RADIO RETRO Lata siedemdziesiąte
Czy są już zupełnie niepotrzebne?
Współczesne zastosowanie
lamp elektronowych
Nie tak dawno, bo jeszcze w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku,
Urządzenia, z którymi, ze wzglę-

sporą część sprzętu elektronicznego, zarówno profesjonalnego, jak i po- du na rodzaj ich zastosowania, nie
wszyscy mamy okazję się zapoznać.
wszechnego użytku, stanowiły urządzenia lampowe lub lampowo-tranzy-
Urządzenia, na które patrzymy

storowe. W obecnych czasach do przeszłości odchodzą już  klasyczne
codziennie, a być może nie wie-
telewizory i monitory, a także lampowe nadajniki RTV. Czy w przyszłości
my czym naprawdę są.
zastosowanie lamp elektronowych stanie się niszą, dostępną tylko nielicz-
Urządzenia, o których czytaliśmy

w  Świecie Radio , ale zapomnie-
nym hobbystom?
liśmy o nich.
Od ponad 15 lat 1 megawat rugowana. Przyrządy pomiarowe, Dobrym przykładem pierwszej
mocy stacji Warszawa I  wyciąga- przemysł, radiolokacja  to pew- grupy jest radiolokacja mikrofa-
ny  jest z tranzystorów, a liczba nie już wszystko na tranzystorach lowa. Rzadko kto interesuje się tą
lampowych nadajników w centrach i układach scalonych . Czy jed- dziedziną w sposób hobbystyczny.
nadawczych konsekwentnie się nak na pewno? Czy w dzisiejszej Krótkofalowcy-mikrofalowcy no-
zmniejsza  zastępowane są tran- technice zostało trochę miejsca na lens volens stykają się z pewnymi
zystorowymi. Być może, zapytany zastosowanie szklanych baniek rozwiązaniami technicznymi sto-
o współczesne zastosowanie lamp z gazem? Okazuje się, że zostało sowanymi w radiolokacji, ale doty-
elektronowych, Czytelnik  Świata i to wcale niemało. Poniżej podaję czy to raczej układów pasywnych
Fotografia lampy LFB
Radio utożsami je z lampowymi kilka przykładów współczesnych i półprzewodników. Warto jednak
LO-22 z www.pitow.wroc.
pl. Pozostałe fotografie
wzmacniaczami mocy w.cz. i m.cz. zastosowań lamp elektronowych. wiedzieć, że lampy z falą bieżącą
pochodzą z kolekcji
 Z pozostałych zastosowań lampa Spróbowałem podzielić te przykła- (LFB), amplitrony i magnetrony sto-
autora.
radiowa została z pewnością wy- dy na trzy grupy: sowane są w dalszym ciągu w wie-
Trioda/tetroda VCL-11 i stabiliwolt STV280/40  te egzemplarze wyprodukowano 70 lat temu niewątpliwe w złym celu, o czym świadczą naniesione przez producenta
napisy. Po wojnie ich zastosowanie było już normalne  służyły do konstrukcji amatorskich odbiorników radiowych
Świat Radio Styczeń 2007
24
lu rodzajach radarów. W związku Są też takie urządzenia, koło
z tym kontynuuje się wielkoseryjną których codziennie przechodzimy,
produkcję tych lamp. Są one wciąż patrzymy na nie i wielokrotnie
udoskonalane i unowocześniane. ich używamy, nie zdając sobie
Pomimo udanych prób wprowadze- sprawy, że zawierają one lam-
nia układów półprzewodnikowych pę elektronową. Najprostszymi
w tzw. aktywnych antenach rada- przykładami są: lampy błyskowe
rowych, w pewnych gałęziach ra- w aparatach fotograficznych oraz
diolokacji lampy elektronowe są do kuchenki mikrofalowe.  Dwugi-
tej pory niezastąpione. Ale nie tylko gahercowe magnetrony o mocy
w radiolokacji lampy elektronowe od kilkuset W do kilku kW prze-
są tak przydatne. Inny przykład to znaczone do kuchenek mikrofalo-
elektrotermia  dział nauki i techni- wych produkuje się obecnie maso-
ki zajmujący się przemianami ener- wo. Kolejny przykład to nadajniki
gii elektrycznej w ciepło do celów na obiektach kosmicznych. Czy
użytkowych. Jedną z powszechnie przez ostatnie kilkanaście lat, przy
stosowanych tutaj metod jest na- oglądaniu programów telewizji
grzewanie mikrofalowe przy użyciu satelitarnej, domyślilibyśmy się, że
magnetronów (pierwsze zastoso- sygnał pochodzący z popularnych
wanie mikrofal do celów grzejnych  satelitów z programami RTV
można przypisać Amerykanino- jeszcze do niedawna wytwarzany
wi Pery  emu Spencerowi, który był prawie wyłącznie w oparciu
zbudował piec mikrofalowy już o lampy LFB?
w 1945 r., czyli w 5 lat po wynalezie- Jeśli mowa o grupie trzeciej, Lampy elektronowe używane współcześnie w radiolokacji: LFB LO-
niu magnetronu wielownękowego w artykule autorstwa kol. Rafała -22 i magnetron M5187
 http://www.zsee.bytom.pl/energo/ SQ4AVS, zamieszczonym w ŚR
dane/doc/kl4_inst_08.doc). Suszenie 4,5/2000, napisano o  najczulszym Powyższe, wyrywkowe przy-
Pierwsze lampy
materiałów sypkich, likwidacja lo- stosowanym fotodetektorze , który kłady nie wyczerpują pełnej listy
elektronowe to: dioda
kalnych zawilgoceń murów, utwar- może  wykryć nawet pojedyncze współczesnych zastosowań lamp
wynaleziona przez
Johna Ambrose a
dzanie kształtek ceramicznych, fotony z rozdzielczością czasowo elektronowych. Jest ich znacznie
Fleminga w 1904 roku i
niszczenie niebezpiecznych odpa- sięgającą w najlepszych konstruk- więcej, ale nawet z tego skrócone-
trioda wynaleziona przez
dów  to tylko niektóre przykłady cjach poniżej 1 nanosekundy  takie go przeglądu można wyciągnąć
Lee De Forresta w 1907
wykorzystania nagrzewania mi- natężenie światła jest niewidzialne wniosek, że w dzisiejszych czasach
roku. Podobne urzą-
krofalowego w przemyśle. Lampy dla ludzkiego oka . Ten wysokiej lampa elektronowa nie jest wyłącz- dzenia były znane już w
połowie XVIII wieku, ale
elektronowe wykorzystywane są do klasy fotodetektor to fotopowielacz nie muzealnym przeżytkiem. Sto-
wówczas nie rozumiano
dzisiaj również w miernictwie elek-  lampa elektronowa o specjalnej suje się ją w różnych dziedzinach
zasady ich działania.
tronicznym, np. w licznikach Ge- konstrukcji. Lampy tej do dzisiaj techniki, a w niektórych z nich ma
http://www.hifi.pl/pora-
igera i wysokiej klasy generatorach (przynajmniej w pewnym zakresie szanse być niezastąpiona jeszcze dy/slownik/lampaelek-
tronowa.php
szumu  w tych ostatnich stosuje się zastosowań) nie można zastąpić przez wiele lat.
specjalnie do tego celu wykonane czymś innym  jest wciąż bezkon- Michał Emler SP2SC
diody z katodą wolfamową. kurencyjna.
Świat Radio Styczeń 2007
25