Mechanizm wodno-elektrolitowy
i kwasowo-zasadowy
Metabolizm wody
Dla prawidłowego funkcjonowania organizmu
ważna jest precyzyjna regulacja stężenia
osmolarnego płynów ustrojowych. Jest ona
kontrolowana przez skomplikowany
mechanizm homeostatyczny, który działa
poprzez regulację szybkości zarówno wnikania
wody , jak i wydalania przez nerki wody
pozbawionej substancji rozpuszczonych- tj.
równowaga wodna.
Metabolizm wody
Nieprawidłowości w tym systemie
homeostatycznym mogą byd wywołane przez
choroby genetyczne, choroby nabyte lub przez
leki i mogą powodowad poważne i
potencjalnie zagrażające życiu wahania
osmolarności osocza.
ROLA WODY W ORGANIZMIE
- składnik strukturalny ciała
- rozpuszczalnik substancji odżywczych i metabolitów
- środowisko reakcji
- środek transportu
- nadaje (wraz z jonami) ciśnienie osmotyczne
- nadaje ciśnienie hydrostatyczne
- reguluje temperaturę ciała
Fizjologia płynów ustrojowych
Całkowita zawartość wody ustrojowej zależy od:
" wieku
" płci
" procentowej zawartości tłuszczu
Fizjologia płynów ustrojowych
Całkowita zawartość wody ustrojowej wynosi:
Noworodki: 70  80% masy ciała, po osiągnięciu 1 r.ż: 65% masy ciała
Dorośli:
" mężczyz
ni w wieku:
 18-40 lat: 61% masy ciała
 41-60 lat: 55% masy ciała
 powyżej 60 lat: 52% masy ciała
" kobiety w wieku:
 18-40 lat: 51% masy ciała
 41-60 lat: 47% masy ciała
 powyżej 60 lat: 46% masy ciała
Otyli  mniejsza % zawartość wody(w tkance tłuszczowej zawartość
wody wynosi < 30% m.c.)
Zawartość wody w tkankach:
" mózg 84%
" tkanka mięśniowa 76%
" skóra 72%
" kości 22%
" tkanka tłuszczowa 10%
Czynniki decydujÄ…ce o rozdziale wody:
" wzajemny stosunek między przestrzenią
śródnaczyniową i śródmiąższową
rozdzieloną błoną kapilarną
" osmolarność
BÅ‚ona kapilarna:
" łatwo przepuszczalna dla wody i elektrolitów
" przepuszczalna tylko częściowo dla białek
Prawo Starlinga reguluje przemieszczanie wody
z włośniczek do śródmiąższu naczynia
limfatyczne krążenie systemowe
Osmolarność :
" Zmiany osmolarności płynu pozakomórkowego (naczynia,
przestrzeń śródmiąższowa) powodują przemieszczenie wody
pomiędzy przedziałami pozakomórkowym i
wewnątrzkomórkowym
(prawo osmolarności)
" Woda przemieszcza się od roztworu o niższej osmolarności do
wyższej, aż do wyrównania stężeń
" W fizjologii ciśnienie osmotyczne wszystkich płynów ustrojowych
jest jednakowe
osmolarność = liczba moli substancji osmotycznie
czynnych w 1 litrze roztworu
osmolarność surowicy (mOsm/l) = (stężenie Na w osoczu w mEq/l x 2) + 5
osmolalność = liczba moli substancji osmotycznie
czynnych w 1000 g rozpuszczalnika
osmolalność surowicy (mmol/kg H20) = (stężenie Na w osoczu w mmol/l x 2) + 10
W b. rozcieńczonych roztworach (organizm ludzki) osmolarność/osmolalność
wynosi 290-300 mOsm/l
Gospodarka płynowa u zdrowych ludzi
(ml/24 godziny)
Podaż wody:
Przyjęte płyny 1350 ml
Woda zawarta w pokarmach 800 ml
Woda pochodzÄ…ca z metabolizmu 350 ml
Razem 2500 ml
Gospodarka płynowa u zdrowych ludzi
(ml/24 godziny)
Utrata płynów:
Z moczem 1500 ml
Przez przewód pokarmowy 100 ml
Przez skórę 500 ml
Przez drogi oddechowe 400 ml
Razem 2500 ml
Gospodarka płynowa u zdrowych ludzi
(ml/24 godziny)
Utrata wody:
- na 10 C powyżej 370C 250 ml
- wysoka gorÄ…czka i zlewne poty 1000-1500 ml/dobÄ™
Gospodarka płynowa u zdrowych ludzi
(ml/24 godziny)
Nerki:
" główny narząd odpowiedzialny za utrzymanie równowagi
płynowej i objętości wewnątrznaczyniowej
" prawidłowa funkcja zapewnia utrzymanie właściwej
objętości, składu i ciśnienia onkotycznego płynów
ustrojowych
Gospodarka płynowa u zdrowych ludzi
(ml/24 godziny)
Podanie litra wody ponad aktualne zapotrzebowanie
powoduje u 70 kg pacjenta:
" zwiększenie objętości płynu zewnątrzkomórkowego o
400 ml
" zwiększenie objętości płynu wewnątrzkomórkowego o
600ml
Elektrolity - jony
Najważniejsze kationy (+):
Na+
K+
Ca2+
Mg2+
Najważniejsze aniony (-):
HCO3-
Cl-
SO42-
PO43-
Normy stężenia elektrolitów w osoczu krwi
Sód Na+ 135 -145 mmol/l
Potas K+ 3,5 - 5,0 mmol/l
Chlor Cl- 95 - 106 mmol/l
Wapo całkowity Ca 2,1 - 2,6 mmol/l
Wapo zjonizowany Ca++ 0,9 - 1,2 mmol/l
Magnez Mg++ 0,75 - 1,25 mmol/l
Człowiek zdrowy potrzebuje 2500 ml wody na dobę
Zdrowy człowiek oddaje około 1500 ml moczu na dobę
24 godziny = 1440 minut
Mocz 1 ml / min
U osoby zdrowej organizm sam reguluje sobie
Ilośd spożywanych płynów  uczucie pragnienia
Ilośd oddawanego moczu  zdrowa nerka posiada zdolnośd
zagęszczania moczu
Woda w organizmie
100%
wewnÄ…trznaczyniowa
90%
80% stałe
międzykomórkowa
70%
60%
50%
40%
woda
30%
wewnątrzkomórkowa
20%
10%
0%
Zawartośd i rozmieszczenie wody
w poszczególnych przestrzeniach płynowych
Całkowita woda organizmu
(TBW) 60%
Płyn wewnątrzkomórkowy (ICF)
Płyn pozakomórkowy (ECF)
40%
20%
Płyn transkomórkowy
około 1 l
Objętośd krwi i osocza Płyn śródmiąższowy
1,5% masy ciała
25% ECF 15% ECF
(8% masy ciała) (2-3% masy ciała)
Homeostaza ustroju
Izowolemia
Izotonia
Izohydria
Izojonia
Homeostaza
Homeostaza ustrojowa jest niezbędna dla
prawidłowego funkcjonowania organizmu i ma
zapewnid:
" Prawidłowy skład jonów w płynach
ustrojowych (izojonia )
" Stałe stężenie jonów wodorowych (izohydria)
" Fizjologiczne efektywne ciśnienie osmotyczne
płynów ustrojowych(izotonia)
" Prawidłowe wielkości przestrzeni płynowych
PÅ‚uca i nerki odgrywajÄ… istotnÄ… rolÄ™ w
utrzymaniu homeostazy ustrojowej, co polega
przede wszystkim na zapewnieniu izotonii oraz
izowolemii płynów ustrojowych.
Regulacja izohydrii (układy buforowe, nerki,
płuca)
Homeostaza
" Dla ustoju najważniejsze jest zachowanie
wolemii
" Wszystkie procesy życiowe zachodzą
w środowisku wodnym
Definicja hipowolemii
Hipowolemia  gdy istnieje rozbieżność pomiędzy
objętością krwi krążącej (okk) a pojemnością
naczyń krwionośnych
>20% deficyt okk  objawy kliniczne
>40% deficyt okk  często zejście śmiertelne
Przyczyny hipowolemii bezwzględnej(1):
" krwotok zewnętrzny  przerwanie ciągłości
naczyń
" krwotok wewnętrzny, utajony
 zmiażdżenie
 rozwarstwienie aorty
 krwawienie pozaotrzewnowe
Przyczyny hipowolemii bezwzględnej(2):
" oparzenie
" odwodnienie pozakomórkowe
 biegunka
 wymioty
 odsysanie z żołądka, dwunastnicy
 przetoki jelitowe
 dializa otrzewnowa
" odwodnienie komórkowe
Przyczyny hipowolemii bezwzględnej(3):
" przesiąkanie płynów do trzeciej przestrzeni
" rozległe zabiegi operacyjne
" sepsa
" anafilaksja
" puchlina brzuszna
" utrata przez nerki
" leki moczopędne
" cukrzyca
" moczówka prosta
" hemodializa
Przyczyny hipowolemii względnej:
" działanie środków rozszerzających naczynia żylne
" nitraty
" środki uspokajające
" opioidy (morfina)
" środki moczopędne
" reakcja anafilaktyczna
" uwalnianie histaminy
Regulacja wolemii
" Mechanizm autoregulacji nerek (renina-
angiotensyna)
" Mechanizm aldosteronowy
" Mechanizm ADH
" Mechanizm bezpośredniej lub pośredniej
regulacji czynności nerki przez układ nerwowy
Bilans wodny
Utrata wody
Pobór wody
1. z moczem 1500ml
" 1.woda spożywana:
2. perspiratio insensibilis
" płyny 1500 ml
" utrata przez płuca
" woda z pokarmów
300ml
stałych 700 ml
" utrata przez skórę
" 2. woda oksydacyjna
600ml
300ml
3. z kałem 100ml
" Razem 2500ml
Razem 2500ml
Woda oksydacyjna
Woda oksydacyjna
W czasie spalania:
100 węglowodanów powstaje 60 ml wody oksydacyjnej
100g tłuszczów powstaje 110 ml wody oksydacyjnej
100g białek powstaje 44 ml wody oksydacyjnej
Utrata wody
Perspiratio insensibilis = utrata wody bez elektrolitów
Utrata przez skórę - 75%, przez płuca - 25%
Zwiększona utrata wody drogą parowania u chorych
gorÄ…czkujÄ…cych i oparzonych.
Regulacja izotonii płynów ustrojowych
" Mechanizm pragnienia
" Wytwarzanie wolnej wody na
poziomie nerek (ADH) - mechanizm
skuteczny przy ciśnieniu
osmotycznym<295mmol/kg H2O
Przeciwdziałanie utracie wody
- Picie wody
- Jedzenie bogatego w wodÄ™ pokarmu
- Wykorzystanie wody metabolicznej
- Wytwarzanie hiperosmotycznego moczu
- Przystosowania behawioralne (ograniczenie wysiłku,
schłodzenie ciała)
Bilans wodny człowieka
Dobowa utrata wody przez człowieka:
Nerki (mocz): 600  2000 cm3
Skóra (parowanie i pot): 400  4000 cm3
PÅ‚uca (parowanie): 350  400 cm3
Ukł. pokarmowy (kał): 50  200 cm3
RAZEM: 1400  6600 cm3
Pobieranie: pokarm + woda metaboliczna
Woda metaboliczna (produkt utleniania):
100 g tłuszczu - 107 g wody
100 g białka - 41,3 g wody
100 g skrobi - 55 g wody
Woda metaboliczna: 250-500 cm3/dobÄ™
Izohydria - ustrój dąży do stałego
stężenia jonów H+
pH = 7,35-7,45 - optymalne pH dla reakcji
zachodzących w komórkach
Izojonia a elektroobojętnośd
Płyn śródkomórkowy mięśnia
Osocze
Sð K+= SðA- = 198 mEq/l
Sð K+= SðA- = 153 mEq/l
Na=10
Cl = 3
HCO3 = 10
Cl = 101
Na=142
Siarczany = 20
K = 160
Fosforany = 100
HCO3 = 26
Białczany = 16
K = 4
Inne aniony = 10
Białczany = 65
Ca = 5
Mg = 2
Ca = 2
Mg = 25
Skład jonowy cieczy ciała
osocze płyn tkankowy cytoplazma
Cl
Na
Ca
Mg
Cl Cl
Na Na
inne
K
inne
inne
Ca
Ca
Mg Mg
K K
Inne aniony: białczany, HCO3-, SO42-, PO43-
Dobowe zapotrzebowanie na wodÄ™
Pierwsze 10 kg masy ciała 100 ml/kg
Następne 10 kg masy ciała 50 ml/kg
Na każdy następny kilogram 20 ml/kg
Przy założeniu, że: utrata poprzez parowanie
w warunkach fizjologicznych wynosi:
W przypadku gorączki należy dodad:
ok. 500 ml na każdy oC > 37o
Chorym oparzonym należy dodad to, co tracą
przez uszkodzoną skórę:
utrata (ml/h) =
= (25 + powierzchnia oparzenia w %) x BSA (m2 )
Chorym z niedrożnością należy uzupełnid
utratÄ™ wynikajÄ…cÄ… z przechodzenia wody
do  trzeciej przestrzeni , uwzględniając
skład jonowy traconych płynów.
Regulacja zagęszczania moczu
Wazopresyna - ADH (hormon antydiuretyczny),
wydzielany przez część nerwową przysadki
mózgowej - działa na kanaliki zbiorcze,
stymuluje resorpcjÄ™ wody
Aldosteron  hormon wydzielany przez korÄ™ nadnerczy,
stymuluje zwrotne wchłanianie sodu
Angiotensyna II
" Peptyd  8 aminokwasów
" Okres półtrwania: 1-3 min.
" Działanie:
 ­ð syntezy i wydzielania aldosteronu
 skurcz naczyo
 ­ð ADH
 ­ð ACTH
 ­ð resorbcji Na w kanalikach nerkowych
 ­ð pragnienie
Aldosteron
" Mineralokortykosteroid (C21) wydzielany przez warstwÄ™
kłębkowatą kory nadnerczy
" Okres półtrwania 20-30 min.
" Rytm dobowy  szczyt wydzielania we wczesnych godzinach
rannych
" W osoczu zwiÄ…zany z albuminami
" Metabolizowany w wÄ…trobie
" Wydalany przez nerki w stanie wolnym i sprzężonym z
kwasem siarkowym i glukuronowym
Aldosteron
" Czynniki pobudzajÄ…ce wydzielanie:
 ACTH
 Angiotensyna II
 Hiperkaliemia
 Hiponatremia
 hipowolemia
" Czynniki hamujÄ…ce wydzielanie:
 Wazopresyna
 Wzrost RR
Wazopresyna
" Synteza w podwzgórzu
 JÄ…dro nadwzrokowe
 JÄ…dro przykomorowe
" Magazynowana w tylnym płacie przysadki
" Hormon polipeptydowy
" Okres półtrwania 16-20 min.
Wazopresyna
" Działanie:
 Nerka  receptor V2; zwrotne wchłanianie wolnej wody w
kanalikach zbiorczych
Wazopresyna
" Czynniki pobudzajÄ…ce wydzielanie:
 Hipermolalnośd osocza
 Hipowolemia
" Czynniki hamujÄ…ce wydzielanie:
 Hipomolalnośd osocza
 Hiperwolemia
Reakcja organizmu na odwodnienie
PODWZGÓRZE
Stymulacj
Wzrost
a
ciśnienia OSMORECEPTORY
osmotycznego
pragnieni
a
Naczynie krwionośne
PRZYSADKA
MÓZGOWA
ADH
Spadek diurezy
NERKA
Skurcz tętniczek
Hipernatremia z odwodnieniem -
najczęstsza sytuacja
Wywiady: Objawy subiektywne:
" wymioty, biegunka " wzmożone pragnienie
" niedostateczna podaż " osłabienie
płynów
" brak apetytu
" leki moczopędne
" apatia
" współistniejąca
" omdlenia ortostatyczne
niewydolnośd nerek
Hipernatremia z odwodnieniem
Objawy kliniczne:  Objawy laboratoryjne
" zmniejszenie masy ciała " zwiększona osmolalnośd
moczu
" suchośd błon śluzowych
" zmniejszona diureza
" zmniejszone napięcie
skóry " ­ðmocznika, ­ðbiaÅ‚ko
" zmniejszone napiÄ™cie " ­ð Ht
gałek ocznych
" ortostatyczne zmiany
tętna i ciśnienia
" tachykardia
Hiponatremia z odwodnieniem -
częsta sytuacja
" biegunka,
" cukrzyca,
" stosowanie leków moczopędnych,
" odwodnienie wyrównywane płynami
niezawierajÄ…cymi Na+.
Potas - główny kation
wewnątrzkomórkowy
Płyn śródkomórkowy
Osocze
mięśnia
Na=10
Cl = 3
HCO3 = 10
Cl = 101
Na=142
Siarczany = 20
K = 160
Fosforany = 100
HCO3 = 26
Białczany = 16
K = 4
Inne aniony = 10
Białczany = 65
Ca = 5
Mg = 2
Ca = 2
Mg = 25
Hipokaliemia <3,5 mEq/l
Przyczyny:
" przesunięcie do wnętrza komórki
" niedobór
Hipokaliemia <3,5 mEq/l
Utrata:
" drogą przewodu pokarmowego (odsysanie treści
żołądkowej, wymioty)
" drogą nerek (rzeczywista utrata, leki moczopędne)
Objawy hipokaliemii:
" osłabienie mięśni
" zaburzenia rytmu serca (skurcze dodatkowe),
migotanie komór
Hipokaliemia <3,5 mEq/l
Dobowa podaż potasu - 40-60 mEq
W przypadku niedoboru:
" uzupełnianie doustne
" uzupełnianie dożylne:
" powoli 10 mEq/h (ból, arytmie)
" do żyły obwodowej roztwory o stężeniu
< 40 mEq/l
Hiperkaliemia >5,2 mEq/l
Objawy hiperkaliemii:
" osłabienie mięśni
" zaburzenia przewodnictwa, asystolia
Objawy zaczynają się pojawiad, gdy stężenie
potasu w surowicy wynosi > 6,5 mEq/l, zawsze
sÄ… obecne >8 mEq/l
Hiperkaliemia >5,2 mEq/l
Leczenie:
1. zwiększanie progu błonowego -
10% glukonian Ca 10 ml iv. W ciÄ…gu 3 minut,
powtórzyd po 5 minutach, działa 30 minut
2. stymulacja serca
3. przesunięcie do komórek:
" 500 ml 20% glukozy + 10j insuliny w ciÄ…gu 1h
" 1-2 amp. NaHCO3 - u części chorych nieskuteczne,
wiąże jony Ca
Hiperkaliemia >5,2 mEq/l
Leczenie c.d.:
4. zwiększenie usuwania potasu:
" zwiększenie wydalania potasu drogą nerek -
furosemid
" zwiększenie wydalania potasu drogą przewodu
+
pokarmowego poprzez wymianÄ… K+ na Na -
sulfonowana żywica polistyrenowa - Kayexylate -
Resonium
" hemodializa
Wymioty Biegunka
" zasadowica " kwasica
" hipochloremia " hipokaliemia
" hipokaliemia " hiperchloremia (utrata
HCO3)
" hiponatremia
" hipernatremia
Zadania płynoterapii
" zapewnienie stabilizacji hemodynamicznej
" optymalizacja dowozu tlenu do tkanek
" zapobieganie szkodom po niedotlenieniu i
reperfuzji. (po przywróceniu krążenia)
Zadania płynoterapii
Poprzez:
 zapewnienie dobowego zapotrzebowania na płyny
 pokrycie strat dodatkowych
 uzupełnienie istniejących wcześniej niedoborów
Podstawowe zapotrzebowanie na płyny
Waga ml/kg mc. na godzinÄ™ ml/kg mc. na dobÄ™
1-10 kg 4 100
11-20 kg 2 50
> 20 kg 1 20
10x4 + 10x2 + 50x1 = 110 ml/godz.
70 kg chory
10x100 + 10x50 + 50x20 = 2.500 ml/dobÄ™
Zapotrzebowanie na płyny w czasie operacji
Małe zabiegi 2-6 ml/kg mc. na godzinę
Åšrednie zabiegi 4-10 ml/kg mc. na godzinÄ™
Duże zabiegi 10-15 ml/kg mc. na godzinę
PÅ‚yny infuzyjne
Krystaloidy
Koloidy sztuczne
 dekstrany
 hydroksyetylowana skrobia
 roztwory żelatyny
Koloidy naturalne
 albuminy
Krystaloidy
Właściwości, jakie powinien posiadad środek osoczozastępczy:
" Ciśnienie onkotyczne podobne do ciśnienia onkotycznego
krwi i osocza,
" Zdolnośd do przenoszenia tlenu
" Zdolnośd do pozostawania odpowiednio długo w łożysku
naczyniowym,
" Całkowity metabolizm w ustroju samego środka i
poszczególnych jego składników,
" Brak działao niepożądanych,
" Brak wpływu na próbę krzyżową krwi,
" Farmakologiczna obojętnośd
Krystaloidy
Krystaloidy to wodne roztwory jonów
nieorganicznych i małych organicznych
niejonowych cząsteczek stosowane w dożylnej
terapii płynowej.
Wśród roztworów krystaloidów wyróżnia się:
" roztwory hipotoniczne ( wodne roztwory glukozy lub 0,45% NaCl )
" roztwory izotoniczne (0,9% NaCl, roztwory Ringera, płyn
wieloelektrolitowy)
" roztwory hipertoniczne (stężone roztwory chlorku sodowego, glukozy,
mannitol )
Jeśli do izotonicznego roztworu soli doda się glukozę, to stanie się on
hiperosmolarny, lecz nadal pozostanie izotoniczny.
krystaloidy
Utrata 1000 ml objętości krwi krążącej wymaga w
celu utrzymania normowolemii przetoczenia od
4000 ml do 6000 ml krystaloidów.
Hipoproteinemia i obniżenie ciśnienia
koloidoosmotycznego i ryzyko pojawienia siÄ™
obrzęków ograniczenie dostępu tlenu do
tkanek.
PÅ‚ynoterapia
Obrzęk tkanek znaczny przyrost wagi
chorego, gorsze gojenie się ran, konieczność
prowadzenia przedłużonej wentylacji oraz
przedłużony pobyt chorego w oddziale
intensywnej terapii.
Najczęściej stosowane krystaloidy
( pH 5,5 - 7,8 i osmolarność 273  308 mOsm/l )
5% Glukoza
0,9% NaCl
Mleczan Ringera
PÅ‚yn wieloelektrolitowy
Schemat dystrybucji idealnego roztworu
koloidu, soli i glukozy.
Koloid
0,9% NaCl
Glukoza
przestrzeń przestrzeń przestrzeń
wewnątrznaczyniowa śródmiąższowa wewnątrzkomórkowa
Roztwory 5% glukozy:
" jako roztwory bezelektrolitowe są całkowicie nieprzydatne
w wyrównywaniu hipowolemii ( łatwo przechodzą przez
wszystkie przestrzenie płynowe ustroju )
" stosowane jedynie wówczas, gdy utrata wody przewyższa
utratę elektrolitów
" powodują wzrost produkcji dwutlenku węgla, mleczanów
oraz nasilenie niedokrwiennego uszkodzenia mózgu.
Przetoczenie dużej objętości roztworu 5% glukozy obniża
osmolarność osocza, woda z łatwością przechodzi przez
barierę krew-mózg, zwiększa się zawartość wody w mózgu
i wzrasta ciśnienie śródczaszkowe.
Roztwory Ringera:
" są w dużym stopniu zbliżone do ludzkiego osocza
" zrównoważony skład elektrolitów pozwala na przetaczanie dużych
objętości bez ryzyka wywołania u chorego zaburzeń
elektrolitowych
" roztwory Ringera, zawierajÄ…ce mleczany i octany majÄ…
,,pojemność buforującą przyczyniająca się do zmniejszenia
kwasicy tkankowej,która często występuje w hipowolemii.
PÅ‚yn Ringera
Skład preparatu g/l mmol/l
Chlorek sodu 8,60 Na+ 147,2
Chlorek potasu 0,30 K+ 4,0
Chlorek wapnia 0,243 Ca++ 2,2
Cl- 155,6
Woda do iniekcji do 1000,0
PÅ‚yn wieloelektrolitowy fizjologiczny izotoniczny
Skład preparatu g/l mmol/l
Chlorek sodu 5,75 Na+ 141
Chlorek potasu 0,38 K+ 5,0
Chlorek wapnia 0,394 Ca++ 2,0
Chlorek magnezu 0,20 Mg++ 1,0
Octan sodu 4,62 Cl- 109
Cytrynian sodu 0,90
Woda do iniekcji do 1000,0
Roztwory chlorku sodowego uważane są za
płyny niefizjologiczne???? z trzech powodów:
" stężenie chlorków i sodu jest znacznie wyższe niż w osoczu
" brak jest większości elektrolitów obecnych w osoczu ( K, Ca,
Mg, glukoza)
" brak jest dwuwęglanów lub ich prekursorów niezbędnych dla
utrzymania pH osocza w granicach normy
Natrium chloratum 0,9%
Skład preparatu g/l mmol/l
Chlorek sodu 9,0 Na+ 153,8
Cl- 153,8
Woda do iniekcji do 1000,0
Roztwory hipertoniczne
" Stosowane w małych objętościach - resuscytacja małą
objętością ( small volume resuscitation)
" przetaczane często w połączeniu z koloidami
" najczęściej stosowany jest 7,5% roztwór chlorku
sodowego (7,5% NaCl ), który podaje się do żyły
obwodowej w ciągu 2-5 minut w ilości 4 ml/kg m.c.
Mechanizm działania roztworów
hipertonicznych
" szybkie uruchomienie endogennego płynu i przesunięcie go
do przestrzeni wewnątrznaczyniowej (głównie z obszaru
wewnątrzkomórkowego, a przede wszystkim z erytrocytów i
komórek endotelium naczyniowego)
" gwałtowny wzrost objętości krwi krążącej (3-4 razy objętość
przetoczona)
" odwodnienie komórek endotelium poprawia przepływ w
mikrokrążeniu i zwiększa dowóz tlenu do tkanek.
Zalety stosowania roztworów
hipertonicznych
" natychmiastowy wzrost ciśnienia tętniczego i rzutu serca,
przy zmniejszeniu obwodowych oporów naczyniowych
" momentalny wzrost przepływu w mikrokrążeniu i
zmniejszenie następstw niedokrwienia i reperfuzji
" wzrost diurezy  wskaz
nika poprawy funkcji narządów
" wzrost wskaz
nika przeżywalności
Zalety stosowania roztworów
hipertonicznych
Uważa się, że działanie 7,5% NaCl poprawia
hemodynamikÄ™ nie tylko na drodze
zwiększenia objętości krwi krążącej, ale
również poprzez bezpośredni efekt
rozszerzający na naczynia w krążeniu, poprawę
powrotu żylnego i wzrost kurczliwości mięśnia
sercowego.
Wskazania do zastosowania roztworów
hipertonicznych
" wyrównywanie w okresie przed leczeniem
szpitalnym ciężkiej hipowolemii i wstrząsu,
będących następstwem urazu
" w okresie okołooperacyjnym, a w szczególności w
chirurgii naczyń i serca
Koloidy
Układy koloidalne- koloidy to układy
dyspersyjne, najczęściej dwuskładnikowe, o
wyglądzie układów fizycznie jednorodnych,
chociaż w rzeczywistości oba składniki nie są
ze sobÄ… zmieszane czÄ…steczkowo. W
większości przypadków ośrodkiem
dyspersyjnym jest izotoniczny 0,9% roztwór
chlorku sodu, ale też dostępne są preparaty
koloidowe zawieszone w roztworach
elektrolitowych.
Naturalne koloidy - albuminy
" 1/3 w przestrzeni wewnÄ…trznaczyniowej, 2/3 w pozanaczyniowej
" 1/2 z puli pozanaczyniowej jest blisko skóry ( duża utrata w
oparzeniach)
" w 70 -80% są odpowiedzialne za COP (koloidowe ciśnienie
osmotyczne)
" pełnią funkcje transportowe, wiążąc się z substancjami, które są
aktywne lub toksyczne tylko w formie niezwiÄ…zanej ( hormony, wiele
leków)
" wymiatacze wolnych rodników
Albuminy
" utrzymują integralność śródbłonka naczyniowego
" produkowane są wyłącznie z osocza ludzkiego
" pozbawione są wirusów, bakterii, pasożytów, ale nie
prionów ( choroba Creutzfelda- Jacoba)
" 1 gram albumin wiąże 15 ml wody
" nie sÄ… polecane jako koloid pierwszego rzutu w terapii
płynów
Sztuczne koloidy - dekstrany
Charakterystyka roztworów Dekstran 40 Dekstran 70
Stężenie (%) 10 6
COP(mmHg) 68-70 28-30
WiÄ…zanie wody przez 1 g (ml) 30 20-25
T ½ (h) 3-4 6-8
Ä™! okk po przetoczeniu (%) 130-200 100-130
Dekstrany
Dekstrany sÄ… polidyspersyjnymi roztworami
wielkocząsteczkowych polimerów glukozy.
Dekstrany wykazują działanie
antykoagulacyjne, w okresie pooperacyjnym
zapobiegają powstawaniu zakrzepów żylnych
oraz zatorowości płucnej.
Sztuczne koloidy - żelatyny
" powstają na drodze hydrolizy kolagenu wołu i
następnie są modyfikowane przez różne procesy
chemiczne
" zwiększają objętość krwi krążącej o ilość przetoczoną
(efekt trwa 30 min)
" T ½ w osoczu wynosi 1-2 godzin
Żelatyny
" nie kumulujÄ… siÄ™ w organizmie
" nie zaburzajÄ… funkcji nerek zalety
" nie wpływają na wyniki badań laboratoryjnych
" często wywołują reakcje anafilaktyczne
" ryzyko przeniesienia choroby Creutzfelda- Jacoba
Hydroksyetylowana skrobia (HES)
" Metabolizm HES odbywa siÄ™ przez stopniowÄ…
degradacjÄ™ do coraz mniejszych czÄ…steczek
" Im wyższa masa cząsteczkowa tym wolniejsza
eliminacja z ustroju
" 1 gram HES wiąże 10-14 ml wody
Charakterystyka średniocząsteczkowych roztworów HES
Charakterystyka HES 200/0,5 HES 200/0,5 HES 130/0,4
Masa czasteczkowa (kDa) 200 200 130
Stężenie (%) 10 6 6
C2/C6 6:1 6:1 9:1
MS 0,5 0,5 0,4
COP (mmHg) 61 32 36
T½ (h) 4-6 4-6 4-6
Dawka dobowa (ml/kg) 20 33 33-50
Charakterystyka średniocząsteczkowych roztworów HES
" Poprawa właściwości reologicznych krwi zmniejszenie
lepkości krwi, agregacji i rulonizacji erytrocytów
" Zmniejszenie adhezyjności leukocytów
" Hamowanie procesów zapalnych (aktywacja komórek śródbłonka
i zmniejszenie przepuszczalności)
Miejsce koloidów w płynoterapii (1)
" Uzupełnienie przestrzeni wewnątrznaczyniowej
" Kilkakrotnie mniejsze od krystaloidów objętości
" Nie wywołują masywnych obrzęków tkankowych
" Zmniejszają obrzęk jelit i poprawiają utlenowanie
Miejsce koloidów w płynoterapii (2)
" Ograniczając obrzęki tkanek zmniejszają nasilenie bólu
pooperacyjnego
" Redukują częstość i nasilenie nudności i wymiotów
" Wszystkie koloidy wpływają na funkcję układu
krzepnięcia, a najbardziej dekstrany HES