MOTYW ACJA OSIĄGNIĘĆ I SAMOOCENA STUDENTÓW UPRA WIAJĄCYCH PŁYW ANIE W
SEKCJACH SPORTOWYCH AZS DZIAŁAJĄCYCH PRZY WROCŁA WSKICH UCZELNIACH
Anna Romanowska-Tołłoczko, Mirosława Marks, Rafał Tomczak
Akademia Wychowania Fizycznego ,Wrocław, Polska
University School of Physical Education, Wrocław, Poland
Annotation. Romanowska-T olloczko Anna, Marks Miroslawa, T omczak Rafal. Achievement motivation and self-esteem of students practising swimming in sport sections of AZS (Academic Sport Association) at universities in Wrocław. The aim of the research was to establish the level of achievement motivation and self-esteem among students practising swimming in sport sections of AZS. The results indicate that the investigated group represent higher than average level of self-esteem and motivation for achievement. Such high results are not common. On the basis of the obtained data it can be speculated that it a given type of sports discipline, i.e. swimming, demands high motivation for achievement. Moreover, the achieved successes and physical efficiency, as well as such qualities as stress resistance and diligence, contribute to high self-esteem among swimmers.
Keywords: achievement motivation, self-esteem, students, swimming, sport.
Анотація. Романовска-Толлочко Ганна, Маркс Мирослава, Томчак Рафал. Мотивація й самооцінка
студентів, що займаються плаванням у спортивній секції академічної спортивної асоціації університетів
Вроцлава. Ціль дослідження полягала в тому, щоб установити рівень мотивації й самооцінки студентів, що
займаються плаванням. Результати вказують, що досліджена група має більш ніж середній рівень мотивації й
самооцінки. Такі високі результати не звичайні. На основі отриманих даних можна стверджувати, що даний тип
спортивної дисципліни, тобто плавання, вимагає високого рівня мотивації. Крім того, досягнуті успіхи свідчать
про ефективну фізичну підготовку, підвищення опірності організму стресу й вносять вклад у високе почуття
власного достоїнства серед плавців.
Ключові слова: спонукання досягнення, почуття власного достоїнства, студенти, плавання, спорт.
Аннотация. Романовска-Толлочко Анна, Маркс Мирослава, Томчак Рафал. Мотивация и самооценка
студентов, занимающихся плаванием в спортивной секции академической спортивной ассоциации
университетов Вроцлава. Цель исследования состояла в том, чтобы установить уровень мотивации и
самооценки студентов, занимающихся плаванием. Результаты указывают, что исследованная группа имеет
более чем средний уровень мотивации и самооценки. Такие высокие результаты не обычны. На основе
полученных данных можно утверждать, что это данный тип спортивной дисциплины, то есть плавания, требует
высокого уровня мотивации. Кроме того, достигнутые успехи свидетельствуют об эффективной физической
подготовки, повышении сопротивляемости организма стрессу и вносят вклад в высокое чувство собственного
достоинства среди пловцов.
Ключевые слова: побуждение достижения, чувство собственного достоинства, студенты, плавание, спорт.
Wstęp
Motywacja to proces, który wywołuje, ukierunkowuje i podtrzymuje określone zachowania ludzi spośród innych, alternatywnych form zachowania, w celu realizacji określonych potrzeb i zamiarów. Proces ten zachodzi, gdy spełnione są dwa warunki: osiągnięcie celu musi być postrzegane przez człowieka jako użyteczne oraz prawdopodobieństwo realizacji celu przez jednostkę musi być wyższe od zera. W mechanizmie tym dochodzi do interakcji procesów myślowych, fizjologicznych i psychologicznych jednostki, które decydują o natężeniu motywacji [3].
Osoba silnie zmotywowana przedkłada jedne aktywności nad inne, ćwiczy zachowania i doskonali zdolności wymagane do osiągnięcia celu oraz, pomimo frustracji, poświęca energię na jego realizację. Motywacja osiągnięć to wartość, jaką przypisuje jednostka swoim osiągnięciom oraz tendencja dążenia do sukcesu [5].
Zazwyczaj wyróżnia się dwa źródła motywacji: czynniki wewnętrzne - biologiczne lub uwewnętrznione we wczesnym uczeniu się oraz czynniki pochodzące z zewnątrz - z kultury, interakcji społecznych i działania bieżących bodźców. Ze względu na fakt, że w rzeczywistości mamy do czynienia z wieloma motywami, posługujemy się pojęciem systemu motywacji. Przez system motywacji należy rozumieć zespół wzajemnie powiązanych motywów ludzkiego działania, które mają wpływ na kierunek, wytrwałość oraz zmienność zachowania [6].
Motywy podejmowania tych samych działań i stawiania podobnych celów mogą być inne u r óżnych osób. Tak więc motywy uczestnictwa w sporcie są także bardzo różnorodne i należą do nich takie czynniki jak potrzeba ruchu, chęć podniesienia swojej sprawności fizycznej, względy zdrowotne, estetyczne, pragnienie sukcesu oraz korzyści materialne.
Sprawność, estetyczny wygląd oraz sukces to z kolei istotne elementy wpływające na samoocenę i poczucie wartości człowieka.
Wiedza, na podstawie której dokonuje się samooceny, dotyczy zwykle takich właściwości osobistych, jak:
- warunki fizyczne, do których zaliczamy wygląd zewnętrzny, urodę, budowę fizyczną, sprawność ruchową, stan zdrowotny organizmu;
- warunki psychiczne, do których należą zdolności, wiedza, umiejętności,
postawy, potrzeby, właściwości temperamentu i charakteru;
- warunki społeczne, tj. pozycja społeczna w grupie, rodzaj i częstotliwość
kontaktów interpersonalnych [4].
1
Wpływ warunków osobistych oraz wyników działania danej jednostki na jej samoocenę bywa modyfikowany przez emocje. Działanie emocji polega na obniżeniu lub podwyższeniu zdolności spostrzegania określonych zjawisk oraz na zniekszta łceniu pochodzących od nich sygnałów, co wpływa modyfikująco na samoocenę, powodując jej zaniżenie lub zawyżenie, w stosunku do warunków osobistych danej osoby oraz doznawanych przez nią sukcesów i niepowodzeń [2].
W zależności od zdobytego doświadczenia jednostki, jej samoocena może być adekwatna lub nieadekwatna. Z
samooceną adekwatną mamy do czynienia wówczas, gdy jest ona zgodna z rzeczywistymi możliwościami i właściwościami jednostki. Samoocena nieadekwatna jest rodzajem patologii, a występować może w postaci zawyżonej, zaniżonej lub niestabilne [1]j.
Cel, metoda i organizacja badań
Celem podjętych badań było określenie poziomu motywacji osiągnięć oraz poziomu samooceny studentów trenujących pływanie.
W badaniach wykorzystano kwestionariusz do badania motywacji osiągnięć - skala MOTO oraz kwestionariusz do badania samooceny , do którego opracowano normy dla studentów w Zakładzie Psychologii Akademii W ychowania Fizycznego we Wrocławiu.
Badania przeprowadzono wiosną 2006 roku. Objęto nimi studentów czterech wrocławskich uczelni: Uniwersytetu, Politechniki, Akademii Ekonomicznej oraz Akademii Wychowania Fizycznego, trenujących pływanie w sekcjach sportowych AZS, działających przy każdej z wymienionych uczelni. Przebadano 80 osób, w wieku 19 do 25
lat. Grupę pływaków stanowiło 42 mężczyzn i 38 kobiet.
Wyniki badań
W pracy dokonano analizy porównawczej motywacji osiągnięć i samooceny w grupie studentów trenujących pływanie. Obie zmienne interpretowane są jako względnie stałe dyspozycje osobowości.
Motywacja osiągnięć
Badania przeprowadzone testem MOTO pozwoliły na określenie poziomu motywacji osiągnięć, jaki
prezentowali studenci.
Do analizy poziomu motywacji osiągnięć zastosowano procedurę ex post facto. W yniki badań opracowano pod względem statystycznym stosując analizę wariancji ANOV A oraz test proporcji różnic pomiędzy dwoma wskaźnikami struktury.
W odniesieniu do motywacji osiągnięć otrzymane dane wskazują, że w badanej grupie najwyższą liczebność osiągnięto dla kategorii wyników wysokich (7-10 stenów), w dalszej kolejności dla wyników przeciętnych (5 - 6
stenów), najniższą zaś - dla wyników niskich (1 - 4 steny). Wspomniana zależność występuje zarówno w grupie kobiet jak i mężczyzn, a także w grupie obejmującej wszystkich badanych. Należy ponadto zaznaczyć, że zróżnicowanie poszczególnych rang wyników w zakresie motywacji osiągnięć jest statystycznie istotne na poziomie p: 0,05 w odniesieniu do każdej z analizowanych grup (kobiety, mężczyźni, razem). Uzyskane rezultaty ilustruj ą ryc.1 i tab.1.
2
80
kobiety
68
70
mężczyźni
62
57
60
50
%ść
40
36
bno
32 29
30
licze
20
7
10
5
3
0
wynik niski
wynik przeciętny
wynik wysoki
motywacja osiągnięć - ranga wyniku
Ryc.1 Motywacja osiągnięć. Procentowe zestawienie liczebności rang
Tab. 1
Motywacja osiągnięć.
Poziom istotności różnic (p) pomiędzy procentową liczebnością rang
Kategoria badanej grupy
Porównywane rangi
razem
Kobiety
mężczyźni
wynik niski - wynik przeciętny
0,0005
0,0028
0,0049
wynik niski -wynik wysoki
0,0000
0,0000
0,0000
wynik przeciętny - wynik wysoki
0,0002
0,0011
0,0571
Ponadto, oprócz analizy jakościowej, w zakresie motywacji osiągnięć dokonano porównania wyników surowych pomiędzy grupą kobiet i mężczyzn. Jak wskazują rezultaty analizy porównawczej różnica pomiędzy kobietami i mężczyznami w odniesieniu do poziomu badanej cechy nie jest istotna statystycznie (p<0,2722).
Jednocześnie należy nadmienić, że zarówno w grupie kobiet jak i mężczyzn średnia wyników surowych kształtuje się powyżej przeciętnej (7 stenów). Uzyskane wyniki ilustruje ryc. 2.
3
68,72
y)w 68,5
ro
su
ik ny 68
(węćniąg
67,42
67,5
osia
acjwty 67
om
66,5
kobiety
mężczyźni
płeć
Ryc.2. Motywacja osiągnięć. W ykres średnich (ANOVA)
F(1,78)=1,22 p<0,2722
Poziom samooceny
Badając poziom samooceny studentów uprawiających pływanie, analizowano ich opinię o sobie w zakresie cech pozytywnych i negatywnych. Uczestnicy badań zaznaczali w kwestionariuszu nasilenie danej cechy stosując skalę od zera do trzech punkt ów.
Zarówno w zakresie cech pozytywnych, jak i negatywnych uzyskano najwięcej wyników przeciętnych, pozostałe wyniki w kategorii cech pozytywnych to wyniki wysokie, natomiast w kategorii cech negatywnych wyniki niskie.
Po zestawieniu otrzymanych wyników stwierdzono, iż ponad połowa (54%) badanych studentów wykazuje samoocenę adekwatną, co trzecia osoba (35%) posiada samoocenę zawyżoną, a pozostali (11%) wykazują samoocenę niestabilną z tendencją do zawyżenia, natomiast żaden z zawodników nie posiada samooceny zaniżonej
Po dokonaniu zestawienia samooceny z płcią badanych osób okazało się, iż kobiety posiadały obraz własnej osoby bardziej adekwatny i stabilny. Samoocena kobiet w większości przypadków plasowała się na poziomie wyników przeciętnych, a pozostałe, stanowiące 1/3 grupy kobiet uzyskały wyniki stwierdzające samoocenę zawyżoną. Wśród mężczyzn podobnej liczebności były grupy osób, które uzyskały wyniki świadczące o samoocenie zawyżonej i adekwatnej, natomiast samoocenę pozostałych studentów określono jako niestabilna, za względu na brak jednolitości w wynikach w zakresie rodzajów badanych cech. Uzyskane wyniki ilustruje ryc. 3.
4
razem
80
kobiety
68
mężczyźni
70
60
54
50
%ść
41
38
no 40
35
b
32
30
licze
20
11
11
10
0
adekwatna
zawyżona
niestabilna
rodzaj samooceny
Ryc.3 Samoocena. Procentowe zestawienie liczebności w zależności od rodzaju samooceny
Wnioski
Uzyskane wyniki wskazują, że badana grupa zawodników trenujących pływanie, prezentuje wyższy niż przeciętny poziom motywacji osiągnięć. Ponadto w ramach analizy jakościowej wykazano, że zarówno w grupie kobiet, jak i mężczyzn najwyższą liczebność osiągnięto w zakresie wyników wysokich, najniższą zaś dla wyników niskich, przy czym różnice pomiędzy wymienionymi liczebnościami są istotne statystycznie na poziomie p: 0,05.
Również w zakresie samooceny uzyskano wyniki ponadprzeciętne, świadczące o bardzo wysokiej ocenie własnej osoby. Blisko połowa badanych osób posiada samooceną zawyżoną, pozostali studenci wykazują samoocenę adekwatną, natomiast żaden z zawodników nie posiada samooceny zaniżonej.
Rozkład taki nie jest rozkładem normalnym. Na podstawie uzyskanych rezultatów można przypuszczać, że specyfika takiej dyscypliny sportowej, jaką jest pływanie sprzyja lub wręcz bezwzględnie wymaga kształtowania wysokiej motywacji osiągnięć rozumianej, zgodnie z przyjętą koncepcją, jako tendencja do ciągłego współzawodniczenia ze standardami doskona łości. Należy również nadmienić, że pływanie wyczynowe będzie prawdopodobnie „przyciągać” jednostki ambitne i pracowite, natomiast „przeciętni” będą eliminowani lub dobrowolnie będą rezygnować z uprawiania takiej dyscypliny sportu.
Bibliografia
1.
Niebrzydowski L. O poznawaniu i ocenie samego siebie, Warszawa, 1976
2.
Reykowski J. Osobowość a społeczne zachowanie się ludzi, Warszawa, 1990
3.
Reykowski J., Procesy emocjonalne, motywacja, osobowość, 1992, Warszawa.
4.
Sparks W . Istota poczucia własnej wartości, Łódź, 1995
5.
Widerszal-Bazyl M. Kwestionariusz do mierzenia motywu osiągnięć, Przegląd Psychologiczny, 1978, t.XXI, nr 2.
6.
Zimbardo P . Psychologia i życie, Warszawa, 2002
Artykul postupil do redakcji 03.09.2007 r.
5