nume r 5 ( 1 6 5 ) | 0 9 . 0 2 . 2 0 1 1 | oś rode k s t udi ów ws c hodni c h i m. ma rk a k a rpi a
tydzieńnawschodzie
Biuletyn analityczny | EUROPA WSCHODNIA | ROSjA | kAUkAz | AzjA CENtRAlNA
analizy osw.waw.pl
Polecamy nasze publikacje
Umarow wziął odpowiedzialność za zamach
na stronie internetowej OSW
na lotnisku Domodiedowo / 2
osw.waw.pl
Mimo rozłamu, do jakiego doszło w kaukaskim podziemiu zbrojnym w 2010 roku,
Emirat Północnokaukaski wciąż dysponuje znacznym potencjałem podejmowania
działań terrorystycznych
Komentarze osw
n u m e r 4 7 | 0 9 . 0 2 . 2 0 1 1 | o ś r o d e K s t u d i ó w w s c h o d n i c h i m . m a r K a K a r p i a
Strategia władz Ukrainy
wobec opozycji
Ukraina: Firtasz wraca do gry / 4
Tadeusz A. Olszański
W ostatnich miesiącach na Ukrainie nastąpiło zaostrzenie działań wymierzo-
nych w przywódców opozycji, przede wszystkim w byłą premier Julię Tymo-
Ukraiński oligarcha buduje imperium chemiczne
szenko oraz byłego szefa MSW Jurija A
ucenkÄ™. Obojgu postawiono zarzuty
nadużycia władzy podczas sprawowania urzędów. Sposób prowadzenia po-
stępowań karnych świadczy o tym, że ważnym celem jest uniemożliwienie
lub istotne utrudnienie prowadzenia przez nich bieżącej działalności politycz-
nej. Działania te są elementem długofalowej strategii Partii Regionów, która
przed wyborami parlamentarnymi dąży do wyeliminowania Julii Tymoszenko
z życia politycznego oraz osłabienia lub nawet rozbicia jej zaplecza politycz-
nego. Podobne kroki, choć na mniejszą skalę, podejmowane są wobec innych
ugrupowań opozycyjnych.
Tego rodzaju działania prowadzą do obniżenia standardów demokratycznych,
które wciąż jednak pozostają znacznie wyższe niż na Białorusi czy w Rosji
 o czym świadczy między innymi powściągliwe zachowanie milicji wobec
manifestantów oraz nadużywanie, ale nie łamanie prawa podczas toczących
się śledztw. Ukraińska opozycja jest rozbita i zdezorganizowana; nawet Blok
Julii Tymoszenko nie jest zdolny do poważniejszych akcji w obronie przy-
wódczyni. To sprawia, że władze czują się bezkarne i mogą być skłonne do
zaostrzania kursu wobec opozycji.
Przedwyborcza perspektywa Ukrainy
Po objęciu władzy przez Wiktora Janukowycza Partia Regionów szybko i skutecznie sfor-
mowała większość parlamentarną i rząd, znacznie zwiększyła wpływ władzy wykonawczej
na sądownictwo i przywróciła ustrój prezydencko-parlamentarny. Wszystkie te działania
przebiegały przy zaskakująco nikłym przeciwdziałaniu opozycji. Jej słabość i dezorienta-
cję potwierdziła kampania przed jesiennymi wyborami lokalnymi, w wyniku których Partia
Regionów istotnie zwiększyła wpływy. W otoczeniu prezydenta i kierownictwie Partii Regio-
nów uznano to za sygnał do wzmożenia presji na Blok Julii Tymoszenko (jedyną liczącą się siłę
opozycyjną), tak aby przed wyborami parlamentarnymi doprowadzić do jej marginalizacji.
wydarzenia Po zmianie konstytucji powstała kolizja prawna: Rada Najwyższa obecnej kadencji została
wybrana na pięć lat, jednak zgodnie z przywróconą normą konstytucji jej kadencja trwa
cztery lata. Według pierwszego wariantu wybory parlamentarne powinny odbyć się jesienią
OS W. WAW.PL
OS W. WAW.PL 1
Rosja zapowiada wzrost wynagrodzeń Strategia władz Ukrainy
wobec opozycji
i zwiększenie liczebności kadry oficerskiej / 6
Ukraina proponuje przyjęcie umowy
o wolnym handlu z UE w dwóch etapach / 6
Komentarze osw
n u m e r 4 6 | 0 8 . 0 2 . 2 0 1 1 | o ś r o d e K s t u d i ó w w s c h o d n i c h i m . m a r K a K a r p i a
Rosyjska oferta dla Mołdawii / 7
Deficyt surowców naturalnych
 implikacje dla niemieckiej polityki
Anna Kwiatkowska-Drożdż
ZmniejszajÄ…ce siÄ™ zasoby naturalne oraz Peak oil  moment przekroczenia
poziomu maksymalnego wydobycia ropy naftowej z łatwo dostępnych złóż
 to tematy często poruszane ostatnio w niemieckiej debacie publicznej na
wszystkich poziomach: eksperckim, biznesowym oraz co najważniejsze 
Wizyta premiera Turcji w Kirgistanie / 7
rzÄ…dowym. W alarmujÄ…cych ekspertyzach niemieccy analitycy przewidujÄ…
gwałtowne kurczenie się zasobów ropy, skokowy wzrost cen, a w dalszej
konsekwencji zmiany w systemach gospodarczych i politycznych krajów ska-
zanych na jej import. Zaniepokojenie skutkami przewidywanego deficytu su-
rowcowego, zwłaszcza wśród przedstawicieli niemieckiego przemysłu, rośnie
również z powodu działań krajów eksportujących pierwiastki ziem rzadkich.
Chiny, będące dostawcą zaspokajającym 97% światowego zapotrzebowania
na te kluczowe w produkcji nowoczesnych technologii minerały, ograniczyły
latem 2010 roku dostawy o 40% w porównaniu z 2009 rokiem, tłumacząc
się ochroną swoich zasobów przed gospodarką rabunkową.
W 2009 roku wartość importu surowców naturalnych do Niemiec wyniosła
84 mld euro, z czego około 62 mld wydano na nośniki energii, a 22 mld na
metale. W ubogiej w złoża naturalne RFN, która zarówno ropę, jak i inne
1
niezbędne dla gospodarki surowce kupuje na świecie1, kurczące się zasoby http://www.bgr.
bund.de/cln_145/
są problemem politycznym najwyższej rangi. Niemiecki minister gospodar- nn_1920686/DE/
ki zainicjował jesienią 2010 roku powstanie Agencji ds. Surowców w celu Themen/Min
__rohstoffe/
wspierania przedsiębiorstw w pozyskiwaniu bogactw naturalnych, a rząd Rohstoffagentur/
Bilder/rohstoffagen-
opracował i przyjął narodową Strategię surowcową.
tur__nl__abb1__p,
W perspektywie dekady niemiecka polityka, w tym również zagraniczna, templateId=neues
Fenster.html
w coraz większym stopniu będzie determinowana konsekwencjami rosnących
problemów z dostępnością surowców. Należy się spodziewać zmian w de- http://www.bgr.
bund.de/cln_145/
finiowaniu misji Bundeswehry, a także rosnącego znaczenia dla niemieckiej nn_1920686/
DE/Themen/
polityki krajów Afryki oraz dotychczasowych państw-eksporterów, takich jak
Min__rohstoffe/
Rosja czy Chiny. Jednocześnie Niemcy będą dążyć do ścisłej współpracy pań- Rohstoffagentur/
Bilder/Verteilung__
stw-importerów, co ma pozwolić na skuteczniejsze wywieranie nacisku na
Rohstofflieferun-
państwa eksportujące surowce naturalne. W tym kontekście należy spodzie- gen__Deutschlan-
d__600__g.html
wać się intensyfikacji działań zmierzających do wypracowania unijnej strategii
surowcowej, a może nawet  wspólnej polityki surowcowej lub trwałego włą-
czenia problemu pozyskiwania surowców do wspólnej polityki energetycznej.
OS W. WAW.PL
OS W. WAW.PL 1
Deficyt surowców naturalnych
 implikacje dla niemieckiej polityki
Biul
anal
na
wschodzie
etyn
ityczny
K o m e n t a r z e
o s w
o ś r o d e k s t u d i ó w w s c h o d n i c h
c e n t r e f o r e a s t e r n s t u d i e s
K o m e n t a r z e o s w
o ś r o d e k s t u d i ó w w s c h o d n i c h
r
k
a
c
e
w
K o m e n t a r z e
o s w
o ś r o d e k s t u d i ó w w s c h o d n i c h
c e n t r e f o r e a s t e r n s t u d i e s
K o m e n t a r z e o s w
o ś r o d e k s t u d i ó w w s c h o d n i c h
Bi
anal
na
wschodzie
uletyn
ityczny
uropa
schodnia,
osja,
aukaz, zja
entralna
tydzień
tydzień
Bi uletyn anali tyczny osw
spis treści
rosj a, kaukaz, azj a centralna
tydzieńnawschodzie
numer 5( 165) , 09. 02. 2011
analizy
Umarow wziął odpowiedzialność
za zamach na lotnisku Domodiedowo
W opublikowanym 7 lutego na stronie internetowej kaukaskich bojowni-
ków zapisie wideo, Dokku Umarow, lider tzw. Emiratu Północnokauka-
skiego przyznał, że to on wydał rozkaz przeprowadzenia zamachu terrory-
stycznego na moskiewskim lotnisku Domodiedowo (24 stycznia, śmierć
poniosło 36 osób), zapowiedział też kolejne zamachy. Oświadczenie na-
leży uznać za wiarygodne. Potwierdza ono, że mimo rozłamu, do jakiego
doszło w kaukaskim podziemiu zbrojnym jesienią 2010 roku, Emirat 
wirtualne  państwo islamskie, obejmujące cały region  wciąż dysponu-
je potencjałem do podejmowania działań terrorystycznych na dużą ska-
lę, a Umarow zdołał zachować dominującą pozycję wśród bojowników.
Oznacza to realne i istotne zagrożenie dla bezpieczeństwa Rosji.
Dwa oświadczenia Umarowa
Z oświadczenia z 7 lutego wynika, że bojownicy walczą nie tylko z Rosją
 która  okupuje Kaukaz Północny  ale też w ogóle z  wrogami Allacha ,
co wpisuje działalność Emiratu w światowy dżihad (Umarow wspomniał m.in.
o rozpadzie Sudanu, do którego doszło, jak stwierdził, pod presją Izraela
i USA, chcących przejąć kontrolę nad zasobami surowców energetycznych).
Niewykluczone, że Umarow zabiegał w ten sposób o wsparcie finansowe
ewentualnych sponsorów w świecie arabskim. Lider Emiratu powiedział tak-
że, że dysponuje setkami ochotników, gotowych dokonać następnych samo-
bójczych ataków w dowolnym czasie i miejscu.
Ostatnie oświadczenie Umarowa pojawiło się trzy dni po poprzednim, opubli-
kowanym na tej samej stronie internetowej. Umarow zapowiedział w nim  rok
krwi i łez dla Rosji i zaapelował do rosyjskiego społeczeństwa, aby skłoni-
ło władze do wycofania się z Kaukazu oraz do zaprzestania prześladowania
przedstawicieli kaukaskich narodów. Umarowowi towarzyszył w tym nagraniu
emir Hamzat,  przywódca brygady Rijadus Salihijn , mającej zajmować się
rekrutacją i szkoleniem zamachowców-samobójców (tym razem lider Emiratu
określił ich liczbę na 50 60 osób) oraz młody człowiek, przygotowujący się
do samobójczego ataku (nie wiadomo, do jakiego konkretnie, ale nie można
wykluczyć, że właśnie do zamachu na lotnisko Domodiedowo).
Trudno powiedzieć, kiedy zarejestrowano obie wypowiedzi. Wideo opubliko-
wane 4 lutego nie jest datowane, ale jeśli rzeczywiście przedstawia zama-
chowca z Domodiedowa, musi pochodzić sprzed 24 stycznia. Film zamiesz-
czony 7 lutego nagrano, według słów samego Umarowa, w dniu zamachu (tuż
po jego dokonaniu). Przyznanie się do zamachu po dwóch tygodniach jest
typowÄ… praktykÄ… Emiratu: czas ten potrzebny jest na bezpieczne przekazanie
nagrania osobom prowadzącym stronę internetową, ponadto na umożliwienie
powrotu na Kaukaz wspólnikom zamachowca.
ANAlI zY 2
tydzień na wschodzie
Biuletyn analityczny
europa wschodnia, rosja, kaukaz, azja centralna
tydzień na wschodzie
Biuletyn analityczny
europa wschodnia, rosja, kaukaz, azja centralna
Bi uletyn anali tyczny osw
spis treści
rosj a, kaukaz, azj a centralna
tydzieńnawschodzie
numer 5( 165) , 09. 02. 2011
Rozłam w Emiracie zażegnany?
Obie wypowiedzi Dokku Umarowa świadczą, że pozostaje on obecnie nie-
kwestionowanym przywódcą kaukaskich bojowników, a jego przeciwnicy, na
czele z Husejnem Gakajewem, zostali zmarginalizowani.
Na poczÄ…tku paz
dziernika 2010 roku Gakajew wraz z kilkoma wpływowy-
mi komendantami wypowiedział Umarowowi posłuszeństwo (Emirat nigdy
nie był scentralizowaną strukturą, stanowił  i stanowi  raczej  szyld , pod
którym operują grupy bojowników, cieszące się dużą samodzielnością i uzna-
jące formalnie zwierzchnictwo Umarowa). Gakajew stanął na czele tzw. Pań-
stwowego Komitetowi Obrony  Szura Medżlis. Z wypowiedzi bojowników
z otoczenia Gakajewa wynikało, że nie odrzucają oni idei Emiratu (czyli walki
o faktyczne oderwanie Kaukazu od Rosji i utworzenie tam państwa islamskiego,
rządzącego się prawem szariatu), uznają jednak także prawo kaukaskich naro-
dów do samostanowienia (dla młodych bojowników czeczeńskich walka o wolną
Czeczenię wydaje się atrakcyjniejsza niż walka o abstrakcyjny ponadnarodowy
byt). Gakajew zarzucał również Umarowowi bierność i kunktatorstwo.
Poparcie dla Gakajewa wyraził Achmed Zakajew, premier nieuznanego rzą-
du  Czeczeńskiej Republiki Iczkerii , który złożył nawet na jego ręce swoje
pełnomocnictwa (reprezentujący  niepodległościowe , głównie emigracyjne
elity czeczeńskie Zakajew, został  premierem jesienią 2007 roku  po tym,
jak Dokku Umarow wyrzekł się walki narodowowyzwoleńczej, zrezygnował
z funkcji  prezydenta Iczkerii, ogłosił powołanie obejmującego cały region
Emiratu i mianował się jego przywódcą-emirem).
Zwiększenie aktywności bojowników latem i jesienią 2010 roku było najpraw-
dopodobniej wynikiem rywalizacji Gakajewa i Umarowa. Wszystko wskazu-
je, że Umarow zorganizował atak na Centoroj  rodzinną wieś przywódcy
Czeczenii Ramzana Kadyrowa (29 sierpnia), z kolei Gakajew odpowiadał za
zamach na czeczeński parlament (19 paz
dziernika). Jak siÄ™ wydaje, Gakajew
nie zdołał przeciągnąć na swoją stronę większej grupy bojowników, gdyż nie
był w stanie zapewnić sobie niezależnych z
ródeł finansowania oraz przychyl-
ności sympatyzujących z bojownikami stron internetowych.
Zażegnanie rozłamu w Emiracie niewątpliwie zwiększa zagrożenie dla bezpie-
czeństwa Rosji. Jednocześnie zamach na lotnisku Domodiedowo pokazał, że fir-
mowane przez premiera Władimira Putina siłowe, często bardzo brutalne meto-
dy walki z kaukaskim separatyzmem, nie przynoszą spodziewanych rezultatów.
Wnioski
1. Jeśli za zamachem na lotnisko Domodiedowo rzeczywiście, a wszystko
na to wskazuje, stoi Emirat Północnokaukaski, świadczy to o znacznym
potencjale terrorystycznym tej struktury. Przywództwo Dokku Umarowa
w kaukaskim podziemiu zbrojnym nie budzi obecnie wątpliwości.
2. Prawdopodobne wydajÄ… siÄ™ dalsze ataki na cele w centralnej Rosji. Wpraw-
dzie Emirat raczej nie dysponuje środkami pozwalającymi regularnie prze-
prowadzać zamachy tak spektakularne (poprzedni na porównywalną skalę
miał miejsce w marcu 2010 roku w moskiewskim metrze), jednak nie
można wykluczyć, że jego zdolność bojowa będzie się umacniać. Aktyw-
ność Emiratu musi budzić poważny niepokój władz w obliczu zbliżającej
siÄ™ zimowej olimpiady w Soczi, zaplanowanej na 2014 rok.
ANAlI zY 3
tydzień na wschodzie
Biuletyn analityczny
europa wschodnia, rosja, kaukaz, azja centralna
tydzień na wschodzie
Biuletyn analityczny
europa wschodnia, rosja, kaukaz, azja centralna
Bi uletyn anali tyczny osw
spis treści
rosj a, kaukaz, azj a centralna
tydzieńnawschodzie
numer 5( 165) , 09. 02. 2011
3. Należy liczyć się z próbami wykorzystania przez Emirat napięć na tle etnicznym,
do jakich dochodzi w ostatnich tygodniach w wielkich rosyjskich miastach.
W oświadczeniu z 4 lutego Umarow mówił o prześladowaniach ludzi z Kaukazu
w Moskwie i innych ośrodkach i sugerował, że może dojść do odwetu.
4. W oświadczeniu z 7 lutego Umarow bardzo wyraz
nie wpisał działalność Emiratu
w kontekst światowego dżihadu. Z jednej strony może przysporzyć to kaukaskie-
mu podziemiu sympatyków wśród środowisk fundamentalistycznych na całym
świecie, z drugiej jednak uzasadnia argumentację Moskwy, która od lat twierdzi,
że walczy na Kaukazie Północnym z terrorystyczną międzynarodówką.
Wojciech Górecki
Ukraina: Firtasz wraca do gry
4 lutego kontrowersyjny ukraiński biznesmen, znany dotychczas z po-
średnictwa w eksporcie rosyjskiego gazu, Dmytro Firtasz poinformował
o kupnie Północnodonieckiego Zjednoczenia Azot, jednego z największych
na Ukrainie przedsiębiorstw produkujących nawozy sztuczne. Jest to ko-
lejny przejęty przez niego w ciągu ostatnich miesięcy zakład w ukraiń-
skim przemyśle chemicznym. Zakup ten oraz dalsze plany ekspansji mogą
mu zapewnić monopol na rynku produkcji amoniaku i saletry amonowej,
jednej z ważniejszych pozycji w eksporcie Ukrainy. Firtasz, który został
pozbawiony głównego z
ródła dochodów przez rząd Julii Tymoszenko, po
zwycięstwie prezydenta Wiktora Janukowycza szybko odbudowuje swoje
aktywa, korzystając z bardzo dobrych kontaktów z kluczowymi osobami
w elicie władzy. Ponieważ rentowność przemysłu chemicznego zależy
przede wszystkim od ceny gazu, można przypuszczać, że Firtasz będzie
intensywnie lobbować, poprzez związanych z nim ludzi w administracji
prezydenta i w rzÄ…dzie, na rzecz zmniejszenia ceny rosyjskiego gazu.
Imperium chemiczne
Dmytro Firtasz, który do 2009 roku zajmował się przede wszystkim pośred-
nictwem w handlu gazem, z dużą intensywnością skupuje przedsiębiorstwa
z branży chemicznej. Od 2008 roku prowadzi ekspansję zarówno na Ukrainie,
jak i za granicą. W skład jego ukraińskiego imperium wchodzą m.in. Krymska
Fabryka Sody, koncern Stirol oraz Riwnoazot. Ważnym aktywem imperium
Firtasza jest również Krymski Tytan, stanowiący przyczółek do skupu innych
aktywów tytanowych na Ukrainie. Firtasz jest również właścicielem zakładów
azotowych w Estonii i Tadżykistanie.
Według nieoficjalnych informacji zakupione ostatnio Północnodonieckie Zjedno-
czenie Azot kosztowało 400 mln USD, a część środków uzyskał od rosyjskiego
Gazprombanku. Firtasz zapowiedział też kupno czerkaskiego Azotu (obecny wła-
ściciel to również powiązany z Partią Regionów biznesmen Ołeksandr Jarosław-
ski) oraz państwowych Odeskich Zakładów Przyportowych (OPZ  drugi co do
wielkości producent amoniaku i mocznika, do którego należy terminal do przeła-
dunku amoniaku, będący ostatnim ogniwem magistrali transportowej Togliatti 
Horłowka  Odessa). Jeśli uda mu się zrealizować plan, zostanie on monopolistą
na dotychczas rozdrobnionym rynku ukraińskiej chemii azotowej.
ANAlI zY 4
tydzień na wschodzie
Biuletyn analityczny
europa wschodnia, rosja, kaukaz, azja centralna
tydzień na wschodzie
Biuletyn analityczny
europa wschodnia, rosja, kaukaz, azja centralna
Bi uletyn anali tyczny osw
spis treści
rosj a, kaukaz, azj a centralna
tydzieńnawschodzie
numer 5( 165) , 09. 02. 2011
Przejściowe problemy i powrót do gry
Firtasz pojawił się na ukraińskiej scenie biznesowej w 2004 roku jako współ-
właściciel (45% udziałów Firtasza i 50% Gazpromu) firmy RosUkrEnergo
(RUE) zajmujÄ…cej siÄ™ eksportem rosyjskiego gazu transportowanego przez
Ukrainę. Konflikt z premier Julią Tymoszenko spowodował, że w 2009 roku
firma RUE straciła pozycję pośrednika (przy zgodzie Rosji). Premier Tymo-
szenko tak zależało na wyeliminowaniu pośrednika, że przystała na rosyjskie
warunki podniesienia ceny na dostarczany Ukrainie gaz. Póz
niej Firtasz utra-
cił również udziały w węgierskiej spółce energetycznej Emfesz na rzecz firmy
powiÄ…zanej z Gazpromem.
Zwycięstwo Wiktora Janukowycza w wyborach prezydenckich umożliwiło Fir-
taszowi stopniowe odzyskiwanie pozycji. Za sojuszników Firtasza powszechnie
uznaje siÄ™ szefa administracji prezydenta Serhija Lowoczkina, ministra energe-
tyki Jurija Bojkę oraz szefa Służby Bezpieczeństwa Ukrainy Wałeryja Chorosz-
kowskiego. Firtasz utrzymuje również dobre kontakty z częścią rosyjskiej elity
biznesowej  w latach 90. zajmował się pośrednictwem w sprzedaży gazu
z Azji Centralnej i poznał wielu wpływowych rosyjskich biznesmenów. Wpły-
wy w obecnej elicie władzy umożliwiły mu korzystne rozstrzygnięcie sporu
o 11 mld m3 gazu przejętego od RUE w 2009 roku przez rząd Tymoszenko.
W grudniu ub.r. RUE otrzymało od Naftohazu uprzednio znacjonalizowany
gaz wart prawie 3 mld USD. Rząd Azarowa nie sprzeciwia się też planom
zajęcia przez Firtasza dominującej pozycji w przemyśle tytanowym. Firtasz
posiada część zakładów tej branży, a bliscy mu ludzie zasiadają w zarzą-
dach kluczowych państwowych przedsiębiorstw. Mimo że udziały oligarchy
w rynku chemii azotowej są znaczące, ukraiński Komitet Antymonopolowy
nie sprzeciwił się ostatniej transakcji zakupu Północnodonieckiego Zjednocze-
nia Azot, która faktycznie czyni z Firtasza monopolistę w tej branży.
Perspektywy
Działalność Firtasza wpisuje się w ukraiński oligarchiczny system, w którym
bliskie kontakty z władzą przekładają się na wzrost wpływów w gospodarce.
Firtasz nie jest wyjątkiem, na podobnej zasadzie działają wszyscy najważniejsi
ukraińscy biznesmeni. Do tej pory trudno ocenić rzeczywistą siłę polityczną
Firtasza, gdyż działa on w dziedzinach, które nie leżą w bezpośrednim polu
zainteresowania kluczowych oligarchów. Dopiero konflikt z którymś z nich
(np. o prywatyzację OPZ, którą wcześniej był zainteresowany Ihor Kołomojski)
da odpowiedz
na to pytanie. Specyfika biznesu Firtasza polega jednak na tym,
że jego imperium wyrosło na pośrednictwie w handlu z Gazpromem, dzięki
czemu Firtasz ma doskonale kontakty w Rosji. Tam uzyskuje również kredyty.
Opłacalność planu Firtasza stworzenia dużego koncernu chemicznego,
w skład którego wchodziłyby najważniejsze zakłady na Ukrainie, zależy bez-
pośrednio od ceny na rosyjski gaz, który stanowi kluczowy czynnik w ren-
towności przemysłu chemicznego. Firtasz nie zrezygnował również z planów
powrotu na rynek gazowy. Istnieje możliwość, że wraz ze wzrostem znaczenia
biznesmena w ukraińskiej elicie wzmacnia się lobby gotowe na daleko idące
ustępstwa wobec Rosji w zamian za obniżkę ceny na rosyjski gaz.
SÅ‚awomir Matuszak, Marta Jaroszewicz
ANAlI zY 5
tydzień na wschodzie
Biuletyn analityczny
europa wschodnia, rosja, kaukaz, azja centralna
tydzień na wschodzie
Biuletyn analityczny
europa wschodnia, rosja, kaukaz, azja centralna
Bi uletyn anali tyczny osw
spis treści
rosj a, kaukaz, azj a centralna
tydzieńnawschodzie
numer 5( 165) , 09. 02. 2011
wydarzenia
Rosja zapowiada wzrost wynagrodzeń
i zwiększenie liczebności kadry oficerskiej
2 lutego odbyło się spotkanie prezydenta Dmitrija Miedwiediewa z mi-
nistrem obrony Anatolijem Sierdiukowem poświęcone planom znaczą-
cego zwiększenia od 2012 roku wynagrodzeń w Siłach Zbrojnych FR.
Minister obrony poinformował o podjęciu decyzji o zwiększeniu korpusu
oficerskiego o 70 tys. ludzi. Decyzje te świadczą o determinacji władz
Rosji do zwiększenia potencjału militarnego i oznaczają istotną korektę
planu redukcji armii.
Zapowiedziane podwyżki wynagrodzeń mają obowiązywać od 1 stycznia 2012
roku. Pensja podporucznika tuż po ukończeniu szkoły oficerskiej ma wynosić
od 1500 do 2500 USD (obecnie ok. 500 800 USD). Podwyżki te były za-
powiadane od 2008 roku, a ich wprowadzenie wiÄ…zano z redukcjÄ… liczebno-
ści kadry oficerskiej. W tym kontekście zaskakuje zapowiedz
ministra obrony
o zwiększeniu liczby etatów oficerskich o 70 tys. (obecnie, według oficjalnych
informacji, liczba oficerów wynosi ok. 150 tys.). Zwiększenie liczebności kadry
oficerskiej do 220 tys. rosyjski resort obrony motywuje koniecznością zakoń-
czenia do 2020 roku procesu tworzenia nowej struktury, jaką mają być Woj-
ska Obrony Rakietowo-Kosmicznej. Według założeń powstaną one w wyniku
połączenia istniejących Wojsk Kosmicznych i jednostek obrony rakietowej Sił
Powietrznych. W wymiarze politycznym ich powstanie ma być odpowiedzią na
amerykański plan budowy systemu obrony przeciwrakietowej.
Ukraina proponuje przyjęcie umowy
o wolnym handlu z UE w dwóch etapach
7 lutego premier Ukrainy Mykoła Azarow zaproponował, by Unia i Ukraina pod-
pisały umowę o kompleksowej i pogłębionej strefie wolnego handlu w dwóch
etapach. Najprawdopodobniej Komisja Europejska odrzuci tÄ™ propozycjÄ™. Wnio-
sek Azarowa można interpretować jako taktyczny zabieg negocjacyjny.
Na spotkaniu z ministrem spraw zagranicznych Litwy Azarow zaproponował,
by wpierw podpisać umowę dotyczącą kwestii, co do których został osiągnięty
kompromis. Premier powiedział, że stanowią one 90% negocjowanych pozycji.
Pozostałe 10% to kwestie sporne i one stanowiłyby treść kolejnej umowy, którą
UE i Ukraina przyjęłyby w póz
niejszym terminie, po uzgodnieniu wersji kompro-
misowej. Azarow stwierdził, że punktem szczególnie trudnym do uzgodnienia
jest handel produktami rolnymi. Wypowiedz
Azarowa przypadła na dzień roz-
poczynający 15. rundę unijno-ukraińskich negocjacji o strefie wolnego handlu,
które toczą się już od 2,5 roku. Jeśli strona ukraińska zgłosi tę propozycję pod-
czas negocjacji, prowadzÄ…ca rozmowy w imieniu UE Komisja Europejska naj-
prawdopodobniej ją odrzuci, ponieważ zależy jej na zawarciu umowy w całości.
Kijów jest z pewnością tego świadomy, więc wypowiedz
Azarowa można uznać
za taktyczny zabieg przed negocjacjami. Kijów prawdopodobnie chciał poka-
zać determinację w obronie swego stanowiska, by skłonić Unię do ustępstw.
6
WYDARzENI A 6
tydzień na wschodzie
Biuletyn analityczny
europa wschodnia, rosja, kaukaz, azja centralna
tydzień na wschodzie
Biuletyn analityczny
europa wschodnia, rosja, kaukaz, azja centralna
tydzień na wschodzie
Biuletyn analityczny
europa wschodnia, rosja, kaukaz, azja centralna
tydzień na wschodzie
Biuletyn analityczny
europa wschodnia, rosja, kaukaz, azja centralna
Bi uletyn anali tyczny osw
spis treści
rosj a, kaukaz, azj a centralna
tydzieńnawschodzie
numer 5( 165) , 09. 02. 2011
Wypowiedz
Azarowa świadczy o sztywności stanowisk obu stron, co nie zwia-
stuje szybkiego zakończenia negocjacji, o ile któraś ze stron nie pójdzie na zna-
czące ustępstwa w spornych kwestiach.
Rosyjska oferta dla Mołdawii
1 lutego ambasador Rosji w Kiszyniowie Walerij Kuz
min zasugerował,
że Gazprom może obniżyć cenę gazu dla Mołdawii w zamian za poli-
tyczne ustępstwa ze strony Kiszyniowa. Najprawdopodobniej Moskwa
chciałaby skłonić Kiszyniów do zaakceptowania rosyjskiej obecności
wojskowej w Naddniestrzu. Wypowiedz
ambasadora ma także na celu
stymulowanie podziałów w rządzącym Sojuszu na rzecz Integracji Eu-
ropejskiej (AIE) na tle polityki wobec Rosji pomiędzy Partią Demokra-
tycznÄ… przewodniczÄ…cego parlamentu Mariana Lupu a partiami cen-
trowoprawicowymi premiera Vlada Filata i byłego przewodniczącego
parlamentu Mihaia Ghimpu.
Rosyjski ambasador powołał się na przykład porozumienia, jakie Rosja pod-
pisała w zeszłym roku z Ukrainą o przedłużeniu stacjonowania Floty Czarno-
morskiej na Krymie w zamian za obietnicÄ™ redukcji cen gazu. Zainteresowanie
Moskwy zalegalizowaniem obecności wojskowej w Mołdawii związane jest
z aktywizacjÄ… dyplomacji zachodniej w sprawie traktatu o konwencjonalnych
siłach zbrojnych w Europie. W kontekście prawdopodobnych kolejnych przed-
terminowych wyborów parlamentarnych w Mołdawii i kolejnej (od 1 stycznia)
podwyżki cen gazu dla Mołdawii o 11% (do 293,8 USD za 1000 m3) oferta
rosyjska ma także stymulować podziały wewnątrz rządzącej koalicji pomiędzy
zwolennikami i przeciwnikami politycznego targu z RosjÄ… w sprawie cen gazu.
Ponadto Moskwa liczy, że oferta ta zwiększy szanse wyborcze partii, które
otwarcie deklarują, że są gotowe na polityczne ustępstwa wobec Moskwy
w zamian za obniżenie ceny gazu. Oferta ma więc sprowokować swego rodzaju
wyścig o względy Moskwy między mołdawskimi partiami politycznymi i skło-
nić je do podejmowania politycznych zobowiązań wobec Kremla.
Wizyta premiera Turcji w Kirgistanie
1 2 lutego przebywał w Biszkeku z oficjalną wizytą premier Turcji Recep
Tayyip Erdo
an. Była to pierwsza wizyta szefa rządu obcego państwa
w Kirgistanie od obalenia prezydenta Kurmanbeka Bakijewa w kwiet-
niu ub.r. Przyjazd premiera Erdo
ana oraz oferta pod adresem władz
kirgiskich (pomocy na drodze demokratyzacji kraju oraz reform gospo-
darczych) wskazuje na ambicje Turcji zwiększenia obecności politycznej
w Kirgistanie, a docelowo zapewne w całym regionie Azji Centralnej.
W czasie pobytu w Kirgistanie premier Turcji spotkał się z prezydent Rozą
Otunbajewą i premierem Ałmazbekiem Atambajewem oraz odwiedził jeden
z dwóch tureckich uniwersytetów w Biszkeku. Wygłosił także przemówienie
w parlamencie, w czasie którego zaoferował podzielenie się tureckimi doświad-
czeniami reform gospodarczych i politycznych. Doraz
nym efektem wizyty sÄ…
z perspektywy Kirgistanu m.in. grant w wysokości 21 mln USD, zapowiedz

znaczących inwestycji oraz pełnego zniesienia wiz do końca 2011 roku.
WYDARzENI A 7
tydzień na wschodzie
Biuletyn analityczny
europa wschodnia, rosja, kaukaz, azja centralna
tydzień na wschodzie
Biuletyn analityczny
europa wschodnia, rosja, kaukaz, azja centralna
Bi uletyn anali tyczny osw
spis treści
rosj a, kaukaz, azj a centralna
tydzieńnawschodzie
numer 5( 165) , 09. 02. 2011
Kirgistan będący w trudnej sytuacji wewnętrznej w wyniku ubiegłoroczne-
osw
go przewrotu i krwawych starć etnicznych na południu potrzebuje pomocy
zewnętrznej. Pozytywne nastawienie kirgiskich elit politycznych (zwłaszcza
premiera Atambajewa) wobec Turcji pozwala sądzić, że Biszkek może przy- Ośrodek Studiów Wschodnich
imienia Marka Karpia
jąć ofertę Ankary. Korzystną atmosferę dla współpracy tworzy wprowadzony
OSW powstał w 1990 roku,
w ubiegłym roku w Kirgistanie ustrój parlamentarny (wyjątek na tle autorytar-
jest finansowany z budżetu państwa.
nie rządzonych państw regionu) pozwalający Ankarze występować z pozycji
Celem Ośrodka jest monitorowanie oraz
mentora i przewodnika na drodze demokratyzacji i modernizacji gospodar-
analiza politycznej, ekonomicznej i spo-
łecznej sytuacji w państwach Europy
czej. Wizyta premiera Erdo
ana wskazuje, że Turcja  realnie obecna dotąd
Środkowej i Wschodniej, na Bałkanach
w Azji Centralnej przede wszystkim w sferze gospodarczej i edukacyjnej  ma
oraz na Kaukazie i w Azji Centralnej.
ambicje silniejszego zaistnienia także w wymiarze politycznym. Jednocześnie
jednak wyrażona przez tureckiego premiera wola rozszerzenia formatu spo-
Główne tematy badawcze OSW:
tkań o szefa rządu Federacji Rosyjskiej stanowi czytelny sygnał dla Moskwy,
 analiza sytuacji wewnętrznej, polityki
zagranicznej i obronnej państw obszaru
że współpraca obu krajów nie będzie zagrażać interesom Rosji.
naszego zainteresowania,
 problematyka zwiÄ…zana
z rozszerzeniem NATO i UE,
 bezpieczeństwo energetyczne,
 istniejÄ…ce i potencjalne konflikty oraz
inne czynniki zwiÄ…zane z problemami
bezpieczeństwa Europy Środkowo-
-Wschodniej, Bałkanów
oraz Kaukazu i Azji Centralnej.
Publikacje:
punkt widzenia
P O L I C Y B R I E F S
Krótkie opracowania analityczne
prezentujące opinie ekspertów OSW
na temat aktualnych i ważnych
procesów zachodzących na obszarze
zainteresowania Ośrodka
praceosw
O S W S T U D I E S
Duże opracowania analityczne
na temat ważnych wydarzeń z obszaru
zainteresowań OSW, wydawane
po polsku i angielsku ok. 6 razy w roku
© Copyright by OSW
Opinie wyrażone przez autorów
analiz nie przedstawiajÄ…
oficjalnego stanowiska władz RP
Redakcja merytoryczna:
Jolanta Darczewska
Redaktor odpowiedzialny:
Anna A
abuszewska
Skład: Wojciech Mańkowski
Ośrodek Studiów Wschodnich
im. Marka Karpia
ul. Koszykowa 6A
00-564 Warszawa
Tel.: [phone]
Faks: ([phone]
e-mail: [e-mail]
WYDARzENI A 8
tydzień na wschodzie
Biuletyn analityczny
europa wschodnia, rosja, kaukaz, azja centralna
tydzień na wschodzie
Biuletyn analityczny
europa wschodnia, rosja, kaukaz, azja centralna