Raport 27
Kominki, piece, kominy. Kominki i wkłady
Kominki i wkłady
Kominki i wkłady
Opracowanie: Anna Grocholska
Kominki od wieków stanowi-
ły x
ródło ogrzewania, popu-
larne przede wszystkim na
zachodzie Europy, u nas bo-
wiem dominowały piece.
Obecnie coraz więcej wła-
S
cicieli domów jednorodzin-
nych chce mieć kominek.
I często zdarza się, że wi-
dzieliby w nim główne x
ró-
dło ciepła dla domu.
Fot. Spartherm
budujemy
Dom 2003
10
2
Kominek otwarty grzeje serca a nie pomieszczenia
ajstarszym rodzajem tych urządzeń są nosi ponad 500 kg) i wymaga odpowiednio Niezaprzeczalnie najpopularniejsze są
kominki otwarte. Te jednak nie nada- wytrzymałego fundamentu lub stropu. Czę- kominki opalane drewnem i ten opał jest
Nją się do efektywnego ogrzewania do- sto  oddzielnego, własnego fundamentu. najtańszy. Warto jednak wspomnieć rów-
mu. Temu celowi służą nowoczesne komin- Drugim ograniczeniem jest możliwoS
ć pod- nież o kominkach zasilanych gazem, olejem
ki, z zamkniętą komorą spalania, wyposażo- łączenia do komina. OdległoS
ć między nim opałowym, czy wręcz elektrycznych. Mają
ne we wkład lub kasetę. a kominkiem musi być bowiem jak naj- one szczególnie zastosowanie tam, gdzie
OczywiS
cie, o budowie kominka najle- mniejsza, a sam przewód dymowy poprowa- z jakichS
przyczyn nie możemy składować
piej pomyS
leć w fazie projektowania domu. dzony bez załamań. O kominach piszemy dużych iloS
ci drewna.
Jest on bowiem ciężki (waga zazwyczaj wy- w oddzielnym artykule tego raportu.
Urok ognia
JeS
li decydujemy się na wybudowanie kominka, powinniS
my
zastanowić się nie tylko nad tym, jakie funkcje powinien on
spełniać, ale też jak go chcemy wyeksponować. Kominek jest
urządzeniem dużym, przyciągającym uwagę i dlatego jego
miejsce we wnętrzu powinno zostać precyzyjnie okreS
lone.
ominek może być umieszczony Kominki otwarte
Kw różnych miejscach pomiesz- ominki otwarte, nazywane rów-
czenia: przy jednej ze S
cian (najczę- Knież tradycyjnymi nadal mają
S
ciej)  może być też w nią wpusz- wielu zwolenników, choć coraz czę-
czony, wtedy od strony pokoju wi- S
ciej decyduje walor praktyczny 
doczna jest tylko obramowująca go możliwoS
ć ogrzania domu. Trzeba
konsola, w narożniku, w S
cianie po- jednak przyznać, że nieschowany za
między dwoma pomieszczeniami, po szybą ogień ma swój specyficzny
S
rodku pokoju a-c. W tym ostat- urok .
nim przypadku jest to zazwyczaj pa- Są to kominki z otwartą komorą
lenisko otwarte. Innym rozwiąza- spalania, które oddają do otoczenia
niem, choć rzadziej stosowanym jest ciepło wyłącznie drogą promieniowa-
wbudowanie kominka w S
cianę gra- nia,zatem najpierw ogrzewają się
fot. Chemin�es Turbo Fonte
niczącą z tarasem. Palenisko jest osoby, przedmioty i S
ciany, a od nich
wtedy dostępne z obu stron. W przy- dopiero grzeje się powietrze. Tylko
padku kominka wystającego na po- 10-20% wytwarzanego ciepła pozos- czeń. Takim kominkiem ogrzejemy jednak pokój, w któ-
kój, ogień może być widoczny z jed- taje w pomieszczeniu  reszta ucieka rym się on znajduje oraz pomieszczenia na wyższej kon-
nej, dwóch lub trzech stron. Przy ta- kominem. Nie można łatwo regulo- dygnacji, gdyż ciepło będzie się przemieszczało do góry
kim rozwiązaniu zyskujemy też wać iloS
ci wytwarzanego ciepła, kon- klatką schodową.
możliwoS
ć zaaranżowania kilku ką- trolować tempa spalania drewna. Nie Proces spalania może być regulowany jedynie szy-
cików funkcjonalnych, oddzielo- jest też możliwe rozprowadzenie po- brem  gdy komin już się mocno nagrzeje, można szyber
nych kominkiem. wstającego ciepła do innych pomiesz- przymknąć. Gdy kominek nie jest używany, szyber po-
Różne umieszczenie kominka w pokoju (Fabrilor): a) urządzenie widoczne z dwóch stron, b) kominek dzieli pokój na różne kąciki, c) kominek umieszczony
w narożniku S
cian
budujemy
2003 Dom
10
3
automatyczny szyber
z trzystopniową
oraz automatyczną wylot spalin
regulacją
wymiennik
korpus
ciepła
stalowy
radiatory
zwiększające
powierzchnię
kształtki
grzejną
szamotowe
systemu
wyciągany
popielnik
system
regulator dopływu
samooczyszczania
powietrza do
szyby żaroodpornej
paleniska (regulator
Tradycyjny kominek to urok otwartego ognia (Fabilor) szybkoS
ci spalania)
wlot powietrza
winien być zamknięty. Ogranicza to uciekanie ciepła
S
ruby
do systemu
z pomieszczenia. do regulacji
samooczyszczania
wysokoS
ci
W przypadku otwartej komory spalania szczególnie szyby oraz do systemu
dopalania gazów
istotne jest zapewnienie bezpieczeństwa podczas użytko-
wylotowych
wania urządzenia. Tak więc otaczająca kominek posadz-
system rozdzielający powietrze
ka  co najmniej na odległoS
ć 50 cm  musi być wykona-
do paleniska oraz do systemu
samooczyszczania szyby
na z materiałów niepalnych. Często stosuje się kamień
lub płytki ceramiczne, ale efektownie wygląda też mo-
a Budowa wkładu kominkowego (wg Hajduk)
siężna blacha. Dodatkową osłoną przed pryskającymi
iskrami będzie parawan z gęstej metalowej siatki lub ża-
roodpornego szkła. Ujęty w ozdobne ramy, prosty lub Ponieważ, jak powiedzieliS
my, Wkłady oddają ciepło poprzez
segmentowy może być bardzo ładnym dodatkiem. wkład i kaseta mają bardzo zbliżoną szybę a czasem też obudowę  na za-
Istotnym ograniczeniem przy korzystaniu z otwartego budowę, w dalszym opisie będziemy sadzie promieniowania, oraz w spo-
kominka jest fakt, iż nie możemy zostawić na noc płoną- mówili tylko o wkładach a. sób konwekcyjny  dzięki ruchowi
cego ognia. Nawet odpowiednio osłonięte palenisko sta- powietrza opływającego wkład .
nowi zagrożenie pożarowe.
Palenisko kominka tradycyjnego powinno być wyko-
nane z cegły pełnej i wyłożone szamotem lub glinką
ogniotrwałą.
Aby kominek otwarty dobrze funkcjonował, niezbęd-
ne są właS
ciwe proporcje poszczególnych jego elementów
oraz przekrój i wysokoS
ć komina. Przekrój powinien wy-
nosić min. 20�20 cm (S
rednica komina okrągłego min.
16 cm), zaS
wysokoS
ć min. 4,5 m. Komin może być wy-
murowany z cegły lub wzniesiony z gotowych elementów
ceramicznych bądx
stalowych. JeS
li jednak chcemy ko-
min stalowy zamontować do kominka w domu drew-
nianym, musi mieć on odpowiedni atest.
Kominek tradycyjny teoretycznie można zrobić same-
mu, jednak bezpieczniej będzie, jeS
li zadanie to powie-
rzymy zdunowi.
Innym rozwiązaniem jest zakupienie gotowego pale-
niska  może być przeznaczone do montażu przy S
cianie,
w narożniku pomieszczenia lub centralnie. Palenisko jest
wyłożone płytkami szamotowymi. W komplecie są rury
przyłączeniowe do komina.
W przypadku kominków otwartych niezbędne jest czę-
ste usuwanie popiołu, ponieważ powstaje go więcej niż
podczas użytkowania wkładów kominkowych  najlepiej
po każdym paleniu. JeS
li nie ma rusztu lub szuflady na
popiół, wymiatamy go na szufelkę.
Wkłady i kasety
kłady i kasety są to zamknięte paleniska wyposażo-
Wne w ozdobnie przeszklone drzwiczki oraz wylot
spalin. Różne jest natomiast ich zastosowanie.
Schemat działania wkładu kominkowego (Spartherm)
budujemy
Dom 2003
10
4
zostaje w pomieszczeniu pomieszczenia podczas pracy
kominka. Dla porównania dodajmy, że sprawnoS
ć komin-
ka otwartego wynosi 10-20%. Z kolei moc nominalna jest
S
ciS
le uzależniona od powierzchni, jaką ma ogrzać komi-
nek. R
rednio przyjmuje się 1 kW na 25 m3, przy czym im
gorzej izolowany budynek, tym moc powinna być więk-
sza. Uwaga: obliczamy moc nominalną, czyli S
rednią,
a nie maksymalną, która jest możliwa do utrzymania
tylko przez krótki czas.
Moc dostępnych w handlu wkładów kominkowych
jest bardzo zróżnicowana  od kilku do kilkunastu kW.
Producenci deklarują, że najmocniejszymi wkładami
można ogrzać kubaturę do 400 m3. Skuteczne ogrzewanie
nie jest oczywiS
cie możliwe bez systemu rozprowadzenia
ciepłego powietrza.
Inne, istotne parametry to zużycie opału i częstotli-
woS
ć załadunku.
Im mniejsze zużycie drewna, tym lepiej. Przyjąć moż-
na, że zadowalające jest zużycie poniżej 3 kg opału pod-
czas jednej godziny pracy urządzenia o mocy ok. 7 kW.
Konstrukcja kasety pozwala na umieszczenie jej
Opał układa się bezpoS
rednio na płycie paleniska lub na ozdobnych podpórkach
w istniejącym kominku. Dobiera się ją do wielkoS
ci ist-
(Fabilor)
niejącego paleniska. Kasetę można też montować w no-
wo wznoszonym kominku. Wkłady są przeznaczone
Decydujące znaczenie ma prze- zastanowić się, czy nie skorzystać
tylko do kominków nowo wznoszonych; najpierw pod-
kazywanie ciepła poprzez czynnik z możliwoS
ci ogrzewania nim domu.
łącza się je do komina, a dopiero potem obudowuje.
grzewczy, którym najczęS
ciej jest PowinniS
my wtedy zwrócić uwagę na
powietrze opływające konwekcyjny sprawnoS
ć wkładu i jego moc nomi- W przeciwieństwie do kaset mają nad paleniskiem kró-
ciec, który służy do podłączenia wkładu do komina.
wkład, ale może też być również nalną.
woda zasilająca instalację c.o. Minimalna sprawnoS
ć wkładu po-
JeS
li decydujemy się na zainstalo- winna wynosić przynajmniej 70%.
wanie zamkniętego paleniska, warto Oznacza to, że taka częS
ć ciepła po- Im częS
ciej musimy dokładać opał, tym jest to bardziej
uciążliwe. Nowoczesne wkłady mogą utrzymywać żar na-
wet przez ponad 10 godzin, a dokładanie do nich drewna
c)
a)
jest możliwe nawet co kilkanaS
cie (do 14) godzin.
Na wielu wkładach możemy znalex
ć oznaczenia okre-
S
lające, jak często należy dokładać opał. Są trzy kategorie:
A  urządzenie tylko dekoracyjne; czas palenia jedne-
go wsadu do 5 godzin;
I  wkład podtrzymujący żar do 10 godzin; przed ko-
lejnym załadunkiem wkład musi ostygnąć;
C  urządzenie podtrzymujące żar ponad 10 godzin; ta-
ki kominek jest przystosowany do palenia ciągłego.
Wkłady produkowane są z żeliwa lub stali. Coraz czę-
S
ciej spotykane są wkłady dwupłaszczowe. Żeliwne lub wy-
łożone szamotem palenisko ujęte jest w obudowę ze stali.
NajczęS
ciej wkłady są uszczelniane pastą grafitową,
sznurem grafitowym, lub uszczelkami z włókna szklanego,
i skręcane. Wyroby niektórych producentów są odlewane
b)
d)
w całoS
ci lub poszczególne elementy są wykonane tak do-
kładnie, że nie jest potrzebne ich uszczelnianie. Gwarantu-
je to całkowitą szczelnoS
ć, a co za tym idzie, bardzo wyso-
ką sprawnoS
ć wkładów. Dodatkową zaletą jest fakt, iż spa-
lane całkowicie drewno prawie nie pozostawia popiołu. Pa-
lenisko można więc czyS
cić nawet raz w miesiącu.
Małe wkłady czyS
ci się, wymiatając popiół z paleniska.
W większych może być szuflada na popiół umieszczona
pod paleniskiem.
Opał układa się bezpoS
rednio na płycie paleniska lub
na podpórkach  często bardzo ozdobnych .
Drzwiczki. Ramy drzwiczek i widoczne częS
ci obudo-
wy, najczęS
ciej mają czarny kolor (żaroodporny lakier).
Można też kupić wkłady powlekane mosiądzem lub nawet
24-karatowym złotem.
Przykłady drzwiczek (Tarnawa): a) jednoskrzydłowe zwykłe, b) jednoskrzydłowe
WiększoS
ć wkładów ma drzwiczki jednoczęS
ciowe,
z ramką retro, c) dwuskrzydłowe, c) dwuskrzydłowe z dodatkowym podziałem
otwierane na bok  lewo- lub prawostronne a-d. JeS
li
budujemy
2003 Dom
10
5
Raport 27
Kominek w wkładem grzeje
Kominki i wkłady
pomieszczenie 5 razy lepiej niż otwarty
Szyba odsu-
wana ponad
wkład pozwala
cieszyć się wido-
kiem ognia
(Fabrilor)
chcemy mieć możliwoS
ć oglądania otwartego ognia, po-
winniS
my wybrać drzwiczki, które po otwarciu można
wsunąć nad wkład, pod niego lub z jego boku . Dobrze,
jeS
li wyposażone są w mechanizm rolkowy. Inne rozwią-
zania to drzwiczki dzielone: dwu- lub kilkuczęS
ciowe.
Drzwiczki powinny mieć blokadę
otwarcia przy zamkniętym szybrze
(szyber znajduje się w króćcu przyłą-
czeniowym). Należy tu wspomnieć,
że wiele wkładów jest wyposażonych
Połączenie piaskowca, klinkieru
w tzw. deflektor  płytę zmieniającą
i drewna w jednej obudowie (Fabrilor)
kierunek przepływu dymu tak, aby
nie dostawał się on bezpoS
rednio do
komina. Deflektor, umieszczony tuż nię wewnętrzną szyby metal powo-
pod króćcem przyłączeniowym do duje, że cząstki sadzy i ciał smoli-
komina, w pewnym stopniu pełni stych, łącząc się z rozgrzanym po-
więc funkcję szybra. wietrzem, odbijają się od powierzch-
Szyby. Drzwiczki mogą być wy- ni szyby i wpadają do paleniska.
pełnione szkłem płaskim, pryzma- W przypadku kurtyny powietrznej
tycznym lub panoramicznym  wi- strumień powietrza jest kierowany
troceramicznym i, oczywiS
cie, żaro- na szybę, przez co nie dopuszcza do
odpornym . Szyba witroceramicz- osadzania się na niej sadzy.
na składa się z kilku warstw: cerami- Kształt. Dominują wkłady, któ-
ki, szkła i napylonej na nie cienkiej rych front jest oparty na planie pro-
stokąta (krótszy bok stanowi wyso-
koS
ć), coraz większa jest jednak ofer-
Szyba pryzmatyczna dzięki większej
ta wkładów wydłużonych do góry,
powierzchni skuteczniej wypromieniowuje
niekiedy doS
ć wąskich. Ten kształt
ciepło (Spartherm)
szczególnie dobrze prezentuje się
w nowoczesnej obudowie i takim sa-
mym wnętrzu .
Wyciągnięty do góry wkład w nowo-
Akcesoria. Do palenia w komin-
czesnej obudowie pasuje do skromnie
ku potrzebne będą szczypce, pogrze-
urządzonego wnętrza (Spartherm)
bacz, szufelka. Kupuje się je najczę-
S
ciej w zestawach wraz ze stojakiem.
warstwy metalu. JeS
li kominek ma Wzornictwo jest bardzo różnorodne.
przeszklone również boki  wypeł-
nieniem jest szkło płaskie. Obudowy
W trosce o bezpieczeństwo dzie- budowa musi być stylistycznie
ci wymyS
lono podwójne przeszkle- Odopasowana do wkładu. Nie bę-
nie. Przepływające pomiędzy dwie- dzie dobrze wyglądał kominek pro-
ma szybami powietrze studzi szybę stokątny, wydłużony do góry i ujęty
zewnętrzną, dzięki czemu, nawet w rustykalną obudowę z piaskowca.
jeS
li dziecko dotknie szyby podczas Kupując wkład u producenta lub
działania kominka, nie poparzy się. dystrybutora, najczęS
ciej możemy
Wygodnym rozwiązaniem są tzw. otrzymać do przejrzenia katalog,
szyby samoczyszczące. Wykorzy- w którym pokazano konkretny
stuje się tu zjawisko pyrolizy lub wkład w obudowie.
kurtynę powietrzną. W pierwszym Z kolei w marketach budowla-
przypadku napylony na powierzch- nych możemy kupić oddzielnie
 Schemat kominka
uniwersalne są obudowy rustykalne !. Warto też pamię-
Konsola obramowuje wkład wpuszczony w S
cianę (Spartherm)
tać, że zdecydowanie futurystyczne kształty narzucają
poważne ograniczenia w stylowym urządzaniu wnętrza.
wkład i samemu dopasować do niego delach zdarzają się obudowy z lakie-
obudowę. Trzeba wtedy posłużyć się rowanej stali. Obudowy wkładów ko- Jak pracuje wkład
wyobrax
nią i  zobaczyć dany komi- minkowych można wykonywać rów- czasie pracy kominka pomiędzy obudowę a paleni-
nek we własnym domu. nież z drewna . Wsko dostaje się zimne powietrze z pomieszczenia,
Obudowy kominków zazwyczaj Kominki wpuszczane w S
cianę a następnie ogrzane wydostaje się poprzez kratkę (lub
wykonuje się z kamienia (piasko- mają palenisko ujęte w konsolę  czę- kratki) wylotową umieszczoną w górnej częS
ci obudowy
wiec, marmur, granit), cegieł i płytek sto z marmuru lub trawertynu, styli-  z przodu lub po bokach .
klinkierowych, kafli, płyt gipsowo- styką nawiązujące do wnętrz pałaco- W przedniej lub bocznej S
ciance wkładu znajdują się
-kartonowych (można je póx
niej wych . Narzuca to okreS
lony wy- otwory, przez które do paleniska dostaje się powietrze po-
otynkować). W awangardowych mo- strój całemu wnętrzu. Najbardziej trzebne do spalania. MożliwoS
ć regulowania iloS
ci do-
starczanego powietrza decyduje o szybkoS
ci spalania.
Przy spalaniu zwolnionym można osiągnąć zużycie
drewna w granicach 2 kg/godz. Obieg powietrza w więk-
szoS
ci modeli jest grawitacyjny. Bardziej skomplikowane
wkłady są wyposażone w wentylator zasysający zimne po-
wietrz i wydmuchujący ogrzane.
Do procesu spalania niezbędne jest dostarczenie od-
powiedniej iloS
ci powietrza. W przypadku kominków
otwartych musi go być szczególnie dużo. Zużywają one
bowiem w ciągu godziny kilkanaS
cie razy więcej powie-
trza, niż wynosi kubatura pomieszczenia (dla porówna-
nia: kominek otwarty potrzebuje min. 200 m3 powie-
trza na godzinę, podczas gdy wkład min 6 m3.). CzęS
ć
bierze udział w procesie spalania drewna, większoS
ć jest
zasysana do komina przez gorący dym. JeS
li dom jest
szczelny, możemy mieć z tym kłopot. JeS
li w pomieszcze-
niu jest zbyt mało S
wieżego powietrza, może nastąpić co-
fanie się dymu z komina. Dlatego konieczne jest umiesz-
czenie  o ile to możliwe tuż przy palenisku otworu do-
prowadzającego powietrze z zewnątrz. Otwór musi mieć
możliwoS
ć regulowania iloS
ci dostarczanego powietrza
oraz jego całkowitego odcięcia, poprzez ruchomą żaluzję
lub anemostat. Z zewnątrz powinien być zabezpieczony
siatką, aby nie dostawały się do S
rodka gryzonie i owady.
JeS
li nie jest możliwe umieszczenie wlotu powietrza bli-
sko kominka, musi on znalex
ć się w S
cianie zewnętrznej
w tym co kominek pomieszczeniu.
W najnowszych urządzeniach stosuje się komorę
wtórnego spalania. Znajdują się w niej żebrowane wy-
! Najpopularniejsze są obudowy rustykalne (Fabilor)
mienniki ciepła, które odbierają temperaturę ze spalin.
budujemy
2003 Dom
10
7
Kominek otwarty potrzebuje  mnóstwo powietrza  200-1000 m3/godz.,
podczas gdy kominek z wkładem  tylko 6-8 m3/godz.
wicy i podczas spalania strzelają
Jeżeli kominek ma być podsta-
Możliwe jest pobieranie przez kominek powietrza
iskry, a produkty spalania zanie-
wowym x
ródłem ciepła, to na je-
z pomieszczenia, jeS
li ma ono odpowiednio dużą kuba- czyszczają palenisko i komin.
den sezon grzewczy potrzeba
turę (powierzchnia min. 40 m2), jest dobrze działająca
Drewno gotowe do użycia kupuje
ok. 10 m3 drewna opałowego.
wentylacja, a kominek używa się sporadycznie. Jeżeli
się w marketach budowlanych lub
jednak dom jest szczelny, to i tak po pewnym czasie po- chociażby na stacjach benzynowych.
wietrza okaże się zbyt mało.
Jest jednak stosunkowo drogie.
Należy więc zapewnić ciągły dopływ powietrza do
Znacznie taniej, szczególnie że Przed sezonem należy przejrzeć stan
pomieszczenia z kominkiem, np. kanałem w S
cianie
w ciągu sezonu potrzebujemy dużo uszczelek wokół szyb i drzwiczek.
zewnętrznej  tzw. zetką.
opału, jest kupić drewno w najbliż- Poluzowane wkręty trzeba dokręcić.
Nie wolno umieszczać kominków w pomieszcze- szym leS
nictwie. Wymaga ono jed- Należy ostrożnie wyjąć deflektor
niach z mechaniczną wentylacją wywiewną, jeS
li nie
nak wysuszenia  dopuszczalna wil- (w niektórych modelach wkładów są
ma w nich wentylacji nawiewnej.
gotnoS
ć to ok. 20%. R
wieże drewno dwa) i również oczyS
cić go z sadzy,
powinno się składować przez kilka- która może utrudniać odprowadza-
naS
cie  do 18-miesięcy. Pocięte po- nie dymu.
Komora służy też do dopalenia zawartych w dymie czą- lana (możliwie długie i grube) po- Podczas spalania drewna powstaje
stek, które pozostały z procesu spalania opału w paleni- winny być ułożone na podkładkach popiół, który należy usuwać z pale-
sku. W ten sposób uzyskuje się dodatkowe ciepło i obni- i nie przytykać bezpoS
rednio do niska. W przypadku szuflady na po-
ża temperaturę wydostających się do komina spalin. S
ciany. Musi być zapewniony swo- piół nie można doprowadzić do jej
Największa jest oferta wkładów wyposażonych w ręcz- bodny przepływ powietrza. przepełnienia, gdyż poprzez nią naj-
nie regulowany szyber. W droższych modelach jest szy- W większoS
ci wkładów można pa- częS
ciej jest doprowadzane powie-
ber automatyczny, który otwiera się, gdy otwieramy lić brykietami z wiórów drewnia- trze do spalania.
drzwiczki paleniska. nych oraz węglem. Trzeba jednak Szyby należy myć wodą z dodat-
sprawdzić w instrukcji, czy wkład kiem detergentu. Szyb witrocera-
Opał, jak palić jest przeznaczony do takiego opału. micznych nie wolno czyS
cić S
rod-
ajwięcej jest kominków opalanych drewnem. JakoS
ć kiem S
ciernym, gdyż łatwo można
Nsurowca ma ogromne znaczenie dla efektywnoS
ci spa- Konserwacja uszkodzić delikatną powłokę metalu.
lania. PowinniS
my stosować drewno drzew liS
ciastych, o jakiS
czas wnętrze paleniska Elementy metalowe i widoczne
dobrze wysuszone  ok. 20% wilgotnoS
ci. Wilgotne drew- CczyS
ci się z sadzy. Wewnętrzne częS
ci obudowy czyS
ci się preparata-
no jest niskokaloryczne, jego spalanie powoduje powsta- powierzchnie metalowe należy sta- mi przeznaczonymi do czyszczenia
wanie dużej iloS
ci dymu oraz sadzy. Najwyższą wartoS
ć rannie wyczyS
cić przynajmniej raz i polerowania metalu.
energetyczną ma grab, następnie są grochodrzew, dąb, je- w roku szczotką stalową, pomimo te-
sion, buk, wiąz i brzoza. Drewno iglaste zawiera dużo ży- go, że nie widać na nich brudu.
budujemy
Dom 2003
10
8
A jeS
li nie drewno...
Nie ma nic przyjemniejszego, niż obserwowanie w chłod-
ne wieczory ognia w kominku. JeS
li jednak nie mamy możli-
woS
ci zainstalowania kominka opalanego drewnem, to czy
musimy z tej przyjemnoS
ci rezygnować? Otóż nie. Można bo-
wiem kupić urządzenie zasilane gazem ziemnym czy olejem
opałowym, a także prądem. OczywiS
cie, będzie to namiastka
prawdziwego ognia, ale jednak...
Kominki gazowe
padku kominka zasilanego gazem
i olejowe
ziemnym wylotowa kratka wentyla-
ominki gazowe. Mogą być zasila- cyjna musi znajdować się pod sufi-
Kne gazem ziemnym lub płynnym. tem. JeS
li kominek jest zasilany ga-
DowolnoS
ć lokalizacji takiego ko- zem płynnym  kratka powinna być
minka jest ograniczona przepisami, umieszczona przy podłodze. Gdy
z których najistotniejsze i odmienne
od tych, które dotyczą kominków
opalanych drewnem są trzy. Otóż ko-
minek gazowy nie może się znajdo-
wać w pomieszczeniach, w których
instalacja wentylacyjna lub ogrzewa-
jąca ciepłym powietrzem jest wyposa-
żona w wentylatory. Wkład na gaz
płynny można instalować tylko w po-
fot. Godin
mieszczeniach, w których poziom
podłogi znajduje się powyżej otacza-
jącego terenu. BezpoS
rednio przed
palnikiem musi znajdować się łatwo miczne bryłki węgla. Palniki w poszczególnych modelach
dostępne i demontowalne połączenie wkładów mogą współpracować tylko z konkretnym pali-
z zaworem odcinającym. wem i okreS
lonym rodzajem  opału . Dzięki specjalnej
Oprócz tego pomieszczenie prze- konstrukcji palników płomienie wyglądają jak pochodzą-
znaczone do montażu kominka gazo- ce ze spalania drewna.
wego musi spełniać wymagania nor- Wkład gazowy z zewnątrz wygląda tak, jak zwykły na
my dotyczące instalowania urządzeń drewno $. Wykonany jest najczęS
ciej z żeliwa, które na-
gazowych, zatem nie może mieć grzewa się i skutecznie przekazuje ciepło otoczeniu. Po-
mniejszej kubatury niż 8 m3. W przy- wierzchnię grzewczą zwiększają ożebrowania w górnej
częS
ci wkładu, po jego zewnętrznej stronie.
W przypadku wkładu gazowego z zamkniętą komo-
rą spalania nie jest potrzebne podłączenie go do komi-
na; wystarcza przewód powietrzno-spalinowy (typu ru-
ra w rurze), którym usuwane są produkty spalania bez-
poS
rednio na zewnątrz budynku i jednoczeS
nie pobie-
$ Kominek gazowy w stalowej obudowie
rane jest powietrze do komory paleniska.
(Godin)
spaliny są odprowadzane do komina,
musi być on wykonany ze stali kwa- Taka sama jest konstrukcja przeszkleń i drzwiczek. Są
soodpornej. więc wkłady z żaroodpornymi szybami płaskimi, zaokrą-
Kominek gazowy może być otwar- glonymi i pryzmatycznymi %. Podczas palenia szyba po-
ty, z umieszczonym bezpoS
rednio winna być zamknięta.
w płycie paleniska palnikiem. Drugi Moc grzewcza wkładów gazowych to od 2,5 do kilku-
rodzaj to wkłady kominkowe zasila- nastu kW. R
rednie zużycie gazu ziemnego  dla wkładu
ne gazem. W obu przypadkach dla o mocy 7 kW  wynosi ok. 1 m3/godzinę, zaS
gazu płynne-
ozdoby można ułożyć ceramiczne po- go  ok. 0,3 kg/godz.
lana, wyglądające jak nadpalone W wielu modelach wkładów gazowych na obudowie
drewno #. Gdy kominek jest włą- umieszczone jest pokrętło, a przy palniku zapalarka. Uru-
czony polana rozżarzają się i  dopala- chomienie urządzenia jest takie same, jak w przypadku
# Ceramiczne polana wyglądają jak
ją się jeszcze przez jakiS
czas, po je- przenoS
nych piecyków na propan-butan: należy pokrętło
drewno (Godin)
go wyłączeniu. W handlu są też cera- ustawić w pozycji  zapłon , przycisnąć i chwilę przytrzy-
budujemy
2003 Dom
10
9
 a Wkład kominkowy zasilany olejem
opałowym (Godin)
je się też ozdobnych, ceramicznych
polan. Gdy kominek pracuje, wi-
doczny jest palnik, a sam płomień 
niebieski  niestety w niczym nie
przypomina ognia z drewna.
Znakomita większoS
ć wkładów to
urządzenia z zamkniętą komorą spa-
lania a. Moc jest również taka, jak
kominków gazowych.
Kominki elektryczne
ą to urządzenia wolno stojące lub
Swkłady przeznaczone do zabudowy.
Kominki wolno stojące z grzałką,
wykonywane są z mosiądzu lub alu-
minium, czasem ze stali. Są też mo-
dele wykonywane z kutego żelaza.
Wyposażone są w drzwiczki, które
% Kominek wolno stojący z płaską szybą w lakierowanej obudowie (Godin)
mać w celu ustabilizowania się płomienia. Następnie re- Kominki olejowe. Są zasilane ole- Przed zakupem wkładu gazo-
guluje się wielkoS
ć płomienia. Wszystkie paleniska gazo- jem opałowym. Materiałami, z ja- wego należy sprawdzić, czy ma on
we mogą być sterowane za pomocą pilota. kich są produkowane i wzornictwem wymagany w Polsce certyfikat In-
Estetyka. Wiele gazowych wkładów kominkowych nie różnią się od wkładów gazowych. stytutu Górnictwa Naftowego
ma taki wygląd zewnętrzny, że nie wymagają obudowy. Inny jest tylko palnik, przystosowa- i Gazownictwa.
Możemy jednak kupić niczym nieozdobiony wkład ny do konkretnego opału. Nie stosu-
i wstawić go w obudowę, taką jak w przypadku komin-
ków na drewno. Można też nabyć wkład już z obudową,
która może być bardzo efektowna .
Wkład kominkowy na gaz płynny, w obudowie z kafli (Godin)
& koszyk wypełniony  żarzącymi się polanami (Burley)
mogą być podczas działania kominka nia pomieszczenia o powierzchni na-
otwarte lub zamknięte. Druga grupa wet do 30 m2 (jeS
li dom jest dobrze
to kominki elektryczne całkowicie izolowany). Elementem grzejnym są
otwarte. WS
ród kominków wolno sto- najczęS
ciej dwie grzałki  jedna
jących znajdują się też koszyki wy- o mocy 1 kW, druga  taka sama lub
pełnione  żarzącymi się polana- mocniejsza. Używać można je poje-
mi &. Można je ustawiać nawet na dynczo, lub dwie na raz.
S
rodku pomieszczenia. Odmianą ko- Dzięki termostatowi, można płyn-
szy są wkłady do istniejących komin- nie regulować temperaturę w po-
ków, również wyposażone w grzałkę - mieszczeniu.
najczęS
ciej o mocy 2 kW. Elementy grzewcze są schowane.
Wkłady do zabudowy są o wiele Z zewnątrz widać tylko imitację
płytsze niż kominki na drewno; ich ognia  często jest to nie tylko żarzą-
głębokoS
ć zazwyczaj nie przekracza ce się palenisko, ale i pełgające  pło-
30 cm. Oferowane obudowy wykony- mienie . Imitacja paliwa wykonana
wane są najczęS
ciej z płyty MDF jest najczęS
ciej z ceramiki, choć
imitującej drewno, lub z drewna *. w niektórych modelach kominków
* Wkład do zabudowy w obudowie pokrytej mahoniem (Burley)
Można jednak wykonać obudowę do- jest umieszczony prawdziwy węgiel.
wolną, stosując takie materiały, jak W niektórych kominkach można
przy kominkach na drewno. wyłączyć funkcję grzania i pozosta-
Kominki elektryczne są zasilane wić jedynie efekt płonącego ognia. drodze konwekcji wspomaganej wentylatorem. Wenty-
z instalacji na 230 V. Warunkiem jest W najtańszych kominkach cie- lator zasysa zimne powietrze do paleniska i ogrzane wy-
gniazdo z uziemieniem. Moc tych pło jest przekazywane do pomiesz- dmuchuje poprzez otwory umieszczone pod nim.
urządzeń to najczęS
ciej 2-3 kW. Wy- czenia tylko przez promieniowanie.
starcza to do dogrzewania lub ogrza- W bardziej skomplikowanych  na
Ogrzewanie kominkiem
Kominek grzeje. To jest oczywiste. Trzeba jednak pamiętać, że
nawet wkład kominkowy  sam z siebie ogrzewa pomieszcze-
nie głównie na drodze promieniowania przez szybę. Zatem
możliwe jest ogrzanie jednego pokoju, a nie całego domu.
Ogrzewanie
konwekcyjne
awet nie planując szczegól-
Nnej instalacji można efek-
tywnie wykorzystać wytwarza-
ne przez kominek ciepło.
Sprzyja temu budowa wkła-
du (. Otóż przepływające
między jego korpusem a obu-
dową kominka zimne powie-
trze nagrzewa się i na zasadzie
konwekcji unosi się do góry.
Wystarczy w okapie umieS
cić
wyloty powietrza  zazwyczaj
jeden na powierzchni fronto-
fot. Godin
wej lub dwa na powierzch-
niach bocznych )  aby cie-
płe powietrze wydostawało się
Orientacyjnie, zapotrzebowanie na ciepło w dobrze
do pomieszczenia. Uwaga:
izolowanym, nowym domu wynosi 30 w/m3, zaS
w sta-
wewnętrzne powierzchnie
rym domu bez izolacji  80 W/m3. Znając kubaturę do-
mu, który chcemy ogrzać i stan jego izolacji, możemy
( Schemat kominka z odprowa- więc w przybliżeniu oszacować, jaką moc powinien
dzeniem ciepła do pomieszczenia, mieć wkład kominkowy.
w którym się znajduje
budujemy
2003 Dom
10
11
) Kratki wyloto- czać wylotów powietrza w łazien-
we są umieszcza-
kach i kuchni, gdyż instalacją mogą
ne w okapie (Che-
się rozchodzić nieprzyjemne zapa-
min�es Turbo
chy z tych pomieszczeń.
Fonte)
Są dwa rodzaje systemów DGP:
grawitacyjny i wymuszony (wentyla-
torowy). W obu do rozprowadzenia
ogrzanego w kominku powietrza po
całym domu służą aluminiowe rury
okrągłe (o S
rednicach 100-160 mm)
lub kwadratowe. Powinny być izolo-
wane termicznie i akustycznie. Prze-
wody najczęS
ciej prowadzi się w stro-
pach, a wyloty  kratki lub anemo-
staty  znajdują się w poszczegól-
nych pomieszczeniach pod sufitem
lub przy podłodze. Bardzo ważne jest
zapewnienie możliwoS
ci regulacji
strumienia ciepłego powietrza 
xxxxxx lub kratką z regulacją.
OczywiS
cie, trzeba też zapewnić
swobodną cyrkulację powietrza, aby
wpływające do pomieszczenia gorące
powietrze, po schłodzeniu mogło
Trójnik okrągły 90�
Zawór zwrotny
Trójnik Y 90 lub 120�
obudowy i okapu muszą być zaizolowane wełną mine-
ralną z płaszczem z folii aluminiowej.
Kolano nastawne 0 45�
Ochroni to wymienione elementy przed wysoką tem-
Kolano nastawne
peraturą i zmniejszy straty ciepła.
0  90�
W ten sposób ogrzać można stosunkowo sporą po- Elektryczny aparat nawiewny
z termostatem i regulatorem
wierzchnię, nawet w domu dwukondygnacyjnym, pod
Skrzynka filtracyjna obrotów
Kratka nawiewna
z wysuwanym filtrem
z kasetą i filtrem
warunkiem, że ciepłe powietrze będzie mogło bez prze-
szkód przedostawać się na piętro.
Opcjonalna kratka
nawiewna z filtrem
wlot boczny
Systemy DGP
eS
li chcemy, aby naprawdę skutecznie wykorzystać
Jciepło z kominka do ogrzewania domu, należy zainsta- CzęS
ci składowe instalacji z wymuszonym obiegiem powietrza (wg Komo)
lować system Dystrybucji Gorącego Powietrza (DGP).
System najlepiej uwzględnić na etapie projektowania
- płytowy wymiennik ciepła
domu. Istnieje wtedy możliwoS
ć najbardziej dogodnego
usytuowania kominka  najlepiej centralnie w budynku,
- pompa obiegowa
zaplanowania w S
cianach przebiegu kanałów rozprowa-
- naczynie wzbiorcze otwarte
dzających ogrzane powietrze. Nie powinno się umiesz-
KOCIOŁ
GAZOWY
JEDNOFUNKCYJNY
- zawór zwrotny
- zawór
- filtr
wejS
cie do
obiegu grzewczego
powrót
z obiegu grzewczego
Schemat instalacji c.o. zasilanej z kotła i kominka; wymiennik płytowy nie jest ele-
mentem niezbędnym (wg Verner)
Schemat instalacji grawitacyjnej (wg Komo)
budujemy
Dom 2003
10
12
PWC
PWC
Zazwyczaj uruchomienie turbiny następuje za poS
red-
nictwem termostatu, gdy dotrze do niej powietrze ogrza-
ne do 40� C.
Wspomaganie c.o.
kład kominkowy może być włączony w instalację
Wc.o . W sezonie grzewczym może stanowić jedyne
lub wspomagające x
ródło ciepła. W takim przypadku sto-
suje się kominki z płaszczem wodnym, zwane też termo-
kominkami, czasem kotłami kominkowymi, lub nagrzew-
nicami.
Termokominki. Jest to grupa kominków, które ogrze-
wają wodę, służącą do zasilania grzejników c.o. Najczę-
S
ciej stosuje się je jako współpracujące z dowolnym ko-
tłem c.o. Wiele modeli ma również możliwoS
ć podgrze-
wania ciepłej wody użytkowej. WiększoS
ć termokomin-
ków jest opalana drewnem, ale są też modele zasilane ga-
zem ziemnym lub płynnym, albo olejem opałowym. Od-
dzielną grupę stanowią kominki dwupaliwowe, gdzie pa-
lenisko na drewno pełni funkcję zdobną, zaS
do ogrzewa-
nia wody używane jest palenisko na gaz lub olej.
Konstrukcyjnie termokominki
różnią się od zwykłych wkładów
tym, że są połączone z zasobnikiem
na wodę. NajczęS
ciej są to dwupłasz-
czowe, płaskie zbiorniki, umieszczo-
ne nad paleniskiem lub obudowują-
ce okap . W niektórych modelach
 szczególnie tych, które są zasilane
dwoma rodzajami opału  znajduje
się pod spodem paleniska .
W płaszczu krąży woda ogrzewana
ciepłem wypromieniowywanym
NajczęS
ciej płaszcz wodny znajduje się przy okapie (Godin)
pomieszczenie opuS
cić  choćby większe odległoS
ci lub
szczeliną między drzwiami i podłogą poniżej poziomu ko-
(wystarczy 2 cm). Istotnym elemen- minka (np. do piwnicy).
tem obu systemów jest filtr powie- Jednak otwory wylotowe (kratki) cie-
trza. Powinien być umieszczony płego powietrza powinny się znajdo-
w niewielkiej odległoS
ci pod komin- wać w odległoS
ci nie większej niż
ka i łatwo dostępny, gdyż konieczne 10 m od turbiny.
jest jego stosunkowo częste czyszcze- Turbina powinna być zainstalowa-
nie. na w odległoS
ci ok. 4 m od paleniska.
System grawitacyjny. Ogrzane Nie należy instalować jej wewnątrz
powietrze przedostaje się rurami do króćca przyłączeniowego (czopu-
poszczególnych pomieszczeń tylko cha). Najłatwiej instaluje się turbinę
na zasadzie konwekcji  bez wspo- w domach parterowych  na podda-
magania . Ten system ma istotną szu.
wadę. JeS
li dom ma dużą powierzch- Turbina musi być oddzielona od
nię lub częS
ć pomieszczeń jest bar- przegród budowlanych niepalnym
dzo oddalona od kominka, następują materiałem izolacyjnym. Zazwyczaj
duże straty ciepła i nierównomierne temperatura ciepłego powietrza mo-
ogrzewanie. W zasadzie w tym że być regulowana dzięki termostato-
systemie powietrze może być rozpro- wi umieszczonemu w turbinie. We-
wadzane na odległoS
ci do 3 m od wnątrz turbiny znajduje się filtr po-
kominka, wietrza, który należy czyS
cić co
System wymuszony. Przewody 4 miesiące.
i ich rozmieszczenie są takie same, Nie należy obudowywać turbiny 
jak w przypadku systemu grawitacyj- silnik powinien być dobrze wentylo-
nego. Istota systemu wymuszonego wany. Podczas używania kominka
polega na zastosowaniu turbiny turbina ciepłego powietrza powinna
zwiększającej szybkoS
ć przepływu być uruchomiona.
ogrzanego powietrza . Turbinę sto-
suje się wówczas, kiedy zachodzi po-
W kominkach dwupaliwowych spotyka się zasobnik na wodę
trzeba doprowadzenia powietrza na umieszczony częS
ciowo pod paleniskiem (Godin)
budujemy
2003 Dom
10
13
Raport 27
Kominki i wkłady
a)
WODA CIEPŁA
UŻYTKOWA
CIEPŁE POWIETRZE
KIEROWANE DO
KRATKI WLOTOWEJ
POMIESZCZENIA
(NIEZNACZNIE SCHŁODZONE) ZBIORNIK
O POJEMNOR
CI
80/120/150/200
LITRÓW
W ZALEŻNOR
CI
CIEPŁE POWIETRZE
OD POTRZEB
KIEROWANE DO
KRATKI WYLOTOWEJ
POMIESZCZENIA
(NIEZNACZNIE SCHŁODZONE)
ZASILANIE WODY
DO ZBIORNIKA
(WODA SIECIOWA)
NAGRZEWNICA
UMIESZCZONA
KOMINEK
W DYSTRYBUTORZE
KOMINKA
b)
WODA CIEPŁA
UŻYTKOWA
CIEPŁE POWIETRZE
KIEROWANE DO
KRATEK WYLOTOWYCH
POMIESZCZENIACH
ZBIORNIK
O POJEMNOR
CI
80/120/150/200
LITRÓW
W ZALEŻNOR
CI
OD POTRZEB
CIEPŁE POWIETRZE
KIEROWANE DO
IZOLACJA
KRATKI WYLOTOWEJ
W POMIESZCZENIU
(NIEZNACZNIE SCHŁODZONE)
NAGRZEWNICA
UMIESZCZONA
W DOWOLNYM
MIEJSCU
ZASILANIE WODY
DO ZBIORNIKA
(WODA SIECIOWA)
KOMINEK
Sposób umieszczenia nagrzewnicy (wg Pawpol): a) nagrzewnica umieszczona w ob-
rębie kominka, b) nagrzewnica poza kominkiem
przez palenisko i obudowę kominka. to 600 i 1200 W. Moc ta jednak nie
Pożądaną temperaturę nastawia się jest stała, gdyż zależy od temperatury
pokrętłem umieszczonym zazwyczaj przepływającego powietrza.
na fasadzie wkładu. Zawór termicz- W zależnoS
ci od wielkoS
ci wkładu
ny zabezpiecza kocioł przed prze- kominkowego oraz potrzebnej iloS
ci
grzaniem. wody użytkowej możliwe jest zasto-
Termokominki sprawdzają się ja- sowanie nagrzewnicy o większej lub
ko uzupełniające x
ródło podgrzewa- mniejszej mocy.
nia wody, używane w okresach przej- W tym rozwiązaniu do ogrzewa-
S
ciowych. Znajdujące się w handlu nia wody służyć może każdy komi-
urządzenia o mocy do kilkunastu ki- nek  nie musi mieć on płaszcza
lowatów są zbyt słabe, aby stanowić wodnego.
jedyne x
ródło. Wystarczy powie- W przypadku istnienia systemu
dzieć, że we wkładach o mocy nomi- DGP ta częS
ć powietrza, która dosta-
nalnej wynoszącej 19 kW tylko 15 je się do niego przez nagrzewnicę
kW stanowi moc systemu wodnego. jest nieco schłodzona.
Pozostałe 4 kW to moc promienio-
wania cieplnego.
Nagrzewnica. Jest to wykonana
z miedzi i aluminium grzałka, przez
którą przepływa cieple powietrze
z kominka  grawitacyjnie lub w spo-
sób wymuszony. Grzałka jest umiesz-
czona w zasobniku wody tuż przy ko-
minku lub niemal w dowolnym miej-
scu instalacji a, b. Moc nagrzewnic
budujemy
Dom 2003
10
14