Mariusz Buśko kl. Vc


Postawy obywateli wobec zagrożenia - "Dżuma" Alberta Camusa





"Dżuma" Alberta Camusa to parabola, w której wydarzenia i świat przedstawiony
są pretekstem do głębszych przemyśleń, do przekazania prawd o ludzkiej
egzystencji.
Przed przystąpieniem do charakterystyki bohaterów, zatrzymam się na
interpretacji tytułu powieści. "Dżuma" ma kilka znaczeń:
dżuma jako choroba, która spadła na Oran, symbol zagrożenia człowieka wobec sił
na które nie ma on wpływu.
dżuma jako wojna, jest to żywioł, którego sprawcami są sami ludzie. Wyzwala on
u nich różne zachowania i postawy.
dżuma jako zło, które tkwi w każdej istocie ludzkiej, z którą trzeba walczyć.
To zło ujawnia się w chwilach zagrożenia np. wojna: "Każdy człowiek nosi w
sobie dżumę, nikt bowiem, nikt na świecie nie jest od niej wolny".
Głównymi bohaterami powieści Camusa są: Rieux, Penelaup, Tarrou i Rambert.
Bohaterowie powieści muszą dokonać wyboru właściwej sobie postawy. Postawy
biernego poddania się chorobie, lub też walki z nią. Wybrali to drugie,
postanowili stawić czoła chorobie, mimo determinacji podjęli walkę ze złem.
Takim właśnie bohaterem "Dżumy", który podejmuje walkę z chorobą jest:
Rieux wybrał swój zawód w sposób abstrakcyjny, nie zdając sobie sprawy na co
się zdecydował. Zetknąwszy się z cierpiącymi - zrozumiał, że nie zaakceptuje
nigdy tego, iż śmierć ustanawia porządek świata. Wie że jego trud i praca nie
przyniesie zwycięstwa, a jednak podejmuje go na nowo z wielką pasją. Twierdzi,
że najważniejszą rzeczą w życiu jest wykonywać swój zawód dobrze. Dżuma jest
dla niego niekończącą się klęską, może stawiać diagnozę, izolować chorych,
pracuje po dwadzieścia godzin na dobę w nieustannym wysiłku. Nie załamuje się
nawet pod wpływem osobistej tragedii. Taka postawa wymaga heroizmu, wysiłku
woli. Doktor Rieux zdaje sobie sprawę z tego, dżuma odchodzi sama, ale
pozostaje zagrożenie: "Słuchając okrzyków radości, dochodzących z miasta Rieux
pamiętał, że ta radość jest zawsze zagrożona".
Penelaup. Gdy wybucha w mieście epidemia, pouczał w kazaniu, że to kara
zesłana przez Boga (trzeba się ukorzyć, przyjąć dżumę, paść na kolana). Choroba
dotknie grzeszników, sprawiedliwi mogą się jej nie obawiać. Kiedy włączył się
do prac formacji sanitarnych - obowiązek chrześcijanina zetknął się z
cierpieniem i śmiercią dzieci (konanie w mękach syna sędziego). Przeżył kryzys
światopoglądowy, identyfikuje się z całością społeczeństwa zadżumionego miasta.
Pracował wiele, widział wiele zgonów, z pozoru zachowywał spokój, ale na jego
twarzy widać było rosnące napięcie. Wyrazem niepokojów i rozterek przeżywanych
przez księdza było jego drugie kazanie. Mówił je tonem łagodniejszym, nie
używał słowa "wy" ale "my", nie wyjaśniał zjawiska dżumy, ani nie straszył
karą. Głosił, że trzeba przyjąć dżumę jako doświadczenie. Gdy zachorował chciał
umierać w samotności gdyż "zakonnicy nie mają przyjaciół. Wszystko złożyli w
Bogu". Umierał ściskając w rękach krzyż.
Tarrou - jako mały chłopiec przeżył szok uczestnicząc w rozprawie, w czasie
której jego ojciec prokurator skazuje na śmierć człowieka. Zbuntował się
przeciwko wielkiemu złu, wobec śmierci zadawanej w majestacie prawa, czy w imię
jakiejkolwiek ideologii. Zdawał sobie z tego sprawę, że nie potrafi zmienić
porządku świata ale widząc, że są na tej ziemi zarazy i ofiary stawał zawsze po
stronie ofiary. Jego poglądy są dokładnym odbiciem myślenia Alberta Camusa.
"Każdy nosi w sobie dżumę,
nikt bowiem, nikt na świecie
nie jest od niej wolny i trzeba
czuwać nad sobą nieustannie
żeby w chwili roztargnienia nie tknąć
dżumy w twarz drugiego człowieka
i żeby go nie zakazić".
Tragizm bohatera podkreśla finał jego losu, jest on ostatnią ofiarą dżumy.
Raymond Rambert dokonuje wyboru na kartach powieści. Najpierw walczy o swoje
szczęście, chce żyć z kobietą, którą kocha, dlatego za wszelką cenę pragnie
wydostać się z zadżumionego Oranu. W końcu jednak decyduje się zostać. Motywuje
swą decyzję w ten sposób, że wyjeżdżając czułby już zawsze wstyd i nie mógłby
kochać swej kobiety. Stwierdza, że czułby "wstyd, że (...) jest sam tylko
szczęśliwy". Poczuł solidarną więź z cierpiącymi mieszkańcami Oranu, zrozumiał,
iż nie można uciec od odpowiedzialności za los innych. To piękna postawa.
Rambert imponuje mądrością argumentów, które wpłynęły na jego decyzję. Nie
zrezygnował z urody życia i miłości. Po odwołaniu epidemii połączył się z
ukochaną, ale kiedy było trzeba nie odmówił udziału we wspólnej walce.
Bohaterowie Camusa dowodzą tego, iż wybierając walkę ze złem nie trzeba
rezygnować ze szczęścia, nie trzeba wybierać między urodą życia i walką,
szczęście można znaleźć w spełnianiu obowiązków. Bohaterowie wykazali piękną
postawę, gdyż wspólnie wystąpili przeciwko dżumie, przeciwko śmierci. Ich
postawa jest godna do naśladowania, ponieważ jako jednostki podjęli się walki z
chorobą. Nie było dla nich ważne własne szczęście, czy też to że w każdej
chwili mogą umrzeć. Podjęli się walki dla ogółu, całego społeczeństwa, gdyż
rozumieli ze życie ludzkie jest ważne w każdej chwili swojego istnienia. Mimo
determinacji zła i zagrożenia potrafili zachować godność i wartości jakimi
każdy człowiek powinien kierować się w swoim życiu.