Układ moczowy

Duże zwierzęta

Przyczyny:

 zewnętrzne:

 zatrucia pokarmowe

 substancje toksyczne

 środki ochrony roślin

 nawozy sztuczne

 nadmiar wapnia i fosforanu w diecie

 nadmiar lub brak mikro i makroelementów (selen)

 nieprawidłowe cewnikowanie

 inne zabiegi lekarsko – weterynaryjne

 wewnętrzne:

 procesy zapalne

 zatory tętnicy nerkowej

 niewydolność mięśnia sercowego

 choroby zakaźne

 obniżenie odporności

 ucisk pochodzenia wewnętrznego – kamień nerkowy, nowotwór

 choroby ośrodkowego układu nerwowego

Zapalenie nerek i miedniczek nerkowych

(PYELONEPHRITIS)

 zazwyczaj o przebiegu przewlekłym

 występuje u wszystkich gatunków, ale najczęściej u bydła Przyczyny:

 bakteryjne

 mogą wnikać bezpośrednio do układu albo z sąsiedztwa (zapalenie macicy, gruczołu mlekowego itp.)

 maczugowce nerkowe, E. Coli

 bakterie z innych ognisk

 czynnikami usposabiającymi są:

 nieotrzymanie moczu – np. przy mięśniochwacie porażennym

 zmniejszenie odporności

 substancje toksyczne

 w nerkach dochodzi do procesów martwiczych w kłębuszkach nerkowych –

dochodzi do rozpadu tkanek widocznych w moczu „gołym okiem” – ułatwia to

diagnozę laboratoryjną

Objawy:

 pojawiają się późno – zbyt późno !!!

 są nieswoiste:

 posmutnienie

 wzrost temperatury

 wzrost liczby oddechów

 przygarbiona postawa

 ból w okolicy lędźwiowej po naciśnięciu

 unikanie gwałtownych ruchów – ostrożny chód

 u bydła – obfity wypływ z pochwy

 objawy od strony moczu:

 zatrzymanie moczu

 częstomocz o zmniejszonej ilości dobowej

Diagnoza:

 u psów, kotów – badanie od zewnątrz

 u bydła, koni - per rectum (przez odbyt)

 w badaniu narządy powiększone, chełboczące (przelewają się w dłoni) Dobowa ilość moczu:

Kot – 100- 200 ml

Pies – 40- 250 ml

Bydło – 6- 25 litrów

Koń – 5- 7 litrów

Świnia – 6 litrów

Badanie moczu:

 białko

 glukoza

 krwinki

 hemoglobina

 azotyny

 odczyn (ph)

 bilirubina

 osad

 ciężar właściwy (refrektometr)

Rozpoznanie:

 wywiad

 poród- ciężki?

 powikłania?

 infekcja dróg rodnych?

 badanie kliniczne

 badanie laboratoryjne moczu

Rokowanie:

 nie pomyślne jeśli choroba jest zaawansowana

 raz przebyte zapalenie nerek jest nawrotne

Leczenie:

 tylko we wczesnych stadiach choroby:

 duże dawki antybiotyków przenikających do moczu (penicyliny)

 sulfonamidy

 witaminy mikro- i makroelementy

Wodonercze

 zatrzymanie moczu na terenie miedniczki nerkowej

 w następstwie niedrożność dróg wyprowadzających

Przyczyny:

 wrodzone:

 choroba genetyczna – dziedziczne

 nabyte:

 niedrożność przewodów wyprowadzających mocz

 zatkanie np. nabłonkami złuszczonymi

 zatkanie kamieniami

 różne zbliznowacenia po operacjach

 ucisk (przy nowotworach) lub żwacz uciska (u krowy, kozy, owcy)

-gromadzący się mocz uciska nerkę niedokrwienie  martwica Patogeneza:

 nagromadzony mocz uciska na ściany miedniczek  niedokrwienie  zanik

 najczęściej przy niedrożności moczowodów jest wodonercze jednostronne –

późno diagnozowane, bo zdrowa nerka przejmuje funkcje chorej nerki Objawy:

 zależą od rodzaju niedrożności – zupełna lub niezupełna (1/obustronna)

 morzysko rzekome – ból przy zatkaniu moczowodów

 obustronne – skąpomocz, bezmocz, mocznica

 niezmieniona ilości moczu (zdrowa nerka pracuje)

 per rectum – powiększone, miękkie, chełboczące (pływające) nerki

 powiększony pęcherz moczowy przy niedrożności nerki

 kamienie w cewce  utrudnione cewnikowanie

Rozpoznanie:

 wywiad

 badanie kliniczne

 badanie laboratoryjne moczu

 u małych zwierząt – RTG, USG

Leczenie:

 ze względów ekonomicznych – brak – ubój

ODRÓŻNIĆ OD ROPONERCZA!!!

Zespół nerczycowy

 zespół objawów obejmuje dużą liczbę zmian w nerkach o różnej patogenezie

 uszkodzone są kłębuszki nerkowe

Przyczyny:

 choroby zakaźne – pryszczyca, gruźlica

 zatrucia pokarmowe

 substancje toksyczne

 zatrucia lekami (są neurotoksyczne)

 środki ochrony roślin

Przebieg:

 w wyniku uszkodzenia kłębuszków nerkowych dochodzi do białkomoczu

 nie całe białko zostaje wydalone z moczem

 zostaje zresorbowane i zalega w kłębuszkach nerkowych jako śmieć

 w efekcie dochodzi do zwyrodnienia nerki

 przy utracie białek dodatkowo występują zaburzenie gospodarki wodno –

elektrolitowej, wzrost wchłaniania wody i obrzęki nerczycowe Objawy:

 niespecyficzne:

 spadek apetytu

 posmutnienie

 niechęć do ruchu

 blade błony śluzowe

 obrzęki głównie kończyn i przedpiersia

 spadek wydalania dobowego moczu

 mocz brązowy, brunatny, mętny, śluzowy

 wysoki ciężar moczu

 dużo białka i hemoglobiny

 nerki powiększone, twarde

Rokowania:

 przeważnie obrót przewlekły z naprzemiennymi okresami poprawy

 nie leczony – śmierć

• koń ma mocz ciemny i mętny – nie jest to objaw choroby !!!

Niedokrwienie nerek – przeważnie u koni

 uszkodzenie miąższu nerkowego w wyniku zatoru tętniczek nerkowych Przyczyny:

 mogą być przy

 procesach zapalnych macicy, żył, osierdzia

 niewydolności mięśnia sercowego

 przez ucisk z zewnątrz – przez nowotwór nerki

Patogeneza:

Zator  zawał  niedrożność tętniczek włosowatych  niedokrwienie  martwica 

zawał blady

Objawy:

 może być bezobjawowe – zawały tętniczek

 przy rozległych zawałach nerki bóle kolkowe – morzysko rzekome (u koni)

 bolesność okolicy lędźwiowej

 mocz krwisty

 objawy niespecyficzne – posmutnienie, temperatura…

Diagnostyka:

 badanie mikrobiologiczne moczu – zasugeruje, że przyczyna to np. bakterie Leczenie:

 polepszyć warunki bytowe

 witamina K

 leki p/bólowe, p/krzepliwe, p/zapalne, witaminy mikro i makroelementy Rokowania:

 niezbyt dobre

Różnicować z zapaleniem nerek – nabłonki w moczu!!!!

Marskość nerek

(CIRRHOSIS RENUM)

 w efekcie zapalenia, niedokrwienia i innych może dojść do marskości nerek

 polega na rozroście tkanki łącznej nefronów prowadzący do niewydolności nerek

 zazwyczaj to choroba wtórna

Przyczyny:

 kamica

 nerczyca

 stany zapalne nerek

Patogeneza:

uszkodzenie nefronów  rozrost tkanki łącznej podścieliskowej  obejmuje coraz nowsze odcinki  niewydolność nerki, która prowadzi do oporów w krążeniu  niedokrwienie 

niedożywienie i niedotlenienie  marskość

Objawy:

 początkowo niespecyficzne – brak apetytu, posmutnienie

 wzrost pragnienia

 wzrost ilości i częstości oddawania moczu

 nerki twarde

 mocz jasny, wodnisty

 niski ciężar właściwy moczu

Rokowanie:

 u dużych zwierząt (krowy, świnie) 

Kłębuszkowe zapalenie nerek

(OPOMELURONEPHRITIS)

Przyczyny:

 bakterie (paciorkowce, gronkowce)

 związki alergiczne i toksyczne

 choroby zakaźne – pastocel oza, salmonel oza

Patogeneza:

 nie jest do końca znana

 kompleksy antygen – przeciwciało, które nie są wydalane, tylko zatrzymywane 

dochodzi do zapalenia kłębuszków nerkowych

Objawy:

 początkowo słabo wyrażone – wysoka temperatura, bladość, posmutnienie

 zwierzę zgarbione, ma trudności w poruszaniu się

 zmniejszone wydzielanie moczu

 mocz ciemny i mętny

 dużo krwi i białka w moczu

 wysoki ciężar właściwy

 obrzęk płuc i kończyn – tzw. obrzęki zastoinowe

Leczenie:

 niskobiałkowa dieta

 antybiotyki

 środki moczopędne i nasercowe

Rokowania:

 nie najlepsze

 ostrożne

Śródmiąższowe zapalenie nerek

(NEPHRITIS INTERSTITIALIS)

Przyczyny:

 choroby zakaźne

 związki toksyczne i alergiczne

Patogeneza:

 dochodzi do ogniskowego zapalenia w obrębie naczyń krwionośnych nerki

 przy każdym zapaleniu dochodzi do wzrostu przepuszczalności naczyń nerki

 pojawia się wysięk, który uciska na miąższ nerki

 następuje upośledzenie czynności nefronu

 zanik nerki

Objawy:

 początkowo bezobjawowo

 ze względu na utrudniony przepływ krwi przez nerkę obserwujemy

 nadciśnienie tętnicze

 przerost mięśnia sercowego

 wzrastają ilości dobowe moczu

 częstotliwość oddawania moczu

 dochodzi do:

 niewydolności nerki

 zaburzenia równowagi kwasowo – zasadowej

 kwasicy metabolicznej

 niebezpieczne u przeżuwaczy – nerki lekko powiększone, twarde

 ogniska uszkodzeń – na przekroju – smugi szaro-białe

 złogi wapniowe też w miedniczkach

Rokowania:

 złe, gdy są objawy pozwalające rozpoznać

Leczenie:

 utrzymać przy życiu w dobrych warunkach

 antybiotyki

 sulfonamidy

 witaminy

 leki nasercowe

 leczenie objawowe

Ropień przynerkowy

(ABSCESSUS PARANEPHRITICUS)

 u przeżuwaczy po urazowym zapaleniu czepca

 po zjedzeniu czegoś ostrego  przebicie czepca zapalenie ropień, który może przechodzić w roponercze

Przyczyny:

 bakterie, których nie brakuje w żołądku

PATOGENEZA:

 choroba postępuje bardzo szybko

 najczęściej dochodzi do zatrzymania wydalania moczu z jednej nerki

 druga nerka przejmuje jej funkcje

Objawy:

 ból okolicy lędźwiowej, uwypuklenie dołu słabiznowego

 wzrost temperatury

 objawy nieswoiste

 w moczu duża ilość bakteri

 we krwi leukocytoza

…cytoza – za dużo

…penia – za mało

Diagnostyka:

 badanie kliniczne ograniczające się do rękawiczki i żelu poślizgowego – per rectum

 USG

Leczenie:

 nakłucie okolicy przynerwowej

 sączkowanie jamy ropnia

 przemycie tej rany: do strzykawki 20-30 ml wody – wstrzykujemy i wypłukujemy

 do strzykawki można dodać antybiotyk

 ogólnoustrojowo również antybiotyk

Leczenie wszystkich zakażeń układu moczowego

Zakażenia bakteryjne

 ustalić czynnik patogenny

 znaleźć odpowiedni antybiotyk – antybiogram

 pobieramy mocz na tzw. URICULT

 próbka do cieplarki w temp. 37 ˚ C na 24 h

 mieszamy naczynie z kolonią bakteri

 jedna kolonia na płytkę PETRIEGO

 dajemy antybiotyk

 antybiotyk, który ma większe przejaśnienie jest skuteczniejszy, ale nie jest to jedyne kryterium

 nie używamy leków neurotoksycznych !!!

 po 2-3 tyg. powtórne badanie moczu – po zakończonej terapi antybiotykowej Leczenie wspomagające:

 witaminki

 leki przeciwbólowe

 leki rozkurczowe