Diagnostyka laboratoryjna
Diagnostyka laboratoryjna
chorób serca i mięśni
chorób serca i mięśni
poprzecznie prążkowanych
poprzecznie prążkowanych
Dr n. wet. Iwona Taszkun
Dr n. wet. Iwona Taszkun
Dr n. wet. Jan Marczuk
Dr n. wet. Jan Marczuk
Ośrodki kontrolujące krążenie krwi
Ośrodki kontrolujące krążenie krwi
Mięsień sercowy- adrenalina rdzenia nadnerczy
Mięsień sercowy- adrenalina rdzenia nadnerczy
przyspiesza częstość skurczów serca,
przyspiesza częstość skurczów serca,
acetylocholina zakończeń nerwowych -zwalnia
acetylocholina zakończeń nerwowych -zwalnia
Mięśnie gładkie ścian naczyń- ośrodek
Mięśnie gładkie ścian naczyń- ośrodek
naczynioruchowy (część presyjna zwężą
naczynioruchowy (część presyjna zwężą
naczynia, depresyjna- rozszerza)
naczynia, depresyjna- rozszerza)
Renina nerkowa pobudzając angiotensynę
Renina nerkowa pobudzając angiotensynę
kurczy mięśnie gładkie naczyń przez co
kurczy mięśnie gładkie naczyń przez co
ciśnienie krwi tętniczej rośnie
ciśnienie krwi tętniczej rośnie
Tkankowa (miejscowa) regulacja:
Tkankowa (miejscowa) regulacja:
-
rozszerzają naczynia tętnicze: bradykinina,
rozszerzają naczynia tętnicze: bradykinina,
histamina, cholina, kwas mlekowy,
histamina, cholina, kwas mlekowy,
prostaglandyny E
prostaglandyny E
-
obkurczają naczynia: noradrenalina,
obkurczają naczynia: noradrenalina,
serotonina, prostaglandyny F, tromboksan
serotonina, prostaglandyny F, tromboksan
Profil sercowy i mięśniowy
Profil sercowy i mięśniowy
Kinaza kreatynowa - CK
Kinaza kreatynowa - CK
Aminotransferaza asparaginianowa - AST
Aminotransferaza asparaginianowa - AST
Dehydrogenaza mleczanowa – LDH i jej
Dehydrogenaza mleczanowa – LDH i jej
izoenzym dehydrogenaza beta –
izoenzym dehydrogenaza beta –
hydroksymaślanowa
hydroksymaślanowa
Peroxydaza glutatianowa – GSH-Px (konie,
Peroxydaza glutatianowa – GSH-Px (konie,
bydło, owce, świnie)
bydło, owce, świnie)
Troponiny (pies, kot, koń)
Troponiny (pies, kot, koń)
Przedsionkowy peptyd natriuretyczny – ANP
Przedsionkowy peptyd natriuretyczny – ANP
(pies)
(pies)
Materiał
Materiał
do
do
badań
badań
Surowica lub osocze pobrane na heparynę lub EDTA
Surowica lub osocze pobrane na heparynę lub EDTA
Stabilność w surowicy/osoczu w temperaturze 2 -8
Stabilność w surowicy/osoczu w temperaturze 2 -8
C do 7 dni (AST, CPK) i 2 – 3 dni (LDH
C do 7 dni (AST, CPK) i 2 – 3 dni (LDH
)
)
Diagnostyka enzymologiczna
Diagnostyka enzymologiczna
Aktywność enzymów komórkowych w osoczu
Aktywność enzymów komórkowych w osoczu
jest niezwykle mała w porównaniu z ich
jest niezwykle mała w porównaniu z ich
aktywnością w obrębie komórki
aktywnością w obrębie komórki
Jest on zależny od szybkości ich wydostawania
Jest on zależny od szybkości ich wydostawania
się z komórki i szybkości eliminacji z krwiobiegu
się z komórki i szybkości eliminacji z krwiobiegu
Enzymy białkowe nie podlegają przesączaniu
Enzymy białkowe nie podlegają przesączaniu
kłębuszkowemu w nerkach – wyjątek enzymy
kłębuszkowemu w nerkach – wyjątek enzymy
trawienne np. Amylaza
trawienne np. Amylaza
Aktywność enzymów osoczowych (biorących
Aktywność enzymów osoczowych (biorących
udział w hemostazie ) zależne jest od stanu
udział w hemostazie ) zależne jest od stanu
narządu je wytwarzających. Wykazują one
narządu je wytwarzających. Wykazują one
wyraźną swoistość tkankową
wyraźną swoistość tkankową
Diagnostyka enzymologiczna
Diagnostyka enzymologiczna
Enzymy cytoplazmatyczne przedostają się do
Enzymy cytoplazmatyczne przedostają się do
krwi w przypadku martwicy komórki lub w
krwi w przypadku martwicy komórki lub w
stanach zwiększonej przepuszczalności błon
stanach zwiększonej przepuszczalności błon
komórkowych (niedokrwienie, zmiana pH,
komórkowych (niedokrwienie, zmiana pH,
zanurzenia elektrolitowe, toksyny endo- i
zanurzenia elektrolitowe, toksyny endo- i
egzogenne)
egzogenne)
AST- aminotransferaza
AST- aminotransferaza
asparaginianowa
asparaginianowa
Wysoka aktywność AST występuje w komórkach
Wysoka aktywność AST występuje w komórkach
wątroby, erytrocytach i we wszystkich typach
wątroby, erytrocytach i we wszystkich typach
mięśni
mięśni
Aminotransferaza asparaginianowa występuje w
Aminotransferaza asparaginianowa występuje w
największej ilości w cytoplazmie i mitochondriach.
największej ilości w cytoplazmie i mitochondriach.
Wzrost aktywności we krwi występuje wskutek
Wzrost aktywności we krwi występuje wskutek
zwiększonej przepuszczalności błony komórkowej
zwiększonej przepuszczalności błony komórkowej
lub martwicy komórki.
lub martwicy komórki.
Okres półtrwania we krwi psa – 12 h, nieco mniej
Okres półtrwania we krwi psa – 12 h, nieco mniej
we krwi kota i 7 – 8 dni u koni
we krwi kota i 7 – 8 dni u koni
Aktywność AST jest często określana łącznie z
Aktywność AST jest często określana łącznie z
aktywnością AP, ALT, GGT, GLDH w przypadku
aktywnością AP, ALT, GGT, GLDH w przypadku
chorób wątroby i CK w przypadku chorób mięśni
chorób wątroby i CK w przypadku chorób mięśni
Wzrost aktywności AST we krwi.
Wzrost aktywności AST we krwi.
Uszkodzenie wątroby
Uszkodzenie wątroby
Hemoliza
Hemoliza
Choroby mięśni poprzecznie prążkowanych i
Choroby mięśni poprzecznie prążkowanych i
miopatie
miopatie
Niedokrwienie i zawał serca
Niedokrwienie i zawał serca
Domięśniowe podawanie dużej ilości leków
Domięśniowe podawanie dużej ilości leków
Niewydolność mięśnia sercowego
Niewydolność mięśnia sercowego
U koni po wysiłku fizycznym, treningu
U koni po wysiłku fizycznym, treningu
U koni przy mocznicy
U koni przy mocznicy
Choroby mięśni szkieletowych na tle niedoboru
Choroby mięśni szkieletowych na tle niedoboru
witaminy E i selenu
witaminy E i selenu
CK – kinaza kreatynowa,
CK – kinaza kreatynowa,
kreatynofosfokinaza (CPK)
kreatynofosfokinaza (CPK)
Jest enzymem występującym w mięśniu
Jest enzymem występującym w mięśniu
sercowym, mięśniach szkieletowych i tkance
sercowym, mięśniach szkieletowych i tkance
nerwowej ale tylko enzym pochodzący z serca i
nerwowej ale tylko enzym pochodzący z serca i
mięśni ma praktyczne znaczenie
mięśni ma praktyczne znaczenie
Obecność podwyższonej aktywności enzymu
Obecność podwyższonej aktywności enzymu
wskazuje na martwicę komórkową
wskazuje na martwicę komórkową
Enzym jest istotny dla szybkiej konwersji ADP
Enzym jest istotny dla szybkiej konwersji ADP
do ATP potrzebnej do skurczu mięśnia
do ATP potrzebnej do skurczu mięśnia
We krwi występuje w 3 izoenzymach : MB-
We krwi występuje w 3 izoenzymach : MB-
CPK(serce), MM-CPK(mięśnie), BB-CPK(mózg)
CPK(serce), MM-CPK(mięśnie), BB-CPK(mózg)
Bierze udział w fosforylacji kreatyny do
Bierze udział w fosforylacji kreatyny do
fosfokreatyny, z której powstaje kreatynina
fosfokreatyny, z której powstaje kreatynina
wydalana z moczem i nie podlegająca resorpcji
wydalana z moczem i nie podlegająca resorpcji
zwrotnej w kanalikach
zwrotnej w kanalikach
CK mięśni szkieletowych
CK mięśni szkieletowych
Izoenzym CK-MM- 98%
Izoenzym CK-MM- 98%
Izoenzym CK- MB- 0-2%
Izoenzym CK- MB- 0-2%
UWAGA !
UWAGA !
Surowica zhemolizowana i pobrana od zwierząt
Surowica zhemolizowana i pobrana od zwierząt
z cukrzycą podwyższa wyniki
z cukrzycą podwyższa wyniki
Podwyższona aktywność CPK wraca do normy
Podwyższona aktywność CPK wraca do normy
po 2-3 dniach (czuły wskaźnik przez krótki
po 2-3 dniach (czuły wskaźnik przez krótki
okres czasu)
okres czasu)
CK mięśnia sercowego
CK mięśnia sercowego
Izoenzym CK- MM- 70-80%
Izoenzym CK- MM- 70-80%
Izoenzym CK- MB-20-30%
Izoenzym CK- MB-20-30%
Wzrost aktywności CK-MB jest bardziej
Wzrost aktywności CK-MB jest bardziej
swoisty dla serca, gdyż całkowita aktywność
swoisty dla serca, gdyż całkowita aktywność
CK może wzrastać w chorobach mięśni
CK może wzrastać w chorobach mięśni
szkieletowych. Dlatego w przypadkach chorób
szkieletowych. Dlatego w przypadkach chorób
serca oznaczać należy CK-MB i CK
serca oznaczać należy CK-MB i CK
Wzrost aktywności CPK we krwi
Wzrost aktywności CPK we krwi
Uraz (zespół zmiażdżenia, operacje chirurgiczne,
Uraz (zespół zmiażdżenia, operacje chirurgiczne,
domięśniowe podawanie leków, zalegania, ciężki
domięśniowe podawanie leków, zalegania, ciężki
wysiłek fizyczny)
wysiłek fizyczny)
Dystrofia mięśni i stany zapalne mięśni
Dystrofia mięśni i stany zapalne mięśni
Miopatie (pokarmowa, infekcyjne, immunologiczne)
Miopatie (pokarmowa, infekcyjne, immunologiczne)
Tężyczki (hipomagnezemiczna, transportowa)
Tężyczki (hipomagnezemiczna, transportowa)
Drgawki, konwulsje, napady padaczkowe
Drgawki, konwulsje, napady padaczkowe
Choroby neurologiczne- niedotlenienie mózgu,
Choroby neurologiczne- niedotlenienie mózgu,
wylewy
wylewy
Choroby serca (zawał mięśnia sercowego,
Choroby serca (zawał mięśnia sercowego,
uszkodzenie
uszkodzenie
zapalne, toksyczne, pourazowe)
zapalne, toksyczne, pourazowe)
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy
Wzrost aktywności CPK we krwi
Wzrost aktywności CPK we krwi
Mięśniochwat porażenny koni
Mięśniochwat porażenny koni
Sztywność koni wyścigowych – tying up
Sztywność koni wyścigowych – tying up
Powysiłkowe uszkodzenie mięśni u chartów
Powysiłkowe uszkodzenie mięśni u chartów
Zatrucie tlenkiem węgla
Zatrucie tlenkiem węgla
UWAGA!
UWAGA!
U koni CK wzrasta po 6 – 12 h po urazie i po 2
U koni CK wzrasta po 6 – 12 h po urazie i po 2
dniach obniża się, powracając do wartości
dniach obniża się, powracając do wartości
prawidłowych w ciągu 3-4 dni. AST wzrasta po
prawidłowych w ciągu 3-4 dni. AST wzrasta po
24-48 h po urazie i po 7-10 dniach obniża się,
24-48 h po urazie i po 7-10 dniach obniża się,
powracając do wartości prawidłowych w ciągu
powracając do wartości prawidłowych w ciągu
10-21 dni.
10-21 dni.
LDH, LD – dehydrogenaza
LDH, LD – dehydrogenaza
mleczanowa
mleczanowa
Katalizuje odwracalnie utlenianie mleczanów lub
Katalizuje odwracalnie utlenianie mleczanów lub
redukcję pirogronianów (NADH
redukcję pirogronianów (NADH
→ NAD
→ NAD
)
)
w
w
beztlenowej glikolizie
beztlenowej glikolizie
.
.
W mięśniach szkieletowych stosunek NADH:NAD
W mięśniach szkieletowych stosunek NADH:NAD
jest wysoki, co powoduje wzrost produkcji
jest wysoki, co powoduje wzrost produkcji
mleczanów
mleczanów
W sercu i wątrobie NADH:NAD jest niski co
W sercu i wątrobie NADH:NAD jest niski co
powoduje wzrost produkcji pirogronianów
powoduje wzrost produkcji pirogronianów
Występuje w dużych ilościach w mięśniach
Występuje w dużych ilościach w mięśniach
poprzecznie prążkowanych, wątrobie, nerkach,
poprzecznie prążkowanych, wątrobie, nerkach,
tkance nerwowej, erytrocytach
tkance nerwowej, erytrocytach
Występuje w 5 frakcjach izoenzymatycznych
Występuje w 5 frakcjach izoenzymatycznych
(rozdział elektroforetyczny)
(rozdział elektroforetyczny)
LDH, LD – dehydrogenaza
LDH, LD – dehydrogenaza
mleczanowa
mleczanowa
LDH
LDH
1-2
1-2
– dominuje w mięśniu sercowym
– dominuje w mięśniu sercowym
LDH
LDH
3
3
– występuje w innych komórkach (płuca,
– występuje w innych komórkach (płuca,
nowotwory)
nowotwory)
LDH
LDH
4-5
4-5
– dominuje w wątrobie i mięśniach
– dominuje w wątrobie i mięśniach
szkieletowych i wątrobie
szkieletowych i wątrobie
Wzrost aktywności LDH we krwi
Wzrost aktywności LDH we krwi
Choroby mięśni szkieletowych
Choroby mięśni szkieletowych
Choroby wątroby
Choroby wątroby
U koni choroby mięśnia sercowego, zapalenie
U koni choroby mięśnia sercowego, zapalenie
trzustki, choroby nerek
trzustki, choroby nerek
Niedokrwienie mięśnia sercowego
Niedokrwienie mięśnia sercowego
Wysiłek fizyczny
Wysiłek fizyczny
Choroby nowotworowe
Choroby nowotworowe
UWAGA !
UWAGA !
W przypadku znacznego wzrostu LDH
W przypadku znacznego wzrostu LDH
przeprowadza się rozdział elektroforetyczny
przeprowadza się rozdział elektroforetyczny
surowicy.
surowicy.
HBDH – dehydrogenaza beta-
HBDH – dehydrogenaza beta-
hydroksymaślanowa
hydroksymaślanowa
Jest to enzym wskaźnikowy bardziej swoistym
Jest to enzym wskaźnikowy bardziej swoistym
dla uszkodzonych kardiomiocytów niż LDH
dla uszkodzonych kardiomiocytów niż LDH
W przypadku stwierdzenia urazów mięśnia
W przypadku stwierdzenia urazów mięśnia
sercowego dochodzi do nieproporcjonalnego
sercowego dochodzi do nieproporcjonalnego
podwyższenia HBDH w stosunku do LDH
podwyższenia HBDH w stosunku do LDH
(prawidłowo LDH/ HBDH 2 : 1)
(prawidłowo LDH/ HBDH 2 : 1)
Troponiny
Troponiny
Są to białka wiążące jony wapnia we wszystkich
Są to białka wiążące jony wapnia we wszystkich
mięśniach, występują w 3 podjednostkach
mięśniach, występują w 3 podjednostkach
Podwyższenie stężenia troponiny w surowicy
Podwyższenie stężenia troponiny w surowicy
następuje w wyniku uszkodzenia mięśnia
następuje w wyniku uszkodzenia mięśnia
sercowego
sercowego
Czas połowicznego rozpadu troponiny 2 h
Czas połowicznego rozpadu troponiny 2 h
Do badania potrzebne jest 1 ml surowicy
Do badania potrzebne jest 1 ml surowicy
Jednofazowy wzrost stężenia troponiny we krwi w 3
Jednofazowy wzrost stężenia troponiny we krwi w 3
– 8 h po urazie nie jest spowodowany obumarciem
– 8 h po urazie nie jest spowodowany obumarciem
komórek
komórek
Ciężkie uszkodzenie mięśnia sercowego z
Ciężkie uszkodzenie mięśnia sercowego z
obumarciem komórek powoduje znaczny wzrost
obumarciem komórek powoduje znaczny wzrost
stężenia troponiny utrzymujący się przez wiele dni
stężenia troponiny utrzymujący się przez wiele dni
Przyczyny wzrostu troponiny we
Przyczyny wzrostu troponiny we
krwi
krwi
Uszkodzenie mięśnia sercowego w wyniku
Uszkodzenie mięśnia sercowego w wyniku
martwicy lub niedokrwienia
martwicy lub niedokrwienia
Kardiomiopatia roztrzeniowa
Kardiomiopatia roztrzeniowa
Choroby osierdzia
Choroby osierdzia
Zapalenie mięśnia sercowego
Zapalenie mięśnia sercowego
UWAGA !
UWAGA !
Wskazaniem do przeprowadzenia seryjnych
Wskazaniem do przeprowadzenia seryjnych
badań troponiny jest posocznica, babeszjoza,
badań troponiny jest posocznica, babeszjoza,
chemioterapia
chemioterapia
ANP – Atrial Natriuretic Peptid –
ANP – Atrial Natriuretic Peptid –
przedsionkowy peptyd
przedsionkowy peptyd
natriuretyczny
natriuretyczny
Jest to hormon peptydowy złożony u psów z 28
Jest to hormon peptydowy złożony u psów z 28
aminkowasów
aminkowasów
Jest syntetyzowany , magazynowany i uwalniany
Jest syntetyzowany , magazynowany i uwalniany
przez ściany przedsionków serca
przez ściany przedsionków serca
ANP jest markerem wskazującym na zmiany
ANP jest markerem wskazującym na zmiany
ciśnienia w przedsionkach
ciśnienia w przedsionkach
Materiałem do badań jest 1 ml schłodzonego
Materiałem do badań jest 1 ml schłodzonego
osocza pobranego na EDTA
osocza pobranego na EDTA
Wysokie stężenie ANP występuje przy
Wysokie stężenie ANP występuje przy
niewydolności serca, nieprawidłowym przepływie
niewydolności serca, nieprawidłowym przepływie
krwi przez serce, niedomykalności zastawki
krwi przez serce, niedomykalności zastawki
dwudzielnej, dirofilariozie i niewydolności nerek
dwudzielnej, dirofilariozie i niewydolności nerek