WYŻSZA SZKOA
A FINANSÓW I ZARZ
DZANIA
WYDZIAA
NAUK TECHNICZNYCH KIERUNEK BUDOWNICTWO
S P R A W O Z D A N I E
Z ĆWICZEC
LABORATORYJNYCH Z PRZEDMIOTU: CHEMIA
Imię i Nazwisko Data wykonania ćwiczenia:
1.
Nr ćwiczenia:
2.
3.
4.
Temat ćwiczenia:
Rok studiów: .....
Semestr: ......
Grupa: ......
Zespół: .......
Data: Ocena:
Wyniki :
Podpis prowadzącego:
 2
SPRAWOZDANIE Z PRZEPROWADZENIA ĆWICZENIA NR 3
1. TEMAT ĆWICZENIA
Analiza jakościowa anionów
2. CEL ĆWICZENIA
Celem ćwiczenia jest identyfikacja anionów w 5 próbkach roztworów o
nieznanym składzie, przeprowadzając wstępny podział wg rys 1, a następnie na
podstawie reakcji charakterystycznych rozpoznanie tych związków.
3. PODSTAWY TEORETYCZNE ĆWICZENIA
W budownictwie metody chemii analitycznej wykorzystuje się do kontroli
jakości surowców oraz wyrobów budowlanych, przeprowadzając analizę korozji
różnych materiałów budowlanych, zwłaszcza betonu, oraz przy wykrywaniu
obecnych w materiałach budowlanych zanieczyszczeń, a także przy określaniu
warunków pracy budowli lub jej elementu (ocena agresywności środowiska).
Analizę chemiczną najogólniej można podzielić na:
- analizę jakościową  wykrywanie i identyfikacji substancji (pierwiastków, jonów
lub związków chemicznych), tzn. ustalenie chemicznego składu jakościowego
materiałów;
- metody fizykochemiczne (instrumentalne);
- metody chemiczne;
- analizę ilościową  określanie ilości badanych substancji, tzn. ustalanie składu
ilościowego materiałów;
- metody instrumentalne;
- metody klasyczne: wagowe i objętościowe;
Do przeprowadzenia ćwiczenia 4.2. wykorzystamy metody chemiczne jakościowego
składu związków chemicznych.
Analiza jakościowa przebiega zazwyczaj w kilku etapach:
- oględziny próbki - stwierdzenie charakterystycznych cech substancji (barwa,
zapach, postać)
 3
- próby wstępne  proste badania wykonywane przed przystąpieniem do
właściwej analizy (np. podgrzewanie próbki w celu zaobserwowania wydzielania
się gazu lub topnienia się próbki, lub zmiany barwy płomienia po wprowadzeniu
próbki do płomienia palnika)
- rozpuszczanie próbki  ponieważ reakcje analityczne zachodzą w fazie ciekłej
niezbędne jest rozpuszczenie substancji
kolejność rozpuszczania w zależności od substancji:
- woda destylowana,
- rozcieńczone kwasy lub zasady,
- stężone kwasy lub zasady,
- mieszaniny kwasów.
- systematyczna analiza kationów i anionów,
Reakcja charakterystyczna to taka reakcja której wynikiem jest:
- zmiana zabarwienia roztworu,
- wytrącenie się osadu,
- wydzielenie się gazu.
Reakcje charakterystyczne zapisuje się w postaci jonowej, np.:
Ag+ + Cl- AgCl
W wyniku reakcji kationu srebrowego z anionem chlorkowym wytrąca się
charakterystyczny biały, serowaty osad chlorku srebrowego. Rekcja ta może służyć
zarówno do wykrycia kationów srebrowych jak i anionów chlorkowych.
Do celów analitycznych jony zostały podzielone na grupy analityczne. Jony
wchodzące w skład tej samej grupy reagują w sposób charakterystyczny z tym
samym odczynnikiem (tzw. odczynnik grupowy). Pozwala to na ich wstępne
wyodrębnienie. Jest to wstępny etap analizy poprzedzającym właściwą
identyfikację.
Następnie stosuje się odczynniki selektywne (reagujące z niewielką liczbą
jonów), a w końcu odczynniki specyficzne (reagujące z jednym jonem).
W analizowanym roztworze przeprowadza się osobno oznaczenie kationów i
anionów.
 4
4. OPIS STANOWISKA
Ćwiczenie przeprowadza się na stole laboratoryjnym.
4.1. Sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia:
- probówki,
- wkraplacze,
- bagietka szklana,
- stojak do probówek
4.2. Stosowane odczynniki:
- roztwory wodne 0,1 m: AgNO3 , Ag2SO4, BaCl2, HCl,
Na2SiO3, (NH4)2CO3, NH4OH, Pb(NO3)2
Ćwiczenie przeprowadza się z zachowaniem ostrożności i przepisów BHP po
wcześniejszym założeniu fartucha.
5. PRZEBIEG WYKONYWANYCH CZYNNOŚCI
Przeprowadzam wszystkie reakcje charakterystyczne anionów zgodnie z tablicą w
instrukcji ćwiczenia
- anion siarczanowy SO42-
a) Działam na CuSO4 odczynnikiem BaCl2
SO42- + Ba2+ BaSO4 efekt: biały osad
b) Działam na CuSO4 odczynnikiem Pb(NO3)2
SO42- + Pb2+ PbSO4 efekt: biały osad
- anion chlorkowy Cl-
a) Działam na HCl odczynnikiem AgNO3
Cl- + Ag+ AgCl efekt: biały osad
b) Działam na AgCl odczynnikiem NH4OH
AgCl + 2NH4OH Ag(NH3) 2+ + Cl- + H2O efekt: rozpuszczenie
osadu
- anion węglanowy CO32-
a) Działam na (NH4)2CO3 odczynnikiem AgNO3
CO32- + 2Ag+ Ag2CO3 efekt: biały osad
Na powietrzu Ag2CO3 rozkłada się
Ag2CO3 Ag2O + CO2 efekt: brunatny osad
b) Działam na (NH4)2CO3 odczynnikiem BaCl2
CO32- + Ba2+ BaCO3 efekt: biały osad
Dodaję mocny kwas (HCl)
BaCO3 + 2H+ Ba2+ + H2O + CO2 efekt: rozpuszczenie osadu
 5
- anion krzemianowy SiO32-
a) Działam na Na2SiO3 odczynnikiem AgNO3
SiO32- + 2Ag+ AgSiO3 efekt: jasnożółty osad
b) Działam na Na2SiO3 odczynnikiem BaCl2
SiO32- + Ba2+ BaSiO3 efekt: biały osad
c) Działam na Na2SiO3 odczynnikiem HCl
SiO32- + 2H+ H2SiO3 H2O + SiO2 efekt: biały galaretowaty osad
Przystąpiono do identyfikacji anionów w 5 różnych roztworach wodnych o nieznanym
składzie. Przeprowadzamy wstępny podział. Do przeprowadzenia doświadczenia
posługujemy się poniższym schematem:
 6
Próbka nr 1 (roztwór koloru niebieskiego)
Po dodaniu do analizowanego roztworu AgNO3  nie wytrącił się osad.
Świadczy to o obecności anionów SO42-
Przeprowadzono reakcje charakterystyczne z:
- BaCl2  wytrącił się biały osad - SO42-+ Ba2+ BaSO4
- Pb(NO3)2  wytrącił się biały osad - SO42-+ Pb2+ PbSO4
Wniosek: w badanym roztworze znajdują się jony SO42-
Próbka nr 2
Po dodaniu do analizowanego roztworu AgNO3  nie wytrącił się osad.
Świadczy to o obecności anionów SO42-
Przeprowadzono reakcje charakterystyczne z:
- BaCl2  wytrącił się biały osad - SO42-+ Ba2+ BaSO4
- Pb(NO3)2  wytrącił się biały osad - SO42-+ Pb2+ PbSO4
Wniosek: w badanym roztworze znajdują się jony SO42-
Próbka nr 3
Po dodaniu do analizowanego roztworu AgNO3  wytrącił się biały osad.
Świadczy to o obecności anionów Cl- , CO32- albo SiO32-
Przeprowadzono reakcje charakterystyczne z:
- BaCl2  nie wytrącił się biały osad
Wniosek: w badanym roztworze znajdują się jony Cl-
Próbka nr 4
Po dodaniu do analizowanego roztworu AgNO3  wytrącił się biały osad.
Świadczy to o obecności anionów Cl- , CO32- albo SiO32-
Przeprowadzono reakcje charakterystyczne z:
- BaCl2  nie wytrącił się biały osad
Wniosek: w badanym roztworze znajdują się jony Cl-
Próbka nr 5
Po dodaniu do analizowanego roztworu AgNO3  wytrącił się biały osad.
Świadczy to o obecności anionów Cl- , CO32- albo SiO32-
Przeprowadzono reakcje charakterystyczne z:
- BaCl2  wytrącił się biały osad - CO32- + Ba2+ BaCO3
 7
Świadczy to o obecności anionów CO32- albo SiO32-
- AgNO3  wytrącił się biały osad - CO32-+ Ag2+ Ag2CO3
Wniosek: w badanym roztworze znajdują się jony CO32-
6. KOC
COWE WYNIKI ĆWICZENIA
Celem ćwiczenia była identyfikacja wybranych anionów oraz związków
chemicznych.
Po wykonaniu doświadczenia stwierdzono, że:
6.1. PRÓBKA nr 1 roztwór zawiera aniony SO42-
6.2. PRÓBKA nr 2 roztwór zawiera aniony SO42-
6.3. PRÓBKA nr 3 roztwór zawiera aniony Cl-
6.4. PRÓBKA nr 4 roztwór zawiera aniony Cl-
6.5. PRÓBKA nr 5 roztwór zawiera aniony CO32
7. LITERATURA
8. 1. Czarnecki L., Broniewski T., Henning O., Chemia w budownictwie. Arkady, Warszawa
1996.
9. 2. Czarnecki L., A
ukowski P., Grabacz A., Chmielewska B., Ćwiczenia laboratoryjne z
chemii budowlanej. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2005.
10. 3. Woszczak T., Chemia dla studentów budownictwa lądowego. Wydawnictwo
Politechniki Świętokrzyskiej, Kielce 2001.
11. 4. Woszczak T., Ćwiczenia laboratoryjne z chemii budowlanej. Wydawnictwo Politechniki
Świętokrzyskiej, Kielce 2000.
12. 5. Jones L., Atkins P., Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje, PWN, Warszawa
2004.
13. 6. Partick G.L., Chemia organiczna, PWN, Warszawa 2002.
14. 7. Sienko M. J., Plane R. A., Chemia podstawy i zastosowanie, Wydawnictwo Naukowo
Techniczne, Warszawa 1999.
15. 8. Cotton F.A., Wilkonson G., Gaus P.L., Chemia nieorganiczna. Wydawnictwo Naukowe
PWN. Warszawa 2002.
16. 9. Galus Z., Ćwiczenia rachunkowe z chemii analitycznej. Państwowe Wydawnictwo
Naukowe. Warszawa 1976.
17. 10. Wesołowski M., Szefer K., Zimna D., Zbiór zadań z analizy chemicznej, Warszawa
2002.