Diagnostyka laboratoryjna chorób przewodu pokarmowego

Funkcje przewodu pokarmowego

• Rozdrabnianie składników pokarmowych

• Enzymatyczna degradacja związków wielkocząsteczkowych-trawienie

• Wchłanianie substancji małocząsteczkowych

• Funkcja wydzielnicza- gastryna, sekretyna, motylina, enteroglukagon, cholecystokinina

• GALT

Hormony żołądkowo- jelitowe

• Gastryna-pobudza motorykę żołądka i jelit oraz wydzielanie soku żołądkowego

• Cholecystokinina- pobudza motorykę jelit, skurcze pęcherzyka żółciowego i wydzielanie soku trzustkowego

• Sekretyna- pobudza wydzielanie soku żołądkowego, jelitowego, trzustkowego i żółci, a hamuje motorykę

• Motylina- pobudza motorykę i wydzielniczość żołądka i jelit

• Somatostatyna- hamuje motorykę

• Wazoaktywny peptyd jelitowy i peptyd hamujący czynność żołądka- pobudzają wydzielanie żółci i soku trzustkowego

Trawienie

• Jama ustna- α-amylaza,

• Żołądek-pepsyna, trypsyna

• Jelito cienkie- disacharydazy, peptydazy, sole kwasów żółciowych (sodowe i potasowe kwasu cholowego, dezoksycholowegi i chenodezoksycholowego), lipaza i α-amylaza trzustkowa

Wchłanianie zalezy od :

• Struktury i wielkości powierzchni absorpcyjnej

• Odpowiedniej postaci strawionych substancji pokarmowych

• Prawidłowego stosunku szybkości wchłaniania do szybkości pasażu treści pokarmowej

Jelita cienkie

• Wchłanianie wody, Na+, K+, kwasów nukleinowych, aminokwasów, monosacharydów, glukozy, galaktozy, lipidów (lipoproteiny, kwasy tłuszczowe, cholesterol) i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i B12, a Ca+2 i Mg+2 zależne od kalcytriolu (czynna D)

Jelita grube

• Wchłanianie wody, elektrolitów, witamin, aminokwasów

Zaburzenia funkcji przewodu pokarmowego

• Pierwotne- przyczyny umiejscowione w przewodzie pokarmowym

• Wtórne- związane z innymi chorobami wewnętrznymi

Zaburzenia przewodu pokarmowego - przyczyny

• Upośledzona perystaltyka przewodu pokarmowego

• Nieprawidłowe trawienie

• Upośledzone wchłanianie

• Nadmierna wydzielniczość enterohormonów

Zespoły w których dominują zaburzenia trawienia, a wchłanianie ma charakter wtórny, wynikają najczęściej z zaburzeń funkcji trzustki, wątroby i dróg żółciowych lub wrodzonych niedoborów enzymów błony rąbka szczoteczkowego

Zespoły z przewagą zaburzeń wchłaniania są wynikiem procesów patologicznych w obszarze jelit cienkich i grubych w tym chorób immunologicznych i cukrzycy,

Uogólniony zespół złego wchłaniania

• Biegunki przewlekłe

• Przyspieszony pasaż jelitowy

• Niedobór wit. D i Ca- krzywca, osteomalacja

• Nadczynność przytarczyc

• Zaniki mięśniowe i tkankowe

• Niedobór wit. K- przedłużony czas protrombinowy i krwotoki

• Upośledzone wytwarzanie przeciwciał

Uposledzone wchłanianie poszczególnych substancji

• Choroby zmieniające skład flory bakteryjnej (upośledzone wchłanianie tłuszczów i wit. B12)

• Brak soli kwasów żółciowych - stolce tłuszczowe

• Upośledzenie pracy jelit cienkich-brak rozkładu disacharydów (stolce kwaśne)

• Zwiększona przepuszczalność błony śluzowej jelit- utrata białka

Diagnostyka laboratoryjna zespołów złego wchłaniania

• Badanie makroskopowe stolców

• Mikroskopowe badanie kału

• Testy obciążeniowe i prowokacyjne

• Badania morfologiczne krwi (niedokrwistość) i zaburzenia elektrolitowe

Diagnostyka chorób żołądka i jelit u zwierząt towarzyszących opiera się na

• Badaniu radiologicznym, ultrasonograficznym i badaniach gastroskopowych

Badanie płynnej treści żwacza

• Do badań diagnostycznych należy pobrać 250-500 ml płynnej treści żwacza zgłębnikiem przełykowo-żołądkowym o długości 2-2,5 m, średnicy 10-12 mm

• Pierwszą partię płynu odrzucić- może zawierać ślinę

Zgłębnik Sorensena i Schambye do pobierania płynnej treści żwacza

Ocena barwy treści zwacza

• Jasnozielona- po sianie i kiszonce

• Szara-po wysłodkach, otrębach, wywarze, słomie

• Mlecznoszara- po śrucie, otrębach, mące

• Zielonkawoszara- zaleganie treści

• Zielonkawoczarna- procesy gnilne

Ocena zapachu

• Aromatyczny- prawidłowo

• Kwaśny, cuchnący- węglowodany lekkostrawne (buraki pastewne, ziarno zbóż, melasa, jabłka) z których powstaje dużo kwasu mlekowego

• Amoniakalny- pasze bogatobiałkowe (mocznik i inne azotowe)

• Gnilny- zapalenie ścian przedżołądków

Ocena konsystencji

• Lekko ciągliwa świadczy o właściwej aktywności drobnoustrojów żwacza

• Lepka powstaje od domieszki śliny- powtórzyć badanie

• Wodnista jest chorobowa- głodówka, niedobory paszowe, mała aktywność drobnoustrojów

• Pienista świadczy o wzmożonej fermentacji i jest typowa dla wzdęcia żwacza

Sedymentacja i flotacja treści żwacza met Nicholsa i Penne

• Krowy zdrowe: w okresie między podawaniem karmy- 5-10 min, bezpośrednio po nakarmieniu-2,5-3 min

• Szybkie opadanie i brak wypływania jest następstwem niestrawności lub głodzenia

• Wolne opadanie i szybkie wypływanie świadczy o wzdęciu żwacza

pH

• Fizjologiczne pH=5-8 ( 6,2-7,2)

• pH =8-10 -gnicie paszy bogatobiałkowej

• pH= 4-6 -pasza węglowodanowa

Ocena żywotności wymoczków

• Wymoczki przekształcają białko roślinne w łatwostrawne białko własne, zużywają skrobię, fruktozę, celobiozę do budowy glikogenu i syntetyzują wit. B

• Krowy zdrowe w 1 ml płynnej treści żwacza mają:

300-700 tys. wymoczków i

100-200 mld bakterii

Skala oceny żywotności wymoczków pod mikroskopem 10x10

• I- żywe-poruszają się energicznie

• II- liczne żywe- poruszają się powoli, pojedyncze martwe

• III- średnia liczba - liczne martwe, a żywe poruszają się powoli

• IV- mała liczba wymoczków- słabo ruchliwe, więcej martwych niż żywych

• V- pojedyncze martwe, brak żywych

Przy ocenie należy pamiętać, że najpierw giną wymoczki duże, potem średnie, a wreszcie małe

Badanie soku żołądkowego koni

• Sok pobierać na czczo po 12-24 godz. głodówce

• Treść pokarmową żołądka- parę godzin po nakarmieniu

• Sonda 2,5-3 m dł i 20-30 mm średnicy

Barwa

• Fizjologicznie- zielonkawy, szary, żółtawy, przejrzysty, opalizujący

• Czerwony- domieszka krwi

• Zielonkawożółty- domieszka barwników żółciowych

• Brunatnoszary- fusy kawy- wrzody żołądka, rak żołądka

Zapach- lekko kwaśny

• Stęchły- wzmożona fermentacja lub zaleganie

• Gnilny- przypomina ropę- wrzody żołądka

• Amoniakalny- mocznica

• Stęchły- gnilny- bezsoczność (achylia)

Konsystencja- wodnista do lekko śluzowatej

• Ciągliwa, śluzowata- przewlekły niżyt

Kwasy w treści żołądka

• pH kwaśne nadają kwas solny, kwas mlekowy, masłowy, octowy, jednozasadowe fosforany

Kwasy organiczne (mlekowy, masłowy, octowy)

• Świadczą o nieżycie żółądka przy braku kwasu solnego

Krew utajona- próba benzydynowa

• 5 ml soku żołądkowego podgrzać do wrzenia

• Dodać 2 ml benzydyny

• Dodać 1 ml 3% wody utlenionej

Zielone- niebieskie zabarwienie świadczy o obecności krwi

Badanie osadu soku żołądkowego- zabarwić błękitem metylenowym, płynem Lugola

• Fizjologicznie- 100-300 w 1 ml komórek nabłonka i leukocytów

• Nieżyt- 10x więcej

• Komórki nowotworowe

• Jaja pasożytów