PROGRAM NAUCZANIA DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ DLA III ROKU

WYDZIA£U LEKARSKIEGO

Zajêcia odbywaj¹ siê w Katedrze Biochemii Klinicznej i Diagnostyki Laboratoryjnej PAM w formie wyk³adów, seminariów i æwiczeñ.

Cele kszta³cenia

G³ównym celem nauczania przedmiotu jest wykszta³cenie umiejêt-noœci prawid³owego doboru badañ laboratoryjnych oraz w³aœciwego ich wykorzystania (interpretacji) do dalszego postêpowania diagno-stycznego i terapeutycznego.

Tematyka wyk³adów

1. Wprowadzenie do diagnostyki laboratoryjnej i biochemii klinicznej – formowanie wyniku badania, czynniki wp³ywaj¹ce na zakres wartoœci prawid³owych, b³êdy pomiaru a wartoœæ diagnostyczna wyniku, kontrola wyników laboratoryjnych.

2. Biochemiczne czynniki ryzyka mia¿d¿ycy i ich wp³yw na dysfunk-cjê œródb³onka naczyniowego. Interakcja komórek endotelialnych z angiotensyn¹ II, leptyn¹ i adiponektyn¹. Kwasy t³uszczowe jako ligandy uk³adu periksozomalnego.

3. Zaburzenia hemostazy – ogólne zasady wykonywania badañ z zakresu uk³adu krzepniêcia krwi i fibrynolizy (stosowane anty-koagulanty, pobieranie krwi, czas wykonania badañ). Przegl¹d badañ laboratoryjnych stosowanych w diagnostyce zaburzeñ krzepniêcia krwi i fibrynolizy (zasada oznaczania, wartoœci referencyj-ne, interpretacja).

4. Laboratoryjne wyk³adniki stanu zapalnego – „osoczowe wyk³adniki” stanu zapalnego (bia³ka ostrej fazy), moleku³y adhezyjne.

5. Aspekty diagnostyczne biologii molekularnej – wrodzone uwarun-kowania sodowra¿liwoœci ciœnienia têtniczego: aspekty kulturowe i ewolucyjne homeostazy jonu sodowego, koncepcja sodowra¿li-woœci ciœnienia têtniczego, monogenowe formy nadciœnienia jako 1

model sodowra¿liwoœci, koncepcja fenotypów poœrednich nadci-

œnienia.

Tematyka seminariów i æwiczeñ

1. Podstawy analityczne diagnostyki laboratoryjnej. Standaryzacja.

Bia³ka osocza krwi. Funkcje frakcji bia³kowych. Konstelacje zmian bia³ek krwi. Bia³ka ostrej fazy. Bia³ko monoklonalne. Metody roz-dzia³u bia³ek. Zakres wartoœci prawid³owych (referencyjnych), b³¹d przedlaboratoryjny, laboratoryjny, interpretacji. B³¹d precyzji i b³¹d systematyczny. Czu³oœæ i swoistoœæ testów diagnostycznych.

2. Enzymologia kliniczna, diagnostyka enzymatyczna: podzia³ i wy-stêpowanie (enzymy osoczowe, komórkowe). Znaczenie kliniczne badañ enzymologicznych.

3. Patobiochemia zaburzeñ równowagi kwasowo-zasadowej. Zasady pobierania i postêpowania z materia³em biologicznym. Parame-try charakteryzuj¹ce stan gospodarki kwasowo-zasadowej ustroju.

Typy zaburzeñ kwasowo-zasadowych. Omówienie przypadków kwasicy metabolicznej. Omówienie przypadków zasadowicy metabolicznej. Omówienie przypadków kwasicy oddechowej, omówienie przypadków zasadowicy oddechowej.

4. Diagnostyka laboratoryjna chorób uk³adu moczowego. Badanie ogólne moczu. Przes¹czanie k³êbkowe, pomiar przes¹czania k³êb-kowego – klirens kreatyniny, inuliny, PAH. Oznaczanie przep³ywu krwi przez nerki. Zaburzenia rozcieñczania i zagêszczania moczu.

Badania laboratoryjne w ostrej i przewlek³ej niewydolnoœci nerek.

Kratynina, mocznik osocza. Badanie ogólne moczu. Analiza przypadków klinicznych.

5. Patobiochemia chorób uk³adu kr¹¿enia. Diagnostyka laboratoryjna zaburzeñ lipidowych, lipidogram: trójglicerydy, cholesterol ca³kowity, LDL-cholesterol, HDL-cholesterol: profil prawid³owy, dyslipidemie. Homocysteina, Lpa, fibrynogen w rozwoju mia¿d¿ycy.

6. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej zaburzeñ krzepniêcia: diagnostyka laboratoryjna skaz krwotocznych, podzia³ skaz krwotocznych, badania przesiewowe i uzupe³niaj¹ce w diagnostyce skaz krwotocznych, diagnostyka laboratoryjna wybranych skaz: koagu-lopatii ze zu¿ycia (DIC), hipoprotrombinemii nabytej (awitami-2

noza K), choroby von Willebranda, diagnostyka ró¿nicowa DIC

i pierwotnie uczynnionej fibrynolizy. Diagnostyka laboratoryjna choroby zakrzepowej. Laboratoryjna kontrola leczenia przeciwza-krzepowego.

7. Diagnostyka biochemiczna nowotworów: markery nowotworów przewodu pokarmowego (CEA, Ca19,9) markery raka sutka, markery raka prostaty, raka p³uc, raka j¹dra. Ektopowe wytwarza-nie hormonów, zaburzenia jonowe.

8. Cukrzyca oraz diagnostyka laboratoryjna wewn¹trz- i zewn¹trzwy-dzielniczej czynnoœci trzustki. Kryteria rozpoznania cukrzycy, Metody oznaczania stê¿enia glukozy: poziom glikemii na czczo, doustny test tolerancji glukozy (DTTG), pó³profil glikemii, dobo-wy profil glikemii – interpretacja wyników. Diagnostyka cukrzycy ciê¿arnych. Testy laboratoryjne w diagnozowaniu i monitorowa-niu cukrzycy. Proteinuria, mikroalbuminuria w przebiegu cukrzycy.

9. Patobiochemia zaburzeñ gospodarki wodno-elektrolitowej. Elektrolity osocza. Bilans wody. Regulacja bilansu wodnego. Regulacja objêtoœci p³ynów ustrojowych. Typy zaburzeñ gospodarki wodno-elektrolitowej. Biochemiczna ocena stanu nawodnienia.

Hiponatremia, hipernatremia: cechy laboratoryjne. Metabolizm potasu i jego zaburzenia, ocena laboratoryjna. Nerkowe wydala-nie potasu, badania laboratoryjne moczu w hiperpotasemii. Go-spodarka wapniem, fosforem i magnezem. Analiza przypadków klinicznych.

10. Podstawy diagnostyki hematologicznej, cz. 1 – uk³ad krwinek czerwonych. Charakterystyka uk³adu czerwonokrwinkowego, cy-togeneza, budowa i funkcja erytrocyta, nieprawid³owoœci w bu-dowie i funkcji erytrocyta podstawowe badania laboratoryjne charakteryzuj¹ce czynnoœæ uk³adu czerwonokrwinkowego i ich interpretacja. Choroby uk³adu czerwonokrwinkowego – postê-

powanie diagnostyczne (prawid³owy metabolizm ¿elaza ustrojo-wego, witaminy B , kwasu foliowego. Technika wykonywania 12

i barwienia rozmazów krwi obwodowej i szpiku. Ocena morfolo-gii krwinek czerwonych w rozmazach krwi obwodowej. Æwiczenia mikroskopowe.

11. Podstawy diagnostyki hematologicznej, cz. 2 – uk³ad krwinek bia³ych. Charakterystyka uk³adu bia³okrwinkowego i limfatyczne-3

go, charakterystyka morfologiczna granulocytów, monocytów, lim-focytów oraz ich funkcja. Badania oceniaj¹ce czynnoœæ krwinek bia³ych. Zmiany iloœciowe krwinek bia³ych we krwi obwodowej.

Badania cytomorfologiczne, cytochemiczne, cytoenzymatyczne i cytogenetyczne w diagnostyce chorób rozrostowych. Æwiczenia mikroskopowe.

12. Diagnostyka laboratoryjna w ostrych stanach zagro¿enia ¿ycia –

laboratorium analiz pilnych: pilne badania hematologiczne i ko-agulologiczne, zburzenia równowagi kwasowo-zasadowej w na-g³ych wypadkach, pilne badania biochemiczne, ostre „stany chi-rurgiczne” w badaniach laboratoryjnych (ró¿nicowanie) – anali-za przypadków klinicznych.

Zalecana literatura

1. Angielski S. (red.): Biochemia kliniczna.

2. Ciechanowicz A., Januszewicz A., Januszewicz W., Ró¿y³³o W.: Genetyka chorób uk³adu kr¹¿enia.

3. Naruszewicz M. (red.): Kardiologia zapobiegawcza.

4. Dembiñska-Kieæ A., J.W. Naskalski J.W.: Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej.

5. Pawelski S., Maj S.: Normy i diagnostyka chorób wewnêtrznych.

4