MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Anna Grawon
Wykonywanie pomiarów geodezyjnych 311[15].Z3.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr in\
. Piotr Chudeusz
mgr in\
. Grzegorz Merta
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\
. Anna Grawon
Konsultacja:
mgr in\
. Gabriela Poloczek
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[15].Z3.03
 Wykonywanie pomiarów geodezyjnych , zawartego w programie nauczania dla zawodu
technik górnictwa podziemnego.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Przykładowe scenariusze zajęć 8
5. Ćwiczenia 13
5.1. Podstawowe wiadomości o pomiarach geodezyjnych; przyrządy
pomiarowe 13
5.1.1. Ćwiczenia 13
5.2. Pomiary sytuacyjne 15
5.2.1. Ćwiczenia 15
5.3. Pomiary wysokościowe 17
5.3.1. Ćwiczenia 17
5.4. Metody obliczania powierzchni 19
5.4.1. Ćwiczenia 19
5.5. Mapy górnicze 21
5.5.1. Ćwiczenia 21
5.6. Pomiary deformacji; filary ochronne i oporowe 24
5.6.1. Ćwiczenia 24
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 26
7. Literatura 42
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik górnictwa podziemnego.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć ju\
ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,
- literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone ró\
nymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zró\
nicowane, poczÄ…wszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik
dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.
Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które
zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:
- materiał nauczania  w miarę mo\
liwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje siÄ™ niedocenianie przez nauczycieli niezwykle wa\
nej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać  czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,
- pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zale\
ności od tematu mo\
na zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
poniewa\
nauczyciel sterujÄ…c dyskusjÄ… mo\
e uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,
- dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę
teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono zró\
nicowanÄ… propozycjÄ™
ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia, uwzględniając ró\
ne
mo\
liwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które z zaproponowanych
ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu technodydaktycznym
szkoły. Prowadzący mo\
e równie\
zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,
- sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Je\
eli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie wa\
na rola nauczyciela, gdy\
od postawy nauczyciela,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
sposobu prowadzenia zajęć zale\
y między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń nie
zainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności zało\
onych w jednostce modułowej. Nale\
y rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną  ciekawość wiedzy . Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału mo\
e stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy mo\
e lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,
- testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i nale\
y je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Ka\
demu zadaniu testu przypisano określoną
liczbÄ™ mo\
liwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzale\
niona
jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel mo\
e zastosować test według własnego
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Nale\
y pamiętać, \
eby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umo\
liwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:
- pokaz,
- ćwiczenie (pomiarowe lub obliczeniowe),
- projektów,
- tekstu przewodniego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
311[15].Z3
ZarzÄ…dzanie zasobami
złó\
kopalin
311[15].Z3.01 311[15].Z3.02 311[15].Z3.03
Analizowanie procesów Rozpoznawanie zagro\
eń Wykonywanie
geologicznych górniczych pomiarów geodezyjnych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- stosować jednostki układu SI,
- przeliczać jednostki,
- posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu matematyki, geometrii płaskiej,
geologii, górnictwa,
- rozró\
niać podstawowe jednostki miar liniowych i kątowych,
- odczytywać treść mapy geograficznej,
- charakteryzować wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy podczas
pomiarów geodezyjnych na powierzchni i pod ziemią,
- korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji,
- posługiwać się kalkulatorem,
- posługiwać się narzędziami kreślarskimi,
- obsługiwać komputer,
- współpracować w grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- określać cele i zadania pomiarów geodezyjnych,
- scharakteryzować przyrządy i instrumenty do pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych,
- obliczyć kierunki i współrzędne punktów w ciągach poligonowych,
- obliczyć pomierzoną powierzchnię w terenie i na mapie,
- wykonać podstawowe pomiary geodezyjne,
- wykonać pomiary niwelacyjne,
- objaśnić sposoby pomiarów elementów geologicznych,
- wyznaczać kierunki poziome i pionowe wyrobisk,
- wyznaczać łuki w wyrobiskach,
- scharakteryzować rodzaje prac geodezyjnych podczas drą\
enia wyrobisk na zbicie,
- scharakteryzować metody pomiaru deformacji powierzchni,
- obliczać objętość zwałów,
- zaktualizować oddziałowe mapy górnicze,
- odczytać mapę górniczą,
- zinterpretować mapy górnicze i przekroje geologiczne,
- rozpoznać na mapach górniczych znaki umowne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Technik górnictwa podziemnego 311[15]
Moduł: Zarządzanie zasobami złó\
kopalin 311[15].Z3
Jednostka modułowa: Wykonywanie pomiarów geodezyjnych 311[15].Z3.03
Temat: Tyczenie punktów pośrednich na prostej i pomiar długości odcinka.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności tyczenia i pomiaru odcinka
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- dobrać odpowiednie do pomiaru narzędzia
- wybrać i zastosować odpowiednie do sytuacji terenowej metody pomiaru
- posłu\
yć się podstawowymi narzędziami pomiarowymi
- wytyczyć punkty pośrednie na prostej
- zmierzyć długość odcinka
- zapisać wyniki pomiaru w dziennikach pomiarowych
- obliczyć i skontrolować długość odcinka po zastosowaniu poprawek
- ocenić dokładność pomiaru
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
- organizowanie i planowanie zajęć,
- pracy w zespole,
- oceny pracy zespołu.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie pomiarowe,
- metoda tekstu przewodniego.
Czas: 3 godziny dydaktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- instrukcja pracy metodÄ… tekstu przewodniego
- opracowane w formie pisemnej polecenie zadania do wykonania
- zestawy narzędzi pomiarowych do tyczenia i pomiaru
- miejsce do przeprowadzenia pomiaru, oddzielne dla ka\
dego zespołu
- pytania prowadzÄ…ce
- dziennik obliczeń, ołówek
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- uczniowie pracujÄ… w grupach 4 5 osobowych.
Uczestnicy:
- uczniowie kształcący się w zawodzie technik górnictwa podziemnego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Zadanie dla ucznia
Na wskazanym przez nauczyciela w terenie odcinku wyznacz 3 punkty pośrednie,
a następnie zmierz długość całego odcinka i wszystkich odcinków składowych.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.
Faza właściwa
Praca metodÄ… tekstu przewodniego.
Faza I Informacje
Pytania prowadzÄ…ce:
1. Jakie znasz metody pomiaru długości?
2. Od czego zale\
y rodzaj zastosowanej metody pomiaru długości?
3. Z jaką dokładnością zmierzysz długość odcinków?
4. Jakich narzędzi geodezyjnych u\
yjesz aby zmierzyć długość odcinka?
5. Jakich narzędzi u\
yjesz aby wtyczyć punkty pośrednie?
6. Ile musisz dokonać powtórzeń pomiaru aby uzyskać wiarygodny wynik?
7. Jakie elementy mają wpływ na dokładność twojego pomiaru w terenie?
8. W jaki sposób przeprowadzisz pomiar kontrolny mierzonego odcinka?
9. Jakich obliczeń nale\
y dokonać aby zminimalizować wielkość błędu mierzonej długości?
Faza II Planowanie
Uczniowie określają:
1. Jaki sprzęt pomiarowy i w jakich ilościach nale\
y zabrać w teren aby wykonać pomiar?
2. Zadania i funkcje poszczególnych członków zespołu.
3. Kolejność czynności na miejscu pomiaru.
Faza III Ustalenie
1. Uczniowie pracując w zespołach na podstawie wiadomości ustalają jaką metodę pomiaru
będą stosować.
2. Uczniowie ustalają harmonogram czynności poszczególnych członków zespołu tak aby
ka\
dy wykonał wszystkie czynności.
Faza IV Wykonanie
1. Uczniowie zajmują stanowiska pomiarowe zgodnie z harmonogramem czynności
2. Uczniowie wykonują: pomiar długości, wtyczanie na prostą przy u\
yciu węgielnicy tyle
razy ilu członków liczy zespół
3. Uczniowie konsultują z nauczycielem swoje czynności i wyniki pomiaru
Faza V Sprawdzanie
1. Uczniowie sprawdzają rachunkowo na miejscu pomiaru jego poprawność.
2. Po uzyskaniu aprobaty nauczyciela zbierają, konserwują i chowają sprzęt pomiarowy.
3. Uczniowie sprawdzają poprzez obliczenia kameralne poprawność pomiaru.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Faza VI Analiza końcowa
Uczniowie wraz z nauczycielem analizują, które etapy pracy sprawiły im trudności.
Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były
ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Technik górnictwa podziemnego 311[15]
Moduł: Zarządzanie zasobami złó\
kopalin 311[15].Z3
Jednostka modułowa: Wykonywanie pomiarów geodezyjnych 311[15].Z3.03
Temat: Geodezyjne metody pomiaru deformacji. Zasady wyznaczania filarów
ochronnych i oporowych.
Cel ogólny: Geodezyjne wyznaczanie deformacji terenu oraz filarów ochronnych i oporowych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- definiować wpływy górnicze na powierzchnię terenu
- wymienić rodzaje wpływów górniczych
- charakteryzować obni\
enie, przemieszczenie poziome, nachylenie, krzywiznÄ™,
odkształcenie terenu
- operować wzorami na elementy deformacji ciągłych
- wykonać wykresy obni\
eń, odkształceń, nachyleń terenu na podstawie pomiarów
- wymienić warunki pomiarów geodezyjnych przy badaniu deformacji terenu
- definiować filary ochronne i oporowe
- charakteryzować prace geodezyjne przy wyznaczaniu filarów ochronnych i oporowych
- operować wzorami wyznaczania filarów
Metody nauczania uczenia siÄ™:
- metoda przewodniego tekstu.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla ka\
dego zespołu uczniowskiego
- instrukcja pracy metodÄ… tekstu przewodniego
- papier milimetrowy
- przybory do kreślenia
- pytania prowadzÄ…ce
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- uczniowie pracujÄ… w grupach 2 osobowych
Uczestnicy:
- uczniowie kształcący się w zawodzie technik górnictwa podziemnego
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Faza właściwa
Praca metodÄ… tekstu przewodniego.
Faza I
Pytania sprawdzajÄ…ce
1. Co określa termin wpływy podziemnej eksploatacji górniczej?
2. Podaj definicję deformacji ciągłych.
3. Jakie elementy wpływów działalności górniczej zalicza się do deformacji ciągłych
i nieciągłych?
4. Narysuj nieckÄ™ osiadania i wska\
jej elementy.
5. Podaj wzór na promień zasięgu wpływów górniczych, obni\
enie terenu, nachylenie
terenu, krzywiznę i odkształcenie terenu.
6. Wymień warunki pomiarów geodezyjnych przy badaniu wpływów eksploatacji górniczej.
7. Wymień sprzęt geodezyjny wykorzystywany przy wyznaczaniu wpływów górniczych.
8. Co to jest filar ochronny?
9. W jaki sposób wyznacza się filar ochronny?
10. Jakie są warunki specjalne przy eksploatacji filarów ochronnych?
Faza II Wykonanie ćwiczenia
1. Uczniowie pracując w zespołach analizują dane.
2. Uczniowie określają ilość wzorów do zastosowania w zadaniu.
3. Uczniowie rozwiÄ…zujÄ… zadanie stosujÄ…c odpowiednie jednostki.
4. Uczniowie wykonujÄ… wykresy na papierze milimetrowym wykresy na papierze
milimetrowym.
5. Uczniowie analizujÄ… wyniki.
6. Uczniowie wyciągają wnioski z ćwiczenia.
Zakończenie zajęć
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im
trudności. Nauczyciel podsumowuje zadanie, wskazując, jakie umiejętności były ćwiczone,
jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.
Praca domowa
Uczniowie wykonują na pracę domową ćwiczenie z obliczenia powierzchni filara
ochronnego. Dana wysokość eksploatacji węgla kamiennego H = 750,00 m, 2a = 5,0 m,
g = 3,0 m.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5. ĆWICZENIA
5.1. Podstawowe wiadomości o pomiarach geodezyjnych;
przyrzÄ…dy pomiarowe
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wytycz punkty pośrednie na prostej poznanymi metodami.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i techniki wykonania ćwiczenia; przypomnieć zasady BHP podczas pomiarów; wskazać
miejsce wykonywania ćwiczenia; wydać sprzęt i materiały. Nauczyciel koordynuje pracę 4 5
osobowych grup. Przewidywany czas trwania ćwiczenia 60 minut.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych sposób postępowania przy tyczeniu pośrednich
punktów na prostej,
2) pobrać z magazynu geodezyjnego sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) wybrać w terenie odcinek ok. 150 200 m i zamarkować jego końce palikami
lub trzpieniami,
4) wykonać tyczenie punktów pośrednich,
5) sporządzić szkice i sprawozdanie z wykonanych czynności.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie pomiarowe,
- metoda tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- trzpienie lub paliki, młotek do wbijania,
- komplet tyczek, komplet szpilek, stojaki do tyczek, szkicownik,
- poradnik dla ucznia,
- formularze do szkiców, ołówek,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie pomiarowe
- metoda tekstu przewodniego
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Ćwiczenie 2
Pomierz długości odcinków poznanymi metodami.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i techniki wykonania ćwiczenia; przypomnieć zasady BHP podczas pomiarów; wskazać
miejsce wykonywania ćwiczenia; wydać sprzęt i materiały. Nauczyciel koordynuje pracę 4 5
osobowych grup. Przewidywany czas trwania ćwiczenia 60 minut.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych sposób postępowania przy pomiarach długości,
2) pobrać z magazynu geodezyjnego sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) wybrać w terenie odcinki ok. 150 200 m i zamarkować ich końce palikami
lub trzpieniami,
4) wykonać tyczenie punktów pośrednich,
5) wykonać pomiar odcinków,
6) zapisać wyniki pomiaru na szkicach i w dziennikach pomiarowych.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenie pomiarowe,
- metoda tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- trzpienie lub paliki, młotek do wbijania,
- taśma lub ruletka komplet tyczek, komplet szpilek, stojaki do tyczek, dynamometr,
- formularze do szkiców, dziennik pomiaru długości, ołówek,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.2. Pomiary sytuacyjne
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj pomiar pojedynczego kąta ze znanego stanowiska  będącego wierzchołkiem
mierzonego kąta, do dwóch widocznych punktów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem potrzebnej literatury.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych sposób postępowania przy pomiarze kątów
poziomych,
2) pobrać z magazynu geodezyjnego sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) udać się na wskazane przez instruktora zastabilizowane stanowisko,
4) wykonać czynności przygotowawcze,
5) wykonać pomiar kąta w dwóch poło\
eniach lunety,
6) zapisać obserwacje kątowe w dzienniku pomiarowym,
7) sporządzić szkice i sprawozdanie z wykonanych czynności.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie pomiarowe,
- metoda tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- trzpień lub palik drewniany,
- teodolit, statyw, szkicownik, sygnały (2 tyczki, 2 stojaki do tyczek),
- dziennik pomiaru kątów poziomych, formularz szkiców, ołówek,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika.
Ćwiczenie 2
Wykonaj pomiar budynku szkoły metodą biegunową na zało\
onÄ… przez siebie niezale\
nÄ…
osnowę geodezyjną w kształcie trójkąta.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem potrzebnej literatury.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych sposób postępowania przy pomiarze szczegółów
sytuacyjnych metodÄ… biegunowÄ…,
2) zapoznać się z systemem odczytowym instrumentu do pomiaru metodą biegunową,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
3) pobrać z magazynu geodezyjnego sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
4) wyznaczyć w terenie trójkąt który będzie stanowił osnowę pomiarową,
5) wykonać czynności przygotowawcze do pomiaru,
6) wykonać pomiar naro\
y budynku metodÄ… biegunowÄ…,
7) zapisać obserwacje kątowe i liniowe w dzienniku pomiarowym,
8) sporządzić szkice i sprawozdanie z wykonanych czynności,
9) opracować kameralnie wyniki pomiaru,
10) sporządzić fragment mapy w lokalnym układzie współrzędnych z naniesioną osnową
i budynkiem,
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie pomiarowe,
- metoda tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- trzpienie lub palik drewniany,
- instrument BRT, statyw, szkicownik, sygnały (2 tyczki),
- dziennik pomiaru szczegółów sytuacyjnych, formularz szkiców, ołówek,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.3. Pomiary wysokościowe
5.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj pomiar ró\
nicy wysokości pomiędzy blisko poło\
onymi względem siebie
punktami (z jednego stanowiska  ćwiczenie mo\
na wykonać w terenie lub na korytarzu
szkolnym).
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem potrzebnej literatury.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych sposób postępowania przy pomiarach
niwelacyjnych,
2) pobrać z magazynu geodezyjnego sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) udać się na wskazane przez instruktora miejsce wykonania ćwiczenia,
4) wykonać czynności przygotowawcze,
5) wykonać pomiar ró\
nicy wysokości (ze wzruszeniem statywu),
6) zapisać obserwacje w dzienniku pomiarowym,
7) wykonać obliczenia sporządzić sprawozdanie z wykonanych czynności.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- metoda tekstu przewodniego,
- ćwiczenie pomiarowe.
Åšrodki dydaktyczne:
- dwa stałe punkty oddalone od siebie o ok. 30 m lub 2 \
abki niwelacyjne,
- niwelator ze statywem,
- 2 Å‚aty niwelacyjne,
- dziennik niwelacyjny ołówek,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika.
Ćwiczenie 2
Wyznacz liniÄ™ jednostajnego spadku o pochyleniu +1% na odcinku 20 m  co 5 m
(ćwiczenie mo\
na wykonać w terenie lub na korytarzu szkolnym).
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem potrzebnej literatury.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych sposób postępowania przy pomiarach
niwelacyjnych,
2) pobrać z magazynu geodezyjnego sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) udać się na wskazane przez instruktora miejsce wykonania ćwiczenia,
4) wykonać czynności przygotowawcze,
5) wykonać odczyt z łaty ustawionej na punkcie o znanej wysokości,
6) wykonać obliczenia projektowanych odczytów i zapisać je,
7) wykonać pomiar ró\
nicy wysokości na poszczególnych punktach,
8) sprawdzić poprawność wykonanych pomiarów,
9) zapisać obserwacje w dzienniku pomiarowym,
10) wykonać szkic i sporządzić sprawozdanie z wykonanych czynności.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- metoda tekstu przewodniego,
- ćwiczenie pomiarowe.
Åšrodki dydaktyczne:
- niwelator ze statywem,
- 2 Å‚aty niwelacyjne,
- dziennik niwelacyjny, ołówek,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.4. Metody obliczania powierzchni
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na wyrysie z mapy zasadniczej oblicz powierzchnię zaznaczonych obiektów
powierzchniowych stosujÄ…c metodÄ™: analitycznÄ…, graficznÄ…, mechanicznÄ… i kombinowanÄ….
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem potrzebnej literatury.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych sposób postępowania przy obliczeniach
powierzchni,
2) pobrać z magazynu geodezyjnego sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) pobrać od nauczyciela wyrys z mapy zasadniczej,
4) wykonać pomiar graficzny elementów niezbędnych do obliczeń powierzchni,
5) wykonać obliczenia,
6) przeprowadzić kontrolę wykonanych obliczeń,
7) dokonać wyrównania obliczonych powierzchni.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie obliczeniowe,
- metoda tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- fragment mapy zasadniczej,
- podziałka transwersalna,
- planimetr biegunowy,
- przybory kreślarskie, kalkulator,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika.
Ćwiczenie 2
Oblicz metodą analityczną powierzchnie działek w kształcie trapezu i prostokąta
o podanych współrzędnych, na podstawie wszystkich znanych ci wzorów geometrii
elementarnej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem potrzebnej literatury.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych sposób postępowania przy obliczeniach
powierzchni metodÄ… analitycznÄ…,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
2) odszukać w tablicach matematycznych wszystkie mo\
liwe wzory na obliczenie pól
trapezu i prostokÄ…ta,
3) przygotować kalkulator, papier i przybory do pisania,
4) wykonać obliczenia podstawowe,
5) przeprowadzić kontrolę i wyrównanie obliczeń,
6) wykonać opracowanie dokonanych obliczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie obliczeniowe,
- metoda tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- wykaz współrzędnych,
- przybory piśmiennicze, kalkulator,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5.5. Mapy górnicze
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Odczytaj treść dołączonych fragmentów map górniczych:
a) mapy podstawowej.
b) mapy pokładowej.
Zinterpretuj dołączone fragmenty map górniczych: mapę podstawową i mapę pokładową.
Zwróć uwagę na:
- nazwę pokładu,
- numer arkusza mapy,
- wska\
arkusz na sekcji podziałowej,
- wska\
najni\
sze i najwy\
sze koty wysokości,
- wymień rodzaje chodników,
- wska\
rodzaj eksploatacji,
- scharakteryzuj uskoki przy ścianie1 mapy pokładowej,
- kiedy wskazane na mapach ściany były eksploatowane?
- na mapie pokładowej spróbuj zaprojektować nad chodnikiem badawczym 3 ścianę
ekspolatacyjnÄ… 2.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje związane z odczytywaniem treści
map górniczych,
2) przygotować instrukcje zawierające znaki umowne na mapach górniczych,
3) dokonać analizy i interpretacji treści wskazanego fragmentu mapy,
4) opisać swoje wnioski,
5) wykonać sprawozdania z przeprowadzonej analizy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 metoda projektów,
 ćwiczenia z analiz mapowych.
Wyposa\
enia stanowiska pracy:
- wykaz znaków umownych stosowanych na mapach górniczych,
- przykładowe wyrysy z mapy pokładowej i mapy podstawowej,
- papier i przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
5.6. Geodezyjne metody pomiaru deformacji. Zasady wyznaczania
filarów ochronnych i oporowych
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na powierzchni terenu zało\
ono linię pomiarową o stałej długości między punktami.
Mając dane wysokości punktów z pomiaru przeprowadzonego przed i po eksploatacji oblicz:
- przyrost obni\
eń terenu "w [mm]
- przyrost nachyleń terenu " Tx [mm/m]
- współczynnik eksploatacji a
oraz sporzÄ…dz
wykres obni\
eń "w i nachyleń " Tx terenu.
H = 130,0 m
g = 2,0 m
l = 20,0 m
wysokości "w Tx przed Tx po "Tx
Przed Po eksploatacjÄ… eksploatacji
[mm] [mm/m]
eksploatacjÄ… eksploatacji [mm/m] [mm/m]
pkt
1 244,941 243,642
2
244,920 243,623
3
244,810 243,530
4
244,965 243,474
5
244,436 243,366
6
244,505 243,701
7
244,700 244,204
8
244,855 244,625
9
244,900 244,821
10
244,990 244,970
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) uzupełnić wg poznanych wzorów tabelę pomiarową : obliczyć "w, Tx przed i po
eksploatacji, "Tx,
2) zachować proponowane jednostki obliczeniowe: "w [mm], Tx przed i po eksploatacji
[mm/m], "Tx[mm/m],
3) wykonać wykres obni\
eń terenu
- oÅ› pionowa "w, skala 1:10,
- oś pozioma punkty pomiarowe, odległości skala 1:1000,
4) wykonać wykres obni\
eń terenu
- oÅ› pionowa " Tx, skala 10:1,
- oś pozioma punkty pomiarowe, odległości skala 1:1000,
5) opisać pismem technicznym wykresy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
6) zapisać wnioski wynikające z wykresów i obliczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 metoda projektów.
Åšrodki dydaktyczne:
- kalkulator,
- ołówek, długopis,
- linijka, ekierka, krzywiki,
- papier milimetrowy,
- literatura jak w punkcie 7 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wykonywanie pomiarów
geodezyjnych
Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 17, 18, 19, sÄ… poziomu podstawowego,
-
-
-
- zadania 3, 11, 16, 20, 21 sÄ… poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
-
-
-
- bardzo dobry  za rozwiązanie 19 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. a, 4. a, 5. a, 6. a, 7. c, 8. a, 9. a, 10. b, 11. c,
12. c, 13. b, 14. d, 15. d, 16. d, 17. a, 18. c, 19. a, 20. d, 21. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Dobrać właściwy przyrząd B P c
2 Określić związki geodezji z innymi naukami B P b
3 Dostosować instrumenty do rodzaju zadania B PP a
4 Określić metody pomiaru osnów geodezyjnych B P a
5 Rozró\
nić wzory na zasięg wpływów górniczych A P a
6 Zastosować metody pomiarowe w górnictwie A P a
7 Określić oznaczenia na mapach górniczych B P c
8 Odczytać treść przykładowej mapy górniczej C P a
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
9 Określić metody tyczenia prostych B P a
10 Rozró\
nić jednostki obliczania powierzchni B P b
11 Zidentyfikować wielkości mierzone w terenie C PP c
Określić teoretyczne podstawy pomiarów
12 B P c
geodezyjnych
13 Określić oznaczenia na mapie górniczej B P b
14 Rozró\
nić wpływy deformacji na powierzchnię B P d
15 Określić do czego słu\
y węgielnica A P d
16 Zanalizować dobór sprzętu do pomiaru C PP d
17 Określić przeznaczenie sprzętu geodezyjnego A P a
18 Określić rodzaje taśm górniczych A P c
Określić zasady dokładności w obliczaniu
19 B P a
powierzchni
Zanalizować dokładność metod obliczeń
20 C PP d
powierzchni
21 Rozró\
nić elementy budowy teodolitu C PP b
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ajÄ…cym siÄ™ czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcjÄ™.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 21 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiÄ…zanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 30 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
-
-
-
- zestaw zadań testowych,
-
-
-
- karta odpowiedzi.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Pomiar odległości metodą bezpośrednią mo\
na wykonać
a) dalmierzem optycznym.
b) dalmierzem elektromagnetycznym.
c) taśmą.
d) odpowiedniÄ… konstrukcjÄ… geometrycznÄ….
2. Teoria geodezji powiązana jest ściśle z takimi naukami jak matematyką i
a) chemiÄ…, astronomiÄ….
b) fizykÄ…, astronomiÄ….
c) geografiÄ…, astronomiÄ….
d) biologiÄ…, astronomiÄ….
3. Dobierz zestaw instrumentów i przyrządów pomiarowych potrzebnych do wykonania
wcięcia kątowego w przód
a) teodolit, statyw, przymiar wstęgowy, tyczki.
b) teodolit, statyw, tarcze na statywach.
c) niwelator, statyw, \
abki, Å‚aty.
d) niwelator, węgielnica, statyw.
4. Metoda poligonowa jest formÄ…
a) zakładania osnowy geodezyjnej.
b) pomiaru szczegółów sytuacyjnych.
c) obliczania powierzchni.
d) opracowania wyników pomiarów.
5. Który ze wzorów określa zasięg wpływów górniczych
H
a) r = .
tg²
b) r = H Å"tg² .
H
c) r =
ctg²
d) r = H Å" ctg² .
6. Z pomiarów niwelacyjnych oblicza się
a) obni\
enie.
b) przemieszczenie.
c) odkształcenie.
d) obni\
enie i odkształcenie.
7. Filar ochronny wyznaczany jest przez
a) punkt.
b) punkty.
c) proste.
d) krzywe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
8. W pokładzie eksploatacyjnym wybranym do września 1976 roku stosowano
a) zawał stropu.
b) podsadzkÄ™ hydraulicznÄ….
c) podsadzkÄ™ pneumatycznÄ….
d) podsadzkÄ™ utwardzonÄ….
9. Na rysunku przedstawiono tyczenie punktów pośrednich na prostej metodą
a) wstecz.
b) w przód.
c) kombinowanÄ….
d) ze środka.
10. Jeden hektar to
a) 100 000 m2.
b) 10 000 m2.
c) 1 000 m2.
d) 100 m2.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
11. Geodeta mierzy w terenie kÄ…ty oraz
a) objętości, ró\
nice wysokości.
b) powierzchnie, ró\
nice wysokości.
c) długości, ró\
nice wysokości.
d) gęstości, ró\
nice wysokości.
12. Jaką powierzchnię odniesienia przyjmuje się dla małych obszarów
a) kuli.
b) elipsoidy.
c) płaszczyzny.
d) geoidy.
13. Zlikwidowane wyrobisko zaznacza siÄ™
a) jednÄ… liniÄ… czerwonÄ….
b) dwoma liniami czerwonymi przecinajÄ…cymi siÄ™.
c) jednÄ… liniÄ… czarnÄ….
d) dwoma liniami czarnymi przecinajÄ…cymi siÄ™.
14. Do badania wpływów podziemnej eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu nie
zalicza siÄ™
a) deformacji ciągłych.
b) deformacji nieciągłych.
c) wstrząsów.
d) hałasu.
15. Węgielnica to przyrząd do wyznaczenia
a) ró\
nic wysokości.
b) kątów pionowych.
c) azymutów.
d) kątów prostych.
16. Je\
eli końce odcinka le\
ą na dwóch brzegach rzeki to długość tego odcinka pomierzysz
a) taśmą.
b) ruletkÄ….
c) Å‚atÄ… mierniczÄ….
d) dalmierzem elektromagnetycznym.
17. Do sygnalizacji punktów terenowych wykorzystuje się
a) tyczki.
b) statywy.
c) stojaki.
d) sznurek.
18. Do pomiaru odległości w górnictwie podziemnym u\
ywa się taśm o długości
a) 100 m.
b) 75 m.
c) 50 m.
d) 20 m.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
19. Obliczoną powierzchnię podaje się z dokładnością do
a) metra kwadratowego.
b) hektara.
c) ara.
d) w zale\
ności od celu obliczeń.
20. Najdokładniejszą metodą obliczeń powierzchni jest metoda
a) kombinowana.
b) mechaniczna.
c) automatyczna.
d) analityczna.
21. Najwa\
niejsze części teodolitu to
a) krÄ…g pionowy, libella alidadowa, luneta.
b) spodarka, limbus, alidada.
c) statyw, luneta, limbus.
d) libella, luneta, śruby zaciskowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko................................................................................................
Wykonywanie pomiarów geodezyjnych
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
21. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wykonywanie pomiarów
geodezyjnych
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 2, 4, 6, 7, 8, 9,10, 11,16, 18, 19, 20 sÄ… poziomu podstawowego,
-
-
-
- zadania 1, 3, 5,12, 13, 14, 15, 17, sÄ… poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
-
-
-
- bardzo dobry  za rozwiązanie 19 zadań, w tym 6 z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. d, 4. b, 5. b, 6. b, 7. a, 8. b, 9. b, 10. c, 11. b,
12. c, 13. d, 14. d, 15. a, 16. b, 17. a, 18. b, 19. d, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Dobrać właściwy przyrząd C PP c
2 Określić związki geodezji z innymi naukami B P a
3 Dostosować instrumenty do rodzaju zadania C PP d
4 Określić metody pomiaru osnów geodezyjnych B P b
Rozró\
nić wzory na zasięg wpływów
5 C PP b
górniczych
6 Dobrać metody pomiarowe w górnictwie A P b
7 Określić oznaczenia na mapach górniczych B P a
8 Odczytać treść przykładowej mapy górniczej A P b
9 Określić metody tyczenia prostych A P b
10 Rozró\
nić jednostki obliczania powierzchni A P c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
11 Zidentyfikować wielkości mierzone w terenie B P b
Określić teoretyczne podstawy pomiarów
12 C PP d
geodezyjnych
13 Określić oznaczenia na mapie górniczej C PP d
14 Rozró\
nić wpływy deformacji na powierzchnię C PP d
15 Określić, do czego słu\
y węgielnica C PP a
16 Zanalizować dobór sprzętu do pomiaru B P b
17 Określić przeznaczenie sprzętu geodezyjnego C PP a
18 Określić rodzaje taśm górniczych A P b
Określić zasady dokładności w obliczaniu
19 B P d
powierzchni
Zanalizować dokładność metod obliczeń
20 B P d
powierzchni
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ajÄ…cym siÄ™ czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcjÄ™.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiÄ…zanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 30 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
-
-
-
- zestaw zadań testowych,
-
-
-
- karta odpowiedzi.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Narzędzia niezbędne do wykonania niwelacji geometrycznej to:
a) teodolit, tyczki, szpilki.
b) tachimetr, Å‚aty tachimetryczne.
c) niwelator, Å‚aty niwelacyjne, \
abki.
d) dalmierz, Å‚aty, \
abki.
2. Na szkicu szyb ma wysokość zręby
a) 326,25 m.
b) 35,60 m.
c) 361,85 m.
d) 290,65 m.
3. Poni\
szy symbol oznacza grubość
a) grubość wybranej skały płonej.
b) grubość nie wybranej skały płonej.
c) grubość wybranej warstwy zło\
a.
d) grubość nie wybranej warstwy zło\
a.
4. W podziemnych zakładach górniczych mapy podstawowe aktualizuje się co
a) miesiÄ…c.
b) trzy miesiÄ…ce.
c) sześć miesięcy.
d) jeden rok.
5. Średni błąd wyznaczenia punktu osnowy na mapach podstawowych liczony względem
siatki współrzędnych wynosi
a) Ä…0,1 mm.
b) Ä…0,2 mm.
c) Ä… 0,5 mm.
d) Ä… 0,3 mm.
6. Jeden grad to
a) 10 centygradów.
b) 100 centygradów.
c) 1000 centygradów.
d) 10000 centygradów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
7. Efekt zgrania trzech tyczek w jednej linii (pokazany na rysunku) to
a) koincydencja.
b) bisekcja.
c) pionowanie.
d) ujednolicenie.
8. Do elementów deformacji ciągłych nie nale\
y
a) obni\
enie.
b) tąpnięcie.
c) krzywizna.
d) nachylenie terenu.
9. Jeden stopień podziału kątowego to
a) 60 .
b) 360 .
c) 600 .
d) 3600 .
10. Do elementów deformacji nieciągłych nale\
y
a) zawodnienie górotworu.
b) drganie górotworu.
c) osuwisko.
d) odkształcenie.
11. Symbol wmax oznacza
a) maksymalne odkształcenie terenu.
b) maksymalne obni\
enie terenu.
c) wzniesienie.
d) wysokość wyrobiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
12. Który z rysunków przedstawia kątowe wcięcie w przód?
a) b)
c) d)
13. Wysokościowe poło\
enie punktu A przed poprowadzeniem eksploatacji w pokładzie 408
wynosiło 267,230 m. 6 miesięcy po rozpoczęciu eksploatacji wysokość tego punktu
wyniosła 266,980 m. Ile wynosi obni\
enie terenu w tym punkcie?
a) 0,250 m.
b) 0,250 mm.
c) 250 cm.
d) 250 mm.
14. DÅ‚ugość linii pomiarowej L = 20,00 m, "L = 18 cm. Ile wynosi odksztaÅ‚cenie µ?
a) 18 cm.
b) 18 mm.
c) 9 cm.
d) 9 mm.
15. Jeśli średnia grubość pokładu wynosi 2,3 m, a teren obni\
ył się o 1824 mm,
współczynnik osiadania wynosi:
a) 0,8.
b) 0,8 m.
c) 1,2.
d) 1,2 m.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
16. Linia obserwacyjna musi być dowiązana
a) jednostronnie.
b) dwustronnie.
c) trójstronnie.
d) nie musi być nawiązana.
17. Pomiar zerowy obejmuje
a) niwelację precyzyjną, pomiary długości, pomiary kątów.
b) niwelację trygonometryczną, pomiar długości, pomiar kątów.
c) tylko niwelacjÄ™ precyzyjnÄ….
d) tylko pomiar kątów.
18. Filar ochronny terenu to część
a) budynku kopalnianego.
b) obszaru górniczego, w którym są zabronione wszelkie roboty górnicze.
c) obszaru górniczego, gdzie nie występują zagro\
enia.
d) obszaru górniczego, w którym bezpiecznie mo\
na wykonywać eksploatację.
19. Do pomiaru powierzchni na mapie metodą graficzną słu\
y
a) teodolit.
b) niwelator.
c) planimetr.
d) węgielnica.
20. Metoda biegunowa pomiaru polega na pomiarze
a) miar bie\
ących i domiarów.
b) kątów i długości.
c) przewy\
szeń.
d) współrzędnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko................................................................................................
Wykonywanie pomiarów geodezyjnych
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
7. LITERATURA
1. Bała M.: Projekt wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnię i górotwór 
Politechnika Åšl.
2. Jagielski A.: Przewodnik do ćwiczeń z Geodezji I, Stabil, Kraków 2004
3. Kozubski F.: Miernictwo górnicze, Wyd. Śląsk, Katowice 1972
4. Milewski M.: Geodezja Górnicza część I, AGH Kraków 1988
5. Poczobutt-Odlanicki M., Wędzony J.T.: Geodezja Ogólna i Górnicza, AGH
Kraków,1981
6. Pricop M., Zając B.  Szkody górnicze w infrastrukturze kolejowej  referat; konferencja
naukowa, Wisła 2002
7. Sokoła-Szewioła V.: Przewodnik do ćwiczeń z rysunku geodezyjnego; Wydawnictwo
Politechniki Åšl; Gliwice 1994
8. Instrukcja No_3  Wyznaczanie filarów ochronnych dla obiektów na powierzchni
szybów
9. PN 70/G 09004
10. ustawa  Prawo geologiczne i górnicze z dn. 4.02.1994 r.
11. www.geoforum.pl
Czasopisma:
- Geodeta
- PrzeglÄ…d geodezyjny
- Nowa Edukacja Zawodowa
- Edukator Zawodowy  www.koweziu.edu.pl/edukator/index.php
Literatura metodyczna
1. Drętkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994
2. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42