Ochrona środowiska w procesie
inwestycyjno-budowlanym - cz. II
Niniejsza część artykułu jest poświecona przede wszystkim regulacjom prawnym w
zakresie ochrony środowiska w procesie inwestycyjnym.
Regulacje prawne ochrony środowiska w " ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U.
procesie inwestycyjnym w prawie z 2000 r. Nr 106, póz. 1126 ze zmianami),
obowiązującym w Polsce " ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rol-
nych i leśnych (Dz.U. Nr 16, póz. 78 ze zmianami),
Wydawać się może, że problem regulacji prawnych do- " ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony
tyczących ochrony środowiska w procesie inwestycyjnym środowiska - dalej zwana POŚ (Dz.U. Nr 62, póz. 627,
nie istnieje, skoro w nowym Prawie budowlanym obowią- tekst jednolity ze zmianami z 4 lipca 2006 r. - Dz.U. z
zującym już od ponad 12 lat określono jednoznacznie, 2006 r. Nr 129, póz. 902),
biorąc po uwagę przewidywany okres właściwego użyt- " ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U.
kowania, jak należy projektować i realizować obiekt bu- Nr 62, póz. 628 ze zmianami),
dowlany. Artykuł 5 ustawy - Prawo budowlane stanowi, " ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz.U.
że w tym zakresie powinniśmy zapewnić między innymi: Nr 115, póz. 1229 ze zmianami),
" odpowiednie warunki higieniczne i zdrowotne oraz " ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zago-
warunki ochrony środowiska, spodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, póz. 717
" ochronę przed hałasem i drganiami, ze zmianami),
" oszczędność energii i odpowiednią izolacyjność cieplną " ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
przegród budowlanych, (Dz.U. Nr 92, póz. 880 ze zmianami),
" warunki użytkowe zgodne z przeznaczeniem obiektu, " ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowi-
" bezpieczeństwo użytkowania. skowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdro-
Dodatkowo nakazuje się, aby obiekt budowlany był wiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz.U. Nr
użytkowany w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i 167, póz. 1399).
wymaganiami ochrony środowiska. Przepisy proceduralne i administracyjne regulują tryb
Obecnie na regulację prawna procesu inwestycyjnego z podejmowania rozstrzygnięć (głównie planów i decyzji)
punktu widzenia ochrony środowiska składają się przepisy w toku procesu inwestycyjnego. Maja one za zadanie
prawne i przepisy proceduralne. Zawarte są one w Polsce zapewnienie, iż określone powszechnie w przepisach
w kilkunastu aktach prawnych różnej rangi. prawnych wymagania ochrony środowiska są realizowane
W przygotowywanych obecnie zmianach ustawy w odniesieniu do konkretnych zamierzonych działań.
" Prawo budowlane wprowadza się dodatkowe wymagania Kluczową rolę odgrywa tutaj ocena oddziaływania na
w zakresie oszczędności energii, ograniczania emisji ciepła środowisko. Istotnym elementem procesu decyzyjnego
do atmosfery. Być może, że jest to początek zmian jest także udział społeczeństwa oraz rozbudowany system
legislacyjnych usprawniających proces inwestycyjny. uzgodnień i opinii zapewniający współudział w procesie
Przepisy prawne określają, najogólniej rzecz biorąc, decyzyjnym organów administracji odpowiedzialnych za
ograniczenia działalności inwestycyjnej wynikające z ko- poszczególne zadania w dziedzinie środowiska.
nieczności zapewnienia ochrony środowiska oraz szcze- Podstawa regulacji prawnych w procesie inwestycyj-
gółowo wymagania w tym zakresie. Najważniejsze z nich nym w Polsce są przepisy ustawy o planowaniu i zagospo-
zawarte są w następujących ustawach: darowaniu przestrzennym oraz ustawy - Prawo budow-
lane. Określają one podstawowe zasady inwestycyjnego
procesu budowlanego i tryb kontroli regulacyjnej w tym
zakresie. Obok tego w odniesieniu do wielu rodzajów inwe-
stycji określonych w ustawie POŚ po dokonanej w 2006 r.
zmianie przeprowadza się ocenę oddziaływania na środo-
wisko. Obowiązują też szczególne przepisy przewidujące
w stosunku do nich dodatkowe lub odrębne wymagania
dotyczące procesu inwestycyjnego.
Przepisy o ochronie środowiska, w tym zwłaszcza
ustawa POŚ, nie wprowadzają jednak istotnych modyfi-
kacji ogólnych zasad inwestycyjnego procesu budowlanego i
trybu postępowania w tym zakresie.
INŻYNIER BUDOWNICTWA WRZESIEC
2007
Regulacje prawne ochrony środowiska w
procesie inwestycyjnym w prawie w Unii
Europejskiej i międzynarodowym
Dorobek legislacyjny UE w zakresie ochrony środowi-
ska jest bardzo bogaty, obejmuje bowiem blisko 800 ak-
tów prawnych różnej rangi, z czego około 200 stanowią
dyrektywy.
W prawodawstwie UE kwestie związane bezpośred-
nio z procesem inwestycyjnym uregulowane są przede
wszystkim w dwóch zasadniczych regulacjach dotyczą-
cych ocen oddziaływania na środowisko:
" Dyrekty wie Rady85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r.
w sprawie oceny skutków niektórych publicznych i
prywatnych przedsięwzięć dla środowiska {znoweli-
zowanej Dyrektywa 97/11/WK z dnia 3 marca 1997 r.
oraz Dyrektywa 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r.)
oraz
Fot. T. Kulas
" Dyrektywie Parlamentu i Rady 2001/42/WE z dnia 27
czerwca 2001 r. w sprawie oceny skutków niektórych
towego działania w dziedzinie polityki wodnej (zwanej
planów i programów dla środowiska.
ramowa dyrektywą wodna).
Zagadnienie udziału społecznego uregulowane jest w
W prawie międzynarodowym istnieje wiele umów
dyrektywie Parlamentu i Rady 2003/35/WE / dnia 26 maja
2003 r. w sprawie udziału społecznego w tworzeniu niektó- międzynarodowych zawierających przepisy dotyczące
zapewnienia wymagań ochrony środowiska w regulacji
rych planów i programów dotyczących środowiska.
inwestycyjnego procesu budowlanego. Większość z nich
W pewnym zakresie kwestie dotyczące zapewnienia
zawiera dość ogólnie sformułowane wymagania prawne i
wymagań ochrony środowiska w procesie inwestycyjnym
proceduralne.
uregulowane są też w:
Najbardziej szczegółowe wymagania proceduralne
" Dyrektywie Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r.
dotyczące procesu inwestycyjnego zawarte są w konwen-
w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej
flory i fauny (zwanej dyrektyw;) habitatową lub sied- cjach Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ. Przede
wszystkim jest to - będąca z
ródłem prawa zarówno dla
liskowi}),
" Dyrektywie 96/82/WE w sprawie kontroli niebezpie- Polski, jak i dla Unii Europejskiej - Konwencja o ocenach
czeństwa poważnych awarii związanych z substancja- oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicz-
nym, sporządzona w Espoo 25 lutego 1991 r., zwana Kon-
mi niebezpiecznymi (zwanej dyrektywa Seveso II),
wencją z Espoo (Dz.U. z 1999 r. Nr 96, póz. 1110). W jej
" Dyrektywie Rady 99/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r.
ramach powstał Protokół w sprawie strategicznych ocen
w sprawie składowania odpadów,
oddziaływania na środowisko Europejskiej Komisji Go-
" Dyrektywie Parlamentu i Rady 2000/60/WE z dnia 23
spodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG
paz
dziernika 2000 r. ustanawiającej ramy wspólno-
ONZ) podpisany przez Polskę 21 maja 2003 r. w Kijowie.
W zakresie regulacji udziału społeczeństwa w procesie " rozporządzeniu Rady 1260/1999 z dnia 21 czerwca
inwestycyjnym kluczowa rolę odgrywa Konwencja o 1999 r. ustanawiającym przepisy ogólne w sprawie
dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w po- funduszów strukturalnych.
dejmowaniu decyzji oraz dostępie do informacji w sprawach Oba te rozporządzenia nakazują, aby przyznawanie
dotyczących środowiska, sporządzona w Aarhus 25 czerwca środków obywało się zgodnie z polityka i prawem
1998 r., zwana Konwencja z Aarhus (Dz.U. Nr 78, póz. 706). Wspólnoty. Obok przepisów dotyczących np. ochrony
Dodać należy, iż w prawie międzynarodowym funkcjonuje konkurencji bardzo istotne znaczenie i ważną rangę
ponadto wicie dokumentów o charakterze wytycznych i maja wymagania dotyczące ochrony środowiska, w tym
rekomendacji zawierających wskazówki odnośnie do wymienione wyżej przepisy proceduralne dotyczące
pewnych aspektów procesu inwestycyjnego, zwłaszcza ocen ochrony środowiska naturalnego, udziału społeczeństwa,
oddziaływania na środowisko oraz udziału społeczeństwa i ochrony obszarów Natura 2000. Przykładem sporu
organizacji ekologicznych na prawach strony. wynikającego z braku respektowania tych przepisów i
procedur może być powszechnie znana sprawa budowy
Regulacje prawne w procedurach obwodnicy Augustowa przez dolinę rzeki Rospudy oraz
wykorzystywania funduszy Unii Europejskiej budowy stacji benzynowej w Płocku w bezpośrednim
w Polsce sąsiedztwie najtrudniejszego węzła komunikacyjnego
miasta, przez który przejeżdżają tysiące samochodów
Perspektywa realizacji zadań określonych w Narodowym tranzytowych.
Planie Rozwoju na lata 2007-2013 z wykorzystaniem W zakresie wymagań dokumentacyjnych dla inwestycji
publicznych środków wspólnotowych zobowiązuje nas do realizowanych z udziałem środków UF, opublikowanych jest
poznania i przestrzegania regulacji prawnych i procedur wiele informacji, w tym również na stronach  Inżyniera Bu-
organizacyjnych, formalnych obowiązujących w UE. downictwa" nr 2/2005 - autor dr inż. A. Krupa.
Prawidłowe spełnienie przepisów z zakresu ochrony Konieczność spełnienia przepisów UE w tym zakresie
środowiska, zwłaszcza przepisów proceduralnych doty- wynika choćby z samej konstrukcji formularzy wniosków o
czących ocen oddziaływania na środowisko, udziału spo- dofinansowanie - zawierają one odpowiednie rozdziały i
łeczeństwa oraz oceny wpływu na obszary Natura 2000, ma załączniki, których prawidłowe wypełnienie warunkuje w
ogromne znaczenie w odniesieniu do przedsięwzięć pewnym zakresie przyznanie środków finansowych.
kwalifikowanych do dofinansowania z Funduszu Spójności
lub funduszy strukturalnych. Ma to ścisłe powiązanie z Uwarunkowania ochrony środowiska w
możliwościami wykorzystania tych środków. procesie inwestycyjno-budowlanym
Wymagania prawne dotyczące przyznawania środków z
funduszów europejskich zawarte są miedzy innymi w: Obowiązujące regulacje prawne niewątpliwie stwarzają
" rozporządzeniu Rady 1164/1994 z dnia 16 maja 1994 r. ograniczenia działalności inwestycyjnej wynikające z
ustanawiającym Fundusz Spójności, konieczności zapewnienia wymagań ochrony środowiska.
Niezależnie od uwarunkowań proceduralnych istotny
wpływ na proces inwestycyjny mają trudne do pogodzenia
uwarunkowania ekonomiczne, organizacyjne i społeczne.
Pogodzenie wszystkich tych zagadnień jest sprawa bardzo
trudna i złożoną, ale niestety niezbędną dla zapewnienia
właściwej realizacji inwestycji gwarantujących
zrównoważony rozwój gospodarczy polegający na
optymalnym wykorzystaniu zasobów i walorów
środowiska przyrodniczego zgodnie z zasadami jego
naturalnego funkcjonowania. Jest to nowy kierunek
rozwoju gospodarki światowej, w którym jednym z
najważniejszych zagadnień jest utrzymanie właściwych
parametrów środowiska naturalnego, pozwalających na
przetrwanie ludzi. Niezbędne jest więc niezwłoczne
wprowadzenie prawodawstwa umożliwiającego ograni-
czenie działań przyspieszających degradację naturalnego
środowiska człowieka i stworzenie możliwości odbudowy i
jego poprawy w najbliższym czasie.
Podsumowanie i wnioski
Powyższa próba oceny uwarunkowań ochrony środo-
wiska w procesie inwestycyjno-budowlanym pozwala na
stwierdzenie, że wraz z wieloma regulacjami prawnymi i
organizacyjnymi, jakie są dokonywane obecnie w Polsce,
szczególne miejsce znalez
ć muszą zagadnienia ochrony
INŻYNIER BUDOWNICTWA WRZESIEC
2007
środowiska naturalnego człowieka, jego miejsca pracy, Procedury dostosowawcze obejmują niemal wszystkie
wypoczynku i rekreacji. dziedziny życia gospodarczego z poszanowaniem zasad
zrównoważonego rozwoju, które są podstawą polityki
Niezbędne jest m.in. opracowanie i wprowadzanie
wielu norm technicznych odnoszących się do metod po- ekologicznej Unii Europejskiej i Polski. Cel len może być
osiągnięty tylko poprzez współpracę organów administracji
miarów, analiz, sposobów pobierania i oznaczania próbek
państwowej, samorządów terytorialnych i przedstawicieli
oraz interpretacji wyników.
wielu dziedzin zawodowych: architektów, inżynierów
Wyrazić należy przekonanie, że zmiana ustawy - Prawo
branżowych, projektantów, urbanistów, producentów ma-
budowlane zapoczątkuje obecnie kompleksową
teriałów budowlanych, a także inwestorów wraz z osobami
aktualizację regulacji prawnych dostosowanych do
zarządzającymi budowlanym procesem inwestycyjnym i
wymagań europejskich i międzynarodowych oraz,
użytkowników obiektów budowlanych.
usprawniających proces inwestycyjny w Polsce.
W sferze legislacji przygotowania warunków do wdra-
żania i egzekwowania prawa ekologicznego UE niezbędne
jest uregulowanie zagadnień ogólnych takich jak: dr inż. TADEUSZ KULAS mgr
" ocena skutków realizacji określonych projektów pub- inż. PIOTR ZAWADKA
licznych i prywatnych na środowisko, Politechnika Warszawska
" dostęp społeczeństwa do informacji, W.B.M.iP. w Płocku
" zintegrowany program ograniczenia zanieczyszczania
środowiska. Literatura
Konieczne jest niezwłoczne dokończenie skoordyno-
1. M. Bar, J. Jendroska, Praktyczny poradnik prawny. Decyzja o
wanych prac legislacyjnych i normalizacyjnych z uwzględ-
środowiskowych uwarunkowaniach i inne wymagania prawne
nieniem wymagań Unii Europejskiej obejmujących mię-
ochrony środowiska w procesie inwestycyjnym. Wrocław 2006.
dzy innymi:
2. E.D. Ryńska, Środowiskowe uwarunkowania procesu inwe-
" poziomy i struktury emisji zanieczyszczeń powietrza i
stycyjnego. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej,
wody,
Warszawa 2001.
" ochron? przyrody,
" biotechnologię,
" ochronę przed hałasem,
" ochronę radiologiczna,
" bezpieczeństwo atomowe.
" kontrolę zagrożenia ze strony niebezpiecznych sub-
stancji chemicznych,
" zagospodarowanie odpadów i ich utylizację,
" ograniczenie emisji hałasu przez instalacje i urządzenia
budowlane.