WARTO CI CHRZE CIJA SKIE W WYCHOWANIU

Zepsucie moralne społecze stwa post puje dzisiaj w zastraszaj cym tempie, narasta agresja, warto ci

chrze cija skie cz sto zast powane s warto ci pieni dza. Wskazane wi c jest, aby szczególnie

wiele uwagi po wi ci kształtowaniu prawidłowych postaw. Nale y je budowa przede wszystkim na

fundamencie warto ci chrze cija skich. Swym zakresem warto ci chrze cija skie pokrywaj si

z warto ciami ogólnoludzkimi, zwi zanymi z prawami człowieka, gdy aksjologiczne przesłanie Jezusa

Chrystusa jest przesłaniem ogólnoludzkim i uniwersalnym. Człowiek jest ze swej istoty ukierunkowany

na wiat warto ci: dostrzega je, rozpoznaje, klasyfikuje, realizuje. Wybór warto ci i zakres ich realizacji

wiadczy o tym, co dla danego człowieka jest wa ne.

W jaki sposób człowiek rozpoznaje warto ci, sk d ma pewno , e wybiera i realizuje te najbardziej

pozytywne?

Człowiek na ró ne sposoby i w ró nych sytuacjach obcuje z warto ciami i czyni je celem swoich d e .

Aby umiał wła ciwie wybiera i rozumnie uzasadnia swoje post powanie, musi wiedzie , czym one s

i jaka jest ich istota.

Wychowanie ku warto ciom wymaga udzielenia wychowankom podwójnej pomocy. Pierwsza polega na

demaskowaniu antywarto ci, natomiast druga pobudza do promowania warto ci rzeczywistych. Człowiek

jest nosicielem warto ci i to on wybiera w swej wolno ci warto ci, mo e je tworzy lub niszczy , mo e

si wobec nich tak a nie inaczej zachowywa .

Najwi kszymi warto ciami chrze cija skimi s : wiara, nadzieja i miło , w sensie etycznym za - dobro,

prawda i pi kno. A. Zwoli ski analizuj c warto ci chrze cija skie na łamach miesi cznika „Wychowawca”,

wskazuje na: miło bratersk , wierno , prawdomówno , skromno , pokor oraz uczciwo wobec

samego siebie i bycie godnym zaufania.

Max Scheler, jeden z najwybitniejszych aksjologów XX wieku przedstawił ciekaw hierarchi warto ci.

Wg niego warto ciami najni szymi s warto ci hedonistyczne, czyli zmysłowe (przedmioty przyjemno ci

i bólu oraz ró nego rodzaju dobra u ytkowe). Nieco wy ej stoj warto ci witalne (szlachetno i podło ,

moc i słabo , zalety i wady). Dalej umie cił warto ci duchowe, kulturowe (pi kno i brzydota, prawo

i bezprawie, poznanie prawdy). Na samym szczycie piramidy umie cił Scheler warto ci religijne, do

których zaliczył min. szcz cie i rozpacz, uczucia wi to ci i im przeciwne.

Jak wspomniałam wcze niej, dzisiejsza cywilizacja prze ywa gł boki kryzys, st d nagl ca konieczno

powrotu do ródeł chrze cija skich, do warto ci, które chrze cija stwo wniosło do kultury europejskiej.

Drog t wskazuje Sobór Watyka ski II, z jego ducha wypływaj idee cywilizacji miło ci, której głównym

głosicielem i or downikiem był Papie Jan Paweł II. W dokumencie soborowym Gaudium et Spes, tj.

„Konstytucji Duszpasterskiej o Ko ciele w wiecie współczesnym” zawarty jest program humanizacji

wiata, poprzez warto ci chrze cija skie, w duchu których powinni my wychowywa .

Główne zało enia inspirowanej przez Sobór cywilizacji miło ci stanowi cztery zasady:

♥ Prymat osoby przed rzecz .

♥ Prymat etyki przed technik .

♥ Prymat ducha (by przed mie ).

♥ Prymat miłosierdzia przed sprawiedliwo ci .

Obok rodziców, którzy s pierwszymi i najwa niejszymi wychowawcami, zgodnie z Podstaw programow

kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów równie nauczyciele w pracy wychowawczej

winni zmierza do tego, aby uczniowie znajdowali w szkole rodowisko wszechstronnego rozwoju

osobowego w wymiarze moralnym i duchowym. A eby poszukiwali, odkrywali i d yli do osi gni cia

warto ci wa nych dla odnalezienia własnego miejsca w wiecie, przygotowywali si do rozpoznawania

tych warto ci oraz dokonywania wyborów i ich hierarchizacji oraz mieli mo liwo doskonalenia si .

Szczególnym wi c zadaniem, jakie stoi przed odradzaj c si polsk szkoł , maj c decyduj cy wpływ

na przebieg procesu wychowania młodego pokolenia jest wychowanie do warto ci chrze cija skich,

gdy istnienie człowieka w wiecie pozbawionym warto ci nie jest mo liwe.

Niestety trzeba zda sobie spraw , e przekaz warto ci we współczesnym wiecie, w którym wszelkie

autorytety s zachwiane jest niezmiernie skomplikowany. Uczniowie poszukuj autorytetów, warto ci

o które mogliby oprze swoje ycie i wybory. Dostarczycielami „idoli” dla społeczno ci uczniowskiej s

cz sto twórcy programów TV, gier komputerowych czy filmów, niekoniecznie promuj cy godny obraz

do na ladowania. W ród cieraj cych si ró norodnych modeli kulturowych coraz trudniej jest znale

odpowied na pytania dotycz ce warto ci i sensu ycia oraz własnej to samo ci. Młody człowiek jest

wra liwy na prawd , sprawiedliwo , pi kno i na inne warto ci chrze cija skie. Pragnie on odnale

siebie samego, dlatego szuka prawdziwych warto ci, ceni c ludzi, którzy ich nauczaj i według nich yj .

Dla ka dego nauczyciela, prowadz cego ucznia do prawdy, dobra i pi kna, istniej cy kryzys moralny

powinien by wyzwaniem. Je eli wychowawcy nie b d stawiali prawdziwych, rzetelnych, opartych na

warto ciach drogowskazów, uczniowie b d zagubieni w zmieniaj cej si rzeczywisto ci i nie dojrzej

do prawdziwej wolno ci a zgodnie z wychowaniem chrze cija skim rozwój osobowo ci wychowanków,

winien dokonywa si z poszanowaniem jego wolno ci. Tego uczy nas Jezus, który zawsze pyta czy

chcesz? Podczas spotkania z nauczycielami i katechetami we Włocławku, papie Jan Paweł II, powołuj c

si na Ogóln Instrukcj Katechetyczn , zwracał uwag , e szkoła, a w niej i katecheci powinni uczy

młode pokolenie Polaków wła ciwego korzystania z wolno ci.

Nauczyciel, rodzic czy duszpasterz spełnia sw funkcj wychowawcz przez wdra anie wychowanka

w odpowiedni system warto ci. Nie mog jednak oni opiera si tylko na przekazie werbalnym. Realizacja

głoszonego ideału jest bardziej atrakcyjna, kiedy uczniowie widz jej przykłady i kiedy wychowuj cy

stawia sobie wysokie wymagania. Nauczyciel wychowuje cał swoj postaw i to nie tylko w szkole, ale

równie poza miejscem pracy. Dobrym nauczycielem jest ten, kto potrafi maksymalnie zmobilizowa

wychowanka do przyj cia przekazywanych tre ci i obrania wła ciwego systemu warto ci. Wychowanie

dokonuje si w spotkaniu. W relacji wychowawca – wychowanek, nie mo e zaistnie jednostronno

i dawanie tylko ze strony wychowawcy. A eby mogło nast pi spotkanie potrzebna jest pełna wolna

odpowied drugiej osoby. W spotkaniu tym, wa ne s obydwie strony, które wnosz w t relacj swe

bogactwo i ka da z nich w tym spotkaniu jest potrzebna. Jedna strona ofiaruje do wiadczenie i m dro ,

a druga spontaniczno i rado .

Cenn umiej tno ci wychowawcy jest tak e umiej tno słuchania. Polega ona na przyj ciu ucznia

z jego prze yciami. W dzisiejszej pogoni wiata, rodzice nie maj czasu na zwrócenie uwagi na problemy

swych pociech. W uczniach drzemie potrzeba rady, wysłuchania przez kogo , kogo darz zaufaniem.

Słuchanie otwiera uczniom przestrze rozwoju, wydobywa z ich wn trza rado oraz warto ci. Dobry

wychowawca powinien umiej tnie kierowa tym, co wychowankowie nosz w swoich sercach. Celowe

jest, aby wychowawca zauwa ał potrzeby uczniów oraz był zainteresowany ich warto ciami i umiał

o nich rozmawia . Wytworzy si w ten sposób zrozumienie i komunikacja, b d ca pełnym szacunku

uznaniem si osób i podj ciem dialogu.

W wychowaniu istotn cech jest te cierpliwo i je li zakładamy poszanowanie wolno ci wychowanka

to trzeba dojrzewa w tej trudnej cnocie. Dobry wychowawca robi wszystko co do niego nale y i co

mie ci si w jego kompetencjach; podlewa i piel gnuje ro lin woli wychowanka, ale z cierpliwo ci

czeka, a pojawi si p k, a z niego kwiat. Nie rozwija go palcami bo spowoduje, e pi knie zapowiadaj cy

si kwiat zwi dnie, „nie dłubie palcami” w duszach wychowanków, psuj c dobrze rozpocz t prac . Jest

to oczywi cie przeciwie stwo bierno ci i pobła liwo ci”. Wychowuj c ku warto ciom nie mo na zapomina

o szacunku. Poznanie ucznia ł czy si z poszanowaniem jego osobowo ci oraz stawianiem realnych

i konkretnych wymaga . Istotne jest dawanie przykładu i pomaganie w kroczeniu do przodu, stawianie

wymaga mo liwych do zrealizowania Ucze powinien by wiadomy, czego od niego oczekujemy.

Przyjacielska relacja wychowawcy sprawia, e staje si on towarzyszem ucznia i jest blisko tego, któremu

towarzyszy. W podró y, jak jest wychowanie, wychowawca pomaga dostrzega pi kno i wskazuje,

jak radzi sobie w ró nych sytuacjach. Na niektórych odcinkach owej podró y wychowawca idzie przed

uczniem, aby torowa drog . Ale s i takie odcinki, kiedy to wychowanek sam pokonuje trudno ci,

a wówczas jego towarzysz kontroluje, czy nie grozi mu niebezpiecze stwo.

BIBLIOGRAFIA:

Cicho W., Warto ci, człowiek, wychowanie, Kraków 1996.

Dziewiecki M., Wychowanie ku warto ciom cz. III, „Wychowawca” Nr 10 (1998).

Ruci ski T., Twórcza miło wychowawcy, „Wychowawca” Nr 4: (1997).

Ryszkowska R., Wychowawca w pedagogice ignacja skiej, materiały szkoleniowe.

Schel er M., Istota i formy sympati , Warszawa 1980.

Szpet J., Jackowiak D., Lekcja religi szkoł wiary, Pozna 1996.

Zwoli ski A., Obecno warto ci chrze cija skich, „Wychowawca” Nr 4 (1998).

Opracowała: Danuta Mły ska