Ćwiczenia, 3 paz
dziernika 2012r.
POCZ
TKI ROMANTYZMU/ MANIFESTY ROMANTYKÓW ą� nowa koncepcja natury,
człowieka, świata
- epoka osadzona w tradycji
- romantyzm to nie epoka, która się przeciwstawia; to epoka, która dodaje (coś do innych)
3 główne ośrodki romantyzmu:
1. Niemcy
2. Anglia
3. Francja
Literatura gotycka, literatura grozy (Anglia), najwcześniej, jeśli chodzi o tekst.
 Zamczysko w Otranto Horace Walpole, 1756r.
 Mnich M.G.Lewis, lata 80. XVIII wieku
- odejście od antyku jako inspiracji
- preromantycy czerpią ze średniowiecza (historyzm  zwrot ku średniowieczu)
- nowy typ bohatera: czarny charakter, zbrodniarz, uwiedzenie młodej dziewczyny
- nowa sfera: metafizyka (groza, duchy)
�� Dlaczego proza gotycka?
- zwrot ku mrocznemu średniowieczu; fascynacja gotykiem
- sfery sacrum i profanum (np. lochy w kościele)
- aura tajemnicy
- zamek staje się bohaterem: oddziałuje na innych
- nowe podejście do natury: dzika, nieokiełznana, groz
ny żywioł, od którego człowiek jest
zależny
( w renesansie to człowiek kształtował naturę; teraz jest inaczej, jest podporządkowanie.
Natura może być bezwzględna, stąd burze/pioruny)
NIEMCY
Dramat  Zbójcy Schillera
Gotthold Ephrain Lessing tworzy nowoczesną teorię dramatu   Dramaturgia hamburska ,
odejście od zasad klasycznych, kierunek ku Szekspirowi. Jeden z pierwszych historyków
literatury preromantycznej.
W Niemczech Goethe i Schiller to nie romantyzm, tylko klasycyzm weimarski; ale z naszej
perspektywy może być to preromantyzm, bo to były czynniki, które go zapowiadały.
�� Sentymentalizm a preromantyzm
- sentymentalizm to przede wszystkim poetyka klasyczna; sentymentalizm jest głęboko
osadzony w tej poetyce
- nurt wpisuje się w preromantyzm pod kątem czułości, ale zbyt mało formalnie
Szkoła jeneńska (Jena) 1798  1801r.
1. Fryderyk i August Wilhelm Schleglowie
2. Novalis (Fryderyk von Hardenberg), np.  Hymn do nocy , zbiór esejów  Uczniowie z
Sais
3. Ludwig Tieck
Cała trójka publikowała czasopismo  Athen�um . Publikowali tzw. fragmenty; głównie
Schleglowie i Novalis
Schelling  filozof przyrody
Fryderyk Schleiermacher  filozof religii
Na grupę publicystów silnie oddziaływali KANT (preromantyzm) i HEGEL (pełny
romantyzm).
Fryderyk Schlegel: poezja romantyczna to progresywna poezja uniwersalna. O co chodzi??
Odp. Ta poezja obejmuje wszystko  od wielkich systemów filozoficznych aż po pocałunek.
Poezja w oświeceniu:
- coś, co można określić gatunkowo
- wszystko, co odpowiada poetyce normatywnej; normy skodyfikowane
Poezja romantyczna: poezja przestaje ograniczać się do tekstu! Poezją może być
pocałunek, gest, myśl itp. Nie chodzi o łamanie reguł, chodzi o rozszerzenie pojęcia!
Ł�  poezja romantyczna jest nieskończona, ciągle się staje  brak ograniczeń.
Przedmiotem poezji staje się wszechświat, przestrzeń kosmiczna
Ł�  poeta to wieszcz  poeta to profeta, bo widzi więcej, bo jest bardziej wrażliwy;
Rozszerzona perspektywa widzenia (doczesność i wieczność; w tym rozszyfrowywanie
planów Bożych)
Ł�  poezja transcendentalna  poezja, która oddziela od siebie to, co idealne i to, co
realne. Ale oddziela rozsądnie, żeby potem to połączyć idealną całość.
TO, CO REALNE ( R )  obejmowanie rozumem, zbadać, dotknąć, policzyć,
doświadczyć
TO, CO IDEALNE ( I )
Transcendencja to wykraczanie poza granice. Naczelna teza: D
ŻENIE DO PRAWDY.
Poezja musi ją wykazać. Połączenie ( R ) i ( I ) nam to umożliwia.
Novalis
Ł� mówił dużo o postaci poety
Ł� poeta to kapłan (kontakt z sacrum), geniusz ludzkości
Ł�  wszechświat jest w nas samych  duchowość jako mikrokosmos, przestrzeń
Tajemnica nie zniknie do końca
Ad. 1  ANGLIA
Cykl  Ballady liryczne , I wydanie 1798r. William Wordsworth, S.T. Coleridge, Robert
Sourthey. Grupa tzw. lekistów (poeci jezior); nazwa pochodzi od nazwy miejscowości, w
której mieszkali, było tam dużo jezior.
1800r. II wydanie  Ballad&   przedmowa W. Wordswortha. Proklamacja nowej poezji!
Nowa poezja przedstawia sytuacje z życia codziennego, stosuje się język używany przez
prostych ludzi. Dlaczego tak?
- słowa proste i niewyszukane; co się wiąże z dotarciem do większej liczby odbiorców.
Odbiorcą poezji staje się każdy
- może, ale nie musi, posługiwać się językiem logiki
- język nie może być wulgarny
- ważność uczuć;  poezja to spontaniczny wybuch uczuć
- dusza chłonniejsza niż ogół
Coleridge:  O poezji, czyli sztuce
- poezja posługuje się mową artykułowaną
- sztuka Boska, poezja niema; muta poesis
Schelling  przejście od natura naturata do natura naturans (człowiek jest jej częścią)