Zle

l cenia

ni G

ie

i łdow

ł

e

ARCHITEKTURA RYNKU

Notowania jednolite - opierają się na procedurze fixingu.

W tym systemie wszystkie transakcje dla danego papieru

zawierane są po tym samym kursie.

Notowania ciągłe - kurs papieru wartościowego zmienia się od transakcji do transakcji. Transakcje zawierane są na

podstawie przyjmowanych na bieżąco zleceń i realizowane

po różnych cenach.

Notowania jednolite

Notowania ciągłe – rynek kasowy

Notowania ciągłe – rynek terminowy

Pojęcia służące do opisu harmonogramu

sesji

Faza przed otwarciem

Interwencja

Fi

F x

i in

i g

n

Dogrywka

Zamrożenie

Równoważenie rynku

Zlecenia giełdowe

Zlecenie

to dyspozycja wystawiona przez Klienta,

będąca umową na zawarcie transakcji na

jego rachunek na Giełdzie Papierów

Wartościowych w Warszawie (biuro

ma

m kl

k e

l rski

k e

i z

awie

i ra t

rans

n akc

k je w

i

m

i i

m e

i ni

n u

i

u

własnym na rachunek Klienta)

Główne elementy zlecenia

strona transakcji

nazwa papieru wartościowego będącego

przedmiotem transakcji

ilość papierów wartościowych

limit ceny bądź polecenie wykonania bez limitu

ceny

datę ważności zlecenia

dodatkowe warunki wykonania.

Zlecenia giełdowe

Przede wszystkim liczy się cena...

Priorytet ceny oznacza, że:

•

zlecenia kupna z wyższym kursem realizowane są przed

zleceniami kupna z niższym kursem,

•

zlecenia sprzedaży z niższym kursem realizowane są przed zl

z eceni

n ami s

pr

p ze

z da

d ż

a y

ż z

z wy

w żs

ż zym

z

kur

u sem.

...następnie czas.

Priorytet czasu oznacza, że, w przypadku gdy dwa złożone zlecenia

mają

taki

sam

kurs,

jako

pierwsze

jest

realizowane to zlecenie, które zostało złożone wcześniej.

Zastosowanie zasad realizacji zleceń - cena i czas A złożył w BM zlecenie kupna 1000 akcji X S.A. po 100

zł. Zlecenie zostało przekazane na GPW o godz.

10:30.

B złożył zlecenie kupna 100 akcji X S.A. po 102 zł.

Zlecenie zostało przekazane na GPW o godz. 11:00.

C zł

z oży

ż ł w BM zl

z ece

c n

e ie kupn

p a 200 ak

a c

k j

c i X S.A.

A po 102

zł. Zlecenie zostało przekazane na GPW o godz.

10:45.

Obecnie na giełdzie jest godzina 12:00 i trwają notowania

W przypadku realizacji zleceń jak będzie ich kolejność?

RODZAJE ZLECEŃ

trzy kryteria:

1. limit ceny,

2. t

ermi

m n

i

n w

ażno

n ści,

i

3. dodatkowe warunki.

RODZAJE ZLECEŃ - LIMIT CENY

1. Zlecenia bez limitu ceny

PCR

PC

P RO

PKC

2. Zlecenia z limitem ceny

ZLECENIE "PO CENIE RYNKOWEJ" - PCR

składane wyłącznie w trakcie notowań ciągłych (poza fazą równoważenia rynku),

realizowane natychmiast po wprowadzeniu do systemu giełdowego, po cenie pierwszego najlepszego oczekującego zlecenia przeciwstawnego,

jeśli nie zostanie zrealizowane w całości, część niezrealizowana staje się zleceniem z limitem równym kursowi ostatniej zawartej transakcji.

Przykład 1

W karnecie jest zlecenie sprzedaży akcji z limitem 102 na 30 sztuk.

Nap

a ły

ł w

y a

a z

l

z e

l c

e e

c n

e ie

i

e k

upna

a p

o c

e

c n

e ie

i

e r

yn

y kowej

e (

PCR

C )

R n

a

a 5

0 szt

z u

t k.

Kupno

Sprzedaż

Ilość

Kurs

Kurs

Ilość

102

PCR

102

30

ZLECENIE PO CENIE RYNKOWEJ NA OTWARCIE - PCRO

zlecenie można składać w fazie na otwarcie, na zamkniecie i w trakcie równoważeń w systemie notowań ciągłych oraz

na otwarcie w systemie kursu jednolitego.

realizacja następuje po kursie, który stał się odpowiednio kursem otwarcia, zamknięcia bądź kursem równoważenia

w notowaniach ciągłych, a także po kursie fixingowym

w notowaniach jednolitych.

realizowane są one po zleceniach PKC oraz po zleceniach z limitem lepszym od kursu fixingowego.

w przypadku gdy nie jest możliwa realizacja zlecenia

w całości, pozostała jego część staje się automatycznie

zleceniem z limitem ceny równym kursowi otwarcia.

zlecenia PCRO nie podlegają modyfikacji w fazie

interwencji

ZLECENIA PO KAŻDEJ CENIE - PKC

jest zleceniem do natychmiastowego wykonania,

musi zostać zrealizowane w całości

gdy w arkuszu nie ma zleceń przeciwstawnych zapewniających całkowitą realizację, rozpoczyna się proces równoważenia rynku, a samo zlecenie PKC traci ważność.

mogą być składane we wszystkich fazach sesji w notowaniach ciągłych i jednolitych, z wyjątkiem fazy interwencji i dogrywki.

Przy

z k

y ła

ł d

a

2

W trakcie notować ciągłych wpływa zlecenie kupna 200 akcji PKC

Kupno

Sprzedaż

Ilość

Kurs

Kurs

Ilość

200

PKC

126

10

40

125

127

30

10

124

128

30

ZLECENIA PO KAŻDEJ CENIE - PKC

jest zleceniem do natychmiastowego wykonania,

musi zostać zrealizowane w całości

gdy w arkuszu nie ma zleceń przeciwstawnych zapewniających całkowitą realizację, rozpoczyna się proces równoważenia rynku, a samo zlecenie PKC traci ważność.

mogą być składane we wszystkich fazach sesji w notowaniach ciągłych i jednolitych, z wyjątkiem fazy interwencji i dogrywki.

Przy

z k

y ła

ł d

a

3

W karnecie są dwa zlecenia sprzedaży na:

40 sztuk z limitem 80 oraz 30 sztuk z limitem 82.

Napływa zlecenie kupna 50 sztuk po każdej cenie (PKC).

Kupno

Sprzedaż

Ilość

Kurs

Kurs

Ilość

50

PKC

80

40

82

30

ZLECENIA Z LIMITEM

limit określa najwyższą cenę za jaką godzi się składający zlecenie kupić papiery lub najniższą cenę za jaką godzi się sprzedać papiery,

o kursie po jakim dojdzie do zawarcia transakcji decyduje limit zlecenia oczekującego,

jeśli w arkuszu oczekują do realizacji dwa zlecenia z takim samym limitem, pierwszeństwo wykonania ma zlecenie wcześniej złożone

może być zrealizowane częściowo lub w ogóle, jeśli po drugiej stronie arkusza nie ma dostatecznej ilości instrumentu

Przy

z k

y ła

ł d

a 4

W karnecie jest zlecenie kupna na 10 sztuk z limitem 28.

Napływa zlecenie sprzedaży 10 sztuk z limitem 27.

Kupno

Sprzedaż

Ilość

Kurs

Kurs

Ilość

10

28

27

10

RODZAJE ZLECEŃ - TERMIN WAŻNOŚCI

1. Zlecenia z określoną datą ważności

2. Zlecenia bez daty ważności

DZI

Z EŃ

E

DOM

WuA

WiN

ZLECENIE WYKONAJ LUB ANULUJ - WuA

zlecenie musi zostać wykonane w całości natychmiast po wprowadzeniu do arkusza,

jeżeli nie da się wykonać zlecenia natychmiast i w całości, traci ono ważność i jest anulowane

jest składane tylko w tych fazach sesji, w których zawieranie transakcji odbywa się na bieżąco, tj. w fazie dogrywki lub podczas notowań ciągłych, oprócz okresu równoważenia rynku.

Przy

z k

y ła

ł d

a 5

W karnecie jest zlecenie kupna na 10 sztuk po kursie 10.

Napływa zlecenie sprzedaży z warunkiem WuA na 30 sztuk po 10.

Kupno

Sprzedaż

Ilość

Kurs

Kurs

Ilość

10

10

10

30 WuA

ZLECENIE WYKONAJ LUB ANULUJ - WuA

zlecenie musi zostać wykonane w całości natychmiast po wprowadzeniu do arkusza,

jeżeli nie da się wykonać zlecenia natychmiast i w całości, traci ono ważność i jest anulowane

jest składane tylko w tych fazach sesji, w których zawieranie transakcji odbywa się na bieżąco, tj. w fazie dogrywki lub podczas notowań ciągłych, oprócz okresu równoważenia rynku.

Przy

z k

y ła

ł d

a 6

Notowania ciągłe.

Napływa zlecenie kupna 50 akcji z limitem 102 i warunkiem WuA.

Kupno

Sprzedaż

Ilość

Kurs

Kurs

Ilość

WuA 50

102

101

37

30

100

102

23

21

98

102

11

ZLECENIE WAŻNE DO PIERWSZEGO WYKONANIA - WiN

umożliwia kupno lub sprzedaż chociaż części instrumentów

jeżeli jest to zlecenie z limitem aktywacji jest ważne do momentu zawarcia pierwszej transakcji z nim związanej, pozostała, niezrealizowana część takiego zlecenia jest natychmiast anulowana

jeżeli po wprowadzeniu zlecenia do systemu giełdowego nie da się go, choć w części, zrealizować to całe zlecenie zostanie od razu anulowane.

może być składane we wszystkich fazach w systemie notowań ciągłych oraz systemie notowań jednolitych (poza fazą interwencji) Przy

z k

y ła

ł d

a

7

W karnecie jest zlecenie kupna na 10 sztuk po kursie 10.

Napływa zlecenie sprzedaży z warunkiem WiN na 30 sztuk po 10.

Kupno

Sprzedaż

Ilość

Kurs

Kurs

Ilość

10

10

10

30 WiN

ZLECENIE WAŻNE DO PIERWSZEGO WYKONANIA - WiN

umożliwia kupno lub sprzedaż chociaż części instrumentów

jeżeli jest to zlecenie z limitem aktywacji jest ważne do momentu zawarcia pierwszej transakcji z nim związanej, pozostała, niezrealizowana część takiego zlecenia jest natychmiast anulowana

jeżeli po wprowadzeniu zlecenia do systemu giełdowego nie da się go, choć w części, zrealizować to całe zlecenie zostanie od razu anulowane.

może być składane we wszystkich fazach w systemie notowań ciągłych oraz systemie notowań jednolitych (poza fazą interwencji) Przy

z k

y ła

ł d

a

8

W karnecie są 2 zlecenia sprzedaży

Napływa zlecenie kupna WiN na 15 sztuk po 100.

Kupno

Sprzedaż

Ilość

Kurs

Kurs

Ilość

15 (WiN)

100

99

10

102

30

RODZAJE ZLECEŃ

DODATKOWE WARUNKI WYKONANIA

1. Wmin

2. WUJ

3. LimAkt

ZLECENIE Z WIELKOŚCIĄ MINIMALNĄ WYKONANIA Wmin

realizowane w całości lub jeśli to niemożliwe częściowo co najmniej w określonej przez inwestora minimalnej ilości,

system odrzuci zlecenie jeśli po przeciwnej stronie w arkuszu nie będzie zleceń pozwalających zrealizować zlecenie w określonej, minimalnej wielkości,

jeżeli nie zostanie zrealizowane całe zlecenie, a jedynie jego minimalna ilość, pozostała niezrealizowana część zlecenia pozostanie w arkuszu, ale już bez warunku wykonania minimalnej wielkości.

skła

ł dane

e w

w cz

c a

z sie

i

e dogry

r wk

w i

i o

ra

r z

z notowa

w ć

ć c

i

c ą

i gły

ł ch

c z

z wy

w jątkie

i m

e

m f

azy

z

równoważenia rynku,

Przykład 9

W karnecie oczekują 2 zlecenia sprzedaży

Napływa zlecenie kupna 80 sztuk z limitem 34 i warunkiem minimalnej wielkości wykonania 50.

Kupno

Sprzedaż

Ilość

Kurs

Kurs

Ilość

33

20

80 (Wmin,50)

34

34

25

ZLECENIE Z WIELKOŚCIĄ MINIMALNĄ WYKONANIA Wmin

realizowane w całości lub jeśli to niemożliwe częściowo co najmniej w określonej przez inwestora minimalnej ilości,

system odrzuci zlecenie jeśli po przeciwnej stronie w arkuszu nie będzie zleceń pozwalających zrealizować zlecenie w określonej, minimalnej wielkości,

jeżeli nie zostanie zrealizowane całe zlecenie, a jedynie jego minimalna ilość, pozostała niezrealizowana część zlecenia pozostanie w arkuszu, ale już bez warunku wykonania minimalnej wielkości.

skła

ł dane

e w

w cz

c a

z sie

i

e dogry

r wk

w i

i o

ra

r z

z notowa

w ć

ć c

i

c ą

i gły

ł ch

c z

z wy

w jątkie

i m

e

m f

azy

z

równoważenia rynku,

Przykład 10

W karnecie oczekują 2 zlecenia sprzedaży

Napływa zlecenie kupna 80 sztuk z limitem 34 i warunkiem minimalnej wielkości wykonania 40.

Kupno

Sprzedaż

Ilość

Kurs

Kurs

Ilość

33

20

80 (Wmin,40)

34

34

25

ZLECENIE Z WARUNKIEM WIELKOŚCI UJAWNIENIA WuJ

inwestor określa w zleceniu ilość ujawnianą dla rynku, choć samo zlecenie może opiewać na większą ilość,

minimalna ilość ujawniana nie może być mniejsza niż 100 sztuk,

po realizacji ujawnionej części zlecenia, pojawia się kolejna ujawniana część, aż do całkowitej realizacji zlecenia

może być składane w każdej fazie sesji.

Przy

z k

y ła

ł d

a 1

1

1

W karnecie jest zlecenie kupna na 2000 sztuk z ilością ujawnienia 200 sztuk i limitem 50.

Napływa zlecenie sprzedaży na 200 sztuk z limitem 49

Kupno

Sprzedaż

Ilość

Kurs

Kurs

Ilość

2000 (200)

50

49

200

ZLECENIE Z LIMITEM AKTYWACJI LimAkt

składając zlecenie inwestor określa dwa limity limit realizacji oraz limit uaktywnienia

jest nieaktywne, jeśli kurs nie osiągnął poziomu aktywacji,

pojawia się w arkuszu zleceń dopiero, gdy kurs ostatniej transakcji osiągnie poziom określony przez inwestora jako limit uaktywnienia,

aktywacja następuje wyłącznie w trakcie określania kursu otwarcia, kursu zamknięcia, kursu jednolitego lub kursu określonego w wyniku równoważenia oraz w fazie notowań ciągłych,

mo

m że

ż

e b

yć

ć s

kła

ł dane

e w

w system

e i

m e

i

e n

otowa

w ń c

i

c ą

i gły

ł ch

c o

ra

r z

z w

w system

e i

m e

i

e k

urs

r u

jednolitego (poza fazą interwencji i fazą dogrywki)

Przykład 12

Złożono zlecenia sprzedaży 100 akcji spółki X z limitem aktywacji równym 123

zł i limitem wykonania równym 119 zł.

Złożono zlecenia zakupu akcji z limitem aktywacji np. 50 zł i dyspozycją wykonania po każdej cenie.

ZLECENIE Z LIMITEM AKTYWACJI LimAkt

REGUŁY SKŁADANIA ZLECENIA

W przypadku zleceń kupna musi być spełniony warunek:

kurs ostatniej transakcji < limit aktywacji ≤ limit realizacji Przykład

Kurs ostatniej transakcji 25 zł.

Inwestor może złożyć zlecenie kupna z limitem aktywacji 26 zł i limitem rea

e l

a i

l z

i a

z c

a j

c i

i 2

6,50 z

ł

z .

ł

W przypadku zlecenia sprzedaży musi być spełniony warunek:

kurs ostatniej transakcji > limit aktywacji ≥ limit realizacji Przykład

Kurs ostatniej transakcji 25 zł.

Inwestor może złożyć zlecenie sprzedaży z limitem aktywacji 24,50 zł i limitem realizacji 24,50 zł.

ZLECENIE Z LIMITEM AKTYWACJI LimAkt

Zlecenie STOP LIMIT

inwestor określa dokładnie zarówno limit uaktywnienia - czyli poziom kursu na rynku, po przekroczeniu którego jego

zlecenie "uaktywni się", jak i limit realizacji Zlecenie STOP LOSS

inwestor określa tylko limit aktywacji. Gdy cena akcji na rynku osiągnie poziom określony jako limit aktywacji,

zlecenie staje się „widoczne“ na rynku jako zlecenie PKC, czyli akceptujące dowolny kurs

Przykład 13

Realizacja zlecenia stop limit

W karnecie są

zlecenia kupna na:

zlecenia sprzedaży na:

10 sztuk po 10,10

10 sztuk po 10,30,

20 sztuk po 10,00

40 sztuk po 10,40

70 sztuk po 10,50.

Napływa zlecenie kupna na 100 sztuk z limitem aktywacji 10,10 i limitem realizacji 10,40.

Zlecenie oczekuje na uaktywnienie.

Po

P z

a

z wa

w rc

r i

c u

i na r

y

r nku t

ra

r nsakcj

c i

i p

o 1

0,10 zl

z e

l c

e e

c n

e ie

i

e z wa

w ru

r nkie

i m

e

m L

i

L m

i A

m kt

zostało ujawnione i umieszczone w arkuszu.

Kupno

Sprzedaż

Ilość

Kurs

Kurs

Ilość

uaktywnione 100

10,40

10,30

10

10

10,10

10,40

40

20

10,00

10,50

70

Przykład 14

Realizacja zlecenia stop loss

W karnecie są

zlecenia kupna na:

zlecenia sprzedaży na:

10 sztuk po 10,10

10 sztuk po 10,30

40 sztuk po 10,40

70 sztuk po 10,50.

Napływa zlecenie kupna na 100 sztuk z limitem aktywacji 10,10 i realizacją po PKC.

Zlecenie oczekuje na uaktywnienie.

Po

P z

a

z wa

w rc

r i

c u

i na r

y

r nku t

ra

r nsakcj

c i

i p

o 1

0,10 zl

z e

l c

e e

c n

e ie

i

e z wa

w ru

r nkie

i m

e

m L

i

L m

i A

m kt

zostało uaktywnione i umieszczone w arkuszu.

Kupno

Sprzedaż

Ilość

Kurs

Kurs

Ilość

10,30

10

uaktywnione 100

PKC

10,40

40

10

10,10

10,50

70