCIE BEZ POR
CZYCIELI
Ewa Przepiórska
SOCIETY FOR ALL, Number 3(29), September 2007
2 The freaks, Zofia Pakuła
CO TO JEST
11
2 To measure contemporary times - interview with Marian Jagiełka,
UBEZWA
ASNOWOLNIENIE?
Barbara Ewa Abramowska
Agnieszka Maślanka
3 The person without full intellectual efficiency
- interview with professor Jerzy Bralczyk, Barbara Ewa Abramowska
15 POZDROWIENIA Z MUSZYNY
5 Name is not only information, Krystyna Mrugalska, BEA
6 Simply - he is. Interview with Lidia Kata, Barbara Ewa Abramowska
CZY POZOSTAJE NAM
8 The Early Support in practice, Teresa Chłosta
16
TYLKO KONSUMPCJA?
10 Life without guarantors, Ewa Przepiórska
Krystyna Szenfeld, Teresa Chłosta
11 What legal incapacitation is?, Agnieszka Maślanka
15 Greetings from Muszyna
16 MAA
E SUKCESY, LOKALNE RADOŚCI
16 Is there only consumption for us left?, K. Szenfeld, T. Chłosta
Wiesław Góra
16 Little succeses, local joys, Wiesław Góra
17 Collective pilgrimage, K. Wiśniewski, A. Gozdek, J. Mucha
17 WSPÓLNE PIELGRZYMOWANIE
19 The evaluation of functioning of the pupil, Lidia Klaro-Celej
K. Wiśniewski, A. Gozdek, J. Mucha
22 Sakura from Elbląg, Wojciech Janik
23 The ours in Prague, Janina Krysta
19 OCENA FUNKCJONOWANIA UCZNIA
24 Under the sign Lions of Gdańsk, Barbara Mazurek
Lidia Klaro-Celej
Wydawca: Zarząd Główny Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym
22 SAKURA Z ELBL
GA
Adres: 02-639 Warszawa, ul. Głogowa 2B,
Tel.: [phone], Fax: [phone]
Wojciech Janik
e-mail: [e-mail]
23 NASI W PRADZE
Konto: Bank BPH SA Oddział w Warszawie, nr 25 1060 0076 0000 4011 0009 2092
Janina Krysta Redaguje: Zespół. Sekretarz Redakcji: Barbara Ewa Abramowska
Ogłoszenia: W sprawie umieszczenia ogłoszeń prosimy o kontakt z Redakcją. Materiałów nie
24 POD ZNAKIEM GDAC
SKICH LWÓW
zamówionych Redakcja nie zwraca. W przypadku wykorzystania artykułów lub ich
fragmentów prosimy o zamieszczenia informacji:  z
ródło: SPOA
ECZEC
STWO
Barbara Mazur
dla WSZYSTKICH, Wrzesień 2007, kwartalnik ZG PSOUU .
Skład i druk: DG-GRAF Warszawa, tel.: [phone]; e-mail: [e-mail]
Na okładce:
Kinga Kreft i Dawid Pałubicki z Sierakowic
Niniejszy numer kwartalnika  SPOA
ECZEC
STWO DLA WSZYSTKICH jest
(zdjęcie: Anna Bronk) dofinansowany przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007 1
TERMINOLOGIA
ODMIEC
CY
O
D
M
I
E
C

C
Y
Wyglądają i zachowują się dziwnie, sposób traktowania pełen litości lub protek-
ZOFIA PAKUA
A
często niezrozumiale dla otoczenia, odstają cjonalizmu, ani też stosowanie nazw nio-
ZE SWOJ

od grupy, nie potrafią nawiązać kontaktu, sących za sobą pejoratywne konotacje.
WYCHOWANK

irytują, wzbudzają niechęć lub litość. Nie- Mimo obowiązującej wciąż wg WHO naz-
DOMINIK

rzadko uciekamy od nich, nie chcemy mieć wy upośledzenie umysłowe (mental handi-
z nimi do czynienia. Nie możemy jednak zapo- cap) coraz częściej w literaturze spotyka się jest kojarzone z nieodwracalnością i sytuacją
mnieć, że są to istoty ludzkie, dzieci tego inne określenia, innych też używają nau- niezmienną. Człowiek nie w pełni sprawny
samego Boga, bezbronne i wrażliwe, które kowcy i praktycy zajmujący się tą problema- może pracować nad sobą, wpływać na zmia-
choć nie wszystko i nie zawsze rozumieją, to tyką. Upośledzony umysłowo kojarzony jest nę swojego funkcjonowania, może współ-
jednak czują jak wszyscy i tak samo cierpią. między innymi z bezradnością, ubezwłasno- pracować w procesie kształtowania zmian.
Ta  inność wynika z uszkodzenia lub wolnieniem, słabością, samotnością i bezna- Zatem, tak jak do historii przeszły termi-
nieprawidłowego funkcjonowania organów dziejnością. ny imbecyl, idiota, debil, mongoł, wariat,
lub całego organizmu. Te szczególne proble- Dziecko nie rodzi się upośledzone kaleka, ułomny, inwalida itp., tak musimy
my, z którymi się zmagają to wyzwanie dla umysłowo. Jego rozwój z różnych powo- zapomnieć o upośledzeniu umysłowym a wdra-
każdego z nas, dla wszystkich ludzi. Dlatego dów może przebiegać nieharmonijnie, może żać nowe nazewnictwo, nie mające negatyw-
nie jest obojętne jakiej używa się dla określe- być okresowo lub stale zaburzony, może być nych naleciałości i oddające istotę problemu:
nia tej odmienności nazwy - tak, by nie uwła- nieprawidłowy. Dlatego też etykietowanie w niepełnosprawność intelektualna.
czała godności człowieka. przypadku niemowlęcia i małego dziecka jest
Poczucie godności wg Józefa Kozielec- błędem, i nie sprzyja dobrej, efektywnej pracy Zofia Pakuła
1
kiego wpływa na motywacje człowieka, je- rehabilitacyjnej i współpracy z rodzicami.
Autorka była wieloletnim dyrektorem
go dążenia, decyzje i działania. Każda istota Dominująca tendencja zmierzająca do
Ośrodka Wczesnej Interwencji
ludzka ma godność, własną wartość wynika- zmiany percepcji osoby, podkreślająca jej
przy ZG PSOUU, jest psychologiem,
jącą z człowieczeństwa. Jej poczucie kształ- możliwości rozwoju, uczenia się, opanowy-
specjalistą rehabilitacji leczniczej
tuje się w procesie wychowania w środowis- wania nowych umiejętności, wskazywania
ku wyznającym określone normy. Godność jej talentów i możliwości w zakresie przy-
1 Józef Kozielecki  wybitny psycholog, eseista i pisarz. Jest
ludzka nie jest związana z talentem, urodą, stosowania społecznego musi wiązać się ze
twórcą psychotransgresjonizmu - nowego spojrzenia na psy-
statusem materialnym, pochodzeniem, zdol- zmianą nazewnictwa. Wydaje się, że najmniej
chikę człowieka. Pracuje w Katedrze Psychologii Poznawczej
nościami czy sprawnością. Nic nie może i nie negatywnych konotowań ma nazwa niepełno-
Uniwersytetu Warszawskiego, jest członkiem Komitetu Nauk
powinno zagrażać godności człowieka, ani sprawność intelektualna. To określenie nie Psychologicznych PAN i wielu innych gremiów naukowych.
NA MIAR
NASZYCH CZASÓW
N
A
M
I
A
R


N
A
S
Z
Y
C
H
C
Z
A
S
Ó
W
Rozmowa z Marianem Jagiełką,
R
o
z
m
o
w
a
z
M
a
r
i
a
n
e
m
J
a
g
i
e
ł
k
ą
,
wiceprezesem ZG PSOUU, przewodniczącym Zarządu Koła w Kołobrzegu
w
i
c
e
p
r
e
z
e
s
e
m
Z
G
P
S
O
U
U
,
p
r
z
e
w
o
d
n
i
c
z
ą
c
y
m
Z
a
r
z
ą
d
u
K
o
ł
a
w
K
o
ł
o
b
r
z
e
g
u
 Upośledzenie umysłowe jest odbierane Ja mam ten komfort, że cały czas jestem
jako określenie naznaczające. Czy nie nad- kojarzony z pomocą tym osobom i zawsze to
szedł już czas, żeby zmienić nazwę Sto- jest traktowane jako pewna dodatkowa war-
warzyszenia? tość. Odczuwam raczej, że z tej racji jestem
W Stowarzyszeniu ten temat przewija się darzony większym szacunkiem.
od lat, bo jednych to razi, innych nie. Mnie 
A Pana osobiste odczucia  np. gdy słyszy
nie, bo lubię sprawy nazywać po imieniu. Roz-
Pan na podwórku dzieci wyzywające się  ty
pisywaliśmy nawet konkursy na nazwę i to
downie!
jakoś się nie udaje. Na pewno łagodniejszym
jest mówienie o  niepełnosprawności intelek- Nie spotkałem się z tym nigdy. Nato-
tualnej , bo ona jest lepiej odbierana i jest bar- miast wiem, że moja córka zdaje sobie spra-
MARIAN JAGIEA
KA Z RODZIN

dziej zbliżona do międzynarodowej termino- wę z tego i np. jakieś nachalne przyglądanie
od lewej: CÓRKA OLA, ŻONA LIDIA Z WNUKIEM JASIEM
logii. Coś z tym trzeba zrobić, ale nie ma się jej, jest dla niej nieprzyjemne. Potrafiła
dobrego pomysłu. A póki co, łapię się na do nas po imieniu, a im to narzucamy. Prze- kiedyś zwrócić uwagę wprost:  Co, człowie-
tym, że nadal naszych podopiecznych nazy- cież oni też mają swoją godność. A wracając ka nie widziałeś? , co było dla nas ogrom-
wamy dziećmi, zapominając, że oni są już do tematu  coś z tym trzeba zrobić, ale nie nym zaskoczeniem, bo było to niezwykle
dorośli, że mają zupełnie inne problemy. ma pomysłu. trafne odezwanie się do takiego delikwenta.
Ja jestem z tej grupy rodziców, którzy
Czy łączy to Pan z terminologią?
Czy kontaktując się na przykład ze środowis- zapoczątkowywali znalezienie miejsca dla osób
Nie, to są odrębne sprawy. Ale łączą je kiem biznesmenów spotyka się Pan z tym, że niepełnosprawnych intelektualnie w społe-
np. formy zwracania się do dorosłych osób mówiąc, że reprezentuje Pan Polskie Sto- czeństwie. Jednym z elementów tego było
na  ty , a powinniśmy per pan, pani. My warzyszenie na Rzecz Osób z Upośledze- prawie demonstracyjne pokazywanie się z na-
sobie nie pozwalamy, żeby ktoś tam mówił niem Umysłowym jakoś inaczej reagują? szymidziećmi, mówiliśmy o tym, próbowaliśmy
2 SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007
TERMINOLOGIA
łamać tabu, które kojarzyło osobę niepełno-
OSOBA BEZ PEA
NEJ
O
S
O
B
A
B
E
Z
P
E
A

N
E
J
sprawną z jakimiś dysfunkcjami w rodzinie,
błędami w wychowaniu, nałogami, patolo-
SPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ
S
P
R
A
W
N
O
Ś
C
I
I
N
T
E
L
E
K
T
U
A
L
N
E
J
gią. Ja zawsze miałem odruch demonstrowa-
nia wręcz, że mam takie dziecko, że ono jest Rozmowa z Prof. Jerzym Bralczykiem, językoznawcą
R
o
z
m
o
w
a
z
P
r
o
f
.
J
e
r
z
y
m
B
r
a
l
c
z
y
k
i
e
m
,
j
ę
z
y
k
o
z
n
a
w
c
ą
takie samo jak inne dzieci, jemu się należy
miejsce w społeczeństwie. Po prawie 25. latach Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z jakimś czasie to znaczenie się zawęziło, ale
mogę powiedzieć, że w naszym kołobrzes- Upośledzeniem Umysłowym jest kontynu- zawęziło się w sposób, który dość precyzyj-
kim środowisku nie jest to już problem, jest atorem ruchu rodziców  dzieci specjalnej nie wskazywał na krąg, na obiekt zaintereso-
to inaczej traktowane, po prostu - dało to po- troski powstałego w 1963 roku. Na początku wania, a z drugiej strony  mogło wywoły-
żądany skutek. lat 80-tych ci sami, dojrzalsi już rodzice eufe- wać sympatyczne wrażenie. Ja to określenie
miczną  specjalną troskę zastąpili termi- lubiłem. Ale było ono metaforyczne trochę,
A czy myśli Pan, że córka odczuwałaby jako
nem  osoby z upośledzeniem umysłowym . było ono poetyckie i być może nie było pre-
obraz
liwe, gdyby ktoś się tak do niej zwrócił?
Konsekwencją zmiany jest obecna nazwa, cyzyjne, naukowe.
Myślę, że byłoby jej przykro. Ona rozu- zarejestrowana w 1991 roku. Jednak nie wszyst- Teraz mówi się o  niepełnosprawności inte-
mie, że jest inna, że wiele spraw jest dla niej kim się ona podoba, niektórzy twierdzą, że lektualnej i o  ludziach z niepełnosprawno-
niedostępnych, czuje swoje ograniczenia. Wiem, termin  upośledzenie umysłowe ma zabar- ścią intelektualną .
że jest to sprawa wychowania, tego co jest w wienie naznaczające. Czy to prawda?  Niepełnosprawny jako przymiotnik
domu np. staramy się odciągać jej uwagę od Słowa istnieją w języku - po pierwsze - jest zupełnie dobry.  Upośledzony nie jest
zamiaru założenia rodziny a ona zdaje sobie jako nazwy pewnych rzeczy, zjawisk, bytów przymiotnikiem, jest imiesłowem, czyli zwią-
sprawę z tego, że pewne rzeczy są nie dla niej, i wtedy powinny być precyzyjne, dobrze zany jest z czynnością  z  upośledzaniem .
i myślę, że ciąży to nad nią. Jest nam przykro, odróżniać się od siebie, a z drugiej strony - I o ile można powiedzieć  osoba z upośledze-
ale staramy się rodzicielskim ciepłem wyna- istnieją w naszej wygodnej komunikacji, niem , to trochę trudniej w języku zaakcep-
grodzić jej to, co jest dla niej niedostępne. kiedy to dostrzegamy różnice znaczeniowe tować  z niepełnosprawnością . To tak jak-
tam, gdzie powinny być - albo przeciwnie. byśmy powiedzieli  osoba z nienawiścią 
Czy uważa Pan, że na opinię publiczną ma
Upośledzenie potocznie bywa określane o człowieku, który kogoś nienawidzi lub też
wpływ terminologia? Czy sądzi Pan, że np.
jako choroba. Kiedy mówimy, że ktoś się  osoba z urodą  o kimś ładnym. To są cechy,
inna nazwa Stowarzyszenia mogłaby spowo-
urodził chory, to mamy na myśli często trwa- które nie określają w całości człowieka, ale
dować lepszy odbiór  i problemu, i osób?
łe upośledzenie.  Ma chore dziecko  nie ozna- nie można ich też od niego oderwać.
Wiem, że są rodzice, których to razi. cza tylko dziecka, które zachorowało i wyzdro- W międzynarodowych aktach prawnych,
Byłem kiedyś na spotkaniach w Gdańsku i w wieje, tylko będzie przez całe życie upośle- np. w najnowszej Konwencji ONZ jest mowa
Szczecinie, gdzie rodzice bardzo ostro wystąpi- dzone. To jest w naszym codziennym języku o  osobach z niepełnosprawnością
li do mnie jako członka Zarządu Głównego: i z tym właściwie walczyć pewnie nie sposób, - persons with disabilities.
 Proszę coś z tym zrobić! No dobrze, ale co? tak musi być. Natomiast w języku publicz- Ale tam ma to nieco inny charakter grama-
Wydaje mi się, że przyszedł czas na nym, a zwłaszcza w sytuacjach, w których te tyczny. Angielskie konstrukcje przyimkowe
zmiany i nie chodzi o jakieś ukrywanie de- zjawiska, te stany powinny być odróżniane, są często równoznaczne z polskimi konstruk-
fektów intelektualnych naszych dzieci, ale po- powinniśmy dbać o precyzję, to jasne. cjami przymiotnikowymi, to oznacza po pros-
winna to być nazwa na miarę naszych cza- Tu jest jeszcze jedna różnica:  osoba upośle- tu jakąś cechę.
sów. Z kolei nazywanie ich  muminkami , dzona umysłowo i  osoba z upośledzeniem Nie są takie same wyrażenia:  osoba
 miśkami , a takie pomysły też były  to umysłowym . Niewątpliwie ta druga nazwa niepełnosprawna intelektualnie
przecież jest uwłaczające dla osoby niepe- jest łagodniejsza. Dlatego przede wszystkim i  osoba upośledzona umysłowo ?
łnosprawnej, która ma 40, 50 lat. Niemniej łagodniejsza, że osobno jest osoba, a osobno  Nie, właśnie niezupełnie. Bo o ile  upośle-
- problem jest. Ale trudno jest znalez
ć upośledzenie. Osoba jest wyposażona w to dzenie ma jeszcze związek historyczny z
satysfakcjonujące wszystkich rozwiązanie. upośledzenie, ale upośledzenie nie jest ele- czymś poślednim, gorszym, to  niepełnospraw-
mentem ją cechującym, to nie jest jej atrybut. ność pokazuje, że tylko czegoś brakuje do peł-
Ale Pan osobiście nie ma złych doświadczeń
A  osoba upośledzona umysłowo wskazuje na ni sprawności. Czyli, daje nam poczucie skali.
z odbiorem samej nazwy Stowarzyszenia?
trwałość tego zjawiska i taką determinacyj- Ponieważ w nim jest to  pełne - niepełne , to
Nie mam złych doświadczeń, poza tym, że ność. Osoba upośledzona jest definiowana ja bym w tym widział pewną szansę. Nato-
nazwa jest bardzo długa: Polskie Stowarzy- ze względu na upośledzenie. Osoba z upo- miast nie mówiłbym  z niepełnosprawnością .
szenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umy- śledzeniem może być wyposażona w liczne  Osoba ze sprawnością  powie pani?
słowym, Koło w Kołobrzegu - zanim to wszyst- talenty, osoba upośledzona w zasadzie już nie,
Nie,  osoba sprawna .
ko wymienię, to trwa. Wobec tego czasem łat- ponieważ upośledzenie określa ją do końca.  Osoba niepełnosprawna intelektualnie
wiej mi powiedzieć (i bardzo często to robię), Mnie się podobała  specjalna troska , (czy  umysłowo  trzeba by się tu zastanowić)
że jestem ze Stowarzyszenia Mrugalskiej... jestem do niej przyzwyczajony z dawniej- jest lepszym wyjściem niż  osoba z upośle-
szych czasów, poza tym zakładała pewien dzeniem . Po pierwsze dlatego, że ta nazwa
Ja też tak często mówię...
stosunek do tych osób.  Osoby specjalnej   niepełnosprawna nie determinuje tego,
I wtedy w określonych środowiskach daje troski to mogą być przecież także osoby czy to jest wrodzone, czy nabyte, czy to jest
to dobry efekt, bo nazwisko pani Prezes szczególnie uzdolnione, to mogą być osoby, choroba, czy jest dziedziczone, czy jeszcze coś
dobrze się kojarzy w całej Polsce. o które powinniśmy się troszczyć, być może innego. Ona  nie jest sprawna w tej chwili ,
są ekonomicznie determinowane negatywnie jest  niepełnosprawna . To nie przekreśla tej
Dziękuję za rozmowę.
i dlatego trzeba się o nie troszczyć, albo - osoby.  Osoba z niepełnosprawnością - dla
BEA ponieważ zostały osierocone itd., itd. Po mnie nie brzmi dobrze. Od strony językowej,

SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007 3
TERMINOLOGIA
Terminologia jest sprawą niezwykle
T
e
r
m
i
n
o
l
o
g
i
a
j
e
s
t
s
p
r
a
w
ą
n
i
e
z
w
y
k
l
e
jest gramatycznie dziwactwem. Inna sprawa, że dopasować do konotacji denotację, czyli za-

ważną i drażliwą. Włączenie osób
w
a
ż
n
ą
i
d
r
a
ż
l
i
w
ą
.
W
ł
ą
c
z
e
n
i
e
o
s
ó
b
przywprowadzeniu i częstym powtarzaniu język kres znaczeniowy.
z niepełnosprawnością intelektual-
z
n
i
e
p
e
ł
n
o
s
p
r
a
w
n
o
ś
c
i
ą
i
n
t
e
l
e
k
t
u
a
l
-
to przyjmie, osłuchamy się, ale ja bym wolał Częściej próbuje się ocalić konotację.
ną do szerokiego grona osób nie-
n
ą
d
o
s
z
e
r
o
k
i
e
g
o
g
r
o
n
a
o
s
ó
b
n
i
e
-
się nie osłuchiwać. W moim przekonaniu Mówi się np., że człowiek ubogi, to jest ktoś
pełnosprawnych z innych przyczyn
p
e
ł
n
o
s
p
r
a
w
n
y
c
h
z
i
n
n
y
c
h
p
r
z
y
c
z
y
n
 osoba niepełnosprawna intelektualnie jest szczególnie wyróżniony, że  ubóstwo święta
trwało lata i wcale nie dla wszyst-
t
r
w
a
ł
o
l
a
t
a
i
w
c
a
l
e
n
i
e
d
l
a
w
s
z
y
s
t
-
do przyjęcia. Ale proponowałbym pójść dalej rzecz  Kościół tak próbował robić, zmie-
kich było oczywiste. Były osoby
k
i
c
h
b
y
ł
o
o
c
z
y
w
i
s
t
e
.
B
y
ł
y
o
s
o
b
y
-  osoba bez pełnej sprawności intelektualnej . nić tę negatywną konotację. Inny przykład -
 niepełnosprawne i osobno  upo-

n
i
e
p
e
ł
n
o
s
p
r
a
w
n
e

i
o
s
o
b
n
o

u
p
o
-
Jeszcze sprawa pejoratywnego zabarwienia  nędznik .  Nędznicy Wiktora Hugo w
śledzone umysłowo . Pozostałości
ś
l
e
d
z
o
n
e
u
m
y
s
ł
o
w
o

.
P
o
z
o
s
t
a
ł
o
ś
c
i
nazw własnych, mówię np. o zespole Downa. języku polskim powinni mieć tytuł  Nędza-
tego swoistego ostracyzmu można
t
e
g
o
s
w
o
i
s
t
e
g
o
o
s
t
r
a
c
y
z
m
u
m
o
ż
n
a
 Osoba z zespołem Downa jest lepsze niż rze . U nas  nędznik to jest ktoś, kto jest
zauważyć i dziś. W wielokrotnie
z
a
u
w
a
ż
y
ć
i
d
z
i
ś
.
W
w
i
e
l
o
k
r
o
t
n
i
e
 down , bo to  z oddziela chorobę od czło- moralnie nędzny, a nie ekonomicznie.  Ty
ostatnio nagradzanym amerykań-
o
s
t
a
t
n
i
o
n
a
g
r
a
d
z
a
n
y
m
a
m
e
r
y
k
a
ń
-
wieka. Często tak bywa, że język ucieka. nędzniku! mówi się do kogoś złego, a nie
skim filmie dokumentalnym pt.
s
k
i
m
f
i
l
m
i
e
d
o
k
u
m
e
n
t
a
l
n
y
m
p
t
.
1
Jeżeli jakieś określenie np. homoseksualista do kogoś, kto jest biedny. A ci  Nędznicy
 Murderball - gra o życie 1,

M
u
r
d
e
r
b
a
l
l
-
g
r
a
o
ż
y
c
i
e

,
jest postrzegane negatywnie, to wprowadza w tytule tak już zostali, choć słowo nie zmie-
mówiącym o przygotowaniach
m
ó
w
i
ą
c
y
m
o
p
r
z
y
g
o
t
o
w
a
n
i
a
c
h
się nowe  gej, żeby było łatwiejsze do zaak- niło konotacji.  Nędzne psy u Peckinpaha
rugbistów na wózkach do Paraolim-
r
u
g
b
i
s
t
ó
w
n
a
w
ó
z
k
a
c
h
d
o
P
a
r
a
o
l
i
m
-
ceptowania. Jeżeli to nabierze negatywnego to są jednak gorsi, a nie biedniejsi. Można
piady w Atenach, jeden z zawod-
p
i
a
d
y
w
A
t
e
n
a
c
h
,
j
e
d
e
n
z
z
a
w
o
d
-
zabarwienia, to trzeba będzie znowu wymy- rzeczywiście próbować zmieniać konotację ników mówi: Ciotka myślała, że
n
i
k
ó
w
m
ó
w
i
:
C
i
o
t
k
a
m
y
ś
l
a
ł
a
,
ż
e
t
o
s
ą
O
l
i
m
p
i
a
d
y
S
p
e
c
j
a
l
n
e
,
a
c
z
y
ślić coś nowego. Ponieważ wcześniejsze przez przypisywanie tej nazwy komuś, kogo to są Olimpiady Specjalne, a czy
ja jestem jakiś niedorozwinięty?!
j
a
j
e
s
t
e
m
j
a
k
i
ś
n
i
e
d
o
r
o
z
w
i
n
i
ę
t
y
?
!
określenia  wariat ,  debil ,  imbecyl ,  kre- cenimy, kogo lubimy, np. mówić  laureat
tyn ,  idiota  wszystkie zostały zajęte przez Nagrody Nobla, wybitny Murzyn, taki a taki
Ten ciężko poszkodowany
T
e
n
c
i
ę
ż
k
o
p
o
s
z
k
o
d
o
w
a
n
y
język potoczny, to były próby szukania jakichś i wtedy można spodziewać się, że użyte w mężczyzna, z tetraplegią, odebrał
m
ę
ż
c
z
y
z
n
a
,
z
t
e
t
r
a
p
l
e
g
i
ą
,
o
d
e
b
r
a
ł
p
o
r
ó
w
n
a
n
i
e
g
o
d
o
o
s
o
b
y
z
u
p
o
ś
l
e
-
innych określeń. takim kontekście - będzie to nobilitowało. porównanie go do osoby z upośle-
dzeniem umysłowym jako obraz
li-
d
z
e
n
i
e
m
u
m
y
s
ł
o
w
y
m
j
a
k
o
o
b
r
a
z

l
i
-
Niewątpliwe bardzo dużo dobrego robi Jak Pan ocenia rolę kampanii medialnych
we, poczuł się urażony.
w
e
,
p
o
c
z
u
ł
s
i
ę
u
r
a
ż
o
n
y
.
wprowadzanie takich elementów nawet w w takich sprawach? Billboardy, reklamy
popkulturze, pokazujących trochę inną stronę  czy to jest dobra droga do zmiany postrze-
problemu. Pojawienie się Maćka w serialu gania? Nazwa nie jest tylko oznaczeniem desy-
2
 Klan zrobiło bardzo dużo dobrego, bo ten Najlepiej się zmienia postrzeganie, jeżeli gnatu . Terminologia jest sprawą ważną, ale
sympatyczny dzieciak został prawie przez ta intencjonalność jest ukryta, a tutaj to jest nie dla każdego w taki sam sposób. Dla lekarza
wszystkich zaakceptowany i polubiony. wyraz
nie intencjonalne. Wcale nie jestem nazwanie choroby jest zakończeniem procesu
Wcześniej w Telewizji Polskiej był emitowa- pewien, czy takie kampanie wiele dają, nie diagnozy, warunkuje też wybór procedur lecz-
ny amerykański serial  Dzień za dniem ze wiem. Przede wszystkim dlatego, że są dość niczych. Nie ma żadnego zabarwienia emocjo-
starszym nieco chłopakiem Corky m i słysza- nachalne. W dydaktyce jednoznaczność nalnego a cechy z nią związane są precyzyjnie
łam wtedy od rodziców, że ten serial przyniósł bywa przeszkodą. Jeżeli przekaz przestaje określone. Dla osoby, której dotyczy nazwana
więcej dobrego niż jakakolwiek kampania. być jednoznaczny, daje to poczucie pewnej choroba staje się ona sprawą osobistą. Natych-
Oczywiście! Mało tego, pod wpływem ta- dowolności interpretacji. Człowiek identyfi- miast wzbudza lawinę wyobrażeń, skojarzeń
kich przekazów, sama nazwa zmienia kono- kuje się z tym, w co wkłada pewien trud, gdy i odczuć  niepokoju, lęku, obaw. Ponieważ
tację. Tylko wtedy powstaje problem: czy mó- interpretacja wymaga przynajmniej jakiegoś jednak na ogół pacjenci nie mają profesjonal-
wić o tym dziecku  down , przez co oswoili- zaangażowania intelektualnego. To zaangażo- nej wiedzy medycznej, myśli i emocje wywo-
byśmy nazwę i sprawili, że ludzie by ją wanie jest moje, a z tym co moje oczywiście łane nazwą choroby biorą się z zasłyszanych wy-
zaakceptowali  chyba by tak było... się identyfikuję. Ja przekaz przyjmę, jeżeli rywkowych informacji, relacji i opisów, a nie
Straciłaby tę negatywną konotację? Nie była- coś w niego włożyłem, np. na poziomie z własnych doświadczeń. Im więcej powtarza-
by używana do wyzywania się na podwórku? interpretacji. nych z ust do ust, niesprawdzonych treści zabar-
Tak. Ja bym tak zaryzykował. Wprowa- Serial  Klan z Maćkiem nie wymaga tego wionych emocjami, tym łatwiej powstaje stereo-
dzić Murzyna i zacząć o nim mówić  Murzyn . wkładu własnego, to jest prostsze... typ,mit, zbitka strzępów prawdziwych i niepraw-
To słowo, które kiedyś było obojętne, a teraz Ale tam nie dostajemy przekazu, że on dziwych informacji, odczuć i nastrojów. Mit
stało się negatywne, można by jeszcze w ten jest taki sam jak ty, nie ma takiej pozy, tylko i stereotyp myślowy, zwłaszcza obarczony ne-
sposób ocalić. Tak jest z wieloma słowami. Ale obserwujemy jego losy, interesująca jest fa- gatywnymi emocjami, mają silny wpływ na
to wymaga pewnych zintegrowanych działań. buła, identyfikujemy się z osobami otaczają- język wypowiedzi na ten temat, na postawy
Właśnie, co się robi, żeby zmienić taką nega- cymi go. Zmiana nazwy wiele nie zmieni, ludzi, na ich myślenie o desygnacie, o osobach
tywną konotację (oprócz seriali)? zmieni to, co będzie dodatkowym otocze- dotkniętych chorobą, na przekonania, oczeki-
Dam taki przykład. Słowo  parias ozna- niem semiotycznym. wania a także na działania skierowane do tych
czało w Indiach kogoś, kto należy do najniż- Co robić, żeby jednak zmieniać postawy? osób.
szej kasty, jest  niedotykalny . Gandhi uwa- Nakręcić kolejnych parę filmów, nagrać Każda nazwa zjawiska, które jest mało znane,
żał, że konotacji się nie zmieni, ale można piosenkę, zrobić do niej klip z udziałem tych niepokojące, a być może w ogóle nie znane
zmienić zakres. I mówił, że pariasi napraw- osób, pokazywać ich umiejętności artystycz- z własnego doświadczenia, łatwo staje się stereo-
dę to są ludzie z
li, ci którzy kłamią itp.  to ne, robić wystawy obrazów, może próbować typem. Terminy  niedorozwój umysłowy ,
są pariasi. W większości działań stosuje się innego typu sztuki  może film, nie tyle z  kretynizm ,  idiotyzm ,  imbecylizm ,
jednak odmienną kwalifikację: nazwa jest nimi, ale przez nich zrobiony?  debilizm stosowane przez medycynę i psy-
już stracona, wrzucone w nią zostały wszyst- Jestem z Państwem, jeśli się na coś przydam. chologię, a potem w potocznym języku lat
kie złe rzeczy, a tych, których ta nazwa doty- 70-tych XX wieku wywoływały obrazy osób
Serdecznie dziękuję.
czy  nazwiemy inaczej. Gandhi konotację zo- Rozmawiała: niepełnosprawnych intelektualnie jako znie-
stawił, wszystko złe zostawił, ale próbował Barbara Ewa Abramowska kształconych, dziwacznie się zachowujących,
4 SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007
TERMINOLOGIA
NAZWA TO NIE TYLKO INFORMACJA
N
A
Z
W
A
T
O
N
I
E
T
Y
L
K
O
I
N
F
O
R
M
A
C
J
A
zagrażających, niezdolnych do racjonalnych tylko osoby z upośledzeniem umysłowym, Upośledzenie umysłowe było traktowane
zachowań i do uczenia się, wymagających ale także z autyzmem, z dysleksją i dysgra- jak choroba, która w zasadzie nie daje się
pełnej opieki. fią, i wszelkimi innymi dysfunkcjami lub leczyć środkami farmakologicznymi.  Chorzy
schorzeniami  somatycznymi i psychicznymi, byli umieszczani w zakładach, gdzie oprócz
Nazwa zmienia się
N
a
z
w
a
z
m
i
e
n
i
a
s
i
ę
które mogą powodować problemy z nauką opieki dostawali wyłącznie leki uspokaja-
Termin  specjalna troska został wymyślo- szkolną. jące. Tak było nie tylko w Polsce i w krajach
ny przez dziennikarkę tygodnika  Przyjaciół- Budowa tego ostatniego określenia zwra- bloku wschodniego, tak było również w wyso-
ka na początku lat sześćdziesiątych z myślą ca uwagę na jeszcze jeden światowy trend w ko rozwiniętych krajach Europy i Ameryki.
o rodzicach, których zniechęcało do zrzesza- terminologii - oddzielania osoby od jej ce- Do tego dochodził brak wiedzy o zjawisku i je-
nia się w organizacji używane wtedy pow- chy czyli niepełnosprawności - spójnikiem go przyczynach. Dziwaczne zachowania tłu-
szechnie określenie  niedorozwój umysłowy .  z (with). Tak mówi się i pisze o osobach z maczono patologią.
Chodziło o wzbudzenie pozytywnych skoja- wszelkimi rodzajami chorób i niepełnospraw- Gdy jednak w latach sześćdziesiątych
rzeń. W 1963 roku powstał a następnie roz- ności. Na przykład tak zatytułowano uchwa- XX w. zaczęto oferować tym osobom naukę,
wijał działalność Komitet oraz Koła Pomocy loną ostatnio przez ONZ Konwencję o Prawach sensowną aktywność w ciągu dnia, możliwość
Dzieciom Specjalnej Troski. Niestety, w la- Osób z Niepełnosprawnościami - Conven- miłych przeżyć w sytuacjach społecznych,
tach osiemdziesiątych termin ten został nie- tion on the Rights of Persons with Disabili- również rekreacyjnych, okazało się iż osoby
jako odebrany dzieciom z upośledzeniem ties. Osobowe, podmiotowe podejście do te mogą się zmieniać, tzn. przestają być  nienor-
umysłowym przez ministerstwo oświaty, osoby z problemami podkreśla wartość i malne ,lepiej funkcjonują w życiu codziennym,
które zaczęło go używać również w swoich integralność OSOBY również w innych choć oczywiście nadal wymagają wsparcia.
działaniach wobec dzieci z domów dziecka przypadkach, np. osoby chorej na schizofre- Wówczas zmiany nazw były efektem ujaw-
i dzieci z rodzin patologicznych. Te dodat- nię (a nie schizofrenika) czy chorej na gru- nionych nowych, pozytywnych cech i możli-
kowe  piętna nie służyły dobrze sprawie. z
licę (a nie gruz
lika). wości osób. Zdejmowanie piętna stało się wa-
Wtedy rodzice zdecydowali się na dość W  niedorozwoju umysłowym nie było runkiem pomyślniejszego życia w integracji,
radykalną zmianę nazwy i przyjęli termin osoby, mówiło się o  niedorozwiniętych . w otwartym środowisku, w kontaktach z ludz
-
używany w medycynie i pedagogice, choć Podobnie póz
niej o  upośledzonych - to nie mi, którzy je akceptują. Zmiany te miały też
nie do końca neutralny w odbiorze społecz- byli ludzie wyróżniający się jakąś cechą, to znaczenie dla rodziców, gdyż poprawa
nym. W 1983 roku powstał Komitet Pomocy byli po prostu  niedorozwinięci czy  upośle- odnoszenia się do potrzeb ich dzieci, szano-
Osobom z Upośledzeniem Umysłowym. Zbli- dzeni we wszystkich dziedzinach, czyli to- wanie ich człowieczeństwa łagodziło cier-
żyliśmy się w ten sposób do nazwy Między- talnie  nienormalni . Dopiero po latach zaczę- pienia rodziców, dawało im nadzieję.
narodowej Ligi Stowarzyszeń na Rzecz Osób to szerzej używać określenia  osoby z upo- Zmiana terminologii wiąże się zatem nie-
z Upośledzeniem Umysłowym, której Komi- śledzeniem... . W języku angielskim terminy rozerwalnie z poszerzeniem wiedzy płynącej
tet był już członkiem. te przechodziły podobną drogę:  mentally z doświadczeń i w konsekwencji - ze zmianą
Zmiany nie dotyczyły tylko Polski i języ- handicapped to  umysłowo upośledzeni , podejścia do osób niepełnosprawnych intelek-
ka polskiego. Taka tendencja była widoczna  persons with mental handicap -  osoby z tualnie. Jeżeli nazwa przez lata  obrosła
we wszystkich krajach i językach. Po odrzuce- upośledzeniem umysłowym . Teraz mówi negatywnymi skojarzeniami i konotacjami ozna-
niu przez Światową Organizację Zdrowia się  persons with mental disability , czyli cza to, że jest nieodpowiednia i należy znalez
ć
(WHO) podziału na debilizm, imbecylizm  osoby z niepełnosprawnością intelektualną inny, nie budzący takich emocji termin.
i idiotyzm wprowadzono cztery stopnie upośle- (umysłową) .
Nazwa może być hamulcem
N
a
z
w
a
m
o
ż
e
b
y
ć
h
a
m
u
l
c
e
m
dzenia z nowymi, niestygmatyzującymi na-
Nazwa może budzić emocje
N
a
z
w
a
m
o
ż
e
b
u
d
z
i
ć
e
m
o
c
j
e
zwami  lekkie, umiarkowane, znaczne i głę- Nazwa może ograniczać ofertę działań, mo-
bokie upośledzenie. Zaprzestano też używania Zmiana terminologii ma kilka przyczyn, że odbierać szanse. Zastanówmy się, jak wiele
określeń  niewyuczalni i  niewyćwiczalni . choć wszystkie one są ze sobą powiązane - wraz z nazewnictwem - zmieniło się przez
Stosowane określenia występowały przyczynowo-skutkowo. Terminologię pięt- ostatnie pół wieku! Wiemy, że osoby z niepeł-
historycznie w następującej kolejności: nującą zmieniono, aby ułatwić zmianę podejś- nosprawnościąintelektualną po otrzymaniu odpo-
1. niedorozwój umysłowy (mental retar- cia z odrzucającego, deprecjonującego i ośmie- wiedniego wsparcia:
dation  dosłownie: opóz
nienie umysłowe) szającego, sugerującego brak rozwoju, niezdol- % mogą się uczyć (nie są  niewyuczalne czy
2. upośledzenie umysłowe (mental handicap) ność do nauki, wieczne dziecięctwo, niemoż-  niewyćwiczalne )
3. niepełnosprawność intelektualna (men- ność udziału w życiu społecznym - na podejś- % potrafią pracować
tal disability). cie uznające istnienie potencjału i potrzebę % mogą opanować wiele umiejętności pozwa-
jego wspierania.  Stare podejście nie uznawa- lających na bardziej niezależne życie
W krajach anglosaskich dość powszechnie ło wpływu jakości życia na rozwój i zacho- % potrafią współpracować i współżyć
używa się określenia  persons with learning wania społeczne osób niepełnosprawnych w ramach grupy
disability , co tłumaczy się niezbyt dosłownie intelektualnie, wobec tego nie dostrzegano % potrafią brać udział w życiu społeczeństwa
na  osoby z problemami w uczeniu się lub związku pomiędzy życiem w totalnie opie- % mogą być odpowiedzialne.
niezbyt ładnie na  osoby z niepełnosprawno- kuńczych instytucjach zamkniętych, w stło- Za tą wiedzą podąża oferta:
ścią w uczeniu się . Termin ten obejmuje nie czeniu, bezczynności i prymitywizmie oto- % metody edukacji dostosowane do stopnia
czenia a nieprzystosowaniem społecznym, i charakteru niepełnosprawności oraz do
1 reż. Henry Alex Rubin, Dana Adam Shapiro, USA, 2005
niesamodzielnością i  nienormalnymi zacho- indywidualnych potrzeb
2 desygnat  przedmiot, do którego się dana nazwa stosuje;
waniami. % działania wspierające podejmowanie decyzji
Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Władysław

Kopaliński, Wiedza Powszechna, Warszawa 1988
SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007 5
LUDZIE
% szkolenia zawodowe
PO PROSTU JEST
P
O
P
R
O
S
T
U
J
E
S
T
% praca
% wspieranie w samodzielnym życiu
Rozmowa z Lidią Katą o życiu z niepełnosprawnym bratem
R
o
z
m
o
w
a
z
L
i
d
i
ą
K
a
t
ą
o
ż
y
c
i
u
z
n
i
e
p
e
ł
n
o
s
p
r
a
w
n
y
m
b
r
a
t
e
m
% ochrona prawna.
O takich rozwiązaniach nie byłoby mowy,
gdyby przez ostatnie kilkanaście lat nie stoso- Jest Pani formalnie opiekunem brata Arka, Warszawie. Spędzaliśmy ze sobą wszystkie
wano konsekwentnie praw człowieka, jako uczestnika Warsztatów Terapii Zajęciowej weekendy, wszystkie święta, wszystkie wa-
instrumentów oceny sytuacji osób niepełno- przy Zarządzie Głównym PSOUU w Warsza- kacje, a w tygodniu  on szkoła i internat, ja
sprawnych, niedyskryminacji i włączania. wie. Jak do tego doszło?  praca. W międzyczasie założyłam swoją
Prawa człowieka opierają się na jednej podsta- Bardzo wcześnie zostaliśmy bez opieki - ja rodzinę, Arek jest częścią tej rodziny, jest jej
wowej zasadzie  uznania i szacunku dla god- miałam 12 lat, Arek niecałe 2, gdy zmarła członkiem.
ności każdego człowieka. Nazwy też muszą nasza mama (ojciec zawsze był bardziej
Jak mąż zaakceptował takiego brata?
zasadę tę respektować. gościem w domu niż sprawował rolę ojca).
Została nam przyznana opieka: mamy jeszcze Myślę, że jeżeli ktoś nie zaakceptowałby
Nazwa może podawać
N
a
z
w
a
m
o
ż
e
p
o
d
a
w
a
ć
starszą siostrę i ja pojechałam do niej do Sta- mojego brata, zapewne w jakichś krytycznych
w wątpliwość godność człowieka
w
w
ą
t
p
l
i
w
o
ś
ć
g
o
d
n
o
ś
ć
c
z
ł
o
w
i
e
k
a
nów Zjednoczonych, a Arek został w Polsce, sytuacjach nie zaakceptowałby też mnie. To
Stosowanie nazwy dysfunkcji na określe- najpierw pod opieką siostry ciotecznej, ale jest dla mnie o tyle ważne, że w życiu zdarza-
nie osoby z tą dysfunkcją  depersonifikuje, ponieważ oni nie byli w stanie zapewnić mu ją się różne sytuacje - jeżeli mnie by się coś
przysłania osobę jako podmiot. Kobieta, męż- szkoły, mieszkali w małym mieście, został przydarzyło, to nie wiedziałabym wtedy, czy
czyzna, dziecko z zespołem Downa, to nie to oddany do domu opieki społecznej koło mogę liczyć na taką osobę. Paweł zaakcepto-
samo co down. Down  matryca unifikująca Oświęcimia. Przez 10 lat mieszkałam w Sta- wał Arka w pełni. Arek jest tak traktowany
wielką przecież różnorodność wśród ludzi, nach, chodziłam tam do szkoły i nie ukry- jak nasze kolejne dziecko. Oczywiście to jest
down  istota bez własnego imienia. Dlaczego wam, że przez cały ten czas spędzało mi sen dorosły człowiek i ta różnica nie jest zama-
robimy im taką krzywdę? Dlaczego sami z oczu to, że mój własny brat żyje w warun- zywana, on ma swoje obowiązki, jest z nich
przyczyniamy się do wzmacniania stereotypu? kach jeszcze gorszych niż w sierocińcu, małe rozliczany, ale nasza opieka jest taka, jak dla
A co z szacunkiem dla człowieczeństwa dziecko, które jest bardzo wrażliwe... Pomi- naszych dzieci. Nie widzę różnicy w trakto-
ludzi dotkniętych jakimiś ograniczeniami - mo tego, że miałam różne możliwości pozo- waniu, ani w stronę wyróżniania go w jakiś
przecież nie z własnej woli? stania tam, zrobienia kariery, to nie było to. sposób, ani w drugą stronę.
Używanie określenia  osoba z niepełno- Nie w moim przypadku. Z drugiej strony, z
Czyli - pan Arek jest już wujkiem?
sprawnością intelektualną może stwarzać różnych powodów nie mogłam przyjeżdżać
czysto językowe problemy. Dla prof. Bralczy- do Polski, nie byłam tu w ogóle przez 9 lat. Tak, mam dwoje dzieci, trzecie jest w drodze.
ka jest to gramatyczne dziwactwo, ale jedno- Takim moim postanowieniem było ukończe-
Jak się sprawdza w tej roli?
cześnie przewiduje on, że  przy wprowadze- nie szkół, żeby zapewnić sobie i bratu utrzy-
niu i częstym powtarzaniu język to przyjmie, manie. Wróciłam z dwoma walizkami, na Bardzo dobrze. Bardzo dużo pomaga.
osłuchamy się . Ponieważ od kilku lat kon- lotnisku odebrał mnie pan, który miał napi- Od samego początku angażowałam Arka w
sekwentnie stosujemy to określenie mamy na- sane na kartce moje imię i nazwisko. Nie różne zadania, żeby czuł się potrzebny (tak
dzieję, że jednak  może na początku wymien- przypuszczałam wtedy, że wszystko się tak naprawdę cały trud chyba polega na tym,
nie z  osobą niepełnosprawną intelektualnie dobrze potoczy... żebyśmy czuli się potrzebni). Nigdy nie mia-
- przyjmie się. To małe  z bardziej oddziela Przede wszystkim zaczęłam robić wszyst- łam takich obaw, że Arek sobie z czymś nie
niepełnosprawność od osoby. Osoba wów- ko, żeby zabrać brata z domu opieki społecz- poradzi. Wiadomo, że te zadania są propor-
czas nie jest już w pierwszej kolejności nie- nej. Działałam dwutorowo: najpierw musia- cjonalne, to nie jest tak, że dzisiaj wieczorem
pełnosprawna. Jest OSOB
. łam sobie zapewnić pracę, potem kupić omawiamy twórczość Mickiewicza, to nie o
Pamiętajmy cały czas o tym, jak wiele mieszkanie - wszystkie te podstawowe życio- to chodzi. Zadania są dobierane do jego
można zbudować, stosując odpowiednią termi- we sprawy. W międzyczasie często odwiedza- możliwości.
nologię. I jak wiele szans można zaprzepaścić łam brata, żeby go na powrót przyzwyczaić Teraz widzę, jak się zmienił, np. zaraz po
posługując się stereotypami myślowymi. To my do siebie. Kiedy wyjeżdżałam on miał 4 lata, wyjściu z domu opieki miał problem, żeby
uchodzimy za specjalistów od niepełnospraw- a przy takich brakach intelektualnych, pomi- wejść na ruchome schody, bo się po prostu
ności intelektualnej. Jeżeli będziemy używać mo wysyłanych zdjęć i prezentów, nie wie- bał. Teraz nawet nie myśli, że cokolwiek może
deprecjonujących słów i terminów, utrudni- działam co on pamięta. Trudno również było stanąć na jego drodze, jakieś schody rucho-
my zawiązywanie się normalnych partners- go z dnia na dzień przenieść w zupełnie inne me... Pamiętam też, jak wysłaliśmy pierwszy
kich relacji z innymi, osłabimy gotowość do- otoczenie, a na początku nie miałam też wa- raz Arka po wodę oligoceńską, żeby go
starczania nowoczesnych ofert, pomniejszy- runków. Z drugiej strony, rozumiem wątpli- wdrożyć i w takie obowiązki. My z Pawłem
my możliwości autentycznego włączenia. wości psychologów, opiekunów z tego domu staliśmy w oknie z jednym telefonem komór-
Ogromnej konsekwencji z naszej strony pomocy, którzy wahali się, żeby  wydać mi kowym, Arek szedł ulicą z drugim telefonem.
oraz wielu jeszcze działań edukacyjnych wo- niepełnosprawnego chłopca  miałam 23, 24 Zgubiliśmy go z oczu za jakimś murem,
bec społeczeństwa - nawet o charakterze pro- lata, sama byłam u progu swoich samodziel- serce mi stanęło, na dodatek on nie odbierał
pagandowym - wymaga stosowanie termino- nych decyzji życiowych. W momencie kiedy tego telefonu, miał jakieś problemy z obsłu-
logii niosącej pozytywne oczekiwania i emocje. udało mi się to wszystko poukładać, pomyśl- gą... Wszystko to trwało długo, bo on jest
Osoby z innymi rodzajami niepełnosprawności nie pozałatwiać, zabrałam w wakacje brata bardzo skrupulatny. Serce ruszyło, kiedy poka-
mogą same o takie sprawy walczyć.  Naszym do siebie i poprzez kuratorium (panie były zał się wreszcie. On się bardzo rozwija.
musimy pomóc. mi bardzo pomocne), zapisałam go do szkoły Teraz jak nie ma w domu wody, to po prostu
Krystyna Mrugalska, BEA specjalnej z internatem przy ul. Bełskiej w Arek przynosi i serce mi już nie staje za
6 SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007
LUDZIE
każdym razem. To wszystko jest kwestią ta- dwie, które bardziej martwiły się o mnie: jak
kiego powolnego wdrażania. Poza tym, przez ja sobie życie ułożę, kto mnie zechce z takim
wiele lat mieszkał w zupełnie innym otocze- bratem?
niu, gdzie np. nie było środków transportu Szczerze mówiąc tych problemów nie ma.
miejskiego, gdzie życie było bardzo proste, Czasem tacy  jednorazowi znajomi mówią:
ale i też - odizolowane od społeczeństwa.  Boże, wy musicie mieć problemy z tym
Arkiem! Tak sobie czasem z mężem rozma-
Ile lat miał pan Arek, jak opuścił dom opieki?
wiamy: o czym ci ludzie mówią? Jak to
Czternaście jak przeniosłam go do interna- porównać np. z dwulatkiem, który rzuca się
tu, to był rok 1999. Od tego czasu jest coraz w sklepie na podłogę, krzyczy, ma postawę
bardziej samodzielny, sam dojeżdża do roszczeniową, nie daje spać. Z Arkiem można
warsztatów. wszędzie wyjść, wszędzie pojechać, nie jest
wybredny, nie jest agresywny... Szukam
W jaki sposób dojeżdża?
tych problemów i nie znajduję. Może dlate-
Autobusem. Ma co prawda jeden bezpo- go, że jest we mnie duży poziom tolerancji
średni autobus, ale ostatnio podejrzała go na tę sytuację, sama sobie dałam na nią przy-
nasza pani opiekunka do dzieci, że wsiadł do zwolenie.
innego numeru autobusu. Przybiegła i mówi:
AREK KATA (w środku) Z RODZIN

 Boże, Arek wsiadł nie do tego autobusu! Czy Pani mieszkała w dużym mieście w
Przez to dowiedzieliśmy się, że nauczył się ale jeszcze nie wiedziałam co mu jest, to była USA? Miała Pani kontakty z osobami nie-
przesiadać na tramwaj. Nie jest to dogod- jedna z koszmarniejszych godzin w życiu. pełnosprawnymi intelektualnie?
niejsze, ale jest to też jakaś forma nauki. Nie Na dodatek nic nie mogłam zrobić. W szpitalu Mieszkałam w Nowym Jorku. Kontaktu
wiem na ile to jest jego samodzielne przedsię- zrobiono mu wszystkie prześwietlenia i ba- z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie
wzięcie, na ile wpływ kolegów, którzy dojeż- dania, i chcieli zatrzymać go na obserwacji, nie miałam, z innymi niepełnosprawnymi też
dżają tramwajem do warsztatów, ale jest to ale mój mąż jest lekarzem, powiedział, że nie.
pozytywne. Jest to rozwój. będzie go obserwować w domu i jak coś się
A czy nie uważa Pani, że życie w takim mie-
W tym roku raz przeżyliśmy chwile będzie działo to przywieziemy go do szpitala.
ście, z taką różnorodnością typów, może uczyć
grozy, kiedy Arka potrącił samochód. Na Nic się nie działo. Arek wrócił do warsztatów,
takiej tolerancji, jaką Pani ma w sobie?
początku nie mogłam uwierzyć, że przeszedł nadal dojeżdża autobusem.
przez ulicę na czerwonym świetle, a tak zezna- Tak, szczególnie w Nowym Jorku ludzie
Jaki był ten pierwszy dojazd po wypadku?
li świadkowie. Ale póz
niej, z pomocą pana są przyzwyczajeni do wszelkich inności, do
1
A
ukasza z warsztatu, doszliśmy do wnio- Na początku kilka razy dowoziliśmy go tego, że niezależnie jak ktoś wygląda, jakiego
sku, że choć on działa w takim schemacie: samochodem a po południu wracał sam. Kilka jest wyznania  po prostu jest. Ja w stosunku
 zielone światło  przechodzę , to jednak razy przeprowadzaliśmy go rano przez to skrzy- do Arka też wychodzę z takiego założenia,
wtedy okazało się, że ważniejszy był inny żowanie, na którym miał wypadek i czekali bez względu na to jaki on jest  po prostu jest.
schemat:  przyjechał autobus - muszę wsiąść, aż wsiądzie do autobusu. Teraz jest już w Nie miałam żadnego przygotowania. W
jak nie wsiądę, to żaden inny nie przyjedzie . porządku. Nowym Jorku nie miałam takich kontaktów,
I wtedy wbiegł na ulicę na czerwonym świe- nie znałam rodziny, która zajmowałaby się
Nie pozostał mu jakiś lęk?
tle. Na szczęście, dzięki temu, że kierowca, osobą niepełnosprawną. Przez krótki czas pra-
który go potrącił przestrzegał dozwolonej Widzę, że jest ostrożniejszy. Czy to jest cowałam jako wolontariuszka w szpitalu dla
prędkości, nie jechał zbyt szybko, to właściwie spowodowane nabytym wtedy lękiem, czy osób z upośledzeniem, ale muszę przyznać 
nic mu się nie stało. raczej to rozsądek, nie wiem. bardzo wiele mnie to kosztowało, było mi z
tym bardzo ciężko. Ale to było bardzo krótko,
A co właściwie się stało, nie było szpitala? Proszę powiedzieć, czy Pani ma jakieś pro-
w ramach takich praktyk w szkole średniej.
blemy związane z tym, że ma pani niepełno-
Był szpital, wezwano karetkę. To było Może to było za wcześnie, może to nie ten
sprawnego brata?
tak: w pewnym momencie nam zniknął, nie wiek, może ja byłam za młoda, za bardzo
mieliśmy z nim żadnego kontaktu. To był Nie mam. skrzywdzona tym wszystkim, co stało się
taki feralny dzień, zostawił w domu telefon, wcześniej w moim życiu. Nie dawałam sobie
A czy wszyscy Pani znajomi, dalsze otocze-
zostawił dokument, kartkę z adresem. Nie z tym rady. Teraz jestem pewnie bardziej
nie akceptuje brata?
miał przy sobie niczego. emocjonalnie dojrzała.
Nigdy nie zwracałam na to uwagi. Widzę
To było rano, w drodze do warsztatów? Jak Pani widzi przyszłość brata i swoją,
różnice jakie się dokonały przez ostatnie
swojej rodziny?
Tak. Jak nie przyszedł do warsztatów, lata, teraz z roku na rok ludzie coraz bardziej
zaczęto go szukać, mąż z jednej strony war- otwierają się na niepełnosprawność. Kiedy Dążę do tego, abyśmy wszyscy zdrowi
sztatów, pan A
ukasz z drugiej strony. W pew- go zabierałam z domu pomocy społecznej, byli, długo żyli, mieli dach nad głową, mieli
nym momencie stwierdzili jednak, że nad- dziewięć lat temu było jednak trochę inaczej. co do garnka włożyć  takie podstawowe,
szedł czas, kiedy trzeba zapytać się odpo- Chodziliśmy np. do restauracji, były pewne najważniejsze sprawy...
wiednich służb, zadzwonić do szpitali. Ja by- spojrzenia, ale nie zwracałam na to uwagi.
łam wtedy w delegacji za granicą i ta godzi- Uważałam, że brat jest takim samym klien- Warsztaty są z założenia placówką przygo-
na, kiedy wiedziałam już, że jest w szpitalu, tem jak każdy inny. Jeżeli chodzi o przyjaciół, towującą do pracy zawodowej. Czy myśli
nie ukrywam, że to trochę weryfikuje przyjaz
- Pani o pracy dla brata, czy chciałaby Pani,
1 A
ukasz Pisarski, kierownik Warsztatów Terapii Zajęciowej
nie. Na początku było parę osób  jedna, żeby pracował?

przy Zarządzie Głównym PSOUU.
SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007 7
LUDZIE
Jak najbardziej! Uważam, że warsztaty bożą. Taki zabobonny pogląd, bez żadnej  Dziecko psychicznie lub fizycznie nie-
są takim początkiem hartowania do pracy. Z wiedzy skąd się biorą upośledzenia. Trzeba pełnosprawne, tak jak każde inne dziecko
drugiej strony, mówiłam już, że myślę, że być absolutnym niedowiarkiem i komplet- winno mieć zapewnione pełne i normalne życie
każdy z nas chce czuć się potrzebnym. Sama nym ignorantem, żeby mówić o karze, za co? w warunkach zabezpieczających jego godność,
nie wyobrażam sobie siedzenia tylko w czterech Często kobiety w takiej sytuacji zamykają umożliwiających osiągnięcie niezależności
ścianach, oglądania telewizji, nie wychodze- się w sobie. Wiem po mojej matce, która w oraz ułatwiających aktywne uczestnictwo w
nia poza dom. Wiem, że Arek czuje się szczęś- 3 dni po porodzie usłyszała, że zamiast beci- życiu społecznym.
liwy, kiedy ktoś go prosi, żeby coś zrobił. A ka, to niech przywiezie do szpitala trumienkę. Tyle Konwencja Praw Dziecka Organizacji
jeżeli na czymś się zna, to już uważa się za To powiedziała ordynator szpitala w 1985 Narodów Zjednoczonych z roku 1989.
specjalistę. roku. Brakuje chyba psychologów, w ogóle
Traktuję warsztaty jako szczepionkę do pomoc psychologa jest nadal tematem tabu. W naszym kraju słowa Konwencji znala-
pracy. Wiem, że rynek jest trudny, zwłaszcza zły pełne odzwierciedlenie w działalności
No tak, w Polsce do psychologa się nie cho-
jeśli chodzi o osoby niepełnosprawne, ale Oddziałów Wczesnego Wspomagania prowa-
dzi, albo przynajmniej nie mówi się tego.
myślę, że uda znalez
ć się coś odpowiedniego dzonych przez Koła terenowe Polskiego Sto-
dla Arka, żeby on mógł sprostać temu. I to tylko nakręca tę spiralę. Brak wsparcia warzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem
i dramaty. Sama jestem matką i wiem, że co- Umysłowym w ramach organizacyjnych
Rozmawiamy ostatnio o znaczeniu ter-
kolwiek się dzieje z dzieckiem jest ogromnym Ośrodków Rehabilitacyjno Edukacyjno Wy-
minologii w odbiorze społecznym osób nie-
przeżyciem. Diagnoza, że dziecko jest nie- chowawczych. Również na naszym terenie,
pełnosprawnych intelektualnie .
pełnosprawne na pewno jest ciosem i trudno powiatu myślenickiego, dzięki otrzymanej
Wydaje mi się, że upośledzenie umysło- jest z tym się pogodzić, a jeszcze przy takiej rekomendacji Ministerstwa Edukacji Naro-
we jest coraz lepiej rozumiane przez osoby reakcji społeczeństwa, przy braku profesjo- dowej mamy możliwość prowadzenia pilo-
spoza środowiska, choć bardzo dużo osób nalnego wsparcia  to jest bardzo, bardzo tażowego programu rządowego  Wczesna,
nie angażuje się w temat dla własnej wygody, ciężko. Trzeba być ekstremalnie silnym i mieć wielospecjalistyczna, kompleksowa, skoor-
bo jest to obiektywnie rzecz biorąc ciężki zaplecze, które szczególnie na początku dynowana i ciągła pomoc dziecku zagrożo-
temat. Jest to ciężkie szczególnie dla rodziców, pomoże. nemu niepełnosprawnością lub niepełno-
ale dla samych osób upośledzonych - chyba sprawnemu oraz jego rodzinie.
Co robić, żeby zmieniać postrzeganie
nie, bo one nie znają innego świata. Rodzice W celu realizacji programu przystąpiono
niepełnosprawności intelektualnej?
chcieliby, żeby ich dziecko jak najwięcej do działań organizacyjnych, które zostały
czerpało z tego  normalnego świata. Czasa- Miałam takie zdarzenie: byłam z Arkiem przeprowadzone w następujących etapach:
mi sobie myślę, że świat takiej trochę utopii, na komisji orzekającej o niepełnosprawności
Etap I to:
w której żyją osoby niepełnosprawne, jest i pani doktor mnie zapytała  Czy to jest wro-
- rozpoznanie potrzeb środowiska,
może szczęśliwszy? Może to szarpanie się, dzone czy nabyte?
- spotkania ze Starostą powiatu w celu rozpro-
żeby one jak najpełniej weszły do naszego
pagowania informacji o programie wśród
Zespół Downa? Lekarka tak zapytała?
świata, wcale nie jest receptą na szczęście?
lekarzy i w placówkach służby zdrowia, pod-
Mój brat nie myśli o czymś takim jak kradzie- Tak, zespół Downa. Tam były trzy osoby
ległych starostwu,
że, zostawia na ławce w parku piłkę, portfel  psycholog, pracownik socjalny i lekarz. Ci
- umieszczenie w gazecie lokalnej artykułu
czy cokolwiek innego i chce po to iść za 3 pierwsi otoczyli nas naprawdę wspaniałą
informacyjnego, mającego na celu wyka-
godziny. Nie pomaga żadne tłumaczenie... opieką, natomiast lekarka zadała to pytanie,
zanie znaczenia wczesnych działań rehabi-
Tak sobie czasem myślę: Boże, jak dobrze a ja nie umiałam sobie z tym poradzić, to mnie
litacyjno edukacyjno terapeutycznych
byłoby żyć w tak zorganizowanym świecie! przerosło. Naprawdę wtedy nie wiedziałam
wobec dziecka zagrożonego niepełno-
czy to jest żart? Ubaw mamy z tego do dzisiaj.
sprawnością,
A jak Pani sądzi z czego wynika to, że osoby,
Myślę, że edukować i jeszcze raz eduko-
- zamieszczenie informacji organizacyjnych
które nie znają specyfiki niepełnosprawno-
wać. I to, co właśnie się dzieje w Arka war-
na stronie internetowej Koła PSOUU.
ści intelektualnej uważają, że to taki ciężki
sztatach - wychodzić z osobami niepełno-
W II. etapie - zbierano dane o potrzebach
temat, że np. praca z tymi osobami to takie
sprawnymi - do restauracji, do parków, na
zgłaszanych przez lekarzy pediatrów, zainte-
bardzo trudne zajęcie?
koncerty, gdzie się da...
resowanych rodziców, Poradnię Psycholo-
Tak, ja też często słyszę jak ja to się
giczno Pedagogiczną, pedagogów szkolnych
I do pracy.
poświęcam. Boże, to ja do własnych dzieci
i dyrektorów przedszkoli.
wstaję po nocach, nie mogę sobie spokojnie Tak, do pracy, do różnych miejsc. Są
Etap III - po wstępnych rozmowach z
kupić sukienki, biorę pierwszą z wieszaka, osoby, które się będą świetnie spełniały w
rodzicami dziecka starano się postawić diag-
bo już jest histeria. A z Arkiem idę, spokoj- swoich rolach zawodowych. One muszą być
nozę rodziny, określając między innymi fazę
nie sobie coś kupuję, potem jemu coś kupię, ściśle dopasowane do ich możliwości, żeby
adaptacji, w której znajdują się rodzice po
bo był ze mną pół godziny. To jest zdrowy nie zniechęcić, żeby ich to nie przerosło.
wiadomości o niepełnosprawności dziecka.
układ, jego rekompensata. Natomiast nie jest Pokazywać, że to też jest obywatel i on nie
Następnie w oparciu o opinię Poradni Psy-
to poświęcanie. jest gorszy, tylko trochę inaczej funkcjonuje.
chologiczno Pedagogicznej, dokumentację
Na pewno jest bardzo dużo dramatów. Ale czy my wszyscy funkcjonujemy idealnie
medyczną, własne obserwacje oraz badanie
Często ojcowie zostawiają matki, a bycie tak samo?
psychologiczne ustalono diagnozę wstępną
samotną matką nie jest łatwe. Nie mówiąc już
Dziękuję za rozmowę.
dziecka oraz diagnozę funkcjonalną.
o fizycznym wsparciu, każdy człowiek
potrzebuje wsparcia emocjonalnego. Jeszcze Etap IV - to opracowanie programu tera-
nie tak dawno, pamiętam to z czasów kiedy peutycznego i jego realizacja, a w miarę na-
urodził się mój brat, ludzie uważali to za karę Barbara Ewa Abramowska bywania przez dziecko coraz to większych
8 SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007
WCZESNA INTERWENCJA
WCZESNE WSPOMAGANIE W PRAKTYCE
W
C
Z
E
S
N
E
W
S
P
O
M
A
G
A
N
I
E
W
P
R
A
K
T
Y
C
E
na przykładzie działalności Ośrodka Rehabilitacyjno Edukacyjno Wychowawcego w Myślenicach
n
a
p
r
z
y
k
ł
a
d
z
i
e
d
z
i
a
ł
a
l
n
o
ś
c
i
O
ś
r
o
d
k
a
R
e
h
a
b
i
l
i
t
a
c
y
j
n
o

E
d
u
k
a
c
y
j
n
o

W
y
c
h
o
w
a
w
c
e
g
o
w
M
y
ś
l
e
n
i
c
a
c
h
umiejętności  modyfikacja przyjętego pro- W związku z tym opracowana została
gramu. autorska dokumentacja do powyższych bonów.
Obszar wczesnej interwencji to nie tylko Przyjęte formy pracy w naszym Oddziale
praca z dzieckiem - jego usprawnianie, nau- Wczesnego Wspomagania to:
czanie, wspieranie i wychowanie, ale także a) zajęcia logopedyczne,
pozyskanie rodziców do tej współpracy, jak b) rehabilitacja,
i również dzielenie się osiągnięciami dziecka c) dogoterapia,
w środowisku. d) stymulacja  żywioły (terapia),
Program dla dziecka, rodziny oraz ocena e) zajęcia relaksacyjne,
efektów powstają w toku współpracy zespołu f) zajęcia według metody Weroniki Sher-
wielodyscyplinarnego. W obszarze wczesnej borne z elementami pedagogiki zabawy.
interwencji na rzecz małych dzieci pracują
osoby kompetentne, wysoko wyspecjalizo- Oddział nasz działa od 1 stycznia 2007
wane, z pasją i oddaniem realizujące swoje roku. Uczęszcza do niego 26 dzieci. Potrzeby
zadania. środowiska lokalnego są duże, staramy się
Warto wspomnieć, iż każde dziecko jest wychodzić im naprzeciw.
zakwalifikowane do tzw.  bonu terapeutycz-
nego . Jest ich cztery: A, B, C, D. Przynale- Teresa Chłosta
żność dziecka do danego bonu zależy od Dyrektor OREW
stanu dziecka, rozpoznanej jednostki choro-
bowej, wieku oraz rozpoznanych potrzeb
Dla określenia standardów świadczeń realizowanych i finansowych w ramach pilotażu programu rządowego wprowadzono pojęcie
bonu terapeutycznego, jako wskazanie kosztów w odniesieniu do niezbędnych oddziaływań określanych potrzebami dzieci w poszcze-
(patrz ramka).
gólnych kategoriach wiekowych i stopniem zaburzeń lub niepełnosprawności. Bon  o określonej wartości finansowej - towarzyszyć
będzie dziecku w jego drodze diagnostyczno-terapeutycznej. W sposób planowy, przewidywalny, związany z diagnozowanymi potrzebami dziecka, w zależności od jego wieku i stopnia zaburzeń oraz
potrzeb rodziny odnosić się będzie do standardu świadczeń przewidzianych na danym etapie potrzeb dziecka.
Bon Dla dzieci w wieku W przypadkach Zespół realizujący Uwagi
 A 0-12 miesięcy, a) z grupy ryzyka, neurolog lub/i lekarz rehabilitacji ruchowej, Rehabilitacja ruchowa trwa przeciętnie do
jak również dalsze kontrole b) dzieci z badań przesiewowych, lub/i audiolog  konsultant lub/i okulista 8.-12. miesiąca życia. Gdy problem trwa
do ukończenia potrzebujących rehabilitacji,  konsultant, psycholog, logopeda, fizjotera- nadal dziecko będzie uprawnione do
3. roku życia głównie ruchowej lub/i logopedycznej peuta, pracownik socjalny korzystania z Bonu  B . Decyzja zapada
w 3. kwartale życia dziecka.
 B od ukończenia 6. miesiąca życia 1. gdy nie ma jasności co do diagnozy neurolog lub/i lekarz rehabilitacji ruchowej, Jeżeli dziecko nie robi postępów lub jego
dziecka do ukończenia 7. roku i wymagane jest pogłębienie diagnozy lub/i psychiatra, konsultanci: audiolog lub/i stan pogarsza się, lub precyzuje się dia-
2. powikłań z drgawkami,
życia okulista oraz psycholog, logopeda, fizjotera- gnoza w kierunku zaburzeń i chorób z
3. zaburzeń wzroku i słuchu. peuta, pedagog, pracownik socjalny pakietu  C - dziecko uprawnione jest do
korzystania z Bonu  C .
Obejmuje on dzieci podejrzane o mózgowe poraże-
nie dziecięce, autyzm, opóz
nienie rozwoju umysło-
wego bądz
upośledzenie umysłowe, zaburzenia
sensorycznej integracji o ciężkim przebiegu, zabu-
rzenia rozwoju mowy.
 C od 0 miesięcy dzieci, u których zostały stwierdzone schorzenia neurolog lub/i psychiatra dziecięcy, Przeznaczony jest także w przypadkach -
wymagające bardzo wcześnie pogłębienia diagno- pediatra  konsultant, ortopeda  konsultant, wykrytych w póz
niejszym etapie - zabu-
styki oraz intensywnej rehabilitacji. Niemowlęta te lekarz rehabilitacji medycznej - konsultant, rzeń rozwoju takich, jak:
mogą być kierowane bezpośrednio z oddziałów psycholog, pedagog, fizjoterapeuta, logopeda, - ciężkie skoliozy sprzężone z innymi
noworodkowych, przez lekarzy pierwszego kontaktu, pracownik socjalny. jednostkami chorobowymi,
również wtedy, gdy wysuwa się tylko podejrzenie Przewiduje się tu kierowanie do konsultacji: do - upośledzenie umysłowe,
poważnych zaburzeń, takich jak: genetyka, urologa, poradni metabolicznej,
- niedowidzenie, ślepota,
- zespoły genetyczne okulisty, audiologa.
- niedosłuch, głuchota,
- okołoporodowe uszkodzenia splotu ramieniowego
- upośledzenie umysłowe ze
- stan po zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych i
sprzężonymi niepełnosprawnościami.
mózgu
- wrodzone wady układu nerwowego (m.in. przepu-
klina oponowo-rdzeniowa, wodogłowie, małogłowie)
- choroby nerwowo-mięśniowe
- choroby metaboliczne
- inne wady i uszkodzenia ośrodkowego układu ner-
wowego o znanej lub nieznanej etiologii, skutku-
jące zagrożeniem lub trwałym upośledzeniem
funkcji ruchowych lub/i umysłowym.
od 0 do ukończonego dzieci głębiej, wielorako upośledzone ze sprzężoną
neurolog lub/i psychiatra dziecięcy, pediatra
 D
7. roku życia
niepełnosprawnością
konsultant, ortopeda konsultant, lekarz rehabi-
litacji medycznej  konsultant, (okulista  kon-
sultant, audiolog  konsultant  w razie
potrzeb), psycholog, pedagog, fizjoterapeuta,
logopeda, pielęgniarka, pracownik socjalny.
y
ródło: G. Banaszek, M. Kastory-Bronowska  Standardy specjalistycznych świadczeń i finansowania w ośrodkach wczesnej interwencji  projekt rozwiązań , w  Kompleksowa pomoc , PSOUU 2004
SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007 9
DZIECI
W OBRONIE OREW
Podziwiam aktywność samorządową w sprawie
ŻYCIE BEZ POR
CZYCIELI
Ż
Y
C
I
E
B
E
Z
P
O
R


C
Z
Y
C
I
E
L
I
wyrażania zgody na powoływanie kolejnych pla-
cówek dla uczniów niepełnosprawnych. Powody tej
aktywności są różne:
One nie narysują mamie laurki, choć Terapeuta  dziecko niepełnosprawne:
Upadające samorządowe przedszkole specjalne
kochają ją ponad wszystko. Nie rzucą się dwa różne światy wyciągające do siebie
przekształca się w sąsiedniej wsi w placówkę
tacie na szyję, choć tak bardzo tego pragną. ręce. Zupełnie inne przeżycia i doświadcze-
zajmującą się edukacją specjalną - niby nie
Nie pokłócą się z rodzeństwem, nie podbio- nia. Różne powody do radości i zmartwień.
OREW, ale ORW czy jakoś tam, ponoć nazwa
brzmi nowocześniej. Ważne, że zadania te
rą czekolady ukrytej w szafie. A potem Jak z nich stworzyć jedną całość ?..
same. Dotacje również.
nawet nie pójdą do pracy, nie założą rodziny,
Inny powód to niż demograficzny. A konsekwen-
nie będą miały własnych dzieci. Jak pokochać to inne życie  w gruncie
cje? Pustoszeją budynki nawet ośrodków szkol-
Tyle lat chodzenia do szkoły... I po co ?... rzeczy tak mało wybredne i wymagające.
no wychowawczych, więc warto jedno skrzydło
Bez polakierowanych paznokci i ciała opalo-
przeznaczyć np. na OREW, ORW czy jak go
nego w solarium. Bez poczucia czasu, wolni
tam zwał. Każda szkoła może powołać stowa-
GDYBYM MIAA

od mamony i uzależnień.
rzyszenie miłośników dzieci ze sprzężoną niepeł-
CZARODZIEJSK
RÓŻDŻK
...
nosprawnością i założyć własną placówkę. Genialni tyrani, próbujący na milion spo-
Będzie bliżej. Bez dowożenia. Ale też bez tradycji ... rozdawałbym ludziom bilety wstępu
sobów zwrócić na siebie uwagę wszystkim,
i doświadczenia.
do nieba. Jako pełnomocnik anioła do spraw
co mają: piskiem, krzykiem, grymasem twa-
Dobrze by też było, gdyby samorząd położył na
tolerancji i walki ze znieczulicą.
rzy, sapaniem, a nawet świadomym prowo-
tym łapę. Potem taka broszka do ozdoby, maskot-
kowaniem wymiotów. Specjaliści od wymu-
ka ułatwiająca karierę, sukces w wyborach samo-
Przywiązane do życia cienką nitką szania tego, co ludzkie. Rzadko się buntują,
rządowych. Politycy lubią być twórcami nowych
nadziei, że Ktoś je naprawdę pokocha, że narzekają na swój los.
placówek, wykreowanych kosztem wieloletniego
dorobku i doświadczenia  na przykład PSOUU. Ktoś ich nie opuści, że Ktoś nie potraktuje
Prawda odwieczna się sprawdza: sukces (Stowa-
przywiązania z ich strony jako kolejnej przy-
GDYBYM MIAA

rzyszenia) ma wiele matek, a porażki (samorządo-
gody i doświadczenia.
CZARODZIEJSK
RÓŻDŻK
...
we) to sieroty.
Dzieci z Wieloraką
... założyłbym sklep z SUKCESAMI.
Na skutek tak radykalnych upublicznianych
Głęboką Niepełnosprawnością:
Najwyższą cenę osiągnęłoby ZROZUMIENIE.
poglądów zaczyna się utrudniać życie istniejącym
Codziennie patrzą na nas i czekają. Całe
placówkom - czyli OREW PSOUU. Konflikt interesów.
A przecież można go jeszcze bardziej zaostrzyć: życie czekają. Na posiłek, na kąpiel, na prze- W tym zakresie nie pokonają nas:
można przeznaczyć działkę gminną położoną w
winięcie, na spacer. A tu ciągle żyć się chce. mistrzów  terapeutów. Tu ciągle mało i z
le.
sąsiedztwie OREW rolnikom na plac targowy, na
Tak tylko, żeby choć lekko oddychać, żeby Głowa boli. Krzyże i kręgosłupy nadwerężo-
którym będzie się handlowało m.in. bydłem. Oczy-
było sucho, żeby nie bolało. ne od noszenia. A te czorty ciągle rosną,
wisty protest ze strony placówki dla dzieci ze
nabierają wagi, stają się nie do podniesienia.
sprzężoną niepełnosprawnością może zostać ode-
Spastyczne myśli przypełzły do głowy: I jeszcze przewijać trzeba. Kupsko jak się
brany jako atak na rolników. Pomimo, że pod-
Jezu, jutro znowu to samo! I prawie żadnych patrzy. Smród na odległość. Aż się robi nie-
opieczni ośrodka to w większości dzieci z rodzin
efektów! Nudno... Nawet pogadać nie ma z dobrze.
rolniczych.
Władze chcą dobrze, tylko ta placówka znowu kim... Ta monotonia jest dobijająca... Co ja tu robię ?..
staje okoniem. A szczególnie szarogęsi się dyrek-
Znajoma mówi, że ona by tu nie praco-
tor - nie wybrany przez władze samorządowe, czyli
A dla nich to całe życie. Radość i nie- wała za żadne pieniądze. Ciągle patrzeć na tą
nie  swój człowiek . Ale on i tak nie ma nic do
skoordynowane wymachiwanie kończynami nędzę...
powiedzenia. Choćby był nie wiem jak mądry i
na nasz widok. Spojrzenie pełne słońca i Nie. Nie odejdę stąd. Dopóki nie odnajdę
choćby stanął na rzęsach. Nie jest radnym ani wój-
nadziei na kontakt, na dotyk. Oczekiwanie swojej twarzy i serca. W tych dzieciach
tem. Stroni od polityki. Nie pasuje.
na piękny nowy dzień... pełnych życia i cierpienia. Cierpienia nie z
powodu niepełnosprawności, ale widoku
pochylających się nad nimi ludzi: niezado-
wolonych, zmęczonych, skrzywionych,
przygaszonych...
Jak ich pocieszyć i powiedzieć, że każde
życie ma przecież swój sens i powód ?..
Życie niepełnosprawne to nie zawiedzione
życie. To życie, które się zawiodło na nas.
Bo przecież życie należy się każdemu.
Każdemu po jednym. I nikt nikomu nie
może go odebrać, ani przywłaszczyć drugie-
go. Każdy ma swoje: jedyne i niepowtarzal-
ne. I nim właśnie żyje. Oddycha. Kocha.
Pragnie.
To takie życie bez poręczycieli...
Ewa Przepiórka
Dyrektor OREW w Sierakowicach
10 SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007
TEKST A
ATWY DO CZYTANIA
Co to jest
C
o
t
o
j
e
s
t
UBEZWA
ASNOWOLNIENIE?
U
B
E
Z
W
A

A
S
N
O
W
O
L
N
I
E
N
I
E
?
Zdarza się, że niektóre osoby niepełnosprawne są bardzo niezaradne.
Dorosła osoba niepełnosprawna, która jest bezradna
może zostać ubezwłasnowolniona.
Ubezwłasnowolnienie to odebranie wszystkich
lub tylko niektórych praw i możliwości decydowania
o sobie.
Decyzję o ubezwłasnowolnieniu podejmuje
sąd podczas rozprawy.
Jeśli sąd uzna, że osoba powinna być ubezwłasnowolniona, to zdecyduje także,
czy ma to być ubezwłasnowolnienie całkowite czy częściowe.
Ubezwłasnowolnienie całkowite polega na tym,
że osoba niepełnosprawna nie może samodzielnie
podejmować ważnych decyzji o swoim życiu.
Nie może wynająć mieszkania czy kupić komputera.
Może tylko zawierać drobne umowy, jak na przykład
zrobienie codziennych zakupów.
Dla osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej
sąd wyznacza opiekuna.
Opiekun to ktoś, kto będzie od tej pory decydować
o wszystkich sprawach dotyczących tej osoby.
Opiekun będzie mógł decydować o różnych
ważnych sprawach, na przykład o leczeniu tej osoby.
Opiekunem mogą być osoby z rodziny albo ktoś obcy,
wyznaczony przez sąd.
SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007 11
TEKST A
ATWY DO CZYTANIA
Ubezwłasnowolnienie częściowe polega na tym,
że niektóre decyzje można podejmować samodzielnie,
a niektóre tylko za zgodą osoby wyznaczonej przez
sąd. Taka osoba nazywa się kuratorem.
Kurator to ktoś, kto będzie pomagał osobie
niepełnosprawnej w prowadzeniu niektórych jej
spraw i wyrażał zgodę na podejmowane decyzje.
Kuratorem może być ktoś z rodziny lub ktoś obcy.
Jeśli jest się ubezwłasnowolnionym częściowo można
samodzielnie:
zawierać drobne umowy, na przykład kupować
chleb, gazety,
decydować, co zrobić z rzeczami lub pieniędzmi
otrzymanymi w prezencie.
Zgoda kuratora będzie potrzebna:
na zawarcie dużych umów. Na przykład, gdy chce
się kupić telewizor albo komputer, kurator musi się
na to zgodzić.
na zrobienie darowizny. Darowizna to danie
komuś czegoś wartościowego w prezencie.
12 SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007
TEKST A
ATWY DO CZYTANIA
Żeby ożenić się lub wyjść za mąż
będzie potrzebna zgoda kuratora i sędziego.
Czasem kurator jest wyznaczany przez sąd,
żeby zastępować osobę niepełnosprawną
w niektórych czynnościach.
Na przykład przy podpisywaniu ważnych
dokumentów przez osobę niewidomą.
W sądzie sprawą
o ubezwłasnowolnienie
zajmuje się trzech sędziów.
Osoba niepełnosprawna ma prawo
domagać się pomocy adwokata.
Adwokat jest jej zaufaną osobą. Ma dbać o jej interesy.
Każda osoba zawsze ma prawo do tego,
by sędziowie jej wysłuchali w czasie
postępowania o ubezwłasnowolnienie.
SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007 13
TEKST A
ATWY DO CZYTANIA
Sędziowie powinni rozmawiać z osobą
niepełnosprawną zanim zdecydują
o ograniczeniu jej praw.
Przed ubezwłasnowolnieniem osoba niepełnosprawna
musi być zbadana przez przynajmniej jednego lekarza
psychiatrę.
Jeśli osoba niepełnosprawna nie zgadza się
z decyzją sądu o ubezwłasnowolnieniu, może się
od niej odwołać.
Adwokat napisze wtedy w jej imieniu odwołanie.
Napisz do nas:
- Czy jesteś ubezwłasnowolniony?
- Czy byłeś w sądzie na swojej sprawie o ubezwłasnowolnienie?
Nasz adres:
ZG PSOUU
Redakcja  Społeczeństwo dla Wszystkich
ul. Głogowa 2b
02 639 Warszawa
Tekst: Agnieszka Maślanka
rysunki: Joanna Nodzykowska-Szarkowska
14 SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007
DO REDAKCJI
Warszawskie Koło PSOUU zorganizowało w drugiej połowie sierpnia turnus
w Muszynie. Przebywało na nim 37 osób ze znaczną i umiarkowaną niepełno-
sprawnością intelektualną oraz 22 opiekunów. Swoje wrażenia z pobytu
w Muszynie przekazali nam uczestnicy turnusu.
W Muszynie jestem drugi raz i mi się tu podoba. Lubię spacery,
pić wodę i dyskoteki. To jest mój żywioł. Warto tu wrócić za rok.
Tu jest fajnie, można chodzić po górach. Najbardziej podobała mi się
wycieczka kolejką na Jaworzynę. Lubię tu przyjeżdżać, lepiej się tu czuję.
Ryszard Homentowski
Chciałabym wrócić tu za rok. Przyjechałam tu, bo bardzo lubię góry, spacery i zabawy, bo w domu
rzadko wychodzę na dwór, a tutaj bardzo chętnie chodzę. Odpoczęłam od wszystkich obowiązków
(sprzątanie, odkurzanie).
Agnieszka Ludwiczak
Chciałbym wrócić tu za rok. Dużo powietrza, nie ma zanieczyszczeń, czyste wody i miłe panie.
Była gondola na Jaworzynę i dobre lody. Odpocząłem od pracy. Żeby tak było na 3 tygodnie, a nie
na 2 bo tu jest fajnie. Są ładne lasy i góry piękne. Ludzie są mili. Jest bezpiecznie i fajniej niż w
Warszawie. Są fajne dyskoteki, wycieczki i dobre wody. Tego w Warszawie nie ma. Są fajne rzez
by
kwiatowe. Byliśmy w zamku na górze. W Muszynie jest dużo miejsc, gdzie można pochodzić. Było
ognisko i grało 2 górali. Są mili lekarze, kiedyś łamałem nogi, a teraz nie, bo mi się w Muszynie
podoba najbardziej. Chciałbym tu mieszkać, a nie w Warszawie. Są ładne kościoły i dużo zieleni.
Paweł Nowicki
Było super fajnie, gitesowo. Najbardziej podobała
mi się góra zamkowa. Dobry klimat, nikt mnie nie
drażni (koledzy z osiedla). Obiady są dobre,
można się najeść do syta. Miło wspominam spacer
do cerkwi w Złockiem. Udało mi się odpocząć od
problemów. Przychodziłem do terapeutów
na kawę i herbatę i rozmawiałem o różnych
sprawach. Polecam Muszynę tym co się
P
P
ozdrowienia
o
o
w przyszłym roku wybierają na wyjazd, ze
n
względu na to, że są ładne ośrodki, widoki
z M
uszyny
zabójcze, można odpocząć i pokontemplować.
Tu można oderwać się od hałasu, wszyscy są równi, nikt nikogo
nie prowokuje do użycia pięści lub ostrych słów. Wszyscy są cool.
Bartek Witkowski
Tu jest dobre powietrze, woda z
ródlana, lepiej się oddycha. Podobała mi się wycieczka gondolowa
i zamek, i w ogóle góry, i rynek w Muszynie. Lubię robić zdjęcia, a tu są piękne widoki. Chciałbym
tu jeszcze wrócić.
Jacek Bulikowski
Bardzo dobrze było, opłaciło się jechać, dobre jedzenie było i bardzo dobra obsługa, nasze panie,
dobra kadra i bardzo wspaniali koledzy. Ośrodek bardzo dobrze utrzymany był i ja bym chciał tam
wrócić na przyszły rok. Chodziliśmy codziennie na wspaniałe wycieczki i było bardzo fajnie.
Robert Bartkiewicz
SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007 15
a
a
i
i
n
n
e
e
i
i
w
w
o
o
r
r
d
d
z
z
o
o
P
P
y
y
n
n
y
y
z
z
s
s
u
u
M
M
z
z
NASZE STOWARZYSZENIE
Przedstawiciele Zarządu Koła Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób
P
r
z
e
d
s
t
a
w
i
c
i
e
l
e
Z
a
r
z
ą
d
u
K
o
ł
a
P
o
l
s
k
i
e
g
o
S
t
o
w
a
r
z
y
s
z
e
n
i
a
n
a
R
z
e
c
z
O
s
ó
b
MAA
E SUKCESY,
M
A
A

E
S
U
K
C
E
S
Y
,
z Upośledzeniem Umysłowym z Myślenic brali udział w konferencji
z
U
p
o
ś
l
e
d
z
e
n
i
e
m
U
m
y
s
ł
o
w
y
m
z
M
y
ś
l
e
n
i
c
b
r
a
l
i
u
d
z
i
a
ł
w
k
o
n
f
e
r
e
n
c
j
i
zorganizowanej w Krośnie, której celem było przybliżenie zadań
z
o
r
g
a
n
i
z
o
w
a
n
e
j
w
K
r
o
ś
n
i
e
,
k
t
ó
r
e
j
c
e
l
e
m
b
y
ł
o
p
r
z
y
b
l
i
ż
e
n
i
e
z
a
d
a
ń
LOKALNE RADOŚCI
L
O
K
A
L
N
E
R
A
D
O
Ś
C
I
i wyzwań stojących przed Stowarzyszeniem w najbliższej przyszłości.
i
w
y
z
w
a
ń
s
t
o
j
ą
c
y
c
h
p
r
z
e
d
S
t
o
w
a
r
z
y
s
z
e
n
i
e
m
w
n
a
j
b
l
i
ż
s
z
e
j
p
r
z
y
s
z
ł
o
ś
c
i
.
Na przykładzie naszego Koła, które jest stosunkowo młodym (działamy
N
a
p
r
z
y
k
ł
a
d
z
i
e
n
a
s
z
e
g
o
K
o
ł
a
,
k
t
ó
r
e
j
e
s
t
s
t
o
s
u
n
k
o
w
o
m
ł
o
d
y
m
(
d
z
i
a
ł
a
m
y
W ostatnim czasie pada wiele słów o potrze-
4 lata) chciałybyśmy podzielić się własnymi obserwacjami i przemyśleniami,
4
l
a
t
a
)
c
h
c
i
a
ł
y
b
y
ś
m
y
p
o
d
z
i
e
l
i
ć
s
i
ę
w
ł
a
s
n
y
m
i
o
b
s
e
r
w
a
c
j
a
m
i
i
p
r
z
e
m
y
ś
l
e
n
i
a
m
i
,
bie rozwiązań sprzyjających tworzeniu nowych
tym bardziej, że naszymi członkami są przede wszystkim rodzice
t
y
m
b
a
r
d
z
i
e
j
,
ż
e
n
a
s
z
y
m
i
c
z
ł
o
n
k
a
m
i
s
ą
p
r
z
e
d
e
w
s
z
y
s
t
k
i
m
r
o
d
z
i
c
e
miejsc pracy oraz zrównoważonego rozwoju,
zamieszkujący wiejskie tereny powiatu myślenickiego.
z
a
m
i
e
s
z
k
u
j
ą
c
y
w
i
e
j
s
k
i
e
t
e
r
e
n
y
p
o
w
i
a
t
u
m
y
ś
l
e
n
i
c
k
i
e
g
o
.
mającego na celu poprawę warunków życia
lokalnych społeczności. Bardzo dobrymi,
skutecznymi w praktyce okazują się inicjatywy
CZY POZOSTAJE
C
Z
Y
P
O
Z
O
S
T
A
J
E
oparte na partnerskiej współpracy trzech sek-
torów: samorządu, przedsiębiorców oraz orga-
NAM TYLKO KONSUMPCJA?
N
A
M
T
Y
L
K
O
K
O
N
S
U
M
P
C
J
A
?
nizacji pozarządowych. Przekonujemy się o
tym dążąc do stworzenia w naszym powiecie
Pani Prezes Zarządu Głównego PSOUU Panią Prezes, która w sposób bardzo szczery systemowego rozwiązania problemów osób z
Krystyna Mrugalska podczas swojego wystą- przedstawiła nam liczne przeszkody, z który- niepełnosprawnością intelektualną.
pienia trafnie zwróciła uwagę na rozwijającą mi mieliśmy się zmierzyć. Wracaliśmy W ostatnim czasie nasze dokonania w
się wciąż postawę  konsumpcji , zjawiska zawsze z tych wizyt pełni niepokoju, zastana- tym zakresie zostały docenione przyznaniem
wiążącego się ściśle ze współczesnym społe- wiając się  czy podołamy? Ale w końcowych nagrody  Srebrnego Gryfa . Jest to specjalne
czeństwem, przyzwyczajeniem do brania, a rozważaniach zwyciężyła myśl o lepszej wyróżnienie ustanowione przez Radę Powia-
nie dawania nic w zamian. Problem ten nie przyszłości dla naszych dzieci. Otuchy tu w Tomaszowie Lubelskim dla uhonoro-
omija również części rodziców dzieci niepełno- dodawał Statut Stowarzyszenia  jego misja wania szczególnych zasług dla rozwoju powia-
sprawnych intelektualnie, którzy są przeko- i cele oraz to, że innym przecież się udało. tu tomaszowskiego oraz jego promocji w
nani, że to tylko na barkach niektórych wybra- kraju i poza granicami. O przyznanie wyróżnie-
nych spośród wszystkich spoczywa odpowie- Powstanie Koła terenowego Polskiego Sto- nia mogą się ubiegać instytucje, firmy i osoby
dzialność za powierzone dzieci. Jest to problem warzyszenia na Rzecz Osób z Upośledze- fizyczne, różne organizacje i stowarzyszenia
zatracania tego, co było w przeszłości, a co jest niem Umysłowym w Myślenicach jest odpo- - bez względu na charakter działalności -
dla nas najcenniejsze - wewnętrznej siły ro- wiedzią na potrzeby mieszkańców naszego funkcjonujące na terenie powiatu. W ciągu
dziców we wspólnej walce o miejsce w spo- powiatu. roku mogą być przyznane tylko trzy statuetki.
łecznościach lokalnych dla swoich niepełno- Rodzice uwierzyli, że mogą wspólnymi
sprawnych intelektualnie dzieci. siłami przebić się przez samorządową rze-
czywistość, nie zawsze dla nich przychylną.
Czy chcemy tego czy nie, to wszyscy bie- Znalez
li wsparcie i pomoc. Czują się wysłu-
rzemy udział w licznych zmianach zachodzą- chani i dowartościowani, chcą brać czynny
cych w naszym kraju, odczuwamy je i inter- udział w życiu Koła, przeżywać wspólnie
pretujemy w różny sposób i z różnym natę- radości i smutki. Doceniają fakt, że ich dzieci
żeniem, także w zależności od tego, gdzie uczęszczając do Ośrodka Rehabilitacyjno
jest nasze miejsce zamieszkania. Faktem  Edukacyjno Wychowawczego, dowożone
niezaprzeczalnym jest spuścizna ponad 40. naszym busem, mogą uczestniczyć w zaję-
lat poprzedniego systemu, który nie dawał ciach  tak, jak zdrowe dzieci. Ich uśmiech-
większych możliwości integracji i wspólnego nięte buzie mówią same za siebie.
działania na rzecz swoich potrzeb, możliwości Wyróżnienie przyznawane jest przez
 przebicia się rodzinom zamieszkującym Z perspektywy czterech lat (zaledwie? aż?) Kapitułę Wyróżnienia, w skład której wcho-
małe miasta i wioski. Oznaczał brak dostępu działalności Koła w Myślenicach możemy dzą Przewodniczący Rady Powiatu, Starosta
do instytucji i możliwości organizowania się. całkiem śmiało ocenić postawę naszych ro- Tomaszowski, Dyrektor Wydziału Rozwoju
Z drugiej zaś strony obecna rzeczywistość, dziców jako postawę niekonsumpcyjną. Sta- Gospodarczego, Promocji i Spraw Społecz-
która nas otacza nie jest aż tak drapieżna i nie- liśmy się wspólnotą w tworzeniu nowych nych Starostwa Powiatowego, Przewodni-
przyjazna we wszystkim, jak najczęściej wartości dla naszych dzieci, naszych rodzin czący Komisji Budżetu i Finansów, Przewod-
pokazują nam środki masowego przekazu. i dla społeczności lokalnej. Działamy wszyscy niczący Komisji Rozwoju Gospodarczego,
Mamy szansę działać, zrzeszać się, podejmo- i każdy z nas, dla wspólnego dobra. Uważamy Promocji i Infrastruktury Technicznej Powia-
wać decyzje, szukać sprzymierzeńców dla również, że od samego początku należy do tu, dwóch przedstawicieli organizacji poza-
naszych działań. wszelkich spraw konsekwentnie angażować rządowych oraz laureaci wyróżnienia  Srebr-
wszystkich rodziców, a właściwie - stwarzać ny Gryf z roku poprzedniego. Kapituła przy
Cztery lata temu władza samorządowa warunki, aby oni sami stali się twórcami wyłanianiu laureatów uwzględnia m.in. war-
podjąwszy decyzję o odpłatności w kwocie i realizatorami wybranych przez siebie działań. tość nakładów inwestycyjnych firm, wielkość
1350 zł miesięcznie za pobyt dziecka w placów- zatrudnienia oraz prowadzenie przez firmę
ce gminnej stała się bodz
cem do zrywu i naszej Krystyna Szenfeld, lub instytucję działalności społecznej lub
samodzielności. Wzięliśmy sprawy swoich Przewodnicząca Zarządu Koła charytatywnej.
dzieci w nasze ręce. Dotarliśmy z naszymi pro- W bieżącym roku wyróżnienia zostały
blemami do Warszawy na ulicę Głogową 2b. Teresa Chłosta, przyznane po raz drugi. Tegorocznymi laure-
Tam parokrotnie rozmawialiśmy z  naszą Dyrektor OREW atami  Srebrnego Gryfa zostali: SVZ Poland
16 SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007
NASZE STOWARZYSZENIE
17 i 18 sierpnia 2007 roku Koło Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób
1
7
i
1
8
s
i
e
r
p
n
i
a
2
0
0
7
r
o
k
u
K
o
ł
o
P
o
l
s
k
i
e
g
o
S
t
o
w
a
r
z
y
s
z
e
n
i
a
n
a
R
z
e
c
z
O
s
ó
b
sp. z o.o. z Tomaszowa Lubelskiego, firma z
z Upośledzeniem Umysłowym w Tomaszowie Lubelskim po raz pierwszy
z
U
p
o
ś
l
e
d
z
e
n
i
e
m
U
m
y
s
ł
o
w
y
m
w
T
o
m
a
s
z
o
w
i
e
L
u
b
e
l
s
k
i
m
p
o
r
a
z
p
i
e
r
w
s
z
y
sektora przetwórstwa owocowo warzywne-
zorganizowało pielgrzymkę do Częstochowy, w której wzięli udział
z
o
r
g
a
n
i
z
o
w
a
ł
o
p
i
e
l
g
r
z
y
m
k
ę
d
o
C
z
ę
s
t
o
c
h
o
w
y
,
w
k
t
ó
r
e
j
w
z
i
ę
l
i
u
d
z
i
a
ł
go, firma budowlana INSTALBUD s.j. z Lu-
uczestnicy Warsztatu Terapii Zajęciowej, uczniowie Ośrodka Rehabilita-
u
c
z
e
s
t
n
i
c
y
W
a
r
s
z
t
a
t
u
T
e
r
a
p
i
i
Z
a
j
ę
c
i
o
w
e
j
,
u
c
z
n
i
o
w
i
e
O
ś
r
o
d
k
a
R
e
h
a
b
i
l
i
t
a
-
byczy Królewskiej oraz Tomaszowskie Ko-
cyjno-Edukacyjno-Wychowawczego, ich rodzice, pracownicy obu pla-
c
y
j
n
o
-
E
d
u
k
a
c
y
j
n
o
-
W
y
c
h
o
w
a
w
c
z
e
g
o
,
i
c
h
r
o
d
z
i
c
e
,
p
r
a
c
o
w
n
i
c
y
o
b
u
p
l
a
-
ło Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób
cówek oraz ich dzieci. W pielgrzymce wzięło udział blisko 100 osób.
c
ó
w
e
k
o
r
a
z
i
c
h
d
z
i
e
c
i
.
W
p
i
e
l
g
r
z
y
m
c
e
w
z
i
ę
ł
o
u
d
z
i
a
ł
b
l
i
s
k
o
1
0
0
o
s
ó
b
.
z Upośledzeniem Umysłowym. Uroczysta
gala z udziałem wicemarszałka województwa
lubelskiego, Mariusza Grada, prezesa Biłgo-
WSPÓLNE PIELGRZYMOWANIE
W
S
P
Ó
L
N
E
P
I
E
L
G
R
Z
Y
M
O
W
A
N
I
E
rajskiej Agencji Rozwoju Regionalnego,
Ireny Gadaj, władz powiatu, samorządow- Pielgrzymka rozpoczęła się wspólną Większość z nas zdążyła wcześniej udać się
ców, przedsiębiorców, przedstawicieli orga- modlitwą już w czasie drogi na Jasną Górę. z modlitwą, rozważaniem przed oblicze
nizacji pozarządowych odbyła się w dniu 1 Wyjazd z Tomaszowa Lubelskiego odbył się Naszej Matki, by tam pomodlić się w sku-
czerwca. w piątek 17 sierpnia. Uczniowie OREW, pieniu, zrobić pamiątkowe zdjęcie. Potem
uczestnicy WTZ, rodzice oraz pracownicy całą grupą udaliśmy się na Apel Jasnogórski.
wraz ze swoimi dziećmi z radosnym śpie- Ku wielkiej radości i zdziwieniu w drodze
wem pieśni religijnych wyruszyli w drogę spotkaliśmy pasterza naszej diecezji ks. bp.
już o 8 rano. Razem z nami w drogę wyru- Wacława Depo, który z wielką radością nas
szył ks. Mieczysław Grabowski - katecheta przywitał i umówił się na wspólną modlitwę
uczniów OREW, który bardzo zaangażował na Drodze Krzyżowej. Szczególnie gorąco na
się w duchowe przewodnictwo naszej piel- Apelu witani byli harcerze, którzy także przy-
grzymki. W czasie drogi odprawiał modli- byli do stóp Matki Bożej, ale nie zabrakło
twę różańcową, Koronkę do Miłosierdzia również gorącego powitania pielgrzymów z na-
Bożego, towarzyszył w modlitwie przesia- szego Koła. Po Apelu zmęczeni, ale szczęśliwi
dając się z jednego autokaru do drugiego. wróciliśmy na nocleg do Domu Pielgrzyma.
Na miejsce dotarliśmy na godzinę 16. W Posiłki jadaliśmy w Konsumach Policyj-
kaplicy Matki Bożej Jasnogórskiej uczestni- nych, gdzie dochodziliśmy odwiedzając
Zabierając głos w imieniu laureatów Sta- czyliśmy we Mszy Św. Dla jednych z nas przydrożne sklepy, robiąc zdjęcia.
nisława Raczkiewicz, wiceprzewodnicząca było to pierwsze spotkanie z Matką Boską Drugi dzień naszej pielgrzymki spędziliś-
Zarządu Koła powiedziała m.in :  Dotych- Częstochowską, dla innych kolejne, ale dla my równie ciekawie i aktywnie. Po spako-
czas wyróżnienie  Srebrny Gryf trafiało w wszystkich, mimo zmęczenia, bardzo ważne waniu się, wykwaterowaniu i pysznym śnia-
ręce przedsiębiorców. Po raz pierwszy mo- i niezapomniane. Tutaj składaliśmy nasze daniu spotkaliśmy się całą grupą na Wałach
żemy się cieszyć, że doceniono nasz udział prośby i podziękowania. Jasnogórskich, gdzie uczestniczyliśmy w Dro-
jako organizacji pozarządowej tworzącej Po Mszy Św. mieliśmy czas, by zakwa- dze Krzyżowej. To właśnie tam we wspólnej
również miejsca pracy. W placówkach pro- terować się w Domu Pielgrzyma. Tam modlitwie uczestniczył z nami ks. bp.
wadzonych przez nasze Koło dajemy pracę mogliśmy chwilę odpocząć po długiej dro- Wacław Depo, ordynariusz diecezji Zamoj-
ponad 50. osobom. Nie działamy dla osiąg- dze, by nabrać siły i aktywnie spędzić wolny sko Lubaczowskiej. W Drodze Krzyżowej
nięcia zysku i nasz dzisiejszy sukces nie czas na Jasnej Górze. Indywidualnie docie- uczestniczyła cała nasza grupa oraz przypad-
byłby możliwy bez Waszego zrozumienia raliśmy na umówione miejsce zbiórki, skąd kowi pielgrzymi chcący - tak jak my - się po-
naszych potrzeb i okazanego nam wsparcia. mieliśmy udać się na Apel Jasnogórski. modlić.
Dziękuję władzom samorządowym: powiato-
wym, miejskim i gminnym oraz różnym fir-
mom prowadzącym działalność gospodarczą
na naszym terenie. Bez wsparcia z Waszej
strony dla podejmowanych przez nasze Sto-
warzyszenie działań, nie byłoby naszego
wspólnego  zysku , jakim jest tworzenie wa-
runków do godniejszego, pełniejszego i szczęś-
liwszego życia osób z niepełnosprawnością
intelektualną oraz ich rodzin w lokalnej spo-
łeczności .
Mamy głęboką satysfakcję z tego, że
samorząd, lokalni przedsiębiorcy i organiza-
cje pozarządowe uhonorowały jakość dzia-
łań prowadzonych przez nasze Koło. Mamy
nadzieję, że każda z tych niewielkich, do-
brych informacji będzie również pomocna
przy realizacji kolejnych wyzwań zmierza-
jących do stworzenia na naszym terenie peł-
nego systemu wsparcia dla osób z niepełno-
sprawnością intelektualną i ich rodzin.
Wiesław Góra

SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007 17
NASZE STOWARZYSZENIE
drodze powrotnej odprowadzono niektórych
uczestników pod same drzwi domu (bardzo
to miłe). Cała kadra na czele z Panią Dyrek-
tor wykazywała się anielską cierpliwością
do podopiecznych.
Korzystając z okazji w imieniu wszyst-
kich rodziców, chciałabym serdecznie podzię-
kować za wspaniałe chwile, jakie przeżyłam
w ciągu tych dwóch dni, a także za opiekę
i pomoc w wychowywaniu naszych dzieci.
Janina Gozdek
PRACOWNICY
P
R
A
C
O
W
N
I
C
Y
 Jestem szczęśliwa, że mogłam uczestni-
czyć w tej pielgrzymce. Dała mi niezapo-
mniane przeżycia duchowe, zarówno pod-
czas uczestnictwa w eucharystii i modlitwach
na Jasnej Górze, jak też i podczas wspólne-
go przebywania z pielgrzymami naszego
Koła. Pamiętając tę pielgrzymkę czekam na
następną, również tak świetnie zorganizowa-
ną. Dziękuję organizatorom i Matce Bożej
za te przeżycia .
Drogę Krzyżową prowadził ks. Mieczysław Swoimi wspomnieniami i przeżyciami Bożena Zajączkowska
Grabowski, a towarzyszyli ministranci, rów- z pielgrzymki podzielili się z nami: Instruktor terapii zajęciowej
nież niepełnosprawni z naszej pielgrzymki. ORGANIZATORZY
O
R
G
A
N
I
Z
A
T
O
R
Z
Y
UCZESTNICY
U
C
Z
E
S
T
N
I
C
Y
Po wspólnej modlitwie mieliśmy czas na  Od dwóch lat starałem się, aby  wyszła
zwiedzanie Jasnej Góry. Były to równie pięk-  Spotkanie z Panią Jasnogórską wywarło nam pielgrzymki z naszego Koła do Często-
ne i niezapomniane chwile. Jedni z nas udali na mnie bardzo duże wrażenie. Bardzo prze- chowy. Chciałem, żeby wzięli w niej udział
się pooglądać i kupić pamiątki, inni zwiedzili żyłam ten wyjazd. Poczułam bliskość i obec- uczestnicy i kadra WTZ, uczniowie i kadra z
wieżę Jasnogórską, Skarbiec lub indywidual- ność Pani Jasnogórskiej, która, miałam wra- OREW, i jako bardzo ważni  rodzice uczest-
nie spędzali czas na Jasnej Górze. O godzinie żenie, że otula mnie płaszczem matczynej ników i uczniów.
15 cała nasza grupa spotkała się przy pomniku opieki i przytula mnie do swojego serca. Mimo bardzo krótkiego czasu na organi-
Ojca Św. Jana Pawła II na Wałach Jasnogór- Prosiłam Ją, aby pomogła mi pokonać moje zację, we współpracy z panią dyrektor
skich, gdzie odprawiono Koronkę do Miło- trudności i słabości, które mnie przytłaczają. OREW, Stanisławą Raczkiewicz, Sekreta-
sierdzia Bożego. Ewa Dzida rzem Zarządu Koła, panią Jolą Niedz
wiedz-
Niesamowitym przeżyciem i uwieńcze- Uczestniczka WTZ ką i księdzem Mieczysławem Grabowskim
niem naszej pielgrzymki była odprawiona o udało nam się zrealizować ten zamiar.
godzinie 17 przez abp. Stanisława Nowaka  Bardzo mi się podobał czas spędzony Jestem pod wielkim wrażeniem przebiegu
Eucharystia w Bazylice Jasnogórskiej. Udział na Jasnej Górze. Podobała mi się Bazylika całego naszego wyjazdu i zarazem głęboko
w niej wzięły osoby niepełnosprawne, które Jasnogórska - jej wnętrze, Wały Jasnogórskie przekonany, że jest to ważne, aby w naszych
przybyły na Jasną Górę w ramach XII Pieszej i stacje Drogi Krzyżowej. Obraz i wizerunek
Pielgrzymki Świata Osób Słabych z Olsztyna Matki Bożej zrobił na mnie wrażenie. Spot-
k. Częstochowy. Głoszone słowo, modlitwa, kałem ks. bp. Wacława Depo i było fajnie.
śpiew i wspólne obcowanie podczas tej Mszy Bardzo się cieszyłem, gdy spotkałem w
Św. na długo pozostanie w naszej pamięci. Częstochowie ks. Ryszarda  byłego wikariu-
Po liturgii udaliśmy się na kolację, a na- sza Parafi NSPJ w Tomaszowie Lubelskim.
stępnie wyruszyliśmy do naszych domów. Po- Pragnę chociaż jeszcze raz pojechać do
dróż upłynęła na wspólnej modlitwie i rozmy- Częstochowy. Jeszcze wzruszyło mnie jak
ślaniu. Bardzo chcielibyśmy wrócić tu za rok. kupowałem pamiątki, Maryja wtedy patrzyła
Jesteśmy wdzięczni wszystkim organiza- na mnie.
torom naszej pielgrzymki: pani Stanisławie Krzysztof Wiśniewski
Raczkiewicz, pani Jolancie Niedz
wiedzkiej, Uczestnik WTZ
ks. Mieczysławowi Grabowskiemu, a szcze-
R
O
D
Z
I
C
E
gólnie panu Wiesławowi Górze, kierowniko- RODZICE
wi Warsztatu Terapii Zajęciowej, który podjął  Pielgrzymka na Jasną Górę była bardzo
działania i doprowadził do realizacji pielgrzym- dobrze zorganizowana. Jestem mile zasko-
kę na Jasną Górę. czona atmosferą, jaka panowała między
kadrą, a uczestnikami, a zwłaszcza osobami
Krzysztof Wiśniewski, Andrzej Gozdek niepełnosprawnymi, wymagającymi szcze-
self-adwokaci gólnej opieki. Instruktorzy troskliwie opieko-
Joanna Mucha, osoba wspierająca wali się osobami niepełnosprawnymi, a w
18 SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007
EDUKACJA
codziennych sprawach i obowiązkach w pracy,
OCENA
O
C
E
N
A
nie zapominać o wymiarze duchowym -
przecież nie samą terapią żyje człowiek.
FUNKCJONOWANIA UCZNIA
F
U
N
K
C
J
O
N
O
W
A
N
I
A
U
C
Z
N
I
A
Zachęcam wszystkich do rozważenia wyjaz-
dów pielgrzymkowych jako formy budowa-
nia zespołu, który będzie bardziej otwarty na Diagnoza funkcjonalna ucznia z niepełno- Zeszyt obserwacji prowadzony jest odręb-
siebie, odporny na trudności i gotowy do sprawnością intelektualną w stopniu umiar- nie dla każdego uczestnika zajęć rewalida-
podejmowania nowych wyzwań . kowanym czy znacznym różni się zasadniczo cyjno-wychowawczych.
od diagnozy ucznia z lekką niepełnosprawnoś-
Wiesław Góra

cią intelektualną. W jej skład powinny wcho- Rozmowa z rodzicami (opiekunami)
Kierownik Warsztatu Terapii Zajęciowej
dzić: ucznia

 Wspólne pielgrzymowanie było dla mnie Obserwacja zachowania ucznia Warunkiem powodzenia edukacji jest
czasem refleksji nad własną drogą, ale także w różnych sytuacjach zadaniowych nawiązanie współpracy z rodziną ucznia.
i tych którzy idą razem ze mną. Te dni prze- i społecznych Zgodnie z zapisami wynikającymi z Podstawy
pełnione były modlitwą, radosnym śpiewem Obserwacja ucznia z umiarkowaną lub programowej kształcenia ogólnego dla ucz-
i chwilami wzruszeń. Każdy z nas miał własne znaczną niepełnosprawnością może być pro- niów z upośledzeniem umysłowym w stopniu
intencje, z którymi przyszedł do ukochanej wadzona przez dłuższy czas, np. przez 2-3 umiarkowanym lub znacznym w szkołach
Matki. Cieszę się jednak, że mogliśmy stanąć miesiące od chwili przyjęcia ucznia do pla- podstawowych i gimnazjach, (Rozporządze-
razem przed Panią Jasnogórską i zawierzyć cówki, zanim zacznie się oceniać funkcjono- nie MENiS z dnia 13.01.2005 r.) oraz Pod-
Jej sprawy naszego Stowarzyszenia. wanie ucznia, z wykorzystaniem różnych na- stawy programowej kształcenia ogólnego dla
rzędzi diagnostycznych. Prowadzimy notatki szkół specjalnych przysposabiających do
Jolanta Niedz
wiedzka
z obserwacji, dzielimy się spostrzeżeniami z pracy dla uczniów z upośledzeniem umysło-
Sekretarz Zarządu Koła
PSOUU w Tomaszowie Lubelskim
całym zespołem nauczycieli i specjalistów, wym w stopniu umiarkowanym lub znacznym
pracujących z uczniem. oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami
 Od dawna chcieliśmy jechać na pielgrzym- Natomiast, dla uczniów głęboko niepeł- sprzężonymi (Rozporządzenie MENiS z
kę. Ta potrzeba była we wszystkich: rodzi- nosprawnych intelektualnie (zgodnie z Rozpo- dnia 13.01.2005 r.) - rodzice są uczestnikami
cach, ich dzieciach, szczególnie uczestni- rządzeniem MEN z 30.01.1997 r.) prowadzi procesu edukacji.
kach WTZ i pracownikach. Myśl o tym prze- się przez cały okres pobytu w placówce -
wijała się przy różnych okazjach. Również zeszyty obserwacji, do których wpisuje się
czułam tę potrzebę, wierząc, że to nas, członków informacje dotyczące:
Stowarzyszenia bardziej zjednoczy wokół 1. zmian w zakresie dużej motoryki
wspólnego celu. Ostatnio dość często wspomi- (postawa, lokomocja, koordynacja ruchów);
nali o tym self-adwokaci. W końcu zapadła 2. zmian w zakresie małej motoryki
decyzja o wyjez
dzie, podjęta bardzo szybko, (koordynacja ruchów rąk, koordynacja
można powiedzieć nagle, pod wpływem wzrokowo-ruchowa, manipulacja);
impulsu, jakim było kolejne już zaproszenie 3. napędu - aktywności niekierowanej (własnej);
na Międzynarodowe Spotkanie Osób Niesa- 4. koncentracji uwagi (podczas aktywności
modzielnych, Chorych, Ich Rodzin, Wspólnot spontanicznej, w zabawie, w zadaniu;
1
i Organizacji   Iuxta Crucem Tecum Stare  , czas koncentracji);
organizowane przez ruch Betel. Postanowiliśmy 5. współdziałania (w różnych sytuacjach,
jednak pojechać jako odrębna grupa, razem czas współdziałania);
ze wspólnotą Betel przeżyliśmy Mszę Świętą. 6. opanowania nowych umiejętności
Podczas tych dwóch dni: podróż, wspólna (tempo, trwałość, stopień trudności); Biorą oni udział w ocenie funkcjonowania
modlitwa i po prostu bycie ze sobą w tym 7. dominującego nastroju i emocji; dziecka i tworzeniu indywidualnego programu
CUDOWNYM MIEJSCU, w inny niż dotych- 8. gotowości do kontaktów (rodzaje, kierunki); edukacyjnego, a także, w miarę możliwości,
czas sposób - coś w nas zmieniły. Atmosfera, 9. umiejętności w zakresie samoobsługi; w realizowaniu pewnych jego elementów w
dobra atmosfera, której nie umiem do końca 10. udziału w czynnościach porządkowych; domu. To rodzice znają najlepiej własne dziec-
określić trwa do dziś. Czuję, że jesteśmy dla 11. zachowań trudnych (opis tych zachowań ko, najlepiej je rozumieją, znają jego mocne
siebie lepsi, życzliwsi i obserwuję, że jest w oraz sytuacji, w których występują, reak- i słabe strony, to oni je wychowują i za nie
nas więcej radości i chęci do pracy dla wspól- cje nauczyciela, zmiany w zachowaniu). odpowiadają.
nego dobra. Uczestnicy i uczniowie odczuli ten Przez wiele lat nauczyciele, wychowawcy
wyjazd jako coś wielkiego i wyjątkowego w z placówek oświatowych przeprowadzali
ich życiu. Self-adwokaci postanowili napisać wywiady środowiskowe w domach uczniów.
o tym wydarzeniu i na ich prośbę dzielimy Obecnie preferuje się indywidualną rozmo-
się swymi odczuciami i refleksjami. Czuję, że wę z rodzicami w możliwie najbardziej
zakiełkowało w nas coś dobrego, co będzie kameralnych warunkach na terenie szkoły.
impulsem do rozwoju i trwania naszego Sto- Jeśli rodzice wyrażą zgodę, możemy odwie-
warzyszenia. dzić ucznia w domu.
W sytuacjach, gdy mamy obawy doty-
Stanisława Raczkiewicz
czące funkcjonowania dziecka w rodzinie czy
Dyrektor OREW
warunków życia ucznia, prosimy o pomoc
opiekę społeczną, ewentualnie policję.

1 Chcę pod krzyżem stać przy Tobie
SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007 19
EDUKACJA
Analiza różnych wytworów ucznia

Skali rozwoju: Coraz częściej opracowywane są w szko-
% naśladowanie, łach różne narzędzia, przeznaczone do włas-
% percepcja, nego użytku, takie jak: Arkusze obserwacyjne,
% motoryka mała, Bilanse umiejętności i wiadomości, Wielo-
% motoryka duża, specjalistyczne oceny funkcjonowania uczni,
% koordynacja wzrokowo-ruchowa, Indywidualne profile funkcjonowania. Zes-
% czynności poznawcze, poły nauczycieli, które opracowują te narzę-
% komunikacja, mowa czynna. dzia biorą pod uwagę zarówno stopień upo-
śledzenia umysłowego uczniów, jak i środo-
W szkołach i placówkach specjalnych wisko, w jakim znajduje się placówka oświa-
wykorzystywany jest również Oregoński Pro- towa i w jakim wychowuje się uczeń, bazę
gram Rehabilitacji dla Dzieci Niewidomych szkoły itp.
i Słabowidzących - Inwentarz Umiejętności
i Sprawności, podzielony na następujące
sfery:
1
% funkcje poznawcze ,
Szczegółowa analiza dokumentów % motoryka mała,

ucznia % motoryka duża,
Bardzo ważna jest wnikliwa analiza % komunikacja,
orzeczenia poradni psychologiczno-pedago- % socjalizacja.
gicznej o potrzebie kształcenia specjalnego
i zawartych w niej zaleceń. Dużą pomocą dla nauczycieli jest rów-
Dodatkowymi dokumentami mogą być nież Profil osiągnięć ucznia Jacka Kielina,
opinie, oceny funkcjonowania dziecka, wy- podzielony na następujące skale obserwacyjne:
konane w innych placówkach (przedszkole, % percepcja wzrokowa,
ośrodek wczesnej interwencji, ośrodek wczes- % percepcja słuchowa, Z moich obserwacji wynika, że najczęś-
nego wspomagania rozwoju dziecka, inna % duża motoryka, ciej dokonywany jest podział na następujące
szkoła), karty zdrowia dziecka, wyniki badań % mała motoryka, sfery rozwoju:
psychologicznych dokonanych przez psycho- % koordynacja wzrokowo-ruchowa, % komunikacja,
logów w innych placówkach, dodatkowe % rozwój społeczny, % uspołecznienie,
dokumenty dostarczone przez rodziców. % mowa bierna, % samodzielność,
% mowa czynna, % funkcje poznawcze,
Badanie diagnostyczne % naśladownictwo, % mała motoryka,

Do oceny poziomu rozwoju i funkcjono- % funkcje poznawcze, % duża motoryka.
wania uczniów przydatne mogą być różnorod- % samodzielność.
ne narzędzia diagnostyczne opisane w litera- Wszyscy nauczyciele pracujący z ucznia-
turze i często stosowane w szkołach specjal- Często wykorzystywanym narzędziem w mi z niepełnosprawnością intelektualną
nych. Popularnym narzędziem diagnostycz- badaniach diagnostycznych uczniów ze powinni doskonale znać psychologię rozwojo-
no-oceniającym jest Inwentarz do oceny po- znaczną lub głęboką niepełnosprawnością wą dziecka oraz normy rozwoju psychoru-
stępu w rozwoju społecznym H. C. Gunzbur- intelektualną jest Karta Okresowego Zapisu chowego małego dziecka.
ga, stanowiący zarazem podstawę planowa- Funkcjonowania Dziecka w opracowaniu Wielospecjalistycznej oceny funkcjonowa-
nia pracy w zakresie rehabilitacji społecznej Krystyny Mrugalskiej i Zofii Pakuły na pod- nia ucznia powinien dokonywać cały zespół
2
dla wszystkich stopni upośledzenia umysło- stawie kwestionariusza Les Amis de Karen , nauczycieli i specjalistów, pracujących z oso-
wego. z podziałem na następujące obszary: bą z niepełnosprawnością intelektualną w stop-
Sfery wyodrębnione w inwentarzu to: % napięcie i zakres ruchu, niuumiarkowanym lub znacznym. Tylko w opar-
% obsługiwanie siebie, % sprzęt (oprzyrządowanie), ciu o diagnozę funkcjonalną ucznia można
% komunikowanie się, % odpoczynek dowolny, opracować indywidualny program edukacyjny.
% zajęcia, % odżywianie, Program opracowuje i realizuje cały zespół
% uspołecznienie. % chwytanie  manipulacja, nauczycieli, wychowawców, specjalistów
% kontrola zwieraczy, pracujących z uczniem. Wielospecjalistyczna
Coraz większe zainteresowanie nauczycieli % toaleta, ubieranie się, ocena funkcjonowania powinna być dokony-
zyskuje Profil Psychoedukacyjny E. Scho- % funkcjonowanie zmysłów, wana przynajmniej raz w roku, natomiast wska-
plera i innych autorów, opracowany w USA % mowa - komunikowanie się, zane jest, aby spotkania zespołu (popularnie
dla terapii i edukacji dzieci autystycznych, % uspołecznienie, nazywanego w naszych szkołach team-em)
mających zaburzenia w komunikacji. Test % zachowania i reakcje emocjonalne, odbywały się systematycznie, np. raz w mie-
PEP dostarcza informacji o rozwoju dziecka % inteligencja, siącu lub raz na 2 miesiące, a także w sytu-
w zakresie: % charakterystyka aktywności, acjach wymagających podjęcia natychmia-
Skali zachowań: % stan zdrowia, stowej interwencji przez cały zespół.
% nawiązywanie kontaktów, % reakcje słuchowe,
1 funkcje poznawcze: spostrzeganie, uwaga, pamięć, myślenie
% zainteresowanie przedmiotami, % reakcje smakowe i węchowe,
2 Stowarzyszenie  Les Amis de Karen ( Przyjaciele Karen ) otworzyło
% reakcja na bodz
ce, % dotyk,
swój pierwszy dom dla dzieci z wieloraką niepełnosprawnością w
% mowa. % wzrok. Paryżu w 1974 r.; obecnie prowadzi wiele placówek, w tym odpowied-
nikszkoły specjalnej - Instytut Medyczno-Edukacyjny o tej samej nazwie.
20 SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007
EDUKACJA
Schemat INDYWIDUALNEGO PROGRAMU EDUKACYJNEGO z podziałem na sfery rozwojowe
SCHEMAT INDYWIDUALNEGO
S
C
H
E
M
A
T
I
N
D
Y
W
I
D
U
A
L
N
E
G
O
PROGRAMU EDUKACYJNEGO
P
R
O
G
R
A
M
U
E
D
U
K
A
C
Y
J
N
E
G
O
Pracując z osobami z niepełnosprawno-
Imię i nazwisko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ścią intelektualną należy pamiętać o realiza-
Etap edukacji . . . . . . . . . . . . . . . . . Klasa. . . . . . . . . . . . . . . . Rok szkolny. . . . . . . . . . . . .
cji celów edukacyjnych, określonych w
 Podstawie programowej kształcenia ogól- I .
nego uczniów z upośledzeniem umysłowym
Cele główne Cele szczegółowe Uwagi o realizacji
w stopniu umiarkowanym lub znacznym w
1. Komunikowanie się
szkołach podstawowych i gimnazjach , a
więc o:
2. Uspołecznienie
' Rozwijaniu autonomii ucznia
' Wdrażaniu ucznia do funkcjonowania
3. Funkcje poznawcze
społecznego, rozumienia i uznawania
4. Samoobsługa
norm społecznych
' Wyposażeniu ucznia w takie umiejęt-
5. Koordynacja wzrokowo- ruchowa
ności i wiadomości, które pozwolą mu
na postrzeganie siebie jako niezależnej
6. Motoryka mała
osoby oraz aby:
1. mógł się porozumiewać się z otocze-
7. Motoryka duża
niem w najpełniejszy sposób, werbalnie
Patrz też: Katarzyna Lausch  Planowanie pracy w szkole w  Przewodnik dla nauczycieli uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu znacznym
lub pozawerbalnie
i umiarkowanym , pod red. Marii Piszczek, Warszawa 2001, s. 26-69
2. zdobył maksymalną samodzielność w
zakresie zaspokajania podstawowych
II. Mocne strony ucznia
potrzeb życiowych
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. był zaradny w życiu codziennym, ade- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
kwatnie do indywidualnego poziomu
III. Metody, techniki zalecane w pracy z uczniem
sprawności i umiejętności oraz miał
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
poczucie decydowania o sobie
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. mógł uczestniczyć w różnych formach
IV. Szczególne środki dydaktyczne, które powinny być wykorzystywane w pracy z uczniem
życia społecznego na równi z innymi
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
członkami danej zbiorowości, znając
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
i przestrzegając ogólnie przyjętych
V. Zalecane formy pracy z uczniem
norm współżycia oraz zachowując . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
prawo do swojej inności.
VI. Dodatkowa pomoc i wsparcie dla ucznia
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VII. Zalecone przez PP-P oraz proponowane przez zespół zajęcia rewalidacyjne
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VIII. Modyfikacja programu:
Data & & & ....................& ..
Cele główne Cele szczegółowe Uwagi o realizacji
Samoobsługa
Wielospecjalistyczna ocena funkcjonowa- Motoryka mała
nia ucznia jest podstawą opracowania i mo-
dyfikowania indywidualnego programu edu- pracujących z uczniem. Ważne jest, by nauczyciele pracujący w szkołach podstawowych i
kacyjnego określającego zakres zintegrowa- gimnazjach, konstruując indywidualny program, planując codzienną pracę, pamiętali o przyszłości
nych oddziaływań wszystkich nauczycieli swoich uczniów, o rozwijaniu ich kompetencji społecznych.
i specjalistów, uczących ucznia oraz rodzaj Pamiętajmy więc, że osoby z niepełnosprawnością intelektualną mają prawo do edukacji w szkole
zajęć rewalidacyjnych prowadzonych z ucz- przysposabiającej do pracy, w przyszłości zaś do zatrudnienia na otwartym lub chronionym rynku
niem, zgodnie z jego indywidualnymi potrze- pracy.
bami edukacyjnymi i możliwościami psycho- Lidia Klaro  Celej
fizycznymi. (Patrz obok: Przykładowy sche- Doradca metodyczny w zakresie kształcenia specjalnego m. st. Warszawy.
mat Indywidualnego Programu Edukacyjnego).
Tylko w oparciu o wielospecjalistyczną
Na zdjęciach: Uczniowie Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego nr 12 w Warszawie
ocenę funkcjonowania ucznia można opra-
W Mazowieckim Samorządowym Centrum Doskonalenia Nauczycieli, Wydział w Warszawie,
cować indywidualny program edukacyjny.
00-424 Warszawa, ul. Solec 57, można kupić publikację  ABC konstruowania indywidualnych programów edukacyjnych
Program opracowuje i realizuje cały zes-
dla uczniów niepełnosprawnych , cena 10 zł.
pół nauczycieli, wychowawców, specjalistów,
@
W sprawie zamówień należy kontaktować się pod adresem e-mailowym: [e-mail]
SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007 21
SPORT
Sakura to przepiękny, delikatny, ale odporny na różne czynniki meteorologiczne kwiat wiśni.
S
a
k
u
r
a
t
o
p
r
z
e
p
i
ę
k
n
y
,
d
e
l
i
k
a
t
n
y
,
a
l
e
o
d
p
o
r
n
y
n
a
r
ó
ż
n
e
c
z
y
n
n
i
k
i
m
e
t
e
o
r
o
l
o
g
i
c
z
n
e
k
w
i
a
t
w
i
ś
n
i
.
Tak samo jak judo - przepiękne, delikatne, a zarazem twarde i pomocne w trudnych życiowych
T
a
k
s
a
m
o
j
a
k
j
u
d
o
-
p
r
z
e
p
i
ę
k
n
e
,
d
e
l
i
k
a
t
n
e
,
a
z
a
r
a
z
e
m
t
w
a
r
d
e
i
p
o
m
o
c
n
e
w
t
r
u
d
n
y
c
h
ż
y
c
i
o
w
y
c
h
sytuacjach. Judo to nie tyko dyscyplina sportowa. Dla ludzi, którzy naprawdę zagłębili się w jej
s
y
t
u
a
c
j
a
c
h
.
J
u
d
o
t
o
n
i
e
t
y
k
o
d
y
s
c
y
p
l
i
n
a
s
p
o
r
t
o
w
a
.
D
l
a
l
u
d
z
i
,
k
t
ó
r
z
y
n
a
p
r
a
w
d
ę
z
a
g
ł
ę
b
i
l
i
s
i
ę
w
j
e
j
tajniki, to również sposób na życie.
t
a
j
n
i
k
i
,
t
o
r
ó
w
n
i
e
ż
s
p
o
s
ó
b
n
a
ż
y
c
i
e
.
SAKURA Z ELBL
GA
S
A
K
U
R
A
Z
E
L
B
L


G
A
1
Panią Beatę poznałem podczas pracy w zawodnicy mogli sprawdzić swoje umiejęt-
jednym z urzędów, zostałem przedstawiony ności w walce. Dyrekcja Technikum przyczy-
i nawet krótko rozmawialiśmy. Po mojej nie- niła się również do istnienia naszego Klubu -
udanej próbie założenia własnego Integra- pierwsze treningi odbywały się na ich macie,
cyjnego Klubu Judo, nie miałem wątpliwo- co zawdzięczamy trenerowi Leszkowi Wil-
ści do kogo się przyłączyć. Pani Beata zaim- kowi, który udostępnił swój czas niepełno-
ponowała mi stanowczością i uporem dąże- sprawnym judokom.
nia do celu. Długo nie musieliśmy rozmawiać, W czerwcu 2008 będziemy we Frankfur-
na początek bez specjalnej reklamy założyliśmy cie nad Menem na zawodach Olimpiad Spe-
Integracyjny Klub Sportowy  SAKURA cjalnych. Do naszych zachodnich sąsiadów
dla dzieci z Koła Polskiego Stowarzyszenia będziemy często jez
dzić, nabierać doświad-
na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym czenia. Będę się starał zabierać na turnieje
w Elblągu. I tak trenujemy już dwa lata, wszystkich zawodników, ale będą i takie,
mamy własną małą salkę, własną matę i 12. gdzie uczestniczyć mogą tylko najmocniejsi
kandydatów na mistrzów judo. i to już będzie na pewno konkurencja, praw-
JUDO
Nasi przyszli mistrzowie trenują dwa dziwa rywalizacja, bo tak zawsze było i bę-
jako terapia dla ludzi niepełnosprawnych
razy w tygodniu i zaciętością nie ustępują dzie w sporcie. A niepełnosprawni judocy to
Judo jest dyscypliną sportową, pomagającą
najlepszym judokom. Odpowiednio ułożony wytrenować hart ducha, pokonywać problemy akceptują - być najlepszym jest dużym wy-
życiowe, nabierać pewności siebie i wiary w to, co
program szkolenia sprawia grupie przyjem- różnieniem.
chce się osiągnąć. Ale judo to nie tylko dyscyplina
ność i uczestnicy szybko nabierają pewności Dzieci niepełnosprawne - a w szczególnoś-
sportowa - poprzez judo poznajemy swój orga-
siebie, natomiast dyscyplina treningu po- ci judocy - są bardzo obowiązkowe i do tre-
nizm, potrafimy lepiej i zdrowiej żyć. Judo to natu-
zwala tylko na używanie judo na treningach ningów podchodzą bardzo poważnie, na tre-
ralna terapia.
i zawodach, nigdy na ulicy czy w szkole. ningach same pilnują dyscypliny (choć
W niektórych krajach judo stosuje się jako meto-
Wyrabiana pewność siebie powoduje, że dę rehabilitacji: wcale nie zawsze jest to pomocne).
w wadach postawy (np. skrzywienia kręgosłupa,
prowokatorzy są ignorowani - na tym polega
płaskostopie)
piękno judo.
w depresji i innych problemach psychicznych
Szkolenie judoków zaczyna się od umiejęt-
jako kompletny fitness-program, tzn. trening siły,
nego padania, nabierania siły fizycznej i tech- wytrzymałości, techniki.
niki rzutów, a równocześnie poznawania ter-
Judo powstało w Japonii, w bardzo nieprzyjaz-
nych dla ludzi czasach, gdy człowiek walczył z
minologii i rytuałów japońskich. Nad całym
człowiekiem, z połączenia bardzo niebezpiecz-
programem góruje samodyscyplina; kto tego
nych sposobów walki. Twórcą współczesnego
nie zaakceptuje - odpada! Judocy niepełno-
judo jest prof. Jigoro Kano, który brutalne sposoby
sprawni mają tu przewagę nad innymi, że
walki zamienił na tę popularną dziś dyscyplinę
lepiej potrafią się dostosować. Pewnie, cza- sportu. Wyeliminował niebezpieczne techniki, opra-
cował regulamin, mówi się, że w ten sposób
sami trzeba indywidualnie popracować nad
 połączył, zjednoczył Japonię". I tak ludzie nieprzy-
zawodnikiem, ale to są sporadyczne przy-
jaz
ni sobie, potrafili uznać wyższość przeciwnika
padki, trening jest grupowy i wszyscy razem
w sportowej walce, gdzie człowiek nie musi zabijać,
dążymy do celu.
żeby zwyciężyć. Bardzo popularnymi są powie-
Atutem naszej grupy jest systematyczność dzenia prof. Jigoro Kano, np.  Ustąp, aby zwycię-
żyć" czy  Tylko dęby pękają, bo nie potrafią się
treningów, a to znowu zasługa szefostwa
ugiąć" i wiele innych, pomagających ludziom tre-
Stowarzyszenia, które przydzieliło mi tera-
nującym judo zagłębić się w filozofię sportów
peutę, pana Sebastiana, oddanego sprawie
walki, w których nie zawsze siła jest najważniejsza.
całym sercem. W przypadkach szczególnych
Zawodnicy judo przenoszą filozofię swojej dys-
(moje wyjazdy służbowe) on sam prowadzi Trenować możemy dzięki rodzicom, do-
cypliny sportu do życia prywatnego. Spokój i opa-
zajęcia. nowanie pomaga im w wielu sytuacjach, często starczenie zawodnika na trening jest przecież
decydujących w życiu osobistym, pomaga opano-
Jesteśmy jedyną taką sekcją judo w Polsce, jakimś wyrzeczeniem, trzeba z czegoś zrezyg-
wać niepotrzebną agresję i w sposób przyjazny
więc jeśli chcemy wziąć udział w zawodach nować. Ogromne zaangażowanie rodziców
dojść do porozumienia.
- musimy je na razie organizować sami. W bardzo nam pomaga, doprowadziło np. do
Dyscyplina ta pozwala poprawić ogólną spraw-
czerwcu odbył się 1. Integracyjny Turniej wyjazdu na pierwszy obóz. Rodzice pomagali
ność fizyczną. Pomaga nawiązywać kontakty z
Judo, we współpracy z Judo SKS  Wilki też przy organizacji zawodów i cały czas
otoczeniem, z innymi ludz
mi, również ze znanymi
przy Technikum Mechanicznym w Elblągu. sportowcami. Dlatego judo, to nie tylko sportowa pomagają w działalności naszego klubu.
rywalizacja. Wprowadzenie ludzi niepełnospraw-
Dzięki przychylności dyrekcji tej szkoły nasi
nych w tajniki judo to zapewnienie im większej
pewności siebie i wiary w sukces w życiu.
1 Beata Peplińska-Strehlau, wiceprzewodnicząca Zarządu
Wojciech Janik, trener
Koła i dyrektor OREW w Elblągu
22 SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007
TWÓRCZOŚĆ
Na zaproszenie organizatorów międzynarodowego Festiwalu Mezi Ploty w Czechach grupa teatralna
N
a
z
a
p
r
o
s
z
e
n
i
e
o
r
g
a
n
i
z
a
t
o
r
ó
w
m
i
ę
d
z
y
n
a
r
o
d
o
w
e
g
o
F
e
s
t
i
w
a
l
u
M
e
z
i
P
l
o
t
y
w
C
z
e
c
h
a
c
h
g
r
u
p
a
t
e
a
t
r
a
l
n
a
Koła Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Bytomiu
K
o
ł
a
P
o
l
s
k
i
e
g
o
S
t
o
w
a
r
z
y
s
z
e
n
i
a
n
a
R
z
e
c
z
O
s
ó
b
z
U
p
o
ś
l
e
d
z
e
n
i
e
m
U
m
y
s
ł
o
w
y
m
w
B
y
t
o
m
i
u
25 maja udała się w swoją niezwykłą trzydniową podróż.
2
5
m
a
j
a
u
d
a
ł
a
s
i
ę
w
s
w
o
j
ą
n
i
e
z
w
y
k
ł
ą
t
r
z
y
d
n
i
o
w
ą
p
o
d
r
ó
ż
.
Na festiwalu w Pradze zaprezentowaliśmy widowisko pt.  Biesiada Śląska .
N
a
f
e
s
t
i
w
a
l
u
w
P
r
a
d
z
e
z
a
p
r
e
z
e
n
t
o
w
a
l
i
ś
m
y
w
i
d
o
w
i
s
k
o
p
t
.

B
i
e
s
i
a
d
a
Ś
l
ą
s
k
a

.
NASI W PRADZE
N
A
S
I
W
P
R
A
D
Z
E
 Biesiada Śląska jest pięknym spekta- Był to już kolejny wy-
klem folklorystycznym promującym kulturę jazd naszej grupy do Czech.
i zwyczaje śląskie, wpisanym w stały reper- Wcześniej byliśmy już PY
e-
tuar grupy teatralnej Koła w Bytomiu. Barw- rovie i Brnie. Nasza obecno-
ność przedstawienia i żywiołowość uczestników ść na festiwalu była i jest
sprawia, że każdy występ spotyka się z wielkim możliwa dzięki aktywnej współ-
aplauzem i uznaniem publiczności. Widowis- pracyz organizacjami czeskimi
ko jest przygotowane profesjonalnie dzięki i wzajemnym prezentacjom
pomocy Jana Gebauera, choreografa i reżyse- dorobku zespołów czeskich
ra, który znany jest w Czechach ze swojej i naszej grupy teatralnej. Dla
działalności na rzecz osób niepełnosprawnych naszych uczestników możli-
(na zdjęciu obok, z grupą, po występie). Nasz wość obejrzenia i posłucha-
kontakt z panem Gebauerem datuje się od nia innych była dodatko-
pięciu lat, od chwili, kiedy gościł u nas z grupą wym przeżyciem.
osób niepełnosprawnych z Opavy w czasie
 Jesiennych Spotkań (festiwalu twórczości historii sztuki, potrafiły z wielkim znawstwem
artystycznej, organizowanego od 12. lat przez oceniać i podziwiać miasto oraz jego zabytki.
Koło w Bytomiu). Między innymi: Most Karola, Hradczany,
Festiwal Mezi Ploty organizowany jest Ratusz Staromiejski, gotycką katedrę Św.
pod patronatem Ministerstwa Kultury Repub- Wita, barokowy Kościół Św. Mikołaja.
liki Czeskiej. Festiwal ma charakter integra- Uczestnicy spędzili wiele godzin na
cyjny. Biorą w nim udział zarówno profesjo- próbach, szyciu strojów, a sam wyjazd na
naliści jak i zespoły osób niepełnospraw- festiwal był uwieńczeniem ich ciężkiej
nych. Jest to ogromne przedsięwzięcie, na pracy. - Ale było warto, bo spełniło się nasze
którym prezentuje się wiele ciekawych zespo- marzenie  mówi uczestniczka Małgosia
łów i atrakcyjnych grup teatralnych, muzycznych, Plewnia.  Mieliśmy możliwość nie tylko
wokalnych z Czech i zza granicy. Odbywają występować przed wielką publicznością, ale
się też wystawy twórczości plastycznej czy także zwiedzić piękne miasto. A co o wyjez
-
fotografii oraz jarmarki rękodzieła. W tym dzie mówią inni uczestnicy zespołu? - W
roku przed główną dwudniową imprezą w czasie występu czułem się prawdziwym akto-
Pradze, odbyły się lokalne festiwale Mezi Plo- rem - przyznaje Rafał Szczepaniak. - Chciał-
ty w DobY
anach koło Pilzna i w Brnie. Niezapomnianym wrażeniem był też spa- bym kontynuować moją aktorską przygodę
Występ naszych uczestników został przy- cer statkiem po Wełtawie, a także zwiedza- i uczestniczyć w następnych zagranicznych
jęty wielką owacją publiczności i uznaniem cze- nie Pragi i jej zabytków. Zadziwiającym jest wyjazdach. Ten zapał udzielił się wszystkim
skiej telewizji, która poprosiła mnie o udzie- fakt, że osoby niepełnosprawne intelektualnie, uczestnikom zespołu i już padają propozycje
lenie wywiadu. nie mając żadnego przygotowania z zakresu kolejnych wyjazdów. A może tym razem do
Anglii? Bo przecież bierzemy udział w Progra-
mie  The Gateway Award , który przewidu-
je wymianę grup osób niepełnoprawnych.
Wyjazd naszej grupy do Czech, możli-
wość zaprezentowania się na Festiwalu Mezi
Ploty i wielka radość z przeżywania tego
wydarzenia prowokują do refleksji i stwierdze-
nia, jak wielkie znaczenie w rozwoju i reha-
bilitacji osób niepełnosprawnych oraz uka-
zywaniu ich pełnego człowieczeństwa ma
twórczość artystyczna we wszystkich jej for-
mach.
Janina Krysta
Przewodnicząca Zarządu Koła PSOUU w Bytomiu
SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007 23
TWÓRCZOŚĆ
Festiwal  Świat Mało Znany to międzynarodowe spotkania z twórczym życiem osób niepełnosprawnych
F
e
s
t
i
w
a
l

Ś
w
i
a
t
M
a
ł
o
Z
n
a
n
y

t
o
m
i
ę
d
z
y
n
a
r
o
d
o
w
e
s
p
o
t
k
a
n
i
a
z
t
w
ó
r
c
z
y
m
ż
y
c
i
e
m
o
s
ó
b
n
i
e
p
e
ł
n
o
s
p
r
a
w
n
y
c
h
intelektualnie, organizowane w Gdańsku od 1993 roku cyklicznie co dwa lata przez miejscowe Koło PSOUU
i
n
t
e
l
e
k
t
u
a
l
n
i
e
,
o
r
g
a
n
i
z
o
w
a
n
e
w
G
d
a
ń
s
k
u
o
d
1
9
9
3
r
o
k
u
c
y
k
l
i
c
z
n
i
e
c
o
d
w
a
l
a
t
a
p
r
z
e
z
m
i
e
j
s
c
o
w
e
K
o
ł
o
P
S
O
U
U
z pomocą wolontariuszy z kraju i zagranicy.
z
p
o
m
o
c
ą
w
o
l
o
n
t
a
r
i
u
s
z
y
z
k
r
a
j
u
i
z
a
g
r
a
n
i
c
y
.
W tym roku symbolem imprezy stały się lwy z gdańskiego herbu  a to z inicjatywy Andrzeja Stelmasiewicza,
W
t
y
m
r
o
k
u
s
y
m
b
o
l
e
m
i
m
p
r
e
z
y
s
t
a
ł
y
s
i
ę
l
w
y
z
g
d
a
ń
s
k
i
e
g
o
h
e
r
b
u

a
t
o
z
i
n
i
c
j
a
t
y
w
y
A
n
d
r
z
e
j
a
S
t
e
l
m
a
s
i
e
w
i
c
z
a
,
koordynatora programu kulturalno-edukacyjnego  Czas Gdańskich Lwów , którego ideą jest rozbudzenie
k
o
o
r
d
y
n
a
t
o
r
a
p
r
o
g
r
a
m
u
k
u
l
t
u
r
a
l
n
o
-
e
d
u
k
a
c
y
j
n
e
g
o

C
z
a
s
G
d
a
ń
s
k
i
c
h
L
w
ó
w

,
k
t
ó
r
e
g
o
i
d
e
ą
j
e
s
t
r
o
z
b
u
d
z
e
n
i
e
zainteresowania historią Gdańska oraz popularyzacją herbu miasta. Natomiast patronat nad festiwalem
z
a
i
n
t
e
r
e
s
o
w
a
n
i
a
h
i
s
t
o
r
i
ą
G
d
a
ń
s
k
a
o
r
a
z
p
o
p
u
l
a
r
y
z
a
c
j
ą
h
e
r
b
u
m
i
a
s
t
a
.
N
a
t
o
m
i
a
s
t
p
a
t
r
o
n
a
t
n
a
d
f
e
s
t
i
w
a
l
e
m
objęli Prezydent Gdańska oraz Marszałek Województwa Pomorskiego.
o
b
j
ę
l
i
P
r
e
z
y
d
e
n
t
G
d
a
ń
s
k
a
o
r
a
z
M
a
r
s
z
a
ł
e
k
W
o
j
e
w
ó
d
z
t
w
a
P
o
m
o
r
s
k
i
e
g
o
.
POD ZNAKIEM GDAC
SKICH LWÓW
P
O
D
Z
N
A
K
I
E
M
G
D
A
C

S
K
I
C
H
L
W
Ó
W
Przez pięć dni, od 14 do 18 maja odbywa- Plener malarski odbywał się na Starym nicy praktycznie zgłębiali tajniki teatru del-
ły się międzynarodowe warsztaty artystycz- Mieście w Gdańsku. Bazę wypadową mieliśmy l arte. O efektach ich pracy mogli przekonać
ne prowadzone przez instruktorów  profe- w Galerii Promyk, gdzie zgromadziliśmy się widzowie estrady pod gołym niebem
sjonalistów różnych dziedzin sztuki, adreso- sprzęt do pracy, m.in. specjalnie przygotowa- przy Długim Targu, gdzie odbyło się zaim-
wane zarówno do twórców i artystów z nie- ne na tę imprezę, dużego formatu sztalugi prowizowane - zgodnie z kanonem sztuki
pełnosprawnością intelektualną, jak i do sze- plenerowe. Spośród uczestników warsztatu ulicznego teatru - przedstawienie. Ważną rolę
rokiej publiczności  mieszkańców Gdańska wielu po raz pierwszy zetknęło się z trudnym odegrały tu kostiumy i maski przygotowane
oraz turystów. wyzwaniem, jakim jest malarstwo sztalugowe wcześniej przez osoby niepełnosprawne ze
Na tegoroczną, siódmą już edycję  Świata na dużych powierzchniach. Oczywiście Środowiskowego Domu Samopomocy w
Mało Znanego przyjechali do Gdańska głównym tematem był otaczający nas pejzaż Gdańsku oraz wolontariuszy.
goście z Malty, Słowacji, A
otwy, Niemiec, miejski, kościół św. Mikołaja, kamienice i roz-
Grecji, Włoch i Turcji. Międzynarodowa ciągający się przed galerią skwer z fontanną. Zajęcia z pantomimy z elementami sztuki
grupa uczestników liczyła aż 60 osób. Wraz Widok malarskich akcesoriów przyciągnął cyrkowej prowadził Jarosław Grządziela.
z nimi w zajęciach brało udział 80. Polaków. mieszkańców miasta - od pięcioletnich dzie- Uczestnicy tego warsztatu mogli używać
Każda grupa warsztatowa składała się z 16 ci, które przychodziły ze swymi mamami i z wielu rekwizytów oraz wykonanych specjal-
osób. wielką satysfakcją bawiły się kolorem, przez nie na tę okazję kolorowych kostiumów.
Zorganizowano warsztat plastyczno- malujących z zapałem przez dwa dni uczniów, Uczono się między innymi chodzenia po
malarski oraz plastyczny - duże formy w otwar- aż po studentów architektury, którzy sponta- linie, żonglerki i synchronizacji działań gru-
tej przestrzeni, oprócz tego dwa warsztaty nicznie przyłączyli się do naszych działań. powych z rytmem muzyki.
muzyczne (bębniarski i perkusyjny z instru- Tym samym udało się zrealizować integra-
mentami glinianymi), pantomimiczny z ele- cyjny cel warsztatu. W trakcie dwóch warsztatów muzycz-
mentami sztuki cyrkowej, ceramiczny, foto- nych wykorzystywano różne instrumenty:
reporterski oraz zajęcia z teatru ulicznego. Z kolei warsztat form przestrzennych pierwszy z nich był warsztatem bębniar-
Celem wszystkich tych działań było pobu- polegał na tworzeniu tzw. pneumatów, czyli skim, którego instruktorem także i w tym
dzenie twórczego potencjału osób niepełno- wielkich, nadmuchiwanych form gdańskich roku był Rodriguez. Podczas drugiego, który
sprawnych, a co za tym idzie, ich aktywny lwów, a prowadziła go rzez
biarka Małgorzata prowadził Paweł Nowicki, grano na instru-
udział w imprezie. Jej walory integracyjne Więcławska, która debiutowała w nowej dla mentach perkusyjnych i ceramicznych wyko-
dodatkowo zwiększał fakt, iż wśród uczestni- siebie roli.  Zaobserwowałam, że z dnia na nanych specjalnie na tę okazję przez uczest-
ków warsztatów były zarówno osoby, które dzień rosło zaangażowanie uczestników. Co ników WTZ oraz zagranicznych wolontariu-
już wcześniej zetknęły się z nią oraz takie, ciekawe, Grecy i Słowacy najlepiej czuli się szy, pod kierownictwem Grażyny Jackow-
które trafiły tu po raz pierwszy. w działaniach spontanicznych, malarskich, skiej. Zwieńczeniem tych działań była spe-
Warsztaty ceramiczne poprowadziła podczas gdy uczestnicy z Niemiec łatwiej cjalna prezentacja podczas sobotniego kon-
Grażyna Jackowska - psycholog i doświadczo- odnajdywali się przy zorganizowanych dzia- certu w Teatrze Leśnym i występ na kończącej
ny instruktor. Zajęcia odbywały się w Inte- łaniach technicznych. Z pewnością było to dla imprezę paradzie.
gracyjnym Artystycznym Klubie Winda. mnie ciekawe doświadczenie warte powtórze-
 Skupiliśmy się w tym roku na dwóch nia w przyszłości, a finał bardzo miło mnie Część powstałych podczas warsztatów
tematach: jednym z nich były patronujące zaskoczył. prac została zaprezentowana już 18 maja w
całemu festiwalowi lwy gdańskie, a drugim Teatrze Wybrzeże - przedstawiono tam małe
morskie impresje, jako że spacer nad Warsztat fotoreporterski poprowadził formy ceramiczne, malarstwo oraz fotorepor-
morzem był z pewnością jedną z większych fotografik Piotr Wittman. Celem działań taż. Zwieńczeniem pracy wszystkich warsz-
atrakcji dla festiwalowych gości  mówi było tu udokumentowanie pracy wszystkich tatów była natomiast Wielka Parada, która
prowadząca. pozostałych warsztatów: uczestnicy dzień po 20 maja przemaszerowała główną ulicą gda-
- W ciągu czterech dni powstały ogrom- dniu odwiedzali poszczególne grupy przy- ńskiej Starówki przy akompaniamencie
ne figury lwów, ale także mnóstwo koloro- glądając się postępowi prac. Tworzyli przy gorących muzycznych rytmów i aplauzu
wych rybek i innych morskich stworów. tym dokumentację fotograficzną, dzięki zgromadzonych Gdańszczan oraz turystów.
Fascynujące było też obserwowanie, jak w czemu mieli okazję poznać od kuchni pracę
ramach tego samego tematu i przy użyciu fotoreportera.
podobnych technik powstają prace tak Barbara Mazur
różnorodne, ciekawe oraz indywidualne w Warsztatem teatralnym opiekował się Jaro- Galeria  Promyk Koła PSOUU w Gdańsku,
prowadząca warsztat plastyczny
swym charakterze. sław Rebeliński, pod pieczą którego uczest-
24 SPOA
ECZEC
STWO dla WSZYSTKICH nr 3 (29) wrzesień 2007
UCZESTNICY WARSZTATU FOTOREPORTERSKIEGO W OBIEKTYWIE PIOTRA WITTMANA I KOLEGÓW
Międzynarodowe Spotkania z Twórczym Życiem
M
i
ę
d
z
y
n
a
r
o
d
o
w
e
S
p
o
t
k
a
n
i
a
z
T
w
ó
r
c
z
y
m
Ż
y
c
i
e
m
Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną  Świat Mało Znany
O
s
ó
b
z
N
i
e
p
e
ł
n
o
s
p
r
a
w
n
o
ś
c
i
ą
I
n
t
e
l
e
k
t
u
a
l
n
ą

Ś
w
i
a
t
M
a
ł
o
Z
n
a
n
y

WARSZAWIACY
W
A
R
S
Z
A
W
I
A
C
Y
W MUSZYNIE
W
M
U
S
Z
Y
N
I
E
O WRAŻENIACH UCZESTNIKÓW Z TURNUSU REHABILITACYJNEGO
- czytaj na stronie 15