Opracowanie bilansu kwalifikacji i kompetencji dostępnych na rynku pracy w Polsce oraz
modelu Krajowych Ram Kwalifikacji (KRK)
( Stocktaking of competences and qualifications for the Polish labour market and the
development of the National Qualifications Framework model )
Załącznik 2
do raportu pt:
 Od Europejskich do Polskich Ram Kwalifikacji.
Model Polskich Ram Kwalifikacji
MODEL POLSKICH RAM KWALIFIKACJI
wraz z tabelą główną deskryptorów poziomów efektów uczenia się
Przedstawione opracowanie stanowi materiał uzupełniający do raportu i dlatego te części
opisu modelu PRK, które znalazły się w tekście raportu zostały przedstawione w formie
skróconej i oznaczone odsyłaczami do odpowiednich stron raportu
1
Wprowadzenie
W przygotowanej w końcu 2009 r. wstępnej propozycji modelu Polskich Ram Kwalifikacji
wykorzystano wcześniejsze polskie dokonania:
" opracowanie krajowych standardów kwalifikacji zawodowych (2006  2007)1,
" przygotowanie założeń krajowych ram kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego (2006 
2008)2,
" opracowanie i wprowadzenie nowych podstaw programowych kształcenia ogólnego
(2008)3.
Zaproponowany przez Zespół Ekspertów wstępny projekt Polskich Ram Kwalifikacji
uwzględnia następujące przesłanki:
" Ogólne założenia i zasady budowania ram kwalifikacji ustalone w oficjalnych
dokumentach Unii Europejskiej.
" Ustalenia, wnioski i rekomendacje przedstawiane przez złożoną z ekspertów
międzynarodową Grupę Doradczą, którą utworzono w Unii Europejskiej w celu
bieżącego monitorowania i ukierunkowania prac nad wdrażaniem europejskich i
krajowych ram kwalifikacji w krajach członkowskich.4
" Wnioski wynikające z wystąpień i dyskusji ekspertów na konferencjach i spotkaniach
międzynarodowych oraz z opublikowanych materiałów poświęconych tej
problematyce, w tym w szczególności z prezentacji doświadczeń różnych krajów w
zakresie budowania krajowych ram kwalifikacji.
" Cele wprowadzenia Polskich Ram Kwalifikacji wypracowane przez zespół ekspertów
MEN.
W toku prac zespołu ekspertów cele5 wprowadzenia PRK zostały sformułowane następująco:
1. Ułatwienie przejścia polskiej edukacji do systemu opartego na efektach uczenia się.
2. Stworzenie systemu dogodnego dla realizacji strategii uczenia się przez całe życie,
3. Uelastycznienie systemu edukacji
4. Zapewnienie większej integracji trzech sektorów edukacji
5. Stworzenie warunków do uznawania zagranicą kwalifikacji nadawanych w Polsce
6. Zrealizowanie podjętych przez Polskę zobowiązań,
W świetle tak zdefiniowanych celów proponowany model krajowych ram kwalifikacji należy
traktować nie tylko jako uporządkowaną, opisaną przy pomocy deskryptorów charakterystykę
ustalonej liczby poziomów kwalifikacji, ale także szerzej, jako przyszłościową koncepcję
polskiego systemu, nie tylko edukacji, ale raczej uczenia się przez całe życie. System ten
pozostając autonomiczny, równocześnie będzie spójny z rozwiązaniami europejskimi w tej
dziedzinie.
1
por.  Krajowe Standardy Kwalifikacji Zawodowych  Rozwój i Współpraca red. H. Bednarczyk, I. Woz
niak,
S. M. Kwiatkowski, wyd. MPiPS Warszawa 2007.
2
propozycja opracowana przez Grupę Roboczą ds. Krajowej Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego 
złożona w MNiSzW.
3
RozporzÄ…dzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.(Dz. U. z 2009 r. Nr 4
poz. 17)
4
w tym gremium PolskÄ™ reprezentuje prof. Ewa Chmielecka.
5
raport str.17
2
Elementy składowe modelu Polskich Ram Kwalifikacji.
Przyjmuje się założenie, że docelowo w polskim systemie kwalifikacji będzie się wyróżniać
kwalifikacje  pełne oraz zakresowo od nich węższe kwalifikacje  cząstkowe 6. Uzyskanie
pełnej kwalifikacji będzie umożliwiało ubieganie się o kwalifikację na wyższym poziomie
(pełną). Nabycie kwalifikacji  cząstkowej na danym poziomie nie będzie dawać podstawy
do ubiegania się o pełną kwalifikację wyższego poziomu.
Każda pełna kwalifikacja będzie miała określoną minimalną  objętość (rozmiar, ilość, zakres
efektów uczenia się, które się na nią składają)7.  Objętość kwalifikacji określana będzie przy
pomocy punktów ECTS, ECVET, o których sporo już wiadomo oraz punktów SATO, które
są propozycją zupełnie nową, stanowiącą efekt prac prowadzonych w ramach tego projektu..
Trzeba podkreślić, że idea wprowadzenia punktów SATO ma charakter bardzo wstępny i
wymaga szerokiej dyskusji w gronach specjalistów z różnych dziedzin.
W proponowanym modelu Polskich Ram Kwalifikacji efektom uczenia siÄ™ w ramach
kształcenia ogólnego8 odpowiadającym kwalifikacjom na poziomach 1  4 przypisuje się
punkty SATO, natomiast efektom uczenia siÄ™ odpowiadajÄ…cym kwalifikacjom na poziomach
5  7 przypisuje się punkty ECTS. Efektom uczenia się, które mają charakter zawodowy,
dodatkowo przypisuje się też punkty ECVET. W ramach tego modelu kwalifikację uzyskaną
przez uczącego się będzie się uważać za kwalifikację o charakterze zawodowym, jeżeli
stosunek liczby uzyskanych punktów ECVET do liczby punktów SATO lub ECTS będzie
wyrażony uÅ‚amkiem wiÄ™kszym niż ½.
Do budowy zaproponowanego modelu użyte zostały następujące główne kategorie opisowe9:
1. Poziom kwalifikacji.
2. Deskryptory definiujÄ…ce poziomy europejskich ram kwalifikacji10.
3. Deskryptory efektów uczenia się właściwe dla poszczególnych poziomów, odnoszące
się do wszystkich rodzajów (sektorów) edukacji
4. Deskryptory efektów uczenia się właściwe dla poszczególnych poziomów, odnoszące
się do edukacji ogólnej.
5. Deskryptory efektów uczenia się, właściwe dla poszczególnych poziomów,
odnoszące się do edukacji zawodowej (kształcenia i szkoleń
6. Deskryptory efektów uczenia się właściwe dla poszczególnych poziomów odnoszące
się do edukacji na poziomie wyższym.
7. Deskryptory efektów uczenia się w odniesieniu do kwalifikacji uzyskanych w ramach
edukacji ogólnej odpowiadających kwalifikacjom na poziomach 1- 4.
8. Deskryptory efektów uczenia się w odniesieniu do kwalifikacji zawodowych (pełnych
i czÄ…stkowych) odpowiadajÄ…cych kwalifikacjom na poziomach 1  7
9. Deskryptory efektów uczenia się w odniesieniu do kwalifikacji uzyskiwanych w
ramach edukacji wyższej odpowiadających kwalifikacjom na poziomach 5  7.
6
raport str. 17
7
raport str.17
8
w szkole lub uczenia siÄ™ poza formalnym systemem edukacji.
9
raport str. 18
10
przedstawione w załączniku II do Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w
sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie.
3
Podstawowe zakresy efektów uczenia się i główne kategorie ważne dla ich charakterystyki.
Poziomy krajowych ram kwalifikacji opisywać się będzie przy pomocy trzech grup
deskryptorów11. Dotyczyć one mają wiedzy, umiejętności oraz postaw12, przez które rozumie
się stałą gotowość do podejmowania obowiązków i odpowiedzialności, które wiążą się z
posiadaniem danej kwalifikacji.
Należy jednak wyraz
nie zastrzec, że wyodrębnione dla PRK główne zakresy efektów uczenia
się (wiedza, umiejętności, postawy) nie mogą być traktowane jako rozłączne. Bo w
deskryptorach odnoszących się do wskazanych wyżej zakresów opisanych jako  wiedza ,
zawsze będzie występował komponent  umiejętności , a w zakresach opisanych jako
 umiejętność zawsze będą jakieś elementy  wiedzy . Wiedza i umiejętności zawsze będą też
stanowić ważny składnik  postaw .
Zgodnie z przyjętą w ramach kwalifikacji zasadą, na każdym z kolejnych poziomów
kwalifikacji, efekty uczenia się różnią się od efektów wymaganych na poprzednich (niższych)
poziomach kwalifikacji. Różnice te są istotne i dotyczą ilości i charakteru zdobytej wiedzy,
stopnia złożoności/skomplikowania wymaganych umiejętności, oraz poziomu samodzielności
i zdolności do podjęcia odpowiedzialności za swoją pracę/działanie/naukę, a także za pracę i
działanie innych.
We wstępnym projekcie Polskich Ram Kwalifikacji w odniesieniu do każdego z trzech
głównych zakresów opisu poziomów kwalifikacji zdobywanych w ramach edukacji ogólnej
wyróżniono odpowiednie dla nich kategorie kluczowe:
o Wiedza  zakres wiadomości, głębia rozumienia.
o Umiejętności  komunikacja, rozwiązywanie problemów, zastosowanie wiedzy w
praktyce.
o Postawy - tożsamość, współpraca, odpowiedzialność13.
Deskryptory poziomów kwalifikacji zdobywanych w ramach edukacji ogólnej wskazują na
progresję osiągnięć uczącego się w konkretnie określonych zakresach14
W charakterystyce efektów uczenia się w edukacji zawodowej progresja efektów dotyczy
przede wszystkim następujących kategorii:
o Stopień skomplikowania zadań zawodowych;
o Samodzielność w pracy zawodowej;.
o Gotowość (intelektualna, emocjonalna i moralna) do podjęcia odpowiedzialności w
pracy zawodowej
Za podstawę charakterystyki deskryptorów poziomów w edukacji wyższej przyjęto postęp:
o w opanowywaniu dziedziny wiedzy,
o w głębokości rozumienia jej problemów,
11
raport str. 19
12
w europejskich ramach trzecia grupa deskryptorów określona została jako  kompetencje a w innym miejscu
jako  inne kompetencje (other competences)
13
kategoria kluczowa  odpowiedzialność jest tu rozumiana także w sensie  samodzielność , ponieważ w
rzeczywistości zawsze są to kategorie ściśle ze sobą powiązane.
14
raport str. 20
4
o w wyrafinowaniu umiejętności praktycznych,
o w kreatywności i samodzielności działania,
o w rozpoznawaniu i ocenie ważnych kwestii etycznych, społecznych i zawodowych
oraz poczuciu odpowiedzialności za nie.
Tabela główna i tabele szczegółowe
Wymienione powyżej rodzaje deskryptorów będą przedstawione w formie tabel, które
zbudowane będą z właściwie zestawionych fragmentów jednej wielkiej  wirtualnej tabeli,
którą będzie można czytać i  w poziomie i  w pionie . Jądrem tej wielkiej  wirtualnej
tabeli będzie tabela główna, w której zapisy umieszczone  w poziomie przedstawiać będą
zestawione obok siebie elementy charakterystyki danego poziomu kwalifikacji  najpierw
wyróżnione kursywą deskryptory Europejskich Ram Kwalifikacji (ERK), potem deskryptory
poziomów uniwersalne, deskryptory poziomów odnoszące się do właściwego sektora
edukacji (ogólnej, lub wyższej i poniżej zawodowej). W tabelach dotyczących wybranych
kwalifikacji (tabelach szczegółowych) zawarte będą odpowiednio zestawione fragmenty
tabeli głównej, a na ich tle deskryptory efektów uczenia się oraz standardowe wymagania
odnoszÄ…ce siÄ™ do danych kwalifikacji.
5
Tabela główna deskryptorów poziomów efektów uczenia się
Poziom 1
wiedza umiejętności kompetencje
Podstawowa wiedza ogólna Podstawowe umiejętności Praca lub nauka pod
ERK
wymagane do realizacji bezpośrednim nadzorem w
1
prostych zadań zorganizowanym kontekście
wiedza umiejętności postawy
Ma podstawowÄ… wiedzÄ™ Ma opanowane podstawowe Jest zdolny do odpowiedzialnego
PRK
ogólną umożliwiającą umiejętności, potrzebne do działania i współdziałania bez
uniwer-
rozumienie sensu, zasad i wykonywania prostych zadań stałej obecności osoby
salne
sposobu realizacji prostych zwiÄ…zanych z uczeniem i/ lub nadzorujÄ…cej w zakresie prostych
zadań związanych z pracą oraz z funkcjonowaniem zadań związanych z uczeniem
uczeniem lub pracą oraz z w rodzinie i w środowisku lub pracą oraz z
funkcjonowaniem w nauki/pracy funkcjonowaniem w rodzinie i w
rodzinie i w środowisku środowisku nauki/pracy
nauki/pracy
wiedza umiejętności postawy
Ma podstawową wiedzę ogólną Ma opanowane podstawowe Jest zdolny do:
PRK
umożliwiającą rozumienie: umiejętności, potrzebne do zadań,
" identyfikowania siÄ™ z
edukacja
takich jak:
" że człowiek czerpie z najbardziej podstawowymi
ogólna
dziedzictwa różnego " wykonywanie prostych zadań wspólnotami, do których należy
rodzaju wspólnot, w i/lub odpowiednie zachowanie ,
ramach których żyje się w typowych sytuacjach
" uczestniczenia w zajęciach
codziennych,
" ról społecznych edukacyjnych ,
najbliższych osób. " przewidywanie praktycznych
" indywidualnego uczenia siÄ™
skutków wyboru sposobu
" prostych zależności i/lub wykonywania prostych
działania lub zachowania się,
pomiędzy zjawiskami zadań, według otrzymanych
przyrodniczymi . " czytanie ze zrozumieniem wskazówek, bez stałej
prostych tekstów , obecności osoby nadzorującej ,
" elementarnych pojęć
matematycznych " pisanie krótkich tekstów , " uczestniczenia w zabawie, która
nie jest organizowana i
" uczestniczenie w dyskusji na
nadzorowana przez osobÄ™
forum grupy,
nadzorujÄ…cÄ…,
" posługiwanie się językiem
" uczestniczenia w działaniu
obcym na poziomie A2 ,
grupy wykonującej użyteczną
" korzystanie z podstawowych
pracÄ™ /zadanie pod
narzędzi matematycznych w
przewodnictwem osoby
prostych sytuacjach życia
nadzorujÄ…cej.
codziennego.
wiedza umiejętności postawy
Ma podstawowÄ… wiedzÄ™ Ma opanowane podstawowe Jest zdolny do:
PRK
zawodową umożliw- umiejętności, potrzebne do
" Wykonywania prac, o
edukacja
wiającą wykonywanie wykonywania różnych
pewnym stopniu
zawo-
swoich zadań zawodowych podobnych do siebie prostych
samodzielności., ale pod
dowa
prac charakteryzujÄ…cych siÄ™
kierunkiem i kontrolÄ…
niewielką zmiennością
" Podejmuje w sposób
odpowiedzialny
wykonywanie swoich zadań
zawodowych, w tym
niebezpiecznych dla siebie
działań związanych z
wykonywaniem tych zadań
6
Poziom 2
wiedza umiejętności kompetencje
Podstawowa wiedza Podstawowe umiejętności Praca lub nauka pod nadzorem o
ERK
faktograficzna w danej praktyczne lub kognitywne pewnym stopniu autonomii
2
dziedzinie pracy lub nauki potrzebne do korzystania z
istotnych informacji w celu
realizacji zadań i
rozwiÄ…zywaniu rutynowych
problemów przy użyciu
prostych zasad i narzędzi
wiedza umiejętności postawy
Ma podstawowÄ… wiedzÄ™ Ma opanowane podstawowe Jest zdolny do
PRK
faktograficzną umiejętności, potrzebne do
" podejmowania
uniwer-
umożliwiającą identyfikację rozwiązywania rutynowych
odpowiedzialnego działania
salne
rutynowych problemów problemów
w zakresie do
oraz sposobów ich związanych z uczeniem się
rozwiÄ…zywania rutynowych
rozwiÄ…zywania, zwiÄ…zanych i/lub pracÄ… oraz z
problemów związanych z
z uczeniem siÄ™ lub pracÄ… funkcjonowaniem w rodzinie,
uczeniem siÄ™ lub pracÄ… oraz
oraz z funkcjonowaniem w w środowisku nauki/pracy i we
z funkcjonowaniem w
rodzinie, w środowisku wspólnocie obywateli
rodzinie, w środowisku
nauki/pracy i we
nauki/pracy i we wspólnocie
wspólnocie obywateli
obywateli bez obecności
osoby nadzorujÄ…cej
" współdziałania z innymi w
rozwiÄ…zywaniu rutynowych
problemów tego samego
rodzaju bez stałej obecności
osoby nadzorujÄ…cej
wiedza umiejętności postawy
Ma podstawowÄ… wiedzÄ™ Ma opanowane podstawowe
Jest zdolny do:
PRK
ogólną umożliwiającą umiejętności, potrzebne do
" świadomego
edukacja
rozumienie: rozwiÄ…zywania rutynowych
identyfikowania siÄ™ z
ogólna
problemów przy użyciu prostych
" cech, na podstawie
wspólnotami, do których
zasad i narzędzi, w tym w
których wyróżnia się i
należy,
szczególności:
identyfikuje podstawowe
" respektowania zasad Å‚adu w
dla człowieka wspólnoty, " wybieranie właściwego
rodzinie, w szkole i w pracy,
sposobu postępowania przy
" elementarnych założeń,
rozwiązywaniu prostych " wspólnego wykonywania
demokracji,
problemów w typowych
" podstawowych zasad ładu zadań w grupie według
sytuacjach codziennych,
w rodzinie, w szkole i w
otrzymanych wskazówek,
" przewidywanie praktycznych
pracy,
bez stałej obecności osoby
skutków zastosowania
" prostych zależności
nadzorujÄ…cej,
różnych sposobów
przyczynowo 
" indywidualnego uczenia siÄ™
rozwiÄ…zywania,
skutkowych w
i/lub indywidualnej pracy
" czytanie tekstów literackich i
przyrodzie,
według otrzymanych
informacyjnych, w tym
" znaczenia dbałości o
wskazówek, bez obecności
prostych instrukcji i poleceń ,
zdrowie oraz o
osoby nadzorujÄ…cej,
" pisanie niedługich tekstów na
środowisko przyrodnicze,
zadane tematy,
" języka matematycznego " uczestniczenia w działaniach
" przedstawianie na forum
w zakresie prostych
grupy samoorganizujÄ…cej siÄ™,
krótkiej wypowiedzi,
rozumowań.
bez nadzoru ,
" polemizowanie,
" uczestniczenia w działaniu
" posługiwanie się językiem
grupy wykonujÄ…cej
obcym na poziomie A2,
użyteczną pracę /zadanie,
" korzystanie z narzędzi
bez obecności osoby
matematyki niezbędnych w
nadzorujÄ…cej.
sytuacjach życia codziennego.
7
 wiedza umiejętności postawy
Ma podstawowÄ… wiedzÄ™ Ma opanowane podstawowe Jest zdolny do:
PRK
zawodową umożliwiającą umiejętności, potrzebne do:
" Wykonywania pracy
edukacja
rozpoznanie typowych
" Wykonywania prostych indywidualnie bez
zawo-
problemów w zakresie
prac zmiennych oraz zadań bezpośredniego
dowa
wykonywanych zadań
zawodowych o ukierunkowania i kontroli,
zawodowych oraz wybór
przeciętnym stopniu i/lub współdziałania w
właściwego sposobu ich
trudności. ramach małego zespołu, pod
rozwiÄ…zania
ogólnym nadzorem
" RozwiÄ…zywania typowych
problemów w zakresie " Podejmowania w sposób
wykonywanych zadań odpowiedzialny swoich
zawodowych zadań zawodowych, w tym
niebezpiecznych (dla siebie i
dla innych osób) działań
zwiÄ…zanych z
wykonywaniem tych zadań
Poziom 3
wiedza umiejętności kompetencje
Znajomość faktów, zasad, Zestaw umiejętności Ponoszenie odpowiedzialności za
ERK
procesów i pojęć ogólnych kognitywnych i praktycznych realizację zadań w pracy lub
3
w danej dziedzinie potrzebnych do realizacji nauce;
pracy lub nauki zadań i rozwiązywania dostosowywanie własnego
problemów poprzez wybieranie zachowania do okoliczności w
i stosowanie podstawowych rozwiązywaniu problemów
metod, narzędzi, materiałów i
informacji
wiedza umiejętności postawy
Ma opanowane różne Jest zdolny do:
PRK Ma wiedzę z różnych
komplementarne względem
" odpowiedzialnego
dziedzin umożliwiającą
uniwer-
siebie umiejętności potrzebne
rozwiązywania problemów
rozumienie charakteru
salne
do rozwiązywania problemów
zwiÄ…zanych z uczeniem siÄ™
oraz sposobu
zwiÄ…zanych z uczeniem siÄ™
lub pracÄ…, oraz
rozwiązywania problemów
i/lub pracÄ…, oraz
funkcjonowaniem w rodzinie,
zwiÄ…zanych z uczeniem siÄ™
funkcjonowaniem w rodzinie,
w środowisku nauki/pracy i
lub pracÄ…, oraz
w środowisku
we wspólnocie obywateli
funkcjonowaniem w
nauki/pracy i we wspólnocie
" współdziałania w tym
rodzinie, w środowisku
obywateli
zakresie z innymi bez
nauki/pracy i we
wspólnocie obywateli obecności osoby nadzorującej
wiedza umiejętności postawy
Ma wiadomości z różnych Ma opanowane umiejętności Jest zdolny do:
PRK
dziedzin, umożliwiające takie jak:
" ujawniania poczucia
edukacja
rozumienie:
" wybór sposobu przynależności do wspólnot,
ogólna
" elementów postępowania przy opartego na zrozumieniu
dziedzictwa historii, rozwiązywaniu problemów wartości, na których się
tradycji i kultury w kontekście uczenia opierają, w połączeniu z
wspólnot, do których się/pracy, szacunkiem dla innych
należy, wspólnot,
" przewidywanie
" zasad uczestnictwa w praktycznych skutków " udziału w grupie
życiu politycznym, zastosowania wybranych samokształceniowej,
metod, narzędzi i
" obowiązków, które " indywidualnego uczenia się
materiałów,
wiążą się z i/lub indywidualnej pracy,
uczestnictwem we " czytanie ze zrozumieniem bez nadzoru, według
8
wspólnotach, przeciętnie trudnych ustalonego planu, uczenia
tekstów, się/wykonywania zadań w
" metody nauk
pracy,
przyrodniczych " wyszukiwanie w tekstach
informacji, " uczestniczenia w
" zasad postępowania ,
organizowaniu wspólnego
ze względu na, " pisanie tekstów, w
spędzania czasu wolnego w
ochronę zdrowia, kontekście uczenia się/
wartościowych formach,
bezpieczeństwo oraz pracy,
(W/O)
ochronę środowiska,
" przedstawianie na forum
" uczestniczenia w planowaniu
" prostych strategii i grupy wypowiedzi
i organizowaniu działania
modeli problemowej,
grupy wykonującej użyteczną
matematycznych,
" uzasadnianie własnego
pracÄ™/zadanie.
stanowiska i
polemizowania (R/K),
" posługiwanie się językiem
obcym na poziomie
A2+(poszerzonym o
znajomość terminów
zawodowych) (K),
" korzystanie z narzędzi
matematyki w kontekście
uczenia siÄ™/pracy
wiedza umiejętności postawy
Ma wiedzę zawodową Ma opanowane umiejętności Jest zdolny do:
PRK
umożliwiającą potrzebne do:
" Wykonywania indywidualnie
edukacja
rozpoznawanie
" Wykonywania złożonych i pracy samodzielnie (bez
zawod.
nietypowych problemów w
trudnych zadań bieżącego ukierunkowania i
zakresie wykonywanych
zawodowych. kontroli) i/lub kierowania
zadań zawodowych oraz
pracą małego zespołu, albo
" RozwiÄ…zywania
znajdowanie właściwego
nadzorowania go
nietypowych, problemów
sposobu ich rozwiÄ…zania
w zakresie wykonywanych " Podejmowania w sposób
zadań zawodowych odpowiedzialny działań
zwiÄ…zanych z samodzielnym
wykonywaniem zadań
zawodowych i/lub z
kierowaniem małym
zespołem, albo
nadzorowaniem jego pracy
Poziom 4
wiedza umiejętności kompetencje
Faktograficzna i teoretyczna Zakres umiejętności Samodzielna organizacja w
ERK
wiedza w szerszym kontekście kognitywnych i ramach wytycznych
4
danej dziedziny pracy lub nauki praktycznych potrzebnych dotyczących kontekstów
do generowania rozwiązań związanych z pracą lub nauką,
określonych problemów w zazwyczaj przewidywalnych,
danej dziedzinie pracy lub ale podlegajÄ…cych zmianom.
nauki zadań Nadzorowanie rutynowej pracy
innych, ponoszenie pewnej
odpowiedzialności za ocenę i
doskonalenie działań
zwiÄ…zanych z pracÄ… lub naukÄ…
9
 wiedza umiejętności postawy
Ma wiedzę z wybranych Ma opanowane różne Jest zdolny do:
PRK
dziedzin, w zakresie umiejętności potrzebne do
" samodzielnego
uniwer-
umożliwiającym rozumienie rozwiązywania
rozwiązywania problemów
salne
istoty problemów związanych z skomplikowanych
zwiÄ…zanych z uczeniem siÄ™
uczeniem się lub pracą, oraz problemów związanych z
i/lub pracÄ…, oraz z
funkcjonowaniem w rodzinie, w uczeniem siÄ™ i/lub pracÄ…,
funkcjonowaniem w
środowisku nauki/pracy i we oraz funkcjonowaniem w
rodzinie, w środowisku
wspólnocie obywateli. rodzinie, w środowisku
nauki/pracy i we
nauki/pracy i we wspólnocie
wspólnocie obywateli
obywateli.
" podporzÄ…dkowania siÄ™
zespołowi wykonującemu
określone zadanie oraz
kierowania niedużym
zespołem wykonującym
zadanie,
" podejmowania
odpowiedzialnego
działania w powyższych
zakresach.
wiedza umiejętności postawy
Ma wiedzę z wybranych Ma opanowane umiejętności Jest zdolny do
PRK
dziedzin, w zakresie takie jak:
" prowadzenia dialogu i
edukacja
umożliwiającym rozumienie
" dobór właściwych partnerskiego
ogólna
treści kształcenia akademickiego,
metod i zaplanowanie współdziałania z każdym
oraz wiadomości umożliwiające
sposobu rozwiązywaniu człowiekiem, mając
rozumienie
typowych problemów pogłębioną i ugruntowaną
" znaczenia oraz zasad w kontekście uczenia świadomość własnej
dialogu i współpracy się i/lub pracy, tożsamości,
pomiędzy ludz
mi,
" analizowanie i " przewodzenia i
" zasad rozpoznawania porównywanie podporządkowania się
potrzeb społecznych w konsekwencji różnych innym;
środowisku, strategii rozwiązywania
" indywidualnego uczenia
problemów istotnych w
" zasad formułowania się /poza zorganizowanymi
procesie uczenia siÄ™
wniosków i uogólnień na zajęciami edukacyjnymi/
/pracy,
podstawie wyników badań w i/lub indywidualnej pracy,
naukach przyrodniczych., " czytanie trudnych samodzielnie wybranymi
tekstów w kontekście metodami uczenia się i/lub
" zasad zrównoważonego
uczenia siÄ™/ pracy, pracy,
rozwoju,
" krytyczna analiza, " wspomagania innych w
" zasad rozpoznawania
selekcja i Å‚Ä…czenie procesie uczenia siÄ™/pracy.
zagrożeń,
informacji z różnych
" prostych strategii i modeli
z
ródeł,
matematycznych.
" pisanie dłuższych
tekstów, w kontekście
uczenia siÄ™ i/lub pracy,
" przedstawianie na
forum grupy problemu
i możliwych sposobów
jego rozwiÄ…zania, w
kontekście uczenia się
i/lub pracy,
" posługiwanie się
językiem obcym na
poziomie B1.
10
 wiedza umiejętności postawy
Ma wiedzę zawodową Ma opanowane umiejętności Jest zdolny do:
PRK
umożliwiającą diagnozowanie potrzebne do:
" Wykonywania
edukacja
nietypowych problemów
" Wykonywania indywidualnej pracy
zawo-
zwiÄ…zanych z wykonywaniem
skomplikowanych, całkowicie samodzielnie
dowa
zadań zawodowych z
bardzo trudnych zadań i/lub kierowania pracą
uwzględnieniem uwarunkowań
zawodowych. zespołu średniej wielkości,
wewnętrznych(technicznych,
albo nadzorowania jego
" RozwiÄ…zywania
organizacyjnych, społecznych).
pracy.
nietypowych
problemów z " Podejmowania w sposób
uwzględnieniem odpowiedzialny działań
uwarunkowań związanych z całkowicie
wewnętrznych samodzielnym
(technicznych, wykonywaniem zadań
organizacyjnych, zawodowych i/lub z
społecznych). kierowaniem zespołem
średniej wielkości albo
nadzorowaniem jego pracy
Poziom 5
wiedza umiejętności kompetencje
Obszerna, specjalistyczna, Rozległy zakres umiejętności Zarządzanie i nadzór w
ERK
faktograficzna i teoretyczna kognitywnych i praktycznych kontekstach pracy i nauki
5
wiedza w danej dziedzinie pracy potrzebnych do kreatywnego podlegajÄ…cych
lub nauki i świadomość granic rozwiązywania abstrakcyjnych nieprzewidywalnym
tej wiedzy problemów zmianom, analizowanie i
rozwijanie osiągnięć pracy
własnej oraz innych osób
Zaawansowana wiedza w danej Zaawansowane umiejętności Zarządzanie złożonymi
ERK
dziedzinie pracy i nauki wykazywania się biegłością i technicznymi lub
6
obejmująca krytyczne innowacyjnością potrzebną do zawodowymi działaniami
rozumienie teorii i zasad rozwiązywania złożonych i lub projektami, ponoszenie
nieprzewidywalnych problemów odpowiedzialności za
w specjalistycznej dziedzinie podejmowane decyzje w
pracy lub nauki nieprzewidywalnych
kontekstach zwiÄ…zanych z
pracÄ… lub naukÄ…, ponoszenie
odpowiedzialności za
zarzÄ…dzanie rozwojem
zawodowym jednostek i
grup
wiedza umiejętności postawy
ma wiedzę ogólną i szczegółową w Ma opanowane wysoko Jest zdolny do :
PRK
wybranych zakresach pozwalającą profesjonalne umiejętności
" samodzielności i
uniwer-
na rozumienie i rozwiÄ…zywanie potrzebne do rozwiÄ…zywania
inicjatywy na różnych
salne
problemów w kontekście uczenia się problemów w kontekście uczenia się
polach,
na poziomie studiów wyższych II i/lub pracy
" współpracy z innymi w
stopnia i/lub pracy wymagajÄ…cej
ramach działań o różnym
zaawansowanego (wysoko
charakterze
profesjonalnego) przygotowania
" wypowiadania sądów w
ważnych sprawach,
z uwzględnieniem etycznych
wymiarów swojego
postępowania
11
 wiedza umiejętności postawy
Ma opanowane umiejętności : Jest zdolny do:
" ma wiedzę ogólną
PRK
dotyczącą niektórych " praktycznego " inicjatywy i
Eduka-
podstawowych obszarów wykorzystania wiedzy w samodzielności w
cja
studiowanej dziedziny rutynowej działalności działaniach
wyższa
profesjonalnej profesjonalnych
" ma wiedzę szczegółową
dotyczącą niektórych " praktycznego " odpowiedzialności za
obszarów studiowanej wykorzystania rutynowych pracę własną i innych
dziedziny technik uzyskiwania w kontekście
danych właściwych dla podstawowych zasad
" wykazuje się znajomością
studiowanej dyscypliny oraz etyki, w tym etyki
niektórych technik
stosowania niektórych zawodu
uzyskiwania danych
technik na poziomie
właściwych dla studiowanej " efektywności działań
zaawansowanym lub
dziedziny (pracy) wg wskazówek
specjalistycznym
oraz do pracy w
" ma wiedzÄ™ na temat
" przeprowadzenia zadanego zespole
historycznego rozwoju i
prostego zadania
poznawczego znaczenia " formułowania sądów w
badawczego lub ekspertyzy
w/w metod ważnych sprawach
" logicznego wyciągania społecznych i
wniosków oraz światopoglądowych
formułowania sądów na
podstawie danych z
różnych z
ródeł
" komunikacji i konsultacji
ze specjalistami w swojej
dziedzinie
" dalszego uczenia siÄ™ z
pewną dozą samodzielności
Poziom 6
wiedza umiejętności kompetencje
Wysoce wyspecjalizowana Specjalistyczne umiejętności Zarządzanie i przekształcanie
ERK
wiedza, której część stanowi rozwiązywania problemów kontekstów związanych z
6
najnowsza wiedza w danej potrzebne do badań lub pracą lub nauką, które są
dziedzinie pracy lub nauki, działalności innowacyjnej w celu złożone, nieprzewidywalne i
będąca podstawą tworzenia nowej wiedzy i wymagają nowych podejść
oryginalnego myślenia lub procedur oraz integrowania strategicznych. Ponoszenie
badań. Krytyczna wiedzy z różnych dziedzin odpowiedzialności za
świadomość zagadnień w przyczynianie się do rozwoju
zakresie wiedzy w danej wiedzy i praktyki zawodowej
dziedzinie oraz na styku lub za dokonywanie
różnych dziedzin przeglądów strategicznych
wyników zespołów
wiedza umiejętności postawy
ma wiedzę ogólną w wybranej
Ma opanowane wysoko Jest zdolny do działania na
PRK
dziedzinie wiedzy i szczegółową
profesjonalne umiejętności różnych polach w sferze
uniwer-
w zakresie swoich specjalizacji
specjalistyczne potrzebne do publicznej i zawodowej z
salne
pozwalajÄ…cÄ… na rozumienie i
rozwiązywania jakościowo uwzględnieniem zobowiązań
rozwiązywanie jakościowo
nowych problemów w wynikających z pełnionych ról
nowych problemów w pracy
kontekście uczenia się i/lub społecznych, w tym roli
wymagajÄ…cej zaawansowanego
pracy zawodowej
(wysoko profesjonalnego)
przygotowania specjalistycznego
12
 wiedza umiejętności postawy
Ma opanowane umiejętności : Jest zdolny do:
" ma wiedzę ogólną
PRK
dotyczącą głównych " praktycznego wykorzystania " inicjatywy,
edukacja
obszarów studiowanej wiedzy w samodzielności,
wyższa
dziedziny wielokontekstowej podejmowania
działalności profesjonalnej niezależnych działań
" ma wiedzę szczegółową
profesjonalnych 
w zakresie jednej lub " praktycznego
więcej specjalizacji wykorzystania rutynowych " odpowiedzialności za
i/lub specjalistycznych pracę własną i innych
" wykazuje siÄ™
technik uzyskiwania stosowania i rozwijania
znajomością wielu
danych oraz niektórych zasad etyki zawodu
technik uzyskiwania
metod badawczych
danych właściwych dla " przywództwa i
właściwych dla studiowanej
studiowanej dziedziny przedsiębiorczości oraz
dziedziny,
świadomości pełnionej
" ma wiedzÄ™ na temat
" stosowania kilku z nich na roli zawodowej
odkryć i publikacji w
poziomie zaawansowanym
studiowanej " świadomości pełnionej
lub specjalistycznym
dziedzinie/specjalizacji roli społecznej,
" zaplanowania i zrozumienia własnej i
przeprowadzenia zadania zbiorowej
badawczego lub ekspertyzy odpowiedzialności za
ważne wydarzenia
" identyfikacji pojęć i
społeczne
problemów (także nowych)
właściwych dla studiowanej
dziedziny, ich krytycznej
analizy, syntezy i oceny
oraz formułowania sądów
na ich podstawie
" komunikowania siÄ™ z
osobami o różnym stopniu
wykształcenia i konsultacji
ze specjalistami w swojej
dziedzinie
" samodzielnego
ukierunkowania dalszego
uczenia siÄ™
wiedza umiejętności postawy
Ma wiedzę specjalistyczną Ma opanowane umiejętności Jest zdolny do :
PRK
umożliwiającą: potrzebne do:
" indywidualnego
edukacja
" Wykonywanie " Wykonywania wykonywania całkowicie
zawod.
skomplikowanych, skomplikowanych, bardzo samodzielnie
bardzo trudnych zadań trudnych zadań specjalistycznej pracy
zawodowych. zawodowych wymagajÄ…cej wysoko
wymagajÄ…cych wysoko zaawansowanej wiedzy i
" Planowanie,
zawansowanej umiejętności i/lub
wykonywanie lub
specjalistycznej wiedzy.
kierowanie " kierowania pracą dużego
wykonywaniem operacji, " Planowania, wykonywania zespołu w warunkach
składających się z lub kierowania ryzyka i niepewności,
zespołów zadań wykonywaniem operacji, albo jej nadzorowania.
zawodowych, składających się z zespołów
" Podejmowania w sposób
wymagających zadań zawodowych,
odpowiedzialny działań
innowacyjnego i wymagajÄ…cych
związanych z całkowicie
twórczego podejścia. innowacyjnego i twórczego
samodzielnym
podejścia.
" RozwiÄ…zywanie wykonywaniem
nietypowych problemów " Rozwiązywania specjalistycznych zadań
z pogranicza różnych nietypowych problemów z zawodowych
dziedzin działalności z pogranicza różnych wymagających wysoko
uwzględnieniem dziedzin działalności z zaawansowanej wiedzy i
uwarunkowań uwzględnieniem umiejętności
13
wewnętrznych i uwarunkowań
" Podejmowania w sposób
zewnętrznych, w tym wewnętrznych i
odpowiedzialny działań
międzynarodowych zewnętrznych, w tym
zwiÄ…zanych z
(regulacje prawne, międzynarodowych
kierowaniem dużym
tradycja i obyczaje, (regulacje prawne, tradycja i
zespołem w warunkach
polityka gospodarcza obyczaje, polityka
ryzyka i niepewności,
i/lub społeczna, sytuacja gospodarcza i/lub
albo nadzorowaniem jego
na rynku pracy, nastroje społeczna, sytuacja na
pracy
społeczne itp.) rynku pracy, nastroje
społeczne itp.)
Poziom 7
wiedza umiejętności kompetencje
Wiedza na najbardziej Najbardziej zaawansowane i Wykazywanie siÄ™ znaczÄ…cym
ERK
zaawansowanym poziomie wyspecjalizowane umiejętności i autorytetem, innowacyjnością,
w danej dziedzinie pracy techniki w tym synteza i ocena, autonomiÄ…, etykÄ… naukowÄ… i
lub nauki oraz na styku potrzebne do rozwiązywania zawodową oraz trwałym
różnych dziedzin krytycznych problemów badaniach zaangażowaniem w rozwój
lub działalności innowacyjnej oraz nowych idei i procesów w
do poszerzania i ponownego najważniejszych kontekstach
określania istniejącej wiedzy lub pracy zawodowej lub nauki, w
praktyki zawodowej tym badań.
wiedza umiejętności postawy
ma wiedzę ogólną w Ma opanowane na poziomie Jest zdolny do podejmowania
PRK
wybranej dziedzinie światowym wysoko profesjonalne odpowiedzialności za
uniwer-
wiedzy i szczegółową w umiejętności specjalistyczne różne obszary działania w
salne
zakresie swoich potrzebne do rozwiÄ…zywania sferze publicznej i zawodowej
specjalizacji na poziomie jakościowo nowych problemów w z uwzględnieniem
światowym pozwalającą na kontekście uczenia się i/lub pracy zobowiązań wynikających z
rozumienie i pełnionych ról społecznych, w
rozwiązywanie jakościowo tym ról zawodowych
nowych problemów w
pracy wymagajÄ…cej
zaawansowanego (wysoko
profesjonalnego)
przygotowania
specjalistycznego
wiedza umiejętności postawy
wykazuje umiejętności : Jest zdolny do:
" ma wiedzę ogólną
PRK
dotyczącą " tworzenia nowej wiedzy, " inicjatywy w określaniu
edukacja
zasadniczych teorii, nowych obszarów badań
" praktycznego wykorzystania i
wyższa
metod badawczych, lub w tworzeniu nowych
udoskonalania metod
zasad i pojęć z miejsc pracy
badawczych - uzyskiwania
obszaru studiowanej
danych właściwych dla " pełnej odpowiedzialności
dziedziny nauki
studiowanej dziedziny na za pracę własną i innych
" ma najnowszÄ… wiedzÄ™ poziomie zaawansowanym lub oraz przyczyniania siÄ™ do
szczegółową w specjalistycznym podtrzymania i
zakresie jednej lub doskonalenia etosu
" poszerzania /rozwijania
więcej specjalizacji wspólnoty naukowej
oryginalnych i kreatywnych
(zawodowej)
" wykazuje się rozwiązań problemów
znajomością technik i " samokrytycyzmu w pracy
" samodzielnego zaplanowania i
14
metodologii przeprowadzenia projektu twórczej, działań na rzecz
uzyskiwania danych badawczego jej usprawnienia i wzrostu
właściwych dla jej efektywności
" rozwiÄ…zywania nowych i
studiowanej
złożonych problemów " przyczyniania się do
dyscypliny
naukowych i/lub praktycznych postępu społecznego
" wykazuje się właściwych dla studiowanej i/lub kulturalnego w
krytycznym dziedziny, ich krytycznej społeczeństwie opartym
zrozumieniem wkładu analizy, syntezy i na wiedzy
wyników własnej oceny oraz formułowania
działalności badawczej sądów na ich temat
i/lub twórczej w
" komunikowania siÄ™ i
rozwój studiowanej
konsultacji, także z
dziedziny
współpracownikami i
ekspertami w swojej i innych
dziedzinach
samodzielnego planowania swego
rozwoju intelektualnego
wiedza umiejętności postawy
Ma wysoko zawansowaną Ma opanowane umiejętności Jest zdolny do :
PRK
specjalistycznÄ… wiedzÄ™ na potrzebne do:
" Wykonywania całkowicie
edukacja
najwyższym poziomie
" Wykonywania samodzielnie
zawod.
światowym umożliwiającą:
skomplikowanych, bardzo skomplikowanych, bardzo
" Wykonywanie trudnych zadań zawodowych trudnych zadań
skomplikowanych, wymagajÄ…cych wysoko zawodowych
bardzo trudnych zadań zawansowanej specjalistycznej wymagających wysoko
zawodowych i/lub wiedzy na najwyższym zawansowanej
poziomie światowym i/lub specjalistycznej wiedzy
" diagnozowanie i
na najwyższym poziomie
projektowanie " diagnozowania i
światowy i/lub
przebiegu złożonych projektowania przebiegu
procesów złożonych procesów " kierowania pracą dużych
zachodzÄ…cych w zachodzÄ…cych w organizacji w warunkach
organizacjach. organizacjach. ryzyka i niepewności,
albo do nadzorowania ich
. pracy
" Podejmowania w sposób
odpowiedzialny działań
zwiÄ…zanych z
samodzielnym
wykonywaniem
specjalistycznych zadań
zawodowych
wymagajÄ…cych wysoko
zaawansowanej wiedzy i
umiejętności na
najwyższym światowym
poziomie i/lub
" z kierowaniem dużymi
organizacjami w
warunkach ryzyka i
niepewności, albo
nadzorowaniem ich pracy.
Odpowiednio do potrzeb właściwe fragmenty tabeli głównej będą umieszczone w każdej
tabeli szczegółowej jako kontekst dla zestawu deskryptorów efektów uczenia się oraz
standardowych wymagań odnoszących się do danych kwalifikacji. Opracowanie tabel
szczegółowych powinno być jednym z ważnych kierunków pracy nad Krajowymi Ramami
Kwalifikacji w następnym etapie prac.
15