Wczesne stadia ró\
nicowania się układu płciowego Wczesne stadia ró\
nicowania się układu płciowego
ENDOKRYNOLOGIA
UKA
ADU ROZRODCZEGO
" Przekrój poprzeczny 5-tygodniowego zarodka ludzkiego, ukazujący
pierwotne gamety migrujÄ…ce z endodermy jelita poprzez grzbietowÄ…
krezkę w górę do pogrubiałych grzebieni moczowo-płciowych. (c) U mę\
czyzny kanaliki plemnikotwórcze ró\
nicujÄ… siÄ™ i ukazujÄ… siÄ™
Widoczne sÄ… tak\
e: cewka nerwowa, struna grzbietowa, pranercze i spermatogonie oraz komórki Sertolego. Steroidotwórcze komórki
aorta. Leydiga pojawiajÄ… siÄ™ miÄ™dzy kanalikami, a przewód Müllera zanika. U
kobiety pojawiają się pęcherzyki pierwotne, składające się z oocytu i
" Póz
niejsze stadium (6 tydzień) ukazuje wnikanie pierwotnych gamet do
spłaszczonych otaczających komórek, natomiast przewód Wolffa ulega
grzebieni moczowo-płciowych, w wyniku czego tworzą się
zanikowi.
niezró\
nicowane gonady i pojawiajÄ… siÄ™ przewody Wolffa i Müllera.
Schemat  dojrzewania sprzÄ™\
eń zwrotnych w układzie
Rozwój embrionalny narządów płciowych zewnętrznych.
podwzgórze  przysadka - jajnik
Guzek płciowy jest
bipotencjalnym związkiem, który
tworzy siÄ™ z przodu szczeliny
moczowo-płciowej. W wypadku
braku 5-Ä…-dihydrotestosteronu z
guzka płciowego rozwija się
łechtaczka, natomiast fałdy
wargowo-mosznowe stajÄ… siÄ™
wargami sromowymi większymi i
wargami sromowymi mniejszymi.
U mÄ™\
czyzny
5-Ä…-dihydrotestosteron jest
niezbędny do transformacji guzka
płciowego w prącie i do fuzji
fałdów wargowo-mosznowych,
aby utworzyć mosznę, do której
zstępują jądra.
Schemat rozwoju cech płciowych w kolejnych etapach
JÄ…dro w przekroju poprzecznym
Budowa ściany kanalika plemnikotwórczego
pokwitania
Komórki Sertolego
rozciągają się przez całą
(a) Jądro składa się z
grubość kanalika od Światło
płacików, w których
kanalika
otaczającej go błony
le\
Ä… kanaliki
plemniko-
podstawowej a\
do światła
plemnikotwórcze i twórczego
kanalika. Dwie komórki Spermatyda
komórki Leydiga.
Sertolego zostały pokazane
Przewody
(zacienione) na rycinie. Plemnik
wyprowadzajÄ…ce
Połączenia ścisłe między
wychodzÄ… z sieci
przylegajÄ…cymi do siebie Spermatocyt II
jÄ…dra do najÄ…drza,
rzędu
komórkami Sertolego Obszar
które ostatecznie
adluminalny
oddzielajÄ… w obszarze
przechodzi w Komórka
Sertolego
adluminalnym
nasieniowód razem z Komórka
Sertolego
spermatogonie od komórek
jÄ…drowymi Spermatocyt I
rzędu
w innych stadiach
naczyniami
JÄ…dro
spermatogenezy. Komórki
krwionośmymi i komórkowe
Przedział
Sertolego ściśle otaczają
limfatycznymi.
Połączenia przypodstawny
spermatocyty pierwotne (II
ścisłe typu
zamykajÄ…cego Spermatogonie
rzędu) i spermatocyty
wtórne (II rzędu),
BÅ‚ona
spermatydy i plemniki.
podstawowa
(b) Organizacja kanalików plemnikotwórczych i komórek Leydiga w przekroju
poprzecznym
Wzrost, dojrzewanie i owulacja pęcherzyka Graafa z
Wzrost, dojrzewanie i owulacja pęcherzyka Graafa z Zmiany w endometrium macicy podczas cyklu
następowym tworzeniem się ciałka \
ółciowego miesiączkowego
następowym tworzeniem się ciałka \
ółciowego
W celu zachowania przejrzystości rysunku wcześniejsze stadia zostały
pokazane schematycznie powy\
ej, stadia zaś póz
niejsze poni\
ej, w części
zacieniowanej przedstawiajÄ…cej zrÄ…b jajnika, chocia\
cały proces zachodzi w
zrębie. Pęcherzyk pierwotny składa się z oocytu otoczonego warstwą
spłaszczonych komórek. Na wzrost pęcherzyka pierwszorzędnego wpływają
podziały i powiększanie się spłaszczonych komórek, które tworzą
wielowarstwową błonę ziarnistą. Wygląd jamy wypełnionej płynem wskazuje
na tworzenie się pęcherzyka drugorzędowego. Jama pęcherzyka powiększa
się i oocyt zostaje przytwierdzony do błony ziarnistej za pomocą szypuły
komórek, zwanej wzgórkiem jajonośnym. Komórki zrębu organizują się wokół
dojrzewającego pęcherzyka Graafa, aby utworzyć steroidotwórczą warstwę
komórek, otoczkę (theca). Gdy pęcherzyk pęka w czasie owulacji, jajo
otoczone warstwą komórek (wieńcem promienistym) jest wyrzucane z jajnika. Przekrój ukazujący trzon i szyjkę macicy oraz pochwę. Trzon macicy składa
Komórki ziarniste zapadniętego pęcherzyka i komórki theca dzielą się, się z wewnętrznej warstwy endometrium, zawierającej błonę śluzową
powiększają i tworzą okrągłą, steroidotwórczą masę komórek  ciałko \
ółte. macicy i grubego miometrium, składającego się w większości z mięśniówki
gładkiej.
Zmiany w endometrium macicy podczas cyklu Zmiany w endometrium macicy podczas cyklu
Biosynteza hormonów steroidowych w nadnerczach
miesiÄ…czkowego miesiÄ…czkowego
17-Ä…-hydroksylaza 17, 20-liaza
Enzymy odcinajÄ…ce steroidowa (CYP 17) (CYP 17)
łańcuch boczny Cholesterol
cholesterolu (tzn.
desmolaza cholesterolu)
(CYO 11A)
Pregnenolon 17-Ä…-hydroksy- Dehydro-
Dehydrogeneza pregnenolon
epiandrosteron
3²-hydroksysteroidowa
(HSD 3B2) 17-Ä…-hydroksy- Androstendion
Progesteron progesteron
21-hydroksylaza 21-hydroksylaza
3.Podczas progestagennej fazy wydzielniczej (dni 14-28) gruczoły maciczne
steridowa (CYP 21) steroidowa (CYP 21)
Zmiany w gruczole macicznym podczas cyklu miesiÄ…czkowego:
podwajają swoją długość, staja się kręte i woreczkowate. Glikogen w Dezoksykorty- 11-dezoksy- Testosteron
1. Występuje niszczenie endometrium (dni 1-3), w którym zewnętrzne,
11-²-hydroksylaza kosteron 11-²-hydroksylaza kortyzol
komórkach gruczołowych przemieszcza się do szczytu komórki i jest wraz z
czynnościowe dwie trzecie endometrium ulega złuszczeniu, a zawarte w nim
steroidowa (CYP 11B2) steroidowa (enzym Aromataza
innymi składnikami uwalniany, aby utworzyć wydzielinę endometrium, która
fragmenty gruczołów i zrębu endometrium tworzą krew miesiączkową.
Kortykosteron typowy dla komórek (CYP 19)
Podstawna jedna trzecia grubości endometrium pozostaje, jej komórki dzielą jest najobfitsza ok. 20 dnia. Nasila się tak\
e obrzęk zrębu (ok. 21 dnia), w
18-hydroksylaza strefy pasmowej)
się, rosnąc ponad odkrytą tkankę zrębową, aby odnowić endometrium. Jądra
steroidowa (CYP 11B2) (CYP 11B1) Kortyzol Estradiol
przybli\
eniu w czasie ewentualnej implantacji blastocysty. Podczas ostatnich
komórek gruczołów macicznych wykazują podstawne umiejscowienie.
18-hydroksy-
2-3 dni tej fazy pojawiajÄ… siÄ™ zmiany w naczyniach spiralnych, prowadzÄ…ce do
Synteza aldosteronu kortykosteron
2. Podczas estrogenowej fazy proliferacyjnej (dni 3-14) gruczoły maciczne
ich obkurczenia. Występują wtedy pęknięcia naczyń krwionośnych i
(CYP 11B2)
rosną na długość, czemu towarzyszy pogrubianie się endometrium. W
wynaczynianie, tworzące jeziorka krwi w tkance zrębowej. Rozpoczyna się Aldosteron Reduktaza
podstawie komórek gruczołowych pojawia się glikogen, przesuwając jądro
17-ketosteroidowa
komórkowe w kierunku środka komórki. rozpad endometrium.
(HSD 17B3)
Synteza androgenów
Biosynteza hormonów steroidowych w nadnerczach
Biosynteza estrogenów
Prekursory sÄ…
Wytwarzanie testosteronu
tworzone w
zachodzi w komórkach Leydiga.
Aldosteron jest syntetyzowany w strefie kłębkowatej kory nadnerczy,
otoczce
Dehydroepiandrosteron jest
kortyzol w strefie pasmowatej, natomiast dehydroepiandosteron i
wewnętrznej i
tylko słabym androgenem, który
androstendion w strefie siatkowatej. Wytwarzanie testosteronu aromatyzowane
mo\
e maskulinizować, ale nie
w komórkach
odbywa siÄ™ w jÄ…drach i jajnikach; w tych ostatnich jest on
wpływa na wtórne cechy
ziarnistych. Po
konwertowany do estradiolu. płciowe. Testosteron jest
menopauzie
wydzielany i konwertowany do
wytwarzanie
dihydrotestosteronu w tkankach
estrogenów jest
docelowych.
słabe i pochodzi
wyłącznie z
aromatyzacji
androstendionu
z nadnerczy.
Działanie hormonów płciowych \
eńskich
Budowa części ściany pęcherzyka Graafa
Błona komórek ziarnistych jest oddzielona
Estrogeny Progesteron
od otaczajÄ…cej otoczki wyraz
ną błoną
w okresie dojrzewania
podstawną. Otoczka wewnętrzna składa się
StÄ™\
enia
z komórek syntetyzujących androgeny oraz
Pobudzają wzrost macicy i gruczołów
naczyń włosowatych; na zewnątrz od nich hormonu
piersiowych oraz wyznaczajÄ… sylwetkÄ™
znajdują się komórki otoczki zewnętrznej,
\
eńską poprzez kontrolę odkładania
podobne do fibroblastów. Lutropina (LH)
tkanki tłuszczowej. Uczestniczą w
pobudza receptory w komórkach otoczki
zarastaniu nasad. WywierajÄ… wa\
ny
wewnętrznej za pośrednictwem komórek Zmiany w
wpływ na osobowość i reaktywność
cyklicznego adenzyno-5 -monofosforanu
jajniku
(cAMP), co w efekcie indukuje syntezę płciową.
testosteronu i androstendionu. Te zaÅ› albo
w okresie cyklu miesiÄ…czkowego
Zmiany w
przechodzą do lokalnych naczyń
włosowatych, albo wnikają poprzez błonę macicy
Powodują proliferację endometrium Powodują wzrost temperatury ciała,
podstawną do przylegających komórek błony
i wydzielanie przezroczystego śluzu powstanie wydzielniczego endometrium
ziarnistej. Te ostatnie, stymulowane za
Zmiany w
pośrednictwem folitropiny (FSH), wytwarzają
szyjkowego, a tak\
e dojrzewanie i wydzielanie gęstego śluzu szyjkowego
pochwie
estrogeny w mechanizmie aromatyzacji
nabłonka pochwy. Mają dodatnie z leukocytami. Ujemne oddziaływanie na
testosteronu i androstendionu. Estrogeny
i ujemne działanie na podwzgórze i podwzgórze i przysadkę w ramach
następnie wnikają do krą\
enia lub
przysadkÄ™ w ramach sprzÄ™\
enia sprzÄ™\
enia zwrotnego
Efekt estradiolu Efekt progesteronu
przechodzą do jamy pęcherzyka, działając
zwrotnego
na oocyt.
Schemat przedstawiający oś podwzgórzowo-
Typy nieprawidłowego krwawienia z jamy macicznej
Działanie hormonów płciowych \
eńskich
przysadkowo-gonadowÄ… u mÄ™\
czyzn i u kobiet
definicje przyczyny
Estrogeny Progesteron
Nadmierne krwawienie Okresowe krwawienie w Mięśniaki macicy i torbiele
W ciÄ…\
y
miesiączkowe (krwotok nadmiernej ilości endometrium, hiperplazja
miesiÄ…czkowy, endometrium, endometrioza, zapalenie
menorrhagia) błony śluzowej macicy, choroba von
Powodują rozrost przewodów Powoduje zmniejszenie skurczów
Willebranda
sutkowych, przerost miometrium razem i napięcia mięśni gładkich. Stwierdza się
Okresowe krwawienie
Skąpe i krótkotrwałe
z retencją płynu i nasilenie przepływu wzrost temperatury ciała i wzrost Niedro\
ność szyjki macicy, zrost
występujące w nieprawidłowo
krwawienie miesiÄ…czkowe
endometrium, gruz
lica endometrium
krwi w macicy pęcherzyków gruczołów piersiowych małej ilości
(hypomenorrhea)
Nadmierne częste Skrócenie fazy folikularnej,
miesiączkowanie Częste okresy (długość cyklu niewydolność fazy lutealnej, częste
Efekty komórkowe
(polymenorrhea) < 21 dni) krwawienia bezowulacyjne
SkÄ…pe miesiÄ…czkowanie Rzadko pojawiajÄ…ce siÄ™ Brak owulacji, zaburzenia
Powodują wytwarzanie receptorów Pobudza tworzenie się dehydrogenazy
(oligomenorrhea) okresy (długość cyklu >35 dni) ogólnoustrojowe
dla progesteronu, w związku z czym 17-hydroksysteroidowej, która prowadzi
odpowiedz
na progesteron jest do inaktywacji estradiolu w tkance Brak miesiączkowania Od ostatniego Brak owulacji lub zaburzenia w obrębie
(amenorrhea) miesiączkowania minęło dróg rodnych
zale\
na od estrogenizacji docelowej poprzez jego konwersjÄ™
ponad 6 miesięcy
do estronu
Krwotok maciczny Z wyjÄ…tkiem krwawienia owulacyjnego
Krwawienia występujące
(metrorrhagia) lub plamienia, objaw ten zwykle
pomiędzy prawidłowymi
świadczy o chorobie pochwy, szyjki lub
cyklami
MÄ™\
czyz
ni Kobiety
macicy
Podział chorych z zaburzeniami miesiączkowania wg
Podział chorych z zaburzeniami miesiączkowania wg
Zaburzenia czynności jajników
WHO  1976 r.
WHO  1976 r.
Grupa Nazwa grupy Główne cechy kwalifikujące
Grupa Nazwa grupy Główne cechy kwalifikujące
I Niewydolność Brak miesiączki, najczęściej wtórny; małe lub
1. Objawy niewłaściwego wydzielania estrogenów
V Guz okolicy Brak lub śladowe stę\
enie estrogenów, małe
podwzgórzowo- nieoznaczalne stę\
enia gonadotropin; test z klomifenem
podwzgórzowo- gonadotropin; wysokie, zwykle znacznie powy\
ej 120
-przedwczesne dojrzewanie
przysadkowa (Clomid) najczęściej ujemny; odpowiedz
gonadotropin po
przysadkowej µg/l, stÄ™\
enie prolaktyny; objawy guza przysadki
GnRH : brak, przedpokwitaniowa, zmniejszona rezerwa
2. Niedostateczne wydzielanie estrogenów
wytwarzajÄ…ce
LH
prolaktynÄ™
-opóz
nione dojrzewanie
Zaburzenia
Brak miesiÄ…czki reagujÄ…cy na progesteron lub zaburzenia
II
czynności
rytmu miesiÄ…czkowania, w tym cykle bezowulacyjne lub
Zaburzenia Wtórny brak miesiączki lub zaburzenia jej rytmu, -przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników
podwzgórzowo-
niewydolność ciałka \
ółtego
czynności prawidłowe lub małe stę\
enie estrogenów, małe
przysadkowej VI 3. Zakłócenia lub zmiany w cyklu miesiączkowym u dojrzałych
podwzgórzowo- stę\
enia LH i FSH
kobiet
III Brak reakcji na progesteron, dodatnia reakcja na
Pierwotna przysadkowej
estrogeny z progesteronem; zwiększone stę\
enie
niewydolność połączone z 4. Objawy nadmiernego wydzielania androgenów
gonadotropin (zwłaszcza FSH); pierwotny brak miesiączki
jajników hiperprolaktynemią
i zaburzenia rozwoju cielesno-płciowego; dysgenezje;
wtórny- przedwczesne wygadanie czynności jajnika; w Guzy pourazowe
Objawy jak w grupie I z dodatkowymi objawami guza;
grupie tej mo\
e znalez
ć się rzadko występujący zespół lub pozapalne
w tej grupie mo\
na równie\
klasyfikować część
VII
braku wra\
liwości jajnika na gonadotropiny uszkodzenie
przypadków tzw. pustego siodła
regionu
Wady lub nabyte Prawidłowe stę\
enie estrogenów i gonadotropin, brak
IV
podwzgórzowo-
uszkodzenia reakcji na estrogeny z progestrogenem; pierwotny brak
przysadkowego
macicy miesiączki, wady macicy; wtórny  zespół Ashermana
Brak miesiączkowania u pacjentek z prawidłowo
Brak miesiączkowania u pacjentek z prawidłowo
Pierwotne zaburzenia czynności jajnika
rozwiniętymi drugorzędowymi cechami płciowymi
rozwiniętymi drugorzędowymi cechami płciowymi
1. Zaburzenia spowodowane nieprawidłowościami w
ośrodkowej regulacji wydzielania gonadotropin
" Agenezja gonad
1. Nieprawidłowości w obrębie dróg rodnych -podwzgórzowy brak miesiączkowania - funkcjonalne
" Dysgenezja gonad (np. z. Turnera)
nieprawidłowości w mechanizmach nerwowych
-defekty kanałów Müllera
" Niedobór 17ą-hydroksylazy
-brak miesiÄ…czek u kobiet uprawiajÄ…cych sport
-zespół Ashermanna
wyczynowo
(jedna z postaci wrodzonego przerostu
4. Pierwotne zaburzenia czynności gonad
- jadłowstręt psychiczny i bulimia
nadnerczy)
-przedwczesna niewydolność jajników (< 35
-brak miesiączkowania po stosowaniu leków
5. Zaburzenia spowodowane chorobą ośrodkowego
rz)
antykoncepcyjnych
układu nerwowego
-zespół niewra\
liwości na androgeny 5. Brak miesiączkowania i mlekotok
(guzy przysadki i OUN)
(obojnactwo rzekome męskie) 7. Zaburzenia metabolizmu androgenów
-zespół policystycznych jajników
-zespół oporności jajników
-wrodzony przerost nadnerczy (zmniejszona
-hormonalnie czynne nowotwory jajnika
aktywność 21-hydroksylaz)
3. Zaburzenia czynności przysadki
-inne przyczyny nadmiaru androgenów
-guzy przysadki
-zespół  pustego siodła
Czynniki wpływające na syntezę SHBG i w ten Występowanie ró\
nych objawów klinicznych u kobiet
Patofizjologia przewlekłego braku owulacji u kobiet z
sposób na stę\
enie wolnego testosteronu w osoczu z czynnościowym hiperandrogenizmem jajnikowym
zespołem policystycznych jajników
(zespół policystycznych jajników).
występowanie (%)
synteza SHBG
wartość średnia zakres wartości
-Niepłodność 74 35-94
Niedoczynność tarczycy
-Hirsutyzm 69 17-83
Leczenie androgenami
-Brak miesiÄ…czkowania 51 15-77
Leczenie kortykosteroidami Zmniejszona
-Otyłość 41 16-49
Otyłość
-Krwawienie czynnościowe 29 6-65
Akromegalia
-Bolesne miesiÄ…czkowanie 23
Nadczynność tarczycy -Podczas zabiegu chirurgicznego 22 0-71
CiÄ…\
a powiększone jajniki z luteinizacją
Leczenie estrogenami Zwiększona
komórek osłonki
Marskość wątroby
-Wirylizacja 21 0-28
-Dwufazowa podstawowa 15 12-40
temperatura ciała
-Cykliczne miesiÄ…czki 12 7-28
Przyczyny zwiększonego wytwarzania androgenów,
Czynniki wpływające na rozwój hirsutyzmu
Hirsutyzm
hirsutyzmu lub obydwu zaburzeń
zale\
nego od androgenów
-przemiana włosów meszkowych we włosy dojrzałe u kobiety, w
regionach ciała, na których owłosienie jest charakterystyczne dla Przyczyny ze strony jajników
mÄ™\
czyzn (twarz, klatka piersiowa, plecy, dolna część brzucha -zespół policystycznych jajników (nadmiar androgenów zale\
ny od
LH, hiperandrogeniczny przewlekły brak owulacji)
i wewnętrzne powierzchnie ud)
-rozlana hiperplazja komórek osłonki jajnika
Leczenie
-guzy jajnika produkujÄ…ce androgeny
I Kosmetyczne
-wirylizacja w okresie ciÄ…\
y (luteoma)
II Farmakologiczne
Przyczyny ze strony nadnerczy
1. tłumienie wytwarzania androgenów
-wrodzony lub pojawiający się w wieku dorosłym przerost nadnerczy
- doustne środki antykoncepcyjne
-guzy nadnerczy wytwarzajÄ…ce androgeny
-glukokortykosteroidy
-zespół Cushinga
-analogi GnRH
Inne
2. antyandrogeny
-hirsutyzm idiopatyczny lub rodzinny
-octan cyproteronu
-niepełny zespół feminizacji jądrowej (obecnie stosowana nazwa to
-flutamid (antagonista androgenów)
niepełny zespół niewra\
liwości na androgeny)
-finasteryd (inhibitor 5Ä…-reduktozy)
-stan pomenopauzalny
-spironolakton
-przyczyna jatrogenna (androgeny, cyklosporyna, danazol,
diazoksyd, minoxidil, fenytoina)
Wskazówki dotyczące oznaczenia stę\
eń hormonów w ocenie hirsutyzmu
Zasady leczenia zespołu napięcia
Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS =
HIRSUTYZM
przedmiesiÄ…czkowego
premenstrual tension)
Wywiad chorobowy i badanie fizykalne
Profil stÄ™\
eń androgenów w surowicy (1. Testosteron (całkowity lub wolny), 2. Androstendion, 3. Siarczan DHEA )
Prawidłowe lub minimalne Stę\
enie siarczanu DHEA podwy\
szone w
Objawy Metoda leczenia
podwy\
szone stÄ™\
enie siarczanu DHEA stopniu umiarkowanym lub znacznie;
-występuje pod koniec fazy lutealnej cyklu u kobiet z owulacją
stÄ™\
enie testosteronu i androstendio
StÄ™\
enie testosteronu i StÄ™\
enie testoteronu StÄ™\
enie testosteronu prawidłowe lub podwy\
szone
andostendionu prawidłowe lub androstendionu lub androstendionu
Objawy: zmęczenie
podwy\
szone w stopniu podwy\
szone w Test tłumienia deksametazonem przez noc -Obrzęki -Diuretyki, dieta ubogosolna
StÄ™\
enie wolnego umiarkowanym znacznym stopniu
dra\
liwość
testosteronu w surowicy -Zmiany nastroju -Leki przeciwdepresyjne,
stÄ™\
enie 17-hydroksyprogesteronu StÄ™\
enie kortyzolu w surowicy
niepokój
uspokajajÄ…ce
Prawidłowe podwy\
szone Test lub leczenie przy
depresja
pomocy zło\
onych Podwy\
szone Prawidłowe Nieodpowiednia Odpowiednia
-Bromokryptyna i inne leki
doustnych środków supresja supresja -Mierne zwiększenie stę\
enia
chwiejność emocjonalna
StÄ™\
enie glukuronidu antykoncepcyjnych Badanie TK lub MRJ,
hamujÄ…ce wydzielanie prolaktyny
androstendiolu pomiar androgenów Dalsze badanie w bezsenność prolaktyny
w surowicy Stłumienie Brak stłumienia we krwi z jajników lub kierunku choroby 7-dniowy test
-Progesteron
zwiększony apetyt
\
ył nadnerczowych lub Cushinga tłumienia -Zaburzenia równowagi między
Prawidłowe Podwy\
szone StÄ™\
enie 17-hydro- z obydwóch z
ródeł deksametazonem
wzdęcia
estrogenami i progesteronem
ksyprogesteronu
tkliwość i bolesność piersi
Nadwra\
liwość Zwiększona w surowicy Jednostronna masa Stę\
enie siarczanu DHEA w surowicy
(względny hiperestrogenizm)
organu aktywność guza lub z
ródło
obrzęki
docelowego lub 5ą-reduktazy Prawidłowe Podwy\
szone wydzielania andgorenów całkowite niecałkowite brak
-Bolesne miesiÄ…czkowanie -Åšrodki antykoncepcyjne
hirsutyzm stłumienie stłumienie stłumienia
bóle głowy
hamujÄ…ce owulacjÄ™, kwas
idiopatyczny Nadmiar androgenów
Przyczyny: ?
zale\
ny od gonadotropin; Mo\
liwość Przerost Prawdopodobnie Przerost Mo\
liwość Guz
acetylosalicylowy
zespół policystycznych występowania nadnerczy obecność guza nadnerczy występowania nadnerczy
czynniki hormonalne, środowiskowe, psychologiczne
jajników guza jajnika lub wrodzony lub jajnika lub wrodzony lub guza nadnerczy
nadnerczy ujawniajÄ…cy siÄ™ nadnerczy ujawniajÄ…cy siÄ™
u osób dorosłych u osób dorosłych
Niepo\
ądane działania uboczne związane ze Niepo\
ądane działania uboczne związane ze
Antykoncepcja hormonalna
stosowaniem doustnych środków antykoncepcyjnych stosowaniem doustnych środków antykoncepcyjnych
1. Objawy o lekkim nasileniu
" Połączenia estrogenów i progestagenów
-krwawienia czynnościowe
3. Objawy o znacznym nasileniu
-nudności, bóle piersi, niewielkie obrzęki
-hamujÄ… wydzielanie gonadotropin i nie dopuszczajÄ… do
-zmiany psychologiczne - objawy podra\
nienia i depresji -zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego
owulacji
5. Objawy o umiarkowanym nasileniu
-\
ółtaczka cholestatyczna
-indukują zmiany w śluzie szyjki
-łagodne i przejściowe bóle głowy
-kamica i zapalenie pęcherzyka \
ółciowego
-indukują zmiany w endometrium -przyrost masy ciałą
-depresja
-nasilona pigmentacja skóry
-indukują zmiany w ruchliwości i czynności wydzielniczej
-trÄ…dzik
jajowodów
-infekcje pochwy i bakteriomocz Przeciwskazania:
2. Progestageny (bez estrogenów)
11. Objawy o znacznym nasileniu
-zapalenie zakrzepowe \
ył
-powodujÄ… zmiany w endometrium -objawy naczyniowe
-choroba zakrzepowo-zatorowa
-choroba zakrzepowo-zatorowa
-hamujÄ… wydzielanie gonadotropin
-zaburzenie naczyniowo-mózgowe
-zawał mięśnia sercowego
-guz gruczołu piersiowego
-choroba naczyń mózgowych (>35 r.\
.)
Ryzyko zwiększa się u kobiet po 35 roku \
ycia palących papierosy -nastolatki z niezakończonym procesem zarastania chrząstki nasadowych
-ostro\
nie u chorych z astmÄ…, migrenÄ…, zaburzeniami lipidowymi, cukrzycÄ… i.t.p.
Diagnostyka braku miesiÄ…czkowania
BRAK MIESI
CZKOWANIA (AMENORRHEA)
Wykluczenie ciÄ…\
y. Ocena stÄ™\
enia estrogenów endogennych (próba wywołania krwawienia  z odstawienia z
zastosowaniem progesteronu). Pomiar stÄ™\
enia PRL
Zwiększenie stę\
enia PRL Prawidłowe stę\
enie PRL
Pomiar stÄ™\
enia TSH i FT4 Krwawienie z odstawienia Krwawienie z odstawienia
nieobecne obecne
Prawidłowe Podwy\
szone
stÄ™\
enie stÄ™\
enie TSH, Podejrzewane zmiany
TSH i FT4 obni\
one stÄ™\
enie FT4 w budowie dróg rodnych Brak owulacji
Pierwotna niedoczynność Podawanie estrogenów Brak krwawienia z
tarczycy i progesteronu odstawienia
Pomiar stÄ™\
enia Krwawienie
Prawdopodobnie FSH i LH z odstawienia
gruczolak przysadki obecne Defekt dróg rodnych
Niskie lub  prawidłowe
stÄ™\
enie FSH i LH Zwiększone stę\
enie FSH i LH
Zaburzenie funkcjonowania osi oun-przysadka Niewydolność jajników
Badanie radiologiczne przysadki (TK lub MRJ)
Nieprawidłowy wynik badania Prawidłowa budowa przysadki
Guz przysadki Zespół pustego siodła