BEZPIECZEC
STWO PRACY 7-8/2005
dr hab. prof. zw. ALEKSANDER LIPIŃSKI
Uniwersytet Śląski
Artykuł stanowi uaktualnioną wersję referatu przedstawionego 21 kwietnia 2005 r. podczas II Konferencji Naukowej Hałas w Śro-
terenach (np. w odniesieniu do tzw. obszaro-
dowisku, zorganizowanej przez Wyższą Szkołę Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach. Autor omawia znowelizowaną w maju
wych form ochrony przyrody), czy wreszcie
2005 r. ustawę  Prawo ochrony środowiska pod kątem ochrony przed hałasem.
kształtujących wymagania w zakresie bez-
Noise protection  an amendment of the environment protection law
pieczeństwa i higieny pracy bądz
składają-
The article is an updated version of a paper presented on 21 April 2005 at the 2nd Scientific Conference Noise in the Environment, organized by the
cych się na tzw. prawo sąsiedzkie.
University of Work Safety Management in Katowice. The author discusses the act, amended in May 2005, on environment protection law, from the
point of view of noise protection.
Zwięzłe przedstawienie wszystkich tych
wymagań jest zabiegiem niezmiernie trud-
nym, przede wszystkim ze względu na nie-
charakter aktów prawa miejscowego), jak słychanie zróżnicowany stan prawny oraz
Zróżnicowanie
i aktami indywidualnymi (decyzjami admi- niejednolite mechanizmy jego stosowania.
mechanizmów ochronnych
nistracyjnymi), czy wreszcie o charakterze Co gorsza, znaczna część związanych z nim
Rozwiązania ukształtowane ustawą
organizatorskim. W znacznej mierze powią- wymagań funkcjonuje w ograniczonym za-
z dnia 27 kwietnia 2001 r.  Prawo ochrony
zane są one z systemem planowania i za- kresie, czego najlepszym przykładem jest to,
środowiska [1], dalej zwaną ustawą, trud- gospodarowania przestrzennego, a zatem że uciążliwości polegające na odczuwaniu
no uważać za stabilne. Dość wspomnieć,
rozwiązaniami wyznaczającymi przezna- hałasu mają charakter powszechny. Można
że przez upływem czwartego roku jej obo- czenie terenu (nieruchomości gruntowych, nadto wątpić czy stosowne wymagania
wiązywania zostało ono zmienione ponad
ich części bądz
zespołów tych nieruchomo- zawsze są wprowadzane w sposób zgodny
trzydzieści razy. Nic też nie wskazuje na to,
ści). Instrumenty planowania i zagospoda- z prawem; przykładem mogą być te przepisy
by w najbliższym czasie miało dojść do usta- rowania przestrzennego mogą pozwolić prawa miejscowego, które na niektórych
bilizowania się stanu prawnego w omawia- na odpowiednie (w sposób będący z
ródłem wodach tworzą tzw. strefy ciszy, gdzie obo-
nym zakresie. Najnowsze i jednocześnie naj- najmniejszych uciążliwości) rozmieszczenie wiązują ograniczenia w uprawianiu żeglugi
dalej idące zmiany przewiduje ustawa z dnia
(np. przez ograniczenia lokalizacji) instalacji statkami o napędzie mechanicznym. Nie-
18 maja 2005 r. o zmianie ustawy  Prawo
czy też ograniczenia w zakresie stosowania które mechanizmy ochronne są w dodatku
ochrony środowiska oraz niektórych innych
niektórych urządzeń będących z
ródłem niezwykle uznaniowe. Dodatkową trudność
ustaw [2], zwana dalej nowelą 2005 r.,
hałasu. Dotyczy to zwłaszcza wyróżnienia stwarza zmienność zjawisk określanych jako
odnosząca się między innymi do ochrony
terenów o odmiennych funkcjach lub zasa-  hałas , zwłaszcza że niekiedy ma on swoje
przed hałasem. Warto zatem problemowi
dach zagospodarowania, takich jak przezna- z
ródło w przyczynach niezależnych od woli
temu poświęcić trochę uwagi, z pełną świa- czone pod zabudowę mieszkaniową, szpitale człowieka. Co więcej, w pewnych sytuacjach
domością że z wielu przyczyn opracowanie
i domy opieki społecznej, budynki związane hałas staje się niezbędnym czynnikiem
to może mieć (przede wszystkim ze względu
ze stałym lub wielogodzinnym pobytem o charakterze ochronnym, czego przykła-
na złożoność regulacji) charakter niezwy- dzieci i młodzieży, na cele uzdrowiskowe, dem mogą być różne dz
więkowe sygnały
kle powierzchowny. Regulacja związana
a wreszcie rekreacyjno-wypoczynkowe poza ostrzegawcze.
z tematem jest bowiem dość szczegółowa.
miastem (art. 113 ustawy).
Co więcej, jej analiza może mieć charakter
Ze względu na kryzys systemu plano-
Emisja i hałas
wyłącznie teoretyczny. Liczne instytucje
wania i zagospodarowania przestrzennego
W rozumieniu prawa ochrony środowiska
ochrony przed hałasem nie zostały bowiem
skuteczność tych rozwiązań jest natomiast
 emisją są między innymi  energie (ciepło,
jeszcze wdrożone, zwłaszcza że niekiedy
ograniczona. Dalszych wymagań w zakresie
hałas, wibracje, pola elektromagnetycz-
terminy podjęcia obowiązków odnoszących
ochrony przed hałasem można poszukiwać
ne) wprowadzane w wyniku działalności
się do wspomnianej ochrony są odległe.
w regulacjach prawnych dotyczących bu-
Instrumentów ochrony przed hałasem człowieka (bezpośrednio lub pośrednio)
downictwa, określających standardy, jakim
do powietrza, wody, gleby lub ziemi (art.
można upatrywać w niesłychanie zróżnico- powinny odpowiadać określone wyroby
wanych rozwiązaniach, zarówno będących
(maszyny, urządzenia, w tym środki ko- 3 pkt 4-5 oraz pkt 36 ustawy). Z oczywistych
aktami generalnymi (np. wyznaczającymi powodów poza zakresem regulacji ustawy
munikacji), ustalających szczególne reżimy
dopuszczalne poziomy hałasu, mającymi jest zatem ochrona przed energiami (w tym
ochronne obowiązujące na niektórych
10
10
BEZPIECZEC
STWO PRACY 7-8/2005
hałasem), które pojawiają się w wyniku naturalnych procesów  stanu akustycznego środowiska, z zaznaczeniem terenów,
przyrodniczych. Z kolei emisja, która może: na których występuje przekroczenie dopuszczalnych poziomów
 być szkodliwa dla zdrowia ludzi (stanu środowiska) hałasu, z odniesieniem do miejscowego planu zagospodarowania
 powodować szkodę w dobrach materialnych, lub przestrzennego
 pogarszać walory estetyczne środowiska, lub  terenów zagrożonych hałasem (jest nim taki, dla którego
 kolidować z innym, uzasadnionym sposobem korzystania przekroczone są poziomy hałasu w stopniu wymagającym podjęcia
ze środowiska (art. 3 pkt 49 ustawy) została zdefiniowana jako przedsięwzięć ochronnych w pierwszej kolejności)
 zanieczyszczenie .  przedstawiające przewidywane rezultaty działań zapobiegaw-
Hałasem są  dz
więki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz czych.
(art. 3 pkt 5 ustawy). Oznacza to jednocześnie, że jeżeli z
ródłem Szczegóły częściowo określają, a częściowo mają określić (z
wspomnianych dz
więków nie jest działalność człowieka, wówczas racji tego, że niektóre z opisanych wymagań zostały wprowadzone
nie są one emisją w opisanym wyżej znaczeniu. Ochrona przed nowelą 2005) przepisy wykonawcze [4].
hałasem ma zapewnić jak najlepszy stan akustyczny środowiska, Zarówno wspomniane mapy, jak informacje (dane) dotyczące
w szczególności przez utrzymywanie poziomu hałasu na pozio- natężenia hałasu zaliczają się do informacji o środowisku (jego
mie nie wyższym niż dopuszczalny, a w razie jego przekroczenia stanie), a zatem każdy (bez potrzeby wykazywania jakiegokolwiek
 na zmniejszeniu do dopuszczalnego poziomu. Dopuszczalne pozio- interesu prawnego w tym zakresie) może żądać dostępu do nich
my hałasu w środowisku, z uwzględnieniem przeznaczenia terenów, (art. 19 i nast. ustawy).
pory dnia itd. określają przepisy wykonawcze [3]. Przeznaczenie
terenu ustala się na podstawie miejscowego planu zagospodarowania
Obszary ciche i strefy ciszy
przestrzennego; w razie braku takiego planu o przeznaczeniu terenu
Rada powiatu, działając w drodze uchwały, może wyznaczyć tzw.
rozstrzyga organ właściwy do podjęcia decyzji w sprawie warunków
 obszary ciche (zarówno na terenie aglomeracji, jak i poza nią).
zabudowy i zagospodarowania terenu (art. 112 i n. ustawy).
Wprowadzając to rozwiązanie należy kierować się szczególnymi po-
Problematyka ochrony przed hałasem jest zatem elementem tzw.
trzebami ochrony przed hałasem, określając jednocześnie wymagania
prawa emisyjnego. Ochrona przed emisjami powinna być realizowa-
zapewniające utrzymanie poziomu hałasu co najmniej na istniejącym
na przez określenie wymaganych standardów jakości środowiska,
poziomie. Projekt takiej uchwały podlega uzgodnieniu z organem
kontrolę ich przestrzegania, podejmowanie działań zmierzających
wykonawczym gminy; brak stanowiska tego ostatniego w terminie
do ich dotrzymywania (przywracania), w tym przede wszystkim
30 dni oznacza domniemanie zgody. Wyznaczenie wspomnianych
przez ograniczanie wielkości emisji (art. 82 ustawy). Wyraz
nie zwraca
obszarów jest wiążące dla instrumentów planowania i zagospodaro-
na to uwagę art. 112 ustawy.
wania przestrzennego (art. 73 oraz 118b ustawy). Oznacza to zatem,
że miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (decyzja o wa-
Mapy akustyczne
runkach zabudowy i zagospodarowania terenu) nie mogą przezna-
Ocen stanu akustycznego środowiska należy dokonywać w ra- czyć takiego obszaru w celu prowadzenia działalności, która mogłaby
mach państwowego monitoringu środowiska. Jednym z podstawo- skutkować zwiększeniem poziomu hałasu. O ile jest to konieczne
wych z
ródeł informacji niezbędnych do: dla zapewnienia odpowiednich warunków akustycznych na tere-
 informowania społeczeństwa o zagrożeniach środowiska przed nach  przeznaczonych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe 2, rada
hałasem powiatu w drodze uchwały ograniczy/zakaże używania jednostek
 opracowania danych dla wspomnianego monitoringu pływających (ich niektórych rodzajów, nie wykluczając zróżnicowania
 tworzenia i aktualizacji programów ochrony środowiska przed tych ograniczeń bądz
ograniczeń w czasie) na określonych po-
hałasem, wierzchniowych wodach stojących bądz
na wodach płynących oraz
mają być tzw. mapy akustyczne, sporządzane co 5 lat. Zobowiązani zbiornikach wodnych. Można zakładać, że wspomniane ograniczenia
do tego są starostowie, w zasadzie w terminie do dnia 30 czerwca będą dotyczyć jednostek z napędem spalinowym. Wyjątkiem są wody
2012 r.1 Należy w tym celu wykorzystywać między innymi mapy żeglowne, gdzie takie ograniczenie wymaga rozporządzenia ministra
akustyczne sporządzane przez zarządzających drogami, liniami właściwego do spraw środowiska. Ograniczenia nie dotyczą jedno-
kolejowymi oraz lotniskami (art. 118 i 179 ustawy). Mapa akustyczna stek używanych w celu zapewnienia bezpieczeństwa publicznego
powinna składać się z części opisowej i części graficznej. Ta pierwsza lub do utrzymywania wód (art. 116 ustawy). Warto zwrócić uwagę,
powinna w szczególności przedstawiać: że nie jest to jedyna podstawa prawna, na której można wprowadzić
 charakterystykę obszaru podlegającego ocenie tego rodzaju ograniczenia (przykładem mogą być przepisy dotyczące
 identyfikację i charakter z
ródeł hałasu ochrony przyrody bądz
uprawiania żeglugi).
 uwarunkowania akustyczne wynikające z miejscowego planu O ile instytucja  obszarów cichych jest całkowitą nowością, o tyle
zagospodarowania przestrzennego  strefy ciszy przewidziane w art. 116 ustawy znane są już od daw-
 metody wykorzystane do dokonania oceny na. Nasuwa się natomiast wątpliwość, czy mnogość tego rodzaju
 zestawienie wyników badań instrumentów jest rozwiązaniem prawidłowym. Co więcej, również
 identyfikację terenów zagrożonych hałasem mechanizmy ich kontroli są niejednolite.
 liczbę ludności zagrożonej hałasem
 analizę trendów zmian stanu akustycznego środowiska
Programy ochrony przed hałasem
 wnioski dotyczące działań w zakresie ochrony przed hałasem.
Dla terenów, na których poziom hałasu przekracza poziom do-
Elementami części graficznej powinny być w szczególności
puszczalny, należy opracowywać programy ochrony przed hałasem.
mapy:
Ich celem jest redukcja hałasu do dopuszczalnej wartości. Wspomnia-
 charakteryzujące hałas emitowany z poszczególnych z
ródeł
ne programy przybierają postać uchwał rad powiatów (wyjątkowo
rozporządzeń wojewodów). Szczegóły określają przepisy wyko-
1
W aglomeracji o liczbie mieszkańców ponad 250 tysięcy obowiązek ten należy wyko-
nać do dnia 30 czerwca 2007 r. (art. 14 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu
2
ustawy  Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych Takie  przeznaczenie może zastąpić właściwe wyłącznie w drodze miejscowego
ustaw, DzU nr 100, poz. 1085 ze zm.). planu zagospodarowania przestrzennego.
11
11
BEZPIECZEC
STWO PRACY 7-8/2005
nawcze [5]. W postępowaniu zmierzającym  dokonywanie pomiarów wielkości nie- że w wyniku działalności zakładu poza
do sporządzenia (w istocie przyjęcia) takiego których rodzajów emisji, ewidencjonowanie jego terenem przekroczone są dopusz-
programu należy zapewnić udział społe- ich wyników oraz przechowywanie ich przez czalne poziomy hałasu, niezbędne staje
czeństwa. Programy podlegają aktualizacji 5 lat od zakończenia roku kalendarzowego, się wydanie decyzji o dopuszczalnym jego
w cyklach pięcioletnich (art. 119 ustawy). którego dotyczą, a także przedkładanie poziomie. Nie dotyczy to hałasu powsta-
Treścią programu powinno zwłaszcza być ich organom ochrony środowiska; szczegóły jącego w związku z eksploatacją dróg,
określenie: określają rozporządzenia ministra środowi- linii kolejowych, linii tramwajowych, kolei
 objętego nim obszaru ska [7, 8] (obowiązki te mogą dotyczyć emisji linowych, portów oraz lotnisk lub w związ-
 naruszeń dopuszczalnych poziomów hałasu, art. 147 i nast. ustawy) ku z działalnością osoby fizycznej, która
hałasu w środowisku  w zakresie ustalonym przepisami wy- nie jest przedsiębiorcą. Postępowanie w tej
 podstawowych kierunków i zakresu konawczymi zgłoszenie organowi ochrony sprawie wszczyna się z urzędu. Treścią takiej
działań niezbędnych do przywrócenia środowiska tych instalacji, mogących ne- decyzji ma być określenie dopuszczalnego
dopuszczalnych poziomów hałasu w śro- gatywnie oddziaływać na środowisko [9] poziomu hałasu poza zakładem, w odniesie-
dowisku (rozporządzenie to nie dotyczy instalacji niu do terenów objętych wzmożoną ochroną
 terminu realizacji programu, w tym będących z
ródłem hałasu), których eksplo- akustyczną. Mogą w niej być określone
terminów realizacji poszczególnych zadań atacja nie wymaga pozwolenia emisyjnego; wymagania mające na celu nieprzekraczanie
 kosztów realizacji programu oraz z
ródeł o ile jest to uzasadnione koniecznością poza zakładem dopuszczalnych poziomów
finansowania. ochrony środowiska, organ administracji hałasu, a w szczególności:
Programy powinny powstać do dnia w drodze decyzji może ustalić wymagania  rozkład czasu pracy z
ródeł hałasu
30 czerwca 2013 r. (w aglomeracji liczącej w zakresie eksploatacji takiej instalacji (art. dla całej doby, wraz z przewidywanymi
ponad 250 tysięcy mieszkańców do dnia 152 i nast. ustawy) wariantami
30 czerwca 2008 r.). Mogą one być aktami  zapewnienie ich prawidłowej eksplo-  zakres i sposób prowadzenia niektórych
prawa miejscowego w rozumieniu art. atacji, zwłaszcza przez stosowanie paliw, pomiarów poziomu hałasu
84 ustawy Również programy ochrony przed surowców, materiałów eksploatacyjnych  sposób postępowania w przypadku
hałasem objęte są zasadą powszechnego zapewniających ograniczenie negatywnego uszkodzenia aparatury służącej do pomia-
dostępu do informacji o środowisku. oddziaływania na środowisko. rów poziomu hałasu, jeżeli jej zastosowanie
W razie powstania zakłóceń procesów jest wymagane
technologicznych (operacji technicznych)  sposób i częstotliwość przedkładania
Wymagania dotyczące
należy podejmować działania w celu ogra- wyników niektórych pomiarów organowi
instalacji i urządzeń
niczenia ich skutków dla środowiska. właściwemu do wydania decyzji i wojewódz-
Wedle art. 3 pkt 6 ustawy instalacją jest: Używanie instalacji (urządzeń) na- kiemu inspektorowi ochrony środowiska.
 stacjonarne urządzenia techniczne głaśniających na publicznie dostępnych Wspomniana decyzja  wywołuje
 powiązany technologicznie zespół terenach miast, terenach zabudowany- skutki prawne po upływie 6 miesięcy
stacjonarnych urządzeń technicznych, ch4 oraz przeznaczonych na cele rekre- od dnia jej ostateczności5 (art. 115a usta-
do których tytułem prawnym dysponuje acyjno-wypoczynkowe jest zabronione. wy). Co prawda z merytorycznego punktu
ten sam podmiot, położonych na terenie Nie dotyczy to uroczystości okazjonalnych widzenia taka decyzja jest decyzją emisyjną,
jednego zakładu oraz związanych z kultem religijnym, imprez tyle że nie dotyczą jej wymagania określone
 budowla niebędąca urządzeniem sportowych, handlowych, rozrywkowych w art. 180 i nast. ustawy.
technicznym (zespołem urządzeń tech- i innych legalnych zgromadzeń, a nadto po-
nicznych), dawania informacji i komunikatów służących
Pozwolenie zintegrowane
których eksploatacja może spowodować bezpieczeństwu publicznemu. Ograniczenia
Szczególnym rodzajem pozwolenia
 emisję , w tym również  hałas . czasu funkcjonowania instalacji (urządzeń)
emisyjnego jest tzw. pozwolenie zintegro-
 Niestacjonarne urządzenia techniczne , będących z
ródłem emisji hałasu negatywnie
wane. Wymaga go prowadzenie instalacji,
a także środki transportu ustawa określa oddziałującego na środowisko mogą zostać
której funkcjonowanie, ze względu na rodzaj
jako  urządzenia (art. 3 pkt 42 ustawy). określone w drodze uchwały rady gminy.
i skalę prowadzonej w niej działalności, może
Nie są one  instalacjami w opisanym wyżej Nie dotyczą one kultu religijnego (art. 156-
powodować znaczne zanieczyszczenie
znaczeniu, a w konsekwencji związane -157 ustawy). Nie trudno jednak dostrzec,
poszczególnych elementów przyrodniczych
z ich funkcjonowaniem rygory ochrony że wymagania te są niesłychanie liberalne,
albo środowiska jako całości. Szczegóły
środowiska co najmniej częściowo mogą uznaniowe, a w dodatku przeważnie
wyznaczające zakres przedmiotowy tego
być odmienne. nie są przestrzegane.
obowiązku określają przepisy wykonawcze
Wśród obowiązków prowadzącego in-
[10]. Uzyskanie takiego pozwolenia zwalnia
stalację ( użytkownika urządzenia3) należy
Pozwolenie na emisję hałasu
od konieczności uzyskiwania  cząstkowych
m.in. wymienić:
W dotychczasowym stanie prawnym pozwoleń emisyjnych. Co prawda w obec-
 jej eksploatację w sposób, który nie po-
hałas emitowany z instalacji co do zasady nym stanie prawnym zasadą jest, że emisja
woduje przekroczenia ustalonych przepisami
wymagał pozwolenia emisyjnego. Nowela hałasu z instalacji nie wymaga pozwolenia
wykonawczymi standardów jakości śro-
2005 zniosła ten obowiązek, wprowadza- emisyjnego w rozumieniu art. 180 i nast.
dowiska (por. [6], jednak rozporządzenie
jąc w to miejsce nowy instrument prawny. ustawy, to jednak treścią pozwolenia zinte-
to nie dotyczy hałasu)
Jeżeli organ ochrony środowiska stwierdzi, growanego są także wymagania w zakresie
3
W istocie chodzi tu zapewne o  korzystającego z urzą-
4 5
dzenia . Określenie  użytkownik urządzenia nie ma nic
Określenia te mogą być różnie oceniane, a w kon- Co zapewne oznacza, że dopiero wtedy uzyskuje
wspólnego z prawem podmiotowym  użytkowania
sekwencji zakres wspomnianych obowiązków może cechę wykonalności. Nie można jej zatem nadać rygoru
w rozumieniu art. 252 kodeksu cywilnego.
budzić wątpliwości. natychmiastowej wykonalności.
12
12
BEZPIECZEC
STWO PRACY 7-8/2005
dopuszczalnej emisji hałasu. Związane z tym szczegóły, zwłaszcza Eksploatacja dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, lotnisk
ze względu na złożoną regulację prawną, wymaga pominąć. Wnioski oraz portów nie może powodować przekroczenia standardów
o wydanie pozwoleń zintegrowanych oraz same pozwolenia podle- jakości środowiska poza terenem, do którego zarządzający danym
gają zamieszczeniu w powszechnie dostępnym wykazie informacji
obiektem (trasą komunikacyjną) posiada tytuł prawny, chyba że doszło
o środowisku (art. 19 ust. 2 pkt 13 ustawy). Z nieznanych przyczyn
do utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania. Przekraczanie
obowiązku tego nie odniesiono do decyzji (wniosków o ich podjęcie)
wspomnianych standardów poza tym obszarem nie jest dozwolone.
określonych w art. 115a ustawy.
Do obowiązków zarządzającego wspomnianymi obiektami należy
dokonywanie okresowych pomiarów poziomów hałasu powstające-
Administracyjne kary pieniężne go w związku z eksploatacją tych obiektów. Jeżeli cechy (kategorie)
tych obiektów wskazują na możliwość wprowadzania do środo-
Przekroczenie poziomu hałasu ustalonego pozwoleniem zintegro-
wiska substancji lub energii w znacznych ilościach, zarządzający
wanym bądz
decyzją o dopuszczalnym poziomie hałasu (art. 115a
ma obowiązek dokonywania ciągłych pomiarów natężenia hałasu.
ustawy) uzasadnia wymierzenie administracyjnej kary pieniężnej
Przebudowa drogi, linii kolejowej, linii tramwajowej, lotniska lub
(art. 298 ust. 1 pkt 5). Związane z tym szczegóły wypada pominąć.
portu w sposób istotnie zmieniający warunki eksploatacji powoduje
Emisja hałasu nie podlega natomiast wymaganiom dotyczącym opłat
powstanie obowiązku przeprowadzenia ciągłych pomiarów poziomu
za korzystanie ze środowiska.
hałasu. Wyniki pomiarów hałasu stanowią podstawę do sporządzenia
mapy akustycznej otaczających terenów. Wyniki te należy przecho-
Ochrona przed hałasem komunikacyjnym
wywać przez 5 lat od zakończenia roku, którego dotyczą. Szczegóły
określają przepisy wykonawcze [11]. Wyniki dokonanych pomiarów
Odrębne wymagania dotyczą ochrony akustycznej w związku
w zasadzie należy przedkładać organowi ochrony środowiska.
z funkcjonowaniem tras komunikacyjnych (kołowych, szynowych),
lotnisk oraz portów. Należy ją zapewnić m.in. przez: Szczegóły określają przepisy wykonawcze [12].
 stosowanie rozwiązań technicznych ograniczających rozprze- Zarządzający drogą, linią kolejową lub lotniskiem zaliczonymi
strzenianie hałasu (instrumentów pozwalających na osiągnięcie
do obiektów, których eksploatacja może powodować negatywne
tego celu należy poszukiwać przede wszystkim w wymaganiach
oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach, co 5 lat sporzą-
związanych z zagospodarowaniem przestrzennym oraz budownic-
dza mapę akustyczną terenu, na którym eksploatacja obiektu może
twem; przykładami mogą być odpowiednie rozmieszczenie tych tras,
powodować przekroczenie dopuszczalnych poziomów hałasu w śro-
stosowanie zabezpieczeń akustycznych), oraz
dowisku. Wykaz tych dróg itp. mają określić przepisy wykonawcze,
 właściwą organizację ruchu (art. 173).
których dotychczas jeszcze nie wydano (art. 179).
Warto także zasygnalizować, że wymagania dotyczące ochrony
akustycznej w związku z wykorzystywaniem środków transportu
określają wymagania zawarte w różnych rozwiązaniach szczegóło-
wych, np. związanych z ruchem drogowym, lotnictwem [13, 14].
Obszar ograniczonego użytkowania
Jeżeli wyniki postępowania w sprawie oceny oddziaływania
na środowisko, analizy porealizacyjnej oraz przeglądu ekologicznego,
dostarczą dowodów świadczących o tym, że pomimo zastosowa-
nia rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych
nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza tere-
nem zakładu (innego obiektu), wówczas m.in. dla tras komunikacyj-
nych oraz lotnisk należy utworzyć obszar ograniczonego użytkowania
(art. 135 i n. ustawy). Następuje to zasadniczo w drodze uchwały
rady powiatu. O ile jednak przedsięwzięcie jest kwalifikowane jako
mogące znacząco oddziaływać na środowisko [15], dla którego należy
 bezwzględnie sporządzić raport o takim oddziaływaniu, bądz
w za-
kładzie (obiekcie) eksploatowana jest instalacja kwalifikowana jako
takie przedsięwzięcie, obszar ograniczonego użytkowania tworzy
wojewoda, działając w drodze rozporządzenia. Akt tworzący obszar
ograniczonego użytkowania, stosownie do ustaleń dokonanych
w toku postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko,
analizy porealizacyjnej lub przeglądu ekologicznego, powinien m.in.
określić przebieg granic takiego obszaru, a co najważniejsze  obo-
wiązujący na jego terenie reżim ochronny (ograniczenia w zakresie
wykorzystania nieruchomości, wymagania techniczne dotyczące
budynków).
Wspomniane uwarunkowania są wiążące dla miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego oraz decyzji w przedmiocie
ustalania warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Jeżeli
utworzenie takiego obszaru stanowi konsekwencję postępowania
w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, zasadą jest, że przed
jego utworzeniem nie można wydać pozwolenia na użytkowanie
13
13
Rys. W. Mazerant
BEZPIECZEC
STWO PRACY 7-8/2005
[6] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 sierpnia
obiektu budowlanego ani rozpocząć jego Może ono także określać:
2003 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji. DzU
użytkowania. Nieco inne rozwiązania doty-  standardy jakości środowiska, których
nr 163, poz. 1584
czą przedsięwzięć w zakresie budowy dróg przekraczanie na terenie strefy przemysło-
[7] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 lutego
wej jest dozwolone
krajowych. 2003 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów pro-
wadzonych w związku z eksploatacją instalacji lub urzą-
Jeżeli pomimo zastosowania najlepszych  warunki prowadzenia działalności
dzenia, przekazywanych właściwym organom ochrony
na terenie strefy przemysłowej, jakie z uwagi
dostępnych technik, poza terenem zakładu
środowiska oraz terminu i sposobów ich prezentacji. DzU
na ochronę życia lub zdrowia ludzi, w szcze- nr 59, poz. 529
nie mogą być dotrzymane dopuszczalne
gólności wymagań norm bezpieczeństwa
[8] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia
poziomy hałasu, obszar ograniczonego
2004 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia
i higieny pracy są istotne dla jakości środowi-
użytkowania należy utworzyć także dla nie-
pomiarów wielkości emisji. DzU nr 283, poz. 2842
ska poza jej terenem (art. 136a-d ustawy).
których instalacji wymagających pozwolenia
[9] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia
zintegrowanego.
2004 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja
Inaczej mówiąc, strefa przemysłowa
wymaga zgłoszenia. DzU nr 283, poz. 2839
Eksploatacja trasy komunikacyjnej (lot-
jest konstrukcją przypominającą dawne
[10] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca
niska) nie może powodować przekroczenia
2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodo-
strefy ochronne. Jej powstanie zależy
standardów jakości środowiska poza obsza-
wać znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów
przede wszystkim od istnienia miejscowych
rem ograniczonego użytkowania. przyrodniczych albo środowiska jako całości. DzU nr 122,
planów zagospodarowania przestrzennego poz. 1055
oraz ich treści, a nadto zgody  władającego
[11] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 stycznia
Strefa przemysłowa
2003 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia
powierzchnią (najczęściej właściciela lub
pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii
Nową instytucją prawa ochrony środo- użytkownika wieczystego). Można zakładać,
przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwa-
że w praktyce rozwiązania te będą dość jową, lotniskiem, portem. DzU nr 35, poz. 308
wiska, wprowadzoną przez nowelę 2005,
rzadkie.
są strefy przemysłowe. Można je tworzyć [12] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 stycznia
2003 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowa-
na obszarach określonych w miejscowym
dzonych w związku z eksploatacją dróg, linii kolejowych,
planie zagospodarowania przestrzennego Ograniczenia
linii tramwajowych, lotnisk oraz portów, które powinny
być przekazywane właściwym organom ochrony śro-
jako tereny przeznaczone do działalności
dla planowania przestrzennego
dowiska, oraz terminów i sposobów ich prezentacji. DzU
produkcyjnej, składowania oraz magazy-
nr 18, poz. 164
Istnienie obszarów ograniczonego
nowania i jednocześnie wykorzystywanych
[13] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia
użytkowania oraz stref przemysłowych
zgodnie z takim przeznaczeniem. Strefę 22 kwietnia 2004 r. w sprawie wymagań, jakie powinny
jest wiążące dla instrumentów planowania spełniać statki powietrzne ze względu na ochronę środo-
przemysłową tworzy się, jeżeli, mimo za-
wiska. DzU nr 122, poz. 1271
i zagospodarowania przestrzennego. Słabość
stosowania dostępnych rozwiązań technicz-
[14] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 maja
tych rozwiązań polega natomiast na tym,
nych, technologicznych i organizacyjnych,
2004 r. w sprawie zakazów lotów dla statków powietrz-
że tym, którzy są zagrożeni uciążliwościami
nych niespełniających wymogów ochrony środowiska
poza terenem zakładu (innego obiektu)
stanowiącymi konsekwencję istnienia wspo- w zakresie ochrony przed hałasem. DzU nr 140, poz.
nie mogą być dotrzymane standardy jakości
1486 ze zm.
mnianych obszarów oraz stref (np. zwią-
środowiska. Zasadą jest, że o ile nie zagraża
[15] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada
zanych z emisją hałasu), nie przysługuje
to życiu lub zdrowiu ludzi, w szczególności
2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mo-
roszczenie o ich ustanowienie. Co więcej,
gących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szcze-
nie narusza wymagań bezpieczeństwa
pomimo iż instytucja obszaru ograniczonego gółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem
i higieny pracy, w granicach takiej strefy
przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu
użytkowania istnieje już od 2001 r., dotych-
nieprzestrzeganie standardów jakości na środowisko. DzU nr 257, poz. 2573 ze zm.
czas nie doszło do skutecznego utworzenia
środowiska, w zakresie  między innymi
takiego obszaru6.
 dopuszczalnych poziomów hałasu, może
być dozwolone.
PIŚMIENNICTWO
Utworzenie strefy wymaga  pisemnej
[1] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r.  Prawo ochrony
zgody władającego powierzchnią ziemi .
środowiska. DzU nr 62, poz. 627 ze zm.
Zasadą jest, że taka zgoda wyłącza rosz-
[2] Ustawa z dnia 18 maja 2005 r. o zmianie ustawy  Prawo
czenia o odszkodowanie lub o wykup
ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw. DzU
nieruchomości w związku z ograniczeniem nr 113, poz. 954
sposobu korzystania z nieruchomości [3] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 lipca
2004 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu
w zakresie wynikającym z utworzenia strefy
w środowisku. DzU nr 178, poz. 1841
przemysłowej.
[4] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia
Na wniosek władającego powierzchnią
2002 r. w sprawie wartości progowych poziomów hałasu.
ziemi, strefę  w drodze rozporządzenia
DzU nr 8, poz. 81
 tworzy wojewoda, działając w porozumie-
[5] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 paz
-
niu z wojewódzkim inspektorem sanitarnym.
dziernika 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań,
jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska
Z punktu widzenia ochrony przed hałasem
przed hałasem. DzU nr 179, poz. 1498
takie rozporządzenie ma określać:
 granice i obszar strefy przemysłowej
6
Co prawda podjęto próbę wyznaczenia takiego
 rodzaje działalności, których prowadze-
obszaru wokół jednego z portów lotniczych, jednakże
nie jest dopuszczalne na terenie strefy prze-
rozporządzenie wojewody w tej sprawie zostało,
mysłowej z uwagi na możliwość występowania
z powodu niezgodności z prawem, uchylone w postę-
przekroczeń standardów jakości środowiska. powaniu sądowo-administracyjnym.
14
14
14
Wojciech Gdowski
 Ogólnopolski konkurs na plakat bezpieczeństwa pracy  Hałas , CIOP 1998